Hugo Grotius ( ) Franciszek Suarez ( ) Samuel Pufendorf ( )

Podobne dokumenty
Etyka problem dobra i zła

Filozofia, ISE, Wykład X - Filozofia średniowieczna.

Wiesław M. Macek. Teologia nauki. według. księdza Michała Hellera. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Czy możemy coś powiedzieć o istocie Boga?

I Z A B E L L A A N D R Z E J U K

SPIS TREŚCI. majkrzak_doktor_doktorow.indd :27:58

SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE 9 WPROWADZENIE 13

Dialektycy i antydialektycy. Filozofia XI w.

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA FILOZOFII XIII WIEKU

Spór o uniwersalia - podstawowe stanowiska i główni przedstawiciele. Filozofia scholastyczna i jej znaczenie dla filozofii zachodniej.

ARGUMENTY KOSMOLOGICZNE. Sformułowane na gruncie nauk przyrodniczych

Przewodnik. Do egzaminu z Filozofii Człowieka. Kierunek Filozofia semestr III. opracował Artur Andrzejuk (na prawach maszynopisu)

SPIS TREŚCI. Wstęp 3.

Ateizm. Czy ateista może być zbawiony?

TEMAT PRACY SOKRATEJSKA IDEA NIEWIEDZY JAKO ŹRÓDŁA ZŁA MORALNEGO A ETYKA ŚW. TOMASZA Z AKWINU ANALIZA PORÓWNAWCZA ETYKA SOKRATESA ETYKA ŚW.

Artur Andrzejuk ISTOTA EDUKACJI KATOLICKIEJ

RADOŚĆ W MYŚLI ŚW. TOMASZA Z AKWINU NAUKOWE TOWARZYSTWO TOMISTYCZNE 5 GRUDNIA 2018 DR HAB. MAGDALENA PŁOTKA

Etyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk

Nauka & Wiara. DSW Wrocław 27 kwietnia 2013

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 7

Artur Andrzejuk OSOBOWY WYMIAR EDUKACJI

Rodzaje argumentów za istnieniem Boga

Filozofia człowieka. Fakt ludzki i jego filozoficzne interpretacje

Strumiłowski Kościół, religie Piękno i zbawienie świat?

UJĘCIE SYSTEMATYCZNE ARGUMENTY PRZECIWKO ISTNIENIU BOGA

FILOZOFIA POZIOM PODSTAWOWY

Baruch Spinoza ( )

MIND-BODY PROBLEM. i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii

EGZAMIN MATURALNY 2010 FILOZOFIA

Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH

David Hume ( )

Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.

Zbigniew Marek SJ. Religia. pomoc czy zagrozenie dla edukacji? WYDAWNICTWO WAM

Wymagania edukacyjne z religii dla klasy VIII

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.

Mieczysław Gogacz. Przedmowa

Spór o poznawalność świata

Rozdział 8. Św. Augustyn i państwo Boże

SPIS TREŚCI. Część pierwsza KRYTYKA ESTETYCZNEJ WŁADZY SĄDZENIA

Koncepcja religii w tomizmie konsekwentnym. Mieczysław Gogacz

OPERA PHILOSOPHORUM MEDII AEVI

1. Fundamentalizm jako ruch religijny

Św. Augustyn, Wyznania, przekład Z. Kubiak, Znak, Kraków 1997

IMMANUEL KANT ETYKA DEONTOLOGICZNA

Przewodnik. Do wykładów i egzaminu z Filozofii Człowieka. Kierunek Filozofia semestr III. opracował Artur Andrzejuk (na prawach maszynopisu)

Ku wolności jako odpowiedzialności

Podstawy moralności. Prawo moralne

FILOZOFICZNA KONCEPCJA NARODU I PAŃSTWA W UJĘCIU PROF. MIECZYSŁAWA GOGACZA

O argumentach sceptyckich w filozofii

SPIS TREŚ CI KSIĘGA PIERWSZA

Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.

