Prof. dr hab. inż. Krystian PROBIERZ dr H.C. Potencjał zasobowy Polski w zakresie węgla kamiennego: możliwości i zagrożenia Parlamentarny Zespół Surowców i Energii, Warszawa, 19.11.2013 r. Konferencja Surowce strategiczne w Polsce: potencjał i realia oczami praktyków
GDA SK OLSZTYN SZCZECIN GORZ W WLKP. Gůra BYDGOSZCZ Mogilno BIA YSTOK Sieniawa k. SulÍ cina Sieroszowice Polkowice Turůw 1 2 3 4 5 6 7 8 Rudna Lubin POZNA Konin WROC AW K odawa Adamůw DŹ Be chatůw WARSZAWA RadzyŮ Podlaski Parczew Wa brzych KIELCE Nowa OPOLE Tarnowskie Myszkůw Jeziůrko GrÍ bůw Gůry Machůw Zamoúś Ruda Zawiercie Wydrza Bytom Grzybůw Gliwice Olkusz Basznia KATOWICE Gacki Rybnik KRAK W RZESZ W Chrzanůw Wieliczka Bielsko- 0 50 100km -Biala W odawa Í czna LUBLIN Che m Hrubieszůw 27.11.2013 2 9
Polska 2012 Kopalina/surowiec mineralny Produkcja, 10³ t 150 tys. 14 tys. Węgiel kamienny 150 000 79 234 Węgiel brunatny 4 000 64 277 Ropa naftowa 671 31 12 Gaz ziemny (Mld. m 3 ) 5,300 Rudy miedzi 18 000 Cu Ag (t) Rudy cynku i ołowiu Zn Pb 18 tys. 31 725 632 * 1717 * 2 491 181 * 77 * 3 2 Sól kamienna, NaCl 3 557 Ruda siarki, S 702 Gips i anhydryt 179 1 1 Zatrudnionych~260 000 x3
2012 Polska mld PLN Wartość produkcji surowców mineralnych ~72 ( ~ 5% PKB) Eksport ~26 Import ~70 Produkt krajowy brutto -PKB 1460-1540 27.11.2013 4
Możliwości (zalety): Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego bowiem mamy dostęp do własnych zasobów węgla. Górnictwo jest w naturalny sposób związane z energetyką Węgiel jest tanim paliwem (nośnikiem energii) oraz bezpiecznym w użytkowaniu i transporcie! Zapewnienie rozwoju ekonomicznego Kraju, naszego dobrobytu i nie tylko cieplej wody w kranie
BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE CO TO OZNACZA? TO STAN GOSPODARKI umożliwiający wytwarzanie energii zapewniający stabilne dostawy spełniający wymogi ekologiczne (możliwość skażenia przez paliwo lub odpady ) inna definicja analiza stanu i możliwości wytwarzania energii oraz przewidywania wszelkich zakłóceń tego procesu 27.11.2013 6
2012 Toszek Tarnowskie Gůry Siewierz CZ N Gliwice Knurůw 8 Rybnik 5 13 Pszůw Įory 7 9 Wodz is aw ĆlĻ s ki 1 3 5 JastrzÍ bie Zdrůj Bohumin KarvinŠ Ostrava 4 2 1 2 Bytom11 S DĻbrowa Gůrnicza Zabrze Chorzůw Sosnowiec Olkusz 12 Katowice 14 Mys owice 1 6 4 3 Jaworzno 2 Mik o ůw 1 2 2 aziska Gůrne Trzebinia 3 Chrzanůw Tychy 15 LibiĻŅ Krzeszowice 1 10 4 OúwiÍ cim Pszczyna Zator 4 4 Czechowice- Dziedzice Wadowice Andrychůw Bielsko- Bia a Skoczůw Krakůw Myúlenice Cieszyn PÝŪbor Frżdek- 5 Mistek Tŗinec PL JastrzÍ bska Spů ka WÍ glowa S. A. Katowicki Holding WÍ glowy S. A. Kompania WÍ glowa S. A. Novy JiŤin FrenútŠt p. R. 3 Po udniowy Koncern WÍ glowy - Grupa PKE S. A. Zak ad Gůrniczy "Siltech" sp. z o. o. Roěnov p. R. SK Ostravsko- Karvinskť Dýly (OKD) 0 10 20 30 40 50km
