PROTOKÓŁ Z XVI POSIEDZENIA GRUPY ROBOCZEJ DS. SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO PRZY KK NSRO, 19 PAŹDZIERNIKA 2011 r. Miejsce: Warszawa, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Al. Solidarności 77 Temat: Inkluzja społeczna w kontekście osób niepełnosprawnych próba reasumpcji dot. działań w ramach funduszy europejskich oraz upowszechnianie partnerstwa w komitetach monitorujących 2007-2013 Prowadzenie: Przewodnicząca GRSO - Agata Wiśniewska-Górczewska, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych 11.00 Otwarcie spotkania Barbara Imiołczyk, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich 11.15 Podstawowe informacje o Grupie roboczej ds. społeczeństwa obywatelskiego Agata Wiśniewska-Górczewska, 11.30 Inkluzja społeczna osób niepełnosprawnych prowadzenie Piotr Frączak, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych Prezentacja działań, alokacji na ww. cele oraz ich skuteczności w funduszach europejskich 2004-2006 oraz 2007-2013 przedstawiciele Ministerstwa Rozwoju Regionalnego Dyskusja i wnioski na kolejny okres programowania 13.15 Przerwa 13.30 Konkurs na partnerski komitet monitorujący - dyskusja nad wytycznymi i regulaminem - Ewa Latoszek, Sekretariat Grupy roboczej ds. społeczeństwa obywatelskiego 14.50 Wnioski i podsumowanie, ustalenie terminu ostatniego spotkania Grupy roboczej w 2011 r. 15.00 Zakończenie posiedzenia Uczestnicy spotkania: CZŁONKOWIE GRUPY ROBOCZEJ I OSOBY REPREZENTUJĄCE: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Związek Rzemiosła Polskiego Marzena Wojda Marta Chydrasińska Agata Wiśniewska-Górczewska Piotr Frączak Dorota Chmielewska OBSERWATORZY I GOŚCIE: Instytut Rozwoju Służb Społecznych Federacja Organizacji Służebnych Mazowia Barbara Imiołczyk Hanna Szczeblewska Agnieszka Połyniec-Ostrowska Anna Chabiera Marcin Teodorczyk Bartosz Mioduszewski 1
Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Stała Konferencja Ekonomii Społecznej Fundacja Żyć z chorobą Parkinsona, Amnesty International Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych Departament Koordynacji Wdrażania Funduszy UE Departament Koordynacji Wdrażania Funduszy UE Departament Zarządzania EFS Protokołowała Ilona Gosk Damian Kalita Krzysztof Kosiński Anna Iwańczyk Izabela Baraniecka Aleksandra Pellowska Paulina Mucha Ewa Latoszek O godzinie 11.10 Przewodnicząca Grupy roboczej, pani Agata Wiśniewska-Górczewska otworzyła zebranie. Zebrani przyjęli plan posiedzenia (jw.), po czym nastąpiła prezentacja zebranych uczestników posiedzenia. Uczestników spotkania w imieniu Pani Rzecznik przywitała pani Barbara Imiołczyk - jedna z inicjatorek Grupy roboczej ds. społeczeństwa obywatelskiego, niegdyś członkini Grupy z ramienia Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej, dziś gospodarz spotkania. Pani Barbara Imiołczyk zapewniła, że wszystkie wnioski z dyskusji zostaną przekazane Pani Rzecznik. W czasie pierwszej części spotkania Przewodnicząca Grupy roboczej, pani Agata Wiśniewska- Górczewska, przedstawiła cele, zadania oraz zrealizowane działania Grupy roboczej ds. społeczeństwa obywatelskiego (załącznik nr 1 do niniejszego protokołu). Następnie Przewodnicząca przeszła do głównego tematu spotkania czyli do Inkluzji społecznej w kontekście osób niepełnosprawnych. Dyskusję poprowadził Piotr Frączak Prezes OFOPu, wyjaśniając na początku, dlaczego GRSO zajmuje się tematem osób niepełnosprawnych. Podkreślił, że nie da się mówić o równości szans bez zagłębiania się w ekonomię społeczną. Dla wielu organizacji ekonomia społeczna jest podstawą wyjścia do rozmów o społeczeństwie obywatelskim. Dla tych organizacji jednym z podstawowych kryteriów defnicji ekonomii społecznej jest połączenie praw i możliwości działania na rzecz osób niepełnosprawnych i z osobami niepełnosprawnymi. Z tego też powodu GRSO zainteresowała się tematem osób niepełnosprawnych. Poruszył kwestię przyszłego okresu programowania i podkreślił istotną rolę Grupy w tym procesie. Wstępem do dyskusji były prezentacje przedstawicielek Ministerstwa Rozwoju Regionalnego: - pani Aleksandry Pellowskiej z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego z Departamentu Koordynacji Wdrażania Funduszy Unii Europejskiej na temat inkluzji społecznej w kontekście osób niepełnosprawnych (załącznik nr 2 do niniejszego protokołu). Przedstawione zostały uwarunkowania prawne polityki równych szans jednej z zasad horyzontalnych polityki spójności, cele środków unijnych przeznaczonych na wsparcie osób niepełnosprawnych, wskaźniki w systemie monitorowania. - pani Pauliny Muchy z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego z Departamentu Zarządzania EFS na temat wsparcia dla osób niepełnosprawnych z Europejskiego Funduszu Społecznego w latach 2004-2011 (załącznik nr 3 do niniejszego protokołu). Pani Mucha omówiła poprzedni okres programowania, przedstawiła projekty które były skierowane dla osób niepełnosprawnych, formy 2