Rozwój ku pełni człowieczeństwa w nauczaniu Papieża Jana Pawła II

Dz.U Nr 97 poz. 487 UCHWAŁA. TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 9 grudnia 1992 r. (W. 10/91)

Poznanie substancji oddzielonych. środa, 9 stycznia 13

SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE - FILOZOFIA JAKO TYP POZNANIA. 1. Człowiek poznający Poznanie naukowe... 16

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus

prawda obiektywna objaśniająca w sposób pełny naturę rzeczywistości. Jak na ironię zarówno Dewey jak i zwolennicy jego poglądów nadal piszą i

TRZY GŁÓWNE PERSPEKTYWY FUNKCJONALIZM ROZWÓJ MYŚLI SOCJOLOGICZNEJ. WSPÓŁCZESNE PERSPEKTYWY SOCJOLOGICZNE FUNKCJONALIZM TEORIE KONFLIKTU

Ze Zmartwychwstałym w społeczeństwie. Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej

Spór o filozofię chrześcijańską

Etyka pomiędzy teorią a praktyką. Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC

Teoria potencjalności (capabilities approach)

GWSP GIGI. Filozofia z aksjologią. dr Mieczysław Juda

Karta Opisu Przedmiotu

KIERUNEK: FILOZOFIA. Jeżeli wykłady odbywają się równolegle z obowiązkowymi ćwiczeniami, to punkty ECTS umieszczone są tylko przy nazwie wykładu.

Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP

A Marek Piechowiak FILOZOFIA PRAW CZŁOWIEKA. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony

Czy i jak możliwe jest rozstrzygnięcie sporu etycznego o IVF? Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. konwersatoria 30 zaliczenie z oceną

Wykład 4: Etyka w Akademii Krakowskiej Dr Magdalena Płotka

Filozofia, Socjologia, Wykład VI - Sceptycyzm, Filozofia średniowieczna

Panorama etyki tomistycznej

Dlaczego matematyka jest wszędzie?

KLASYCZNA KONCEPCJA RELIGII

Filozoficzna interpretacja doświadczenia mistycznego w ujęciu Mieczysława Gogacza. Izabella Andrzejuk

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA

Aby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa "prawo".

Wiara nadawanie dużego prawdopodobieństwa prawdziwości twierdzenia w warunkach braku wystarczającej wiedzy.

AUTONOMIA JAKO ZASADA ETYCZNOŚCI

Współczesne koncepcje filozofii i etyki wykład 4: Świat odczarowany. filozofia nowożytna: filozofia współczesna: f. spekulatywna f.

Dorota Zapisek "Wola i intelekt w lozo i Tomasza z Akwinu", Mateusz Penczek, Kraków 2012 : [recenzja] Rocznik Tomistyczny 4,

PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE. ks. Artur Aleksiejuk

Gerhard Kardynał Müller. Posłannictwo i misja

Filozofia, Germanistyka, Wykład I - Wprowadzenie.

Zagadnienia historiozoficzne we współczesnej filozofii.

MICHEL DE MONTAIGNE ( )

Sławomir Kozerski Stosunek cnót do uczuć w filozofii św. Tomasza z Akwinu, na przykładzie cnoty męstwa

Profesora Mieczysława Gogacza ujęcie etyki. Dawid Lipski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

BIOETYKA Wykład 11 Historia, otwarte pytania i problemy. Krzysztof Turlejski. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Wychowanie ku pełni człowieczeństwa wyzwaniem dla edukacji

Filozofia, Germanistyka, Wykład IX - Immanuel Kant

JAK ROZPOCZĄĆ WYPRACOWANIE? na wstępie powinniśmy scharakteryzować osobę mówiącą w wierszu - jest nią

KARTA INFORMACYJNA UCZESTNIKA XIV GIMNAZJALNEGO KONKURSU FILOZOFICZNEGO

Zagadnienie 2. Koncepcja wojny, koncepcja pokoju wg św. Augustyna. Wojna sprawiedliwa wg św. Tomasza z Akwinu. Wystąpienia (po min)

Tłumaczenia DE VIRTUTIBUS CARDINALIBUS (O CNOTACH KARDYNALNYCH) Od tłumacza

ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W KLESZCZOWIE. Liceum Ogólnokształcące Technikum Nowoczesnych Technologii PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA ETYKA

Jerzy Lukierski NAUKA I RELIGIA CZY MOŻNA POGODZIĆ?

PROJEKT NAUKOWEJ ETYKI ETYKA OSIEMNASTEGO WIEKU

EGZAMIN MATURALNY 2011 FILOZOFIA

Transkrypt:

Hugo Grotius (1583-1645) Franciszek Suarez (1548-1617) Samuel Pufendorf (1632-1694)

Tomistyczna koncepcja prawa jako rozumnego urządzenia świata (Hugo Grotius) Woluntarystyczna wizja prawa, którego źródłem jest wola prawodawcy (Samuel Pufendorf) Realistyczno-intelektualistyczna wizja prawa w wersji Grzegorza z Rimini (Franciszek Suarez)

Siedemnastowieczna debata nad prawem naturalnym jest kontynuacją średniowiecznej dyskusji między tomistyczną (Tomasz z Akwinu) a woluntarystyczną (Wilhelm Ockham) doktryną prawa Siedemnastowieczni teoretycy prawa odnosili się do średniowiecznych koncepcji i argumentów dotyczących lex naturae.

