WOJEWODA OPOLSKI PSiZ.I.431.46.2017.DG Opole, dnia 7 lipca 2017 r. WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Pani Iwona Rejnhardt Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Opolu ul. Książąt Opolskich 27 45-005 Opole 1. Nazwa i adres jednostki kontrolowanej: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Opolu ul. Książąt Opolskich, 45-005 Opole 2. Imię, nazwisko i stanowisko służbowe inspektorów: Daria Grabowska inspektor wojewódzki Oddziału Nadzoru i Kontroli Pomocy Społecznej w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu przewodnicząca zespołu inspektorów, Agnieszka Cieślik inspektor wojewódzki Oddziału Nadzoru i Kontroli Pomocy Społecznej w Wydziale Polityki Społecznej i Zdrowia Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Opolu. 3. Termin kontroli: 13 i 19 czerwca 2017 r. 4. Zakres kontroli: Ocena realizacji zadań koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej określonych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz kwalifikacji koordynatorów zatrudnionych w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. 5. Ocena skontrolowanej działalności, ze wskazaniem ustaleń, na których została oparta: W wyniku kontroli pozytywnie ocenia się działalność Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Opolu w zakresie: realizacji zadań koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, posiadanych kwalifikacji przez zatrudnionych koordynatorów. W trakcie kontroli wyjaśnień udzielali: 1) Pani Iwona Rejnhardt Dyrektor Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Opolu, 1/6
Ustalenia kontroli W Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Opolu w badanym okresie zatrudnionych było 7 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej: koordynator 1 zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, koordynator 2 zatrudniony na podstawie umowy o pracę do 31.05.2019 r., koordynator 3 zatrudniony na podstawie umowy o pracę do 31.07.2017 r., koordynator 4 zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, koordynator 5 zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, koordynator 6 zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, koordynator 7 zatrudniony na podstawie umowy o pracę do 31.10.2017 r. Zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r., poz. 697 t. j.) [zwanej dalej ustawą] koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej byli zatrudniani przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Opolu. Zapisy dotyczące wykonywania pracy w ramach stosunku pracy w systemie zadaniowego czasu pracy znajdowały się w umowach lub w załącznikach do niniejszych umów. Stosownie do art. 77 ust. 4 ustawy koordynator rodzinnej pieczy zastępczej nie może mieć pod opieką łącznie więcej niż 15 rodzin zastępczych lub rodzinnych domów dziecka. Na dzień kontroli zatrudnionych było 7 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, którzy pracowali łącznie z 86 rodzinami zastępczymi, w tym 57 rodzinami spokrewnionymi, 25 rodzinami niezawodowymi, oraz 5 rodzinami zawodowymi. Żaden z koordynatorów nie ma pod opieką więcej niż 15 rodzin zastępczych (zał. nr 1). Kontroli poddano dokumentację 9 rodzin zastępczych w tym 5 rodzin zastępczych zawodowych ( w tym 1 rodzina pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego oraz 1 specjalistyczna), 2 rodzin zastępczych niezawodowych oraz 2 rodzin zastępczych spokrewnionych z dzieckiem. W trakcie kontroli ustalono, że w każdym przypadku zgodnie z art. 77 ust 1 ustawy rodzina występowała z wnioskiem o objęcie jej opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej, następnie Centrum wyznaczało koordynatora. W wyniku prowadzonych czynności kontrolnych stwierdzono, że dokumentacja rodzin objętą pomocą koordynatorów zawierała: 1) informacje o formach udzielanej pomocy rodzinom zastępczym, 2) plany pomocy dziecku przygotowane we współpracy z rodziną zastępczą, 3) udokumentowane działania podejmowane przez koordynatora w celu pomocy rodzinom zastępczym w nawiązaniu wzajemnego kontaktu, 4) informacje o zapewnieniu rodzinom zastępczym dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, 5) informacje o zgłoszeniu