Historia ekonomii Mgr Robert Mróz Makroekonomia w XX wieku 17.01.2017
Keynes To od jego Ogólnej teorii możemy mówić o nowoczesnej makroekonomii Sprzeciw wobec twierdzenia poprzednich ekonomistów, że rynki samoczynnie wracają do równowagi Problem dla teorii ekonomii: wg mikro rynki konkurencyjne osiągają równowagę, więc jeśli chcemy uznać i mikro, i Keynesa, to chyba mamy sprzeczność Dodatkowo: brak mikropodstaw
Synteza neoklasyczna Przede wszystkim J. Hicks i jego model IS-LM (1937), także P. Samuelson, potem np. krzywa Phillipsa Idea: teoria klasyczna, z jej ogólną równowagą konkurencyjną, dobrze wyjaśnia zachowanie gospodarki w długim okresie, ale płace i ceny są wystarczająco sztywne w krótkim okresie, by interwencja państwowa w duchu Keynesa również miała rolę do odegrania Paradoks zapobiegliwości również miałby działać tylko w krótkim okresie Dominująca idea aż do lat 70. i stagflacji, która wyniosła na piedestał monetaryzm
Synteza neoklasyczna Modele powstające w tym czasie, nawet jeśli zmieniały pewne pojedyncze założenia tak zdefiniowanego keynesizmu, akceptowały jego ogólną strukturę Przykłady: teorie konsumpcji Friedmana (podkreślanie roli oczekiwanego, a nie tylko obecnego dochodu w decyzjach konsumenta) i Modiglianiego (rola bogactwa i zmiennych demograficznych), model popytu na pieniądz Tobina (transakcyjny motyw trzymania pieniądza) Problem: brak mikropodstaw, nie wiadomo też dokładnie, jak gospodarka przechodzi z krótkiego do długiego okresu
Krytyka Lucasa Krytyka modeli opartych wyłącznie na agregatach, w tym badań ekonometrycznych opartych na makroekonomii keynesowskiej Sedno: nie można przewidzieć skutków wprowadzenia danej polityki na podstawie modeli wykorzystujących wyłącznie dane historyczne Parametry tych modeli nie są bowiem strukturalne, tzn. niezmienne względem zmian, które wprowadzi akcja polityczna Oznacza to, że wprowadzenie jakiejś zmiany zmienia również reguły gry, czyli założenia modelu też powinny się zmienić
Krytyka Lucasa Przykład: krzywa Phillipsa bank centralny może próbować obniżyć bezrobocie za pomocą inflacji, ale wystarczy, że podmioty gospodarcze zmienią swoje oczekiwania inflacyjne (tzn. zmieni się właśnie to, co model traktuje jako niezmienne), by akcja okazała się nieskuteczna Skutek krytyki: zwrot ku dynamicznym modelom makroekonomicznym opartym na mikropodstawach, tzn. na analizie preferencji, założeniach dot. technologii, ograniczeń w dostępności surowców itd.
Nowa ekonomia klasyczna Neoklasyczna mikroekonomia jako podstawa modeli makro, w szczególności równowaga ogólna Podmioty (reprezentatywni agenci) maksymalizują oczekiwaną użyteczność, mają tzw. racjonalne oczekiwania przewidywania podmiotów stanowią optymalne prognozy: nie są zawsze prawdziwe, ale, średnio rzecz biorąc, są trafne Racjonalne oczekiwania oznaczają, że podmioty w modelu używają wszelkiej dostępnej informacji i nie mają stałych błędów poznawczych błędy przewidywań są losowe
Nowa ekonomia klasyczna Dalsze założenia zgodne z ekonomią (neo)klasyczną: gospodarka zawsze ma jakiś stan równowagi, ku któremu dąży dzięki dostosowaniom elastycznych płac i cen Wynikiem takich założeń jest np. teoria realnych cykli koniukturalnych w przeciwieństwie do keynesizmu, twierdzi się tu, że fluktuacje w gospodarce są wynikiem szoków technologicznych (czyli realnych ), a recesja z konieczności jest optymalną odpowiedzią gospodarki na szok brak interwencji
Nowa ekonomia keynesowska Krytyka nowej ekonomii klasycznej przede wszystkim za założenie, że ceny i płace są elastyczne Poszukiwanie źródeł sztywności cen i płac w niedoskonałej konkurencji (przy jednoczesnym wykorzystaniu racjonalnych oczekiwań) Przykład dla płac: staggered contracts dwa związki zawodowe, w każdym okresie tylko jeden podpisuje kontrakty, czyli połowa płac w gospodarce pozostaje taka sama bank centralny może wpływać na zatrudnienie poprzez inflację
Nowa ekonomia keynesowska Przykład dla cen: menu costs w sytuacji niedoskonałej konkurencji zmiana cen nie będzie ciągła, bo firmy ponoszą pewien niewielki koszt tej zmiany (muszą wydrukować nowe menu), stąd pewna sztywność cen w gospodarce
Nowa synteza neoklasyczna Nowa ekonomia klasyczna to modele dynamiczne (zaleta), ale krytykowane za założenie o elastycznych cenach i doskonałej konkurencji Nowa ekonomia keynesowska to modele statyczne (wada), ale modelujące sztywność cen i niedoskonałą konkurencję Więc może by je tak połączyć? Rezultat to dzisiejszy mainstream w makro Rola państwa ograniczona, ale jest: pewne zyski z polityki fiskalnej przy niedoskonałej konkurencji oraz z polityki monetarnej w krótkim okresie
Modele DSGE Dynamic Stochastic General Equilibrium dynamiczna stochastyczna równowaga ogólna Bardzo modne obecnie w stosowanej makroekonomii, radzą sobie z krytyką Lucasa Zawierają specyfikację: preferencji, technologii, instytucji Od kilku równań w artykułach teoretycznych po setki w bankach centralnych zastosowanie w praktyce Krytyka: oparte na reprezentatywnych agentach (czyli problem przechodzenia z poziomu mikro na makro), nie sprawdziły się przy ostatnim kryzysie
Heterodoksja: postkeynesizm M.in. Joan Robinson, Michał Kalecki, Nicholas Kaldor Utrzymywali, że synteza neoklasyczna oraz nowa ekonomia keynesowska nie oddają dobrze istoty dzieła Keynesa Podkreślają rolę efektywnego popytu tak w krótkim, jak i w długim okresie Wpływ na politykę monetarną: banki centralne nie mogą bezpośrednio kontrolować podaży pieniądza, ponieważ ona odpowiada też na popyt na kredyt bankowy; dziś banki centralne koncentrują się na stopach procentowych