POLSKIE ROLNICTWO W PIERWSZYCH LATACH AKCESJI DO UE dr Zbigniew Floriańczyk Pułtusk, 30 listopada 2 grudnia 2009 roku
Zakres badania Kompilacja Rachunków Ekonomicznych dla Rolnictwa - RER Analiza wyników ekonomicznych i produktywności sektora rolnego Analiza nakładów pracy i dochodowości polskiego rolnictwa
Charakterystyka RER Rachunki opracowywane na bazie danych zbieranych na potrzeby rachunków narodowych Opracowywane na podstawie wspólnotowej metodologii Agregowane słuŝą do scharakteryzowania rolnictwa unijnego Obejmują dopłaty które bezpośrednio wpływają na dochód rolniczy SłuŜą do obliczania wskaźników dochodowości rolnictwa
Produkcja roślinna polskiego rolnictwa (2000=100) 140 130 120 110 100 90 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 indeks cen indeks wolumenu Skokowy wzrost cen w 2003 i 2007 Zmienność wolumenu produkcji
Produkcja zwierzęca polskiego rolnictwa (2000=100) 140 130 120 110 100 90 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 indeks cen indeks wolumenu Silny spadek cen w okresie poprzedzającym akcesję Stabilna dynamika wzrostu wolumenu produkcji
ZuŜycie pośrednie w polskim rolnictwie (2000=100) 150 140 130 120 110 100 90 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 indeks cen indeks wolumenu Wzrost wartości zuŝycia pośredniego głównie jako efekt wzrostu cen środków produkcji (nośników energii i nawozów mineralