FIRMA ARCHEOLOGICZNA FRAMEA - MONIKA ŁYCZAK UL. NA KOZŁÓWCE 4a/ KRAKÓW

FIRMA ARCHEOLOGICZNA FRAMEA - MONIKA ŁYCZAK UL. NA KOZŁÓWCE 4a/10 30-664 KRAKÓW SPRAWOZDANIE Z NADZORU ARCHEOLOGICZNEGO NA TERENIE DZIAŁEK NR 65/3 i 65/4 OBR 145 ŚRÓDMIEŚCIE PRZY ULICY ZWIERZYNIECKIEJ 1 / STRASZEWSKIEGO 18-18A W KRAKOWIE Autor badań i sprawozdania: Monika Łyczak Kraków 2016

SPRAWOZDANIE Z NADZORU ARCHEOLOGICZNEGO NA TERENIE DZIAŁEK NR 65/4 i 65/4 OBR. 145 ŚRÓDMIEŚCIE PRZY UL. ZWIERZYNIECKIEJ 1 / STRASZEWSKIEGO 18-18A W KRAKOWIE Informacje wstępne Nadzór archeologiczny na terenie działek nr 65/3 i 65/4 obr. 145 Śródmieście przy ul. Pawiej w Krakowie przeprowadzony został pod kierunkiem mgr Moniki Łyczak na podstawie pozwolenia konserwatorskiego nr 267/16 (pismo znak: OZKr.5161.241.2016.MTW) z dnia 29.06.2016, wydanego na wniosek Pani Magdaleny Kozień-Woźniak, ul. ks. Koniecznego 14, 32040 Świątniki Górne reprezentującej Filharmonię Krakowską im. Karola Szymanowskiego, ul. Zwierzyniecka 1, 31-103 Kraków Prace ziemne realizowane były pod nadzorem archeologicznym ze względu na fakt, iż przedmiotowa posesja znajduje się na terenie układu urbanistycznego dzielnicy Nowy Świat, wpisanego do Rejestru Zabytków Województwa Małopolskiego pod nr A-1438/M decyzją z dnia 9.06.2015, oraz w obrębie Krakowa historycznego zespołu miasta, uznanego za pomnik historii zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8.09.1994 r. Rys historyczny Teren objęty nadzorem położony jest w obrębie współczesnej dzielnicy Nowy Świat (dawniej Przedmieście Smoleńsko / Smuleńsko lub duchowna jurydyka Bożego Miłosierdzia). Ze względu na dużą wilgotność terenu (rozlewisko Wisły, ujście Rudawy, bagna po zlikwidowanym zapewne w XV wieku korycie Wisły i stawy stróży rybnej) obszar ten nie był objęty osadnictwem do XVI wieku, kiedy powstał tu dwór kasztelana oświęcimskiego J. Myszkowskiego. W roku 1555 powstała tu parafia Bożego Miłosierdzia, a od 1624 obszar ten funkcjonował już jako jurydyka duchowna pod zarządem proboszcza. Smoleńsk został silnie zniszczony podczas działań Wojny Północnej (pocz. XVIII wieku), a następnie niemal doszczętnie spalony podczas Konfederacji Barskiej w 1768r. W roku 1825, na mocy dekretu władz austriackich Smoleńsk wszedł w skład nowopowstałej dzielnicy nr III - Nowy Świat. W roku 1842 teren został uporządkowany (osuszenie mokradeł, likwidacja miejskiego śmietniska, wytyczenie i regulacja ulicy Zwierzynieckiej w miejscu dawnego szlaku na Śląsk. W ostatniej ćwierci XIXw. rozpoczyna się regularna,

intensywna zabudowa obu pierzei ulicy.1 Istniejący obecnie na terenie posesji, podpiwniczony budynek na planie litery L wzniesiony został w roku 1931 wg projektu Józefa Pokutyńskiego i funkcjonował jako Dom Katolicki (z inicjatywy Kardynała Księcia Adama Sapiehy). Od roku 1945 pozostaje siedzibą Filharmonii Krakowskiej. 2 Przebieg nadzoru archeologicznego Nadzorem archeologicznym objęto prace ziemne polegające na wykonaniu w obrębie podwórza posesji pięciu (5) wykopów sondażowych (por. plan) prowadzonych do poziomu posadowienia murów fundamentowych oraz dwóch (2) odwiertów małośrednicowych prowadzonych do głębokości 10 m ppt. Sondę nr 1 eksplorowano do głębokości około 200 cm ppt eksploracja prowadzona była w obrębie współczesnej warstwy nasypowej. Strop warstwy calcowej uchwycono w wykopach nr 2 (gł. około 430 cm ppt), 3 (gł. około 430 cm ppt), 4 (gł. około 400 cm ppt) i 5 (gł około 370 cm ppt). Powyżej zalegał nasyp współczesny ziemno-gruzowy zawierający liczne współczesne odpady budowlane i komunalne (II połowa XX wieku). Nasyp ten związany był z wykopem pod izolację ścian fundamentowych budynku Filharmonii i budynków przyległych (styropian, lepik itd.) prowadzonym do głębokości posadowienia fundamentów. Według informacji ustnych uzyskanych od pracowników Filharmonii oraz na podstawie analizy odpadów komunalnych zalegających w obrębie nasypu przypuszczać można, iż akcja izolacyjna przeprowadzona została w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku. W obrębie warstwy nasypowej natrafiono na liczne ciągi instalacyjne: uziemienie, wod-kan, energetyczna. W sondzie nr 2 uchwycono pozostałości ceglanego murku (narożnik studzienki kanalizacyjnej?) wykonanego z cegły maszynowej, współczesnej łączonej zaprawą cementową (stopa na głębokości około 200 cm ppt) Ze względu na umiejscowienie wykopów badawczych w bezpośrednim sąsiedztwie murów fundamentowych oraz szeroki wykop pod współczesną izolację trudno jednoznacznie określić charakter stratygrafii terenu w centralnej części podwórza. Pierwotnie strop warstwy calcowej na badanym obszarze mógł zalegać znacznie płycej. 1 Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Kraków 2000; s. 907, 1100 2 http://www.filharmonia.krakow.pl/o_filharmonii/budynek/ [dostęp. 20.08.2016]

Wnioski Podczas trwania nadzoru archeologicznego nie udało się natrafić na przedmioty ruchome o chronologii wcześniejszej niż XX wiek. Nie rozpoznano również żadnych reliktów architektury zabytkowej ani innych obiektów stałych i warstw o szczególnym znaczeniu archeologicznym. Analiza stratygrafii w obrębie eksplorowanych sond badawczych oraz analiza danych historycznych dowodzą silnych przeobrażeń badanego terenu w okresie XIX i XX wieku, a co za tym idzie przypuszczalnej całkowitej likwidacji ewentualnych starszych nawarstwień antropogenicznych w tym rejonie.

Teren badań na planie Krakowa (1931 r.)

Teren badań na planie Krakowa wg Żebrawskiego (1836 r.)

Teren badań na planie Krakowa wg Mostowskiego (1831 r.).

Teren badań na tzw. planie saskim Krakowa (1733-34 r.)

Kraków, ul. Zwierzyniecka 1 / Straszewskiego 18-18a; dz. nr 65/3 i 65/4 obr 145 Śródmieście. Sonda 1. Kraków, ul. Zwierzyniecka 1 / Straszewskiego 18-18a; dz. nr 65/3 i 65/4 obr 145 Śródmieście. Sonda 2.