wsparcia, liczbę zrealizowanych projektów, liczbę osób niepełnosprawnych, które zostały objęte wsparciem oraz efektywność tego wsparcia. W dyskusji jako pierwszy zabrał głos Krzysztof Kosiński z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej zastępca dyrektora Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. Stwierdził, że na podstawie zebranych w trakcie licznych konsultacji i dyskusji doświadczeń biuro kieruje się w stronę rozwiązań mainstreaming owych, które umieszczają osoby niepełnosprawne w głównych nurtach funkcjonowania państwa, takie jak np. zmiany w prawie budowlanym. Dał do zrozumienia, że biuro angażuje się w ideę uniwersalnego projektowania, tak by całe otoczenie publiczne było dostępne dla wszystkich, a nie tylko dla osób niepełnosprawnych. Jego zdaniem taką właśnie politykę realizuje minister, gdyż należy mówić o osobach niepełnosprawnych w jak najszerszym konktekście. W PO KL w działaniu 1.3.6. realizowanego centralnie przez PFRON są wspierane osoby z rzadkimi, sprzężonymi niepełnosprawnościami, czyli takie osoby, które bez wyspecjalizowanego wsparcia nie mają możliwości aktywizacji zawodowej, stąd np. projekty skierowane do głuchoniewidomych. W związku z trwającymi pracami nad Planem działania dla Po Kapitał Ludzki na rok 2012, jak również nad zmianami w całym Programie, w efekcie przeglądu śródokresowego, ostateczne decyzje dotyczące dot. ww. działania jeszcze nie zapadły. Pan Dyrektor wypowiedział się na temat Krajowej Rady Konsultacyjnej, która jest organem doradczym Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych. Rada spotyka się dość regularnie, jest zwoływana przez Przewodniczącego Rady. Rada składa się z przedstawicieli administracji rządowej, jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych. Na posiedzeniach Rady poddawane są dyskusji tematy związane z osobami niepełnosprawnymi, zgłaszane przez członków Rady lub wpływające do Biura Pełnomocnika. Kadencja ostatniej Rady upłynęła z dniem 30.09.2011 r. i obecnie trwa nabór do nowego składu Rady. Ostatnio funkcję Przewodniczącego Rady sprawował Pan Michał Tomczak. W związku z obawami Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych dotyczącymi przyszłości Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Pan Dyrektor odniósł się do obecnego i dalszego funkcjonowania Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Podkreślił, że nigdy nie miał on zostać zlikwidowany choćby ze względu na bardzo poważny argument utraty wpływu środowiska działającego na rzecz osób niepełnosprawnych na realizację zadań, które nie są zadaniami obligatoryjnymi PFRON m.in. programy celowe Rady Nadzorczej, możliwość wsparcia indywidualnego, możliwość realizacji zadań w kontekście zadań zlecanych organizacjom pozarządowym. Przeprowadzona nowelizacja ustawy o finansach publicznych, przesuwa w czasie kwestię dotyczącą likwidacji osobowości prawnej PFRON z 2012 roku do 2015 roku. Następnie Prezes OFOPu poddał dyskusji następujące kwestie: 1) system zgłaszania kandydatur do Krajowej Rady Konsultacyjnej ds. Osób Niepełnosprawnych, 2) debata na temat rozwiązań systemowych w przyszłym okresie programowania, 3) problem realizacji założeń systemowych w projektach konkursowych. W dyskusji głos w kolejności zabrali: pani Ilona Gosk z Fundacji Inicjatyw Spoleczno-Ekonomiznych oraz Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej, która poruszyła kwestię istotności i rozliczania wskaźników i poddała w wątpliwość efektywność wskaźników podanych przez MRR oraz ich poprawnego formułowania. Pan Bartosz Mioduszewski z Federacji Organizacji Służebnych Mazowia z woj. mazowieckiego zwrócił uwagę, że proces wsparcia osób niepełnosprawnych w Polsce i Europie nie powinien być ogólny tylko bezpośrednio skierowany to tej grupy. Zwrócił uwagę na problem oceniania wniosków sładanych w PO KL na poziomie regionalnym, który w poprzednim okresie programowania funkcjonował lepiej, a obecnie wnioski oceniane są systemowo, a składane w różnych województwach otrzymują skrajnie różne oceny. Pani Paulina Mucha z MRRu odebrała wynik aktywizacji osób niepełnosprawnych jako zaskakująco wysoki. Podkreśliła, że w kolejnym okresie programowania duży nacisk będzie kładziony na warunkowość. Jej zdaniem w Planach 3