Podstawowym problemem dla scholastycznej teorii prawa naturalnego jest założenie uprzedniej wiedzy o Bogu, świecie i ludzkiej naturze. Założenie to stało się łatwym przedmiotem sceptyckiej krytyki

Powszechność prawa naturalnego? Ponadto, pojęcia religijne i moralne u świtu ery nowożytnej wydawały się tak uzależnione od czasu i miejsca (na przykład odkrycie Ameryki postawiło problem prawa naturalnego i moralności poza wszechobecnym i wszechogarniającym chrześcijaństwem), więc próby zbudowania teorii prawa naturalnego w oparciu o doktrynę religijną czy teologiczną stawały się coraz mniej liczne

Protestantyzm Brak ciągłości między naturą ludzką a naturą Bożą Niemożność oparcia racjonalnej teorii prawa naturalnego na Bogu i jego wiecznym prawie Tylko wiara może wypełnić lukę między człowiekiem a Bogiem Katolicyzm Nakazy prawa naturalnego są związane z naturą Każdy człowiek posiada wiedzę zasad prawa naturalnego Każdy człowiek posiada rdzeń tej samej wiedzy praktycznej Prawo naturalne jest sposobem, na który człowiek uczestniczy w prawie wiecznym

Największą syntezą legalistycznej doktryny średniowiecza jest dzieło De legibus, ac Deo legislatore (1612) Franciszka Suareza Jako moralne stworzenia, ludzie muszą urządzić wspólne życie opierając je na jakichś zasadach pozwalających żyć we wspólnocie. Jednakże, zasada, która byłaby najlepsza dla regulacji poszczególnych relacji we wspólnocie jest przedmiotem wyboru członków wspólnoty.

Ażeby żyć w koherentnej grupie, konieczny jest namysł nad wspólnym dobrem, tzn. wspólne dobro musi stać się przedmiotem namysłu nad zasadami życia wspólnotowego.

Pierwszym zadaniem nowożytnych (protestanckich) teoretyków prawa naturalnego było przezwyciężenie sceptycyzmu, który pojawił się w myśli Renesansowej wraz z odnowieniem teorii epikurejskich i ich relatywizmu. Tymi zagadnieniami zajmował się między innymi Grotius w dziele De iure

Prawo jest po pierwsze, rodzajem działania, takiego działania w stosunku do innych, które nie czyni szkód ani nie rozbija relacji społecznych Prawo, po drugie, jest własnością osoby, to złożony kompleks pochodzący od dwóch własności ludzkiej natury: wola przetrwania oraz słuszny rozum czy sąd dotyczący honestum, tego, co czyni życie z innymi możliwe, to także jest naturalna inklinacja. Prawo jest każdym działaniem, które nie szkodzi innym: prawo jest w każdym moim suum, które nie wchodzi w konflikt z sua innych.

Samuel Pufendorf wymyślił nazwę dla wartości moralnych rozróżniając je od bytów fizycznych: entia moralia. Te entia moralia są sposobami, które są wprowadzone w świat naturalny i konstytuują się na podstawie partykularnych substancji ludzkich natur. Ażeby uzyskać wartość, trzeba odnieść się do normy, a to jest możliwe tylko dla istoty, która rozumie normy jako przepisy regulujące działania

Czym jest prawo? Władza sprawowana nad własnymi działaniami (libertas) Władza sprawowana nad działaniami innych (imperium) Władza sprawowana nad własną własnością (dominium) Władza sprawowana nad własnością innych (servitus)

Pufendorf twierdzi, że skoro prawo naturalne jest zespołem obowiązków, które mają być wypełnione, to znaczy, że człowiek musi być wyposażony w pewne władze, które umożliwiałyby mu wypełnienie tych obowiązków. Podstawową "władzą", czy "własnością", która jest warunkiem prawa naturalnego jest libertas.

Pufendorf był oskarżony o wyłączenie Boga z nauki o moralności człowieka. Głównym wsparciem rozdzielenia prawa i religii był Christian Thomasius. Ten ostatni uważał, że nie możemy więcej wiedzieć na temat Boga jako prawodawcy, aniżeli wiemy na temat prawa, którą to wiedzę opieramy na wiedzy o ludzkiej racjonalności

Tomasz Wizja prawa jako natury i rozumu Suarez Ockham Woluntarystyczna wizja prawa; wola jako źródło prawa Grotius Pufendorf