do adopcji dzieci z uregulowaną sytuacja prawną, 6) roczne sprawozdanie z efektów pracy przedstawione organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej, 7) notatki służbowe z wizyt koordynatora w środowisku rodziny zastępczej, 8) dokumenty wskazujące na współpracę koordynatora ze szkołą, sądem, ośrodkiem adopcyjnym, ośrodkiem pomocy społecznej, powiatowymi centrami pomocy rodzinie, placówką MONAR ( w przypadku przebywaniem w niej rodzica dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej), 9) oceny rodzin zastępczych pod względem predyspozycji do pełnienia powierzonej funkcji oraz jakości wykonywanej pracy, 10) okresowe oceny sytuacji dziecka, 11) plany pracy z rodziną i dzieckiem, 2/6
12) dokumentację dotyczącą zespołów do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, 13) ocenę zasadności dalszego pobytu dziecka w rodzinie zastępczej. 14) zaproszenia wysyłane do rodzin zastępczych na szkolenia, zaświadczenia dot. udziału w szkoleniach 15) zaproszenia wysyłane asystentom rodziny oraz rodzicom biologicznym dzieci, na posiedzenie zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka Z analizy skontrolowanej dokumentacji wynika, że zgodnie z art. 77 ust. 1 pkt 1,4 i 5 ustawy koordynator rodzinnej pieczy zastępczej udzielał pomocy i wsparcia osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, a także podejmował działania zmierzające do powrotu dziecka do rodziny albo do uregulowania sytuacji prawnej dziecka w celu jego przysposobienia. W aktach rodzin zastępczych objętych wsparciem koordynatora znajdują się: 1) dokumenty potwierdzające opis działań koordynatorów w zakresie wsparcia w wyborze szkoły oraz motywowania dzieci przebywających w rodzinach zastępczych do poprawy sytuacji szkolnej, 2) informacje o działaniach podjętych przez koordynatora mające na celu poprawę relacji rodzinnych, 3) dokumenty potwierdzające informowanie rodzin zastępczych o możliwości skorzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz konsultacji psychologicznych. Koordynatorzy dokumentowali pracę w środowisku rodziny za pomocą notatek służbowych, z których wynika, że wizyty odbywały się w częstotliwości od 1 wizyty w miesiącu do 1 na pół roku, w zależności od sytuacji i potrzeb rodziny. W trakcie analizy wybranej do kontroli dokumentacji ustalono, że koordynatorzy podejmowali działania interwencyjne w przypadku docierających zgłoszeń o podejrzeniu nieprawidłowego sprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą, a w przypadku braku możliwości powrotu dziecka do rodziny biologicznej kierowali do sądu rodzinnego pisma z prośbą o pilne rozpatrzenie sytuacji dziecka w celu uregulowania jego sytuacji prawnej. Zespół inspektorów ustalił, że koordynatorzy udzielali pomocy rodzinom zastępczym w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej zapewniając im możliwość skorzystania ze specjalistycznego wsparcia psychologa, pedagoga oraz prawnika, umożliwiając rodzinom zastępczym udział w szkoleniach, warsztatach podnoszących kompetencje wychowawcze i wspomagające rodziców w wypełnianiu ich zadań. W trakcie kontroli ustalono, że stosownie do art. 77 ust. 3 pkt 2 ustawy koordynatorzy przygotowywali plany pomocy dziecku we współpracy z rodziną zastępczą oraz asystentem rodziny, a w przypadku, gdy rodzinie dziecka nie został przydzielony asystent rodziny we współpracy z podmiotem organizującym pracę z rodziną. Plany pomocy dziecku zawierały: opis sytuacji prawnej i dochodowej dziecka opis sytuacji edukacyjnej dziecka opis sytuacji zdrowotnej dziecka cele do osiągnięcia z dzieckiem i rodziną zastępczą z wyszczególnieniem celu głównego oraz celów szczegółowych obejmujących takie obszary działania jak: monitorowanie stanu zdrowia dziecka, monitorowanie sytuacji rodziny zastępczej i dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej, uregulowanie sytuacji prawnej dziecka, monitorowanie ewentualnych kontaktów rodziców biologicznych z dzieckiem, monitorowanie rozwoju psychospołecznego dziecka oraz określenie terminu rozliczenia celów szczegółowych. W myśl art 77 ust. 1 pkt 3 koordynator podejmował działania mające na celu pomoc rodzinom zastępczym w nawiązaniu wzajemnego kontaktu. Dyrektor Centrum pisemnie oświadczył (zał. 2), że PCPR w Opolu było organizatorem Festynu z okazji Dnia Rodzicielstwa Zastępczego i Dnia Dziecka, który odbył się na terenie 3/6