1972 16 19 G 9 21 18 22 37 15 39 5 10 17 20 42 30 11 23 25 38 40 1 7 45 4 6 13 24 31 41 43 8 46 47 14 27 29 12 Bo 26 32 28 34 Pi 3 K 35 44 36 67 JZ Ko JW 33 2 Or 64 68 Cze 48 62 63 65 69 S O Le 61 Pa 66 50 Ch 52 53 49 51 54 Bi Li Ćw R Czy 58 Os 55 57 59 60 Paw 73 56 72 N 70 WII 71 13 9 10 7 5 8 1 3 4 2 11 12 6 0 10 20 30 40 50km
Produkcja węgla kamiennego w Produkcja węgla kamiennego w Polsce Polsce w latach 1945-2007 w latach 1945-2012 6500 6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 Produkcja węgla kamiennego [10 6 Mg] 131 132 133 129 110 106 98 98 92 93 91 3 988 3 376 3 438 3 537 3 559 3 637 3 723 4 311 3 452 3 450 3 483 5 827 5 960 5 491 4 806 4 977 5 153 5 199 4 561 88 85 78 73 69 66 63 65 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Świat Polska (GZW) 140 120 100 80 60
3,9 mld ~60 lat
Węgiel i jego producenci torf węgiel węgiel antracyt brunatny kamienny
Świat
Import węgla 2012 Polska > 15 mln ton ~ 5 kopalń energetyczny
Producenci węgla w UE..głównie POLSKA
KOSZTY
1. energia wiatru, 2. duże elektrownie wodne, 3. małe elektrownie wodne, 4. fotowoltaika (Europa), 5. fotowoltaika (Północna Afryka), 6. czyste ciepło słońca, 7. ciepło słońca (wykorzystane hybrydowo), 8. kolektor słoneczny, 9. biomasa, 10. biomasa (pozyskiwanie ciepła), 11. geotermia (pozyskiwanie ciepła), 12. geotermia, 13. kopalne nośniki energii
1.07. 2013 r. Koszty 1kwh ciepła (PLN): 0,13-,017 węgiel 0,21-0,30 gaz ziemny 0,38-0,43 olej opałowy 0,43 gaz płynny LPG (Viessmann)
w skali globalnej 41,5%, w krajach OECD 37,1%, RPA 93%, Polska 90%, Chiny 81%, Australia 77%, Izrael 77%, Kazachstan 70%, Indie 68,4%, Maroko 68%, Grecja 60,5%, Niemcy 51%, USA 50,5%.
Wzrost zapotrzebowania na energię
Lepiej wykorzystać potencjał intelektualny i naukowy uczelnie instytuty badawcze producenci maszyn i urządzeń górniczych Innowacyjne górnictwo i przetwórstwo węgla
współpraca z zagranicą, eksport myśli technicznej, maszyn urządzeń
Opracowanie i wdrożenie nowych i niekonwencjonalnych technologii górniczych Uzyskiwanie dostępu do złóż węgla i innych kopalin (surowce krytyczne) Określenie potrzeb inwestycyjnych
Czyste Technologie Węglowe Opracowanie technologii eksploatacji pokładów cienkich Oszacowanie zapotrzebowania na węgiel
16 scenariuszy m.in. -referencyjny (nowe złoża, KWK0, +12 GW (wk.) + 6,8 GW (wb.) - status quo, (2050 r.import 37 mln t. +18GW ) - rozwój tylko 29 mln t węgla w 2045 r. - gazowy (niskie ceny gazu, wysokie emisji)
Wizja Państwa w stosunku do sektora węglowego Program dla górnictwa, wynikający z wyboru polityki paliwowo-energetycznej Państwa (ta najważniejsza suwerenna decyzja Państwa powinna być dostosowana do specyfiki surowcowej naszego Kraju!)