działania na rok 2012 i w rekomendacjach Instytucji Zarządzających dla grupy docelowej osób niepełnosprawnych wskaźnik aktywności zawodowej znajdować się będzie na poziomie 20%. Pan Piotr Frączak z OFOPu dostrzegł wyzwanie, jakim jest dobór ekspertów do oceny wniosków w przyszłym okresie programowania. Pani Agnieszka Połyniec-Ostrowska z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich zwróciła uwagę na problem jakim jest charakter prawny wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego, a także problem naruszenia tych wytycznych przez potencjalnego Beneficjenta oraz skutków tego naruszenia. Zdaniem Pani Agnieszki Połyniec-Ostrowskiej wytyczne nie są prawem powszechnie obowiązującym, a zatem nie powinny mieć skutku na obywatela. Pani Anna Chabiera z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wspomniała o konferencji Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych Węzłowe zagadnienia wdrażania Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych oraz Europejskiej Strategii w sprawie niepełnosprawności 2010-2020 któ a odbyła się 17 października. Podczas konferencji poruszono wiele ciekawych kwestii. Mówiono m.in. o planowanej kolejnej perspektywie finansowej wykorzystywania środków unijnych, włączeniu potrzeb osób niepełnosprawnych w główny nurt alokacji środków unijnych, koniecznym udziale samych zainteresowanych w komitetach sterujących, roli organizacji pozarządowych, itp. Zaprezentowano bardzo ciekawy materiał z przeprowadzonego przez PFON monitoringu wykorzystania środków Europejskiego Funduszu Społecznego na aktywizację osób niepełnosprawnych w obu okresach programowania. Monitoring dotyczył zarówno środków przeznaczanych na projekty realizowane w trybie konkursowym, jak również projekty systemowe. Po przerwie omówiono kwestie związane z Konkursem na najbardziej partnerski komitet, który zostanie ogłoszony w ramach Krajowej Sieci Tematycznej ds. Partnerstwa. Został przedstawiony wstępny projekt regulaminu oraz ankiety dla członków/zastępców komitetu. W wyniku dyskusji wypracowano następujące rozwiązania: 1. Konkurs należy ogłosić różnymi kanałami, wysyłając jednocześnie oficjalne pismo do Przewodniczących komitetów informujące o rozpoczętym konkursie. 2. Tylko członkowie/zastępcy danego komitetu mogą zgłosić swój komitet w konkursie wypełniając krótki, anonimowy formularz zgłoszeniowy (muszą go przesłać min. 2 osoby z danego komitetu, w tym min. 1 przedstawiciel partnerów społecznych i gospodarczych). 3. Jeżeli zgłoszenie zostanie przyjęte, wysłana do sekretariatu komitetu zostanie ankieta weryfikująca, a następnie zostanie skonsultowana przez losowo wybranych członków/zastępców reprezentujących: środowisko partnerów społecznych, administrację rządową i samorządową w celu jej sprawdzenia. 4. Na podstawie zebranych informacji Grupa robocza ds. społeczeństwa obywatelskiego wyłoni zwycięzców 3 kategoriach. 4
Ustalenia: 1. Grupa zajmie się podczas kolejnych spotkań dwoma tematami: usytuowaniem w systemie prawnym wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego, zwłaszcza w kontekście przyszłego okresu programowania oraz kwestią wsparcia osób z niepełnosprawnościami. 2. Pani Paulina Mucha z Departamentu Zarządzania EFS prześle Grupie stanowisko Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, które jest w tym momencie przygotowywane m.in. w odpowiedzi na zarzuty Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczące umocowania wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w systemie prawa powszechnie obowiązującego w Polsce. 3. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich prześle Grupie wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich, które zostały skierowane do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w powyższej sprawie. 4. Sekretariat Grupy spisze i skonsultuje uwagi dotyczące projektu konkursu na najbardziej partnerski komitet z osobami obecnymi na drugiej części posiedzenia i gotowy materiał prześle do konsultacji do pozostałych członków Grupy. 5. Obecne na posiedzeniu Przedstawicielki Ministerstwa Rozwoju Regionalnego sprawdzą, czy istnieje możliwość zamieszczenia na stronie domowej MRRu informacji o rozpoczętym konkursie na partnerski komitet. 6. Do końca 2011 roku ma obyć się jeszcze jedno posiedzenie Grupy. Przewodnicząca Grupy roboczej ds. społeczeństwa obywatelskiego Agata Wiśniewska-Górczewska Protokolantka Ewa Latoszek 5