Domu Dziecka w Chmielowicach. Ponadto Centrum zapewniło rodzinom zastępczym możliwość uczestnictwa w szkoleniach również w formie warsztatów gdzie rodziny zastępcze miały szansę wymiany doświadczeń i poglądów. Rodzinom zastępczym zapewniono pomoc w nawiązaniu wzajemnego kontaktu również w formie organizacji zajęć dla dzieci podczas których dzieci integrowały się poprzez wspólne gry i zabawy, a rodzice zastępczy mieli w tym czasie możliwość poznania się i rozmowy. Dyrektor PCPR w Opolu organizuje grupy wsparcia dla rodzin zastępczych, które odbyły się w zakresie tematycznym dotyczącym komunikacji z nastolatkiem oraz kontaktów z rodzicami biologicznymi. Rodziny zastępcze miały możliwość nawiązania wzajemnego kontaktu poprzez współpracę z Regionalnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Opolu, której efektem było zorganizowanie wyjazdu integracyjnego do Opola. Rodziny zastępcze brały również udział w bezpłatnych turnusach integracyjnowypoczynkowych organizowanych przez Fundację Bądź dobroczyńcą. Z kontrolowanej dokumentacji wynika, że koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej informowali rodziny zastępcze o możliwości udziału w wydarzeniach na co wskazują zawarte w dokumentacji zaproszenia. W toku przeprowadzonej kontroli ustalono, że zgodnie z zapisem art. 77 ust. 3 pkt 5 ustawy koordynator zgłaszał do ośrodka adopcyjnego dzieci z uregulowana sytuacja prawną. W trakcie kontroli zespół inspektorów ustalił, że 11 dzieci z rodzin wybranych do kontroli miały uregulowaną sytuacje prawną, stwierdzono, że wszystkie zostały zgłoszone do adopcji w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających. W dokumentacji wybranej do kontroli nie ma przypadku w którym w rodzinie zastępczej przebywa pełnoletni wychowanek wobec czego nie było możliwości zweryfikowania czy koordynator rodzinnej pieczy zastępczej realizował zapisy art. 77 ust. 1 pkt 3 ustawy, tj. udzielał wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzin zastępczych w zakresie pomocy w sporządzeniu odpowiedniej dokumentacji niezbędnej w procesie usamodzielnienia, informowania wychowanka o możliwości skorzystania z przysługujących mu świadczeń w przypadku rozwiązania rodziny zastępczej. W dokumentach koordynatora znajdowały się przedstawione Dyrektorowi Centrum roczne sprawozdania z efektów pracy koordynatorów zatrudnionych w PCPR. Kwalifikacje koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Brzegu zatrudniało w badanym okresie 7 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej posiadających kwalifikacje określone w art. 78 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej: 1) koordynator 1 - ukończył studia magisterskie na kierunku pedagogika resocjalizacyjna o specjalności nauki społeczne, 2) koordynator 2 - ukończył studia magisterskie na kierunku pedagogika opiekuńczowychowawcza w zakresie nauki społeczne 3) koordynator 3 - ukończył studia magisterskie na kierunku psychologia, 4) koordynator 4 - ukończył studia magisterskie na kierunku nauki o rodzinie o specjalności kurator zawodowy ds. rodziny, 5) koordynator 5 - ukończył studia magisterskie na kierunku nauki o rodzinie o specjalności kurator zawodowy ds. rodziny, 6) koordynator 6 - ukończył studia magisterskie na kierunku pedagogika o specjalności pedagogika resocjalizacyjna. 7) koordynator 7- ukończył studia licencjackie na kierunku nauki o rodzinie o specjalności poradnictwo rodzinne. Stosownie do art. 78 ust. 1 pkt 2-4 ustawy koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej może być osoba która nie jest i nie była pozbawiona władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest jej zawieszona ani ograniczona, wypełnia obowiązek alimentacyjny w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do niej wynika z tytułu egzekucyjnego, nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. 4/6