Zagrożenia Polityka UE związana z ochroną klimatu i ograniczeniem emisji CO2
O2 O2 CO 2
Emisja CO 2 Świat ~28 mld t CO 2 = 100 % Polska ~ 0,320 mld ton CO 2 = 1,1 % (60% energetyka) EU (27) ~ 4,3 mld ton CO 2 = ~16 % (14) Polska ~ 0,320 mld ton CO 2 = 8 % z EU
86% emisji pochodzi od krajów spoza UE, czyli nie będą one objęte planowaną na rok 2020 dyrektywą unijną 3x20 (USA i Chiny nie ratyfikowały protokołu z Kyoto)
35000,00 30000,00 30398,42 900,00 765,56 800,00 25000,00 700,00 600,00 20000,00 500,00 400,00 15000,00 300,00 200,00 10000,00 100,00 0,00 5000,00 Niemcy 0,00 519,94 Wielka Brytania Świat Włochy 407,87 396,65 13264,09 329,86 Francja Azja i Oceania Hiszpania 285,79 6410,54 248,91 Polska Ameryka Płn. Holandia 4310,30 137,36 100,37 Belgia Grecja 95,32 3898,98 Czechy Europa UE 80,52 69,24 Rumunia 2358,03 Austria Eurazja 56,55 52,15 1219,78 Portugalia Ameryka Płd. i Śr. Finlandia 50,56 1121,59 Szwecja Afryka 50,03 Węgry 49,56 Dania Emisja CO 2 w MMT (milion metric tons) związana z produkcją energii 44,46 Bułgaria 40,27 Irlandia 35,75 Słowacja 17,49 Estonia 17,37 Słowenia 15,75 Litwa 10,58 Luksemburg 9,42 Cypr 8,53 Łotwa www.worldcoal.org/resources/coal statistics 3,12 Malta
Świat Niemcy Emisja w 2012 Zużycie roczne węgla: 927 mln t CO2 kamienny 13+43 mln t (import) brunatny 184 mln t
Globalne emisje CO2 osiągnęły w 2012 r. poziom 34,5 mld ton przyrost spowolnił do 1,1 % (wobec 2,9% za ostatnie 10 lat) wg Instytutu Kościuszki 33% - energetyka 28% - transport 20% - przemysł 11% - mieszkania, usługi 8% - rolnictwo Dlaczego problem CO2 dotyczy tylko węgla i energetyki???
UE 2050? bez górnictwa, przemysłu i miejsc pracy oraz bez....wpływu na klimat (nadal) górnictwo, przemysł i miejsca pracy będą.. gdzie indziej Pierwsze miejsce na liście przemysłów zagrożonych zajmuje górnictwo węglowe i energetyka węglowa. Polityka /ideologia klimatyczna zniesie z powierzchni ziemi energetykę węglową, a tym samym górnictwo węglowe, a także całe ich zaplecze techniczne, projektowe i naukowe, które generuje dziś setki tysięcy miejsc pracy. Instytut Kościuszki
Nie jest wykluczone, że polityka klimatyczna sięgnie również przemysłu miedziowego w Polsce! dalej branży produkującej cement i wapno, a następnie hutnictwo i przemysł stalowy, w dalszej kolejności do branży chemicznej z produkcją chemikaliów m.in. nawozów, do energochłonnego przemysłu szklarskiego wreszcie do koksowni, brykietowni, przemysłu drzewnopapierniczego i przemysłu obróbki kamienia.
Jeśli taki scenariusz polityczny się ziści, to w następnym dekadach XXI wieku niewątpliwie dojdzie do załamania polskiej gospodarki, a tym samym do znacznego uzależnienia od importu surowców i technologii energetycznych, które zastąpić będą musiały rodzimy węgiel. Polska może utracić suwerenność energetyczną, a w przypadku wycieku najbardziej energochłonnych gałęzi przemysłu, straci także około 1 mln miejsc pracy, co doprowadzi do kolejnej fali emigracji zarobkowej oraz do zapaści polskiej gospodarki. Instytut Kościuszki PL ~ 20 %
Zbyt wysokie koszty produkcji w górnictwie, poprawa konkurencyjności!!! Spadek wydajności produkcji
Brak zmian w strukturze zarządzania (m.in. lepsze wykorzystanie doświadczonej kadry zarządzającej! ) Kopalnie wydobywające węgiel energetyczny powinny być kojarzone z elektrowniami (spółki górniczo-energetyczne?) Kopalnie wydobywające węgiel koksowy z zakładami przetwórstwa (koksowniami)
Konieczność ograniczenia nadmiernego importu węgla Import > 15 mln t Zwały > 6 mln t?
Obniżka kosztów! (zmiany organizacji pracy) (to będzie trudne, trzeba też uwzględnić koniecznie koszty społeczne) ZATRUDNIENIE
Miejsca pracy ~150 tys. miejsc pracy w górnictwie węgla kamiennego > 500 tys. pośrednio lub bezpośrednio związanych z tym górnictwem Nowe miejsca pracy poza górnictwem
Problem zagospodarowania przestrzennego Konflikty podczas lokalizacji obiektów budowlanych na terenach górniczych np. S 1 KWK Brzeszcze (dotyczy także węgla brunatnego) Dalsza utrata zasobów węgla!!! (miliardy t)
Skarb Państwa jest właścicielem kopalin a jego wydobycie może zablokować. swoją decyzją np. wójt (który nie jest właścicielem kopaliny)
W świetle dających się udowodnić danych. nie może to nie być węgiel z polskich kopalń!!!
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Szczęść Boże