SCENARIUSZ ZAJĘĆ TERENOWYCH NR 2 Temat: Skały najbliższej okolicy Program: Przyrodawklasach4 6. BłaszczykE. iin. 1999. WSiP S.A., Warszawa. Nr DKW 4014-39/99 Hasło programu: Miejsce człowieka w środowisku Cele: poziom wiadomości: uczeń zna: - rodzaje skał - różnice między skałą luźną - zwięzłą, litą - skały najbliższej okolicy - nazwy podstawowych skał. poziom umiejętności: uczeń potrafi: - klasyfikować skały na luźne - zwięzłe, lite - wskazać różnice między poszczególnymi rodzajami skał - rozpoznać i scharakteryzować skały najbliższej okolicy - rozpoznać przy pomocy zestawu do klasyfikacji skał i minerałów podstawowe skały Czas: 5 godzin lekcyjnych Przeznaczenie: klasa IV Metody: pogadanka, obserwacja, elementy pokazu, ćwiczenia techniczne, gra dydaktyczna Środki dydaktyczne: karta pracy, dłuta, młotki, zestaw do klasyfikacji skał i minerałów, sznurek, woreczki, szarfy, gwizdek.
- - 1 Przebieg zająć: 1. Planowanie i przygotowanie Po wyjściu ze szkoły i zajęciu miejsc w minibusie, uczniowie zostają poinformowani o trasie i celu zajęć. Każdy z uczniów otrzymuje kartę pracy, gdzie (zad. 1) znajduje się mapa topograficzna Jaworzna z naniesioną trasą wycieczki. Dalej (zad. 2) znajduje się regulamin określający zasady bezpiecznego poruszania się i pracy w kamieniołomie. Nauczyciel omawia kolejne punkty regulaminu. 2. Przeprowadzenie Po przybyciu na miejsce i zejściu do kamieniołomu nauczyciel jeszcze raz przypomina o zasadach BHP i przeprowadza krótką pogadankę na temat rodzajów skał i różnic między nimi. Uczniowie otwierają kartę pracy (zad. 3) przedstawiającą powyższe klasyfikację skał. Tłumaczy widoczny warstwowy układ skał zaleganiem ich w kolejnych epokach dziejów ziemi. Uczniowie otwierają kartę pracy (zad. 4), w której znajduje się tabela przedstawiająca skały Jaworzna zalegające w poszczególnych okresach i erach Ziemi. Nauczyciel objaśnia tabelę. Nauczyciel proponuje Nauczyciel proponuje na rozgrzewkę grę dydaktyczną Gorączka Złota (opis w materiałach dla nauczyciela). Następnie uczniowie podzieleni na te same grupy mają za zadanie zgromadzić 3różne skały z terenu kamieniołomu, rozpoznać je porównując z zestawem do klasyfikacji skał i minerałów przywiezionym ze szkoły i wypełnić tabelę (zad. 5). Dodatkowo nauczyciel zwraca uwagę na możliwość znalezienia skamieniałych resztek roślin izwierząt, które wzbogaciłyby szkolne zbiory, np. takich jak w karcie pracy (zad. 6), która zawiera kserokopię zdjęć przedstawiających skamieliny roślin i zwierząt znalezione w jaworznickim kamieniołomie. Po zakończeniu pracy nauczyciel proponuje rodzaj relaksującej zabawy polegającej na tym, że każdy zespół z kamieni układa nazwy znalezionych skał. Wygrywa grupa, która pierwsza zakończy zadanie. 3. Podsumowanie Po kilkuminutowej przerwie przedstawiciel każdej grupy omawia efekty pracy zespołu, prezentuje zgromadzone okazy i charakteryzuje je według wskazań tabeli (zad. 5). Nauczyciel ocenia uczniów uwzględniając również punkty uzyskane przy grze dydaktycznej, wkład pracy i przestrzeganie regulaminu.
- - 2 Karta pracy ucznia Zadanie 1 Prześledź trasę, jaką pojedzie wiozący nas minibus, aby dotrzeć do kamieniołomu. Nasza szkoła Kamieniołom
- - 3 Zadanie 2 Przeczytaj uważnie kolejne punkty regulaminu, pamiętaj, że odprzestrzeganiaich zależy bezpieczeństwo Twoje i Twoich kolegów. Regulamin bezpiecznego poruszania się i pracy w kamieniołomie 1. Poruszaj się tylko dnem kamieniołomu! 2. Nie wspinaj się po ścianach! 3. Zbieraj tylko odłupane fragmenty skał! 4. Rozłupującleżące, skały ostrożnie posługuj się dłutem i młotkiem! 5. Nie rzucaj skałami! 6. Dbaj o bezpieczeństwo swoje i innych! 7. Nie hałasuj! 8. Wykonuj polecenia nauczyciela! Zadanie 3 Przyjrzyj się rysunkom przedstawiającym rodzaje skał i spróbuj wskazać różnice. Źródło: Błaszczyk i in., 1999
- - 4 Zadanie 4 Prześledź tabelę. Zwróć uwagę w jakich erach i okresach Ziemi powstały skały Jaworzna. Ery geologiczne Okresy geologiczne kenozoiczna mezozoiczna paleozoiczna prekambryjska czwartorzęd trzeciorzęd kreda jura trias perm karbon dewon sylur ordowik kambr proterozoik archaik osady piaszczysto-żwirowe, mady, mułki, piaski, żwiry dolomity, wapienie, margle, łupki, piaskowce piaskowce, zlepieńce, iłowce, mułowce, węgiel kamienny Zadanie 5 Zbierz 3 różne skały. Zidentyfikuj je porównując z zestawem skał i minerałów przywiezionym ze szkoły. Wypełnij tabelkę. Zyskasz dodatkowe punkty, jeżeli uda ci się znaleźć skamieniałe szczątki roślin i zwierząt. Lp. Skała Rodzaj Barwa Twardość Czas powstania 1 2 3
- - 5 Zadanie 6 Przyjrzyj się fotografiom. Czy udało ci się znaleźć podobne okazy? Fotografie: Król, 2001
- - 6 Materiały dla nauczyciela Zadanie 3 Skała lita (np. granit): twarda, zbita, trudno ją rozkruszyć. Skała zwięzła (np. glina): miękka, można ją kruszyć palcami, urabiać. Skałą luźna (np. piasek): sypka Gra dydaktyczna Gorączka złota opis. Uczniowie losując zworkaróżnokolorowe szarfy, dobierają się wpięcioosobowe zespoły. Każdy zespół wybiera obficie zarośnięte krzakami, pokrytą kamieniami działkę i wytycza jej teren (kwadrat o boku 50 kroków) sznurkiem. Nauczyciel na każdej działce chowa po 5 woreczków z różnymi rodzajami skał w każdym. Drużyna wyrusza na poszukiwanie złota na swoim terenie. Każdy zespół posiada worek na złoto. Po 5 minutach poszukiwań na swoich działkach drużyny słyszą gwizdek lub inny głośny sygnał. W tym momencie można przenieść się na inne działki w poszukiwaniu złota nieznalezionego przez właścicieli. Kolejny sygnał kończy poszukiwania. Punkty zdobywają te drużyny, które znalazły i właściwie rozpoznały, według zestawu do klasyfikacji skał i minerałów największą ilość skał. Literatura: Błaszczyk E. i in., 1999, WSiP S.A., Warszawa