W aktach osobowych koordynatorów znajdowały się pisemne oświadczenia, potwierdzające spełnienie wymaganych kwalifikacji. Zgodnie z art. 77 ust. 5 ustawy koordynator rodzinnej pieczy zastępczej jest obowiązany do systematycznego podnoszenia swoich kwalifikacji w zakresie pracy z dziećmi lub rodziną, w szczególności przez udział w szkoleniach i samokształcenie. W ramach podnoszenia swoich kwalifikacji koordynatorzy brali udział w następujących szkoleniach (zał. 1): Letnia akademia rozwoju - warsztaty szkoleniowe, Asystent rodzin- Szkolenie wykładowo- warsztatowe, Radosna szkoła przetrwania czyli o rodzicielstwie od podszewki warsztaty szkoleniowe, szkolenie Elementy prawa istotne w pracy Asystenta Rodziny, Psychospołeczne zagadnienia funkcjonowania rodziny, szkolenie Asystentura jako alternatywna forma pomocy rodzinie, Praca asystenta z rodzinami o szczególnych potrzebach, konferencja pt. Uwarunkowania rozwoju rodzinnych form pieczy zastępczej, szkolenie Plan Pomocy Dziecku- opracowanie i realizacja, konferencja pt. samotne rodzicielstwo w obliczu przemocy, konferencja naukowo- metodyczna Odpowiedzialni za wychowanie. Stosownie do art. 77 ust. 6 ustawy koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej zatrudnieni w Centrum mają możliwość skorzystania z poradnictwa zawodowego, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie ich kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego. W tym celu koordynatorzy biorą udział i sami organizują na terenie Centrum zespoły interdyscyplinarne, w których biorą udział pracownicy PCPR oraz zapraszani są przedstawiciele jednostek pomocy społecznej, szkół, przedszkoli oraz kurateli sądowej. Do dyspozycji koordynatorów w przypadku potrzeby skonsultowania problemów i trudności występujących w ich pracy zawodowej są - zatrudnieni w Centrum - psycholodzy, pedagog oraz prawnik (zał. 1). Dyrektor Centrum poinformował kontrolujących, iż zgodnie z art. 79 ust. 3 i 4 ustawy koordynatorzy zatrudnieni w Centrum nie wykonywali jednocześnie obowiązków pracownika socjalnego oraz nie prowadzili postępowań z zakresu świadczeń realizowanych przez powiat. 6. Zakres, przyczyny i skutki stwierdzonych uchybień lub nieprawidłowości oraz wskazanie osób odpowiedzialnych za ich powstanie. W trakcie kontroli nie stwierdzono uchybień oraz nieprawidłowości w kontrolowanym zakresie. 7. Uwagi i wnioski. W wyniku kontroli ustalono, że Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Opolu zatrudnia koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej zgodnie z zasadami obowiązującymi w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej udzielali rodzinom zastępczym niezbędnej pomocy i wsparcia w zakresie zadań wynikających z pieczy zastępczej. Podejmowali działania adekwatne do potrzeb rodzin zapewniając dostęp do specjalistycznej pomocy dla dzieci umieszczonych w tych rodzinach, udzielając wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej, umożliwiając rodzinom nawiązanie wzajemnego kontaktu. Koordynatorzy podejmowali również działania mające na celu powrót dziecka do rodziny lub gdy było to niemożliwe działania zmierzające do uregulowania sytuacji prawnej dziecka, niezbędnej do jego przysposobienia. Liczba rodzin, z którymi współpracował koordynator nie przekraczała 15. 8. Zalecenia pokontrolne. Z uwagi na prawidłową realizację zadań podlegających ocenie, nie wydaje się zaleceń. Stosownie do 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli, (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) 5/6
zastrzeżenia do wystąpienia pokontrolnego, w tym: wystąpienia niezawierającego zaleceń pokontrolnych, składa się na zasadach określonych w art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w myśl którego kontrolowana jednostka może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia. Umotywowane zastrzeżenia zgłasza się na piśmie do Wojewody Opolskiego. Inspektor Wojewódzki Agnieszka Cieślik Inspektor Wojewódzki Daria Grabowska Z up. Wojewody Opolskiego Dorota Rutkowska Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia (pieczątki imienne i podpisy kontrolujących) (pieczątka imienna kierownika komórki ds. kontroli/ osoby upoważnionej) Do wiadomości: Pan Henryk Lakwa Starosta Opolski ul. 1 Maja 29 45-068 Opole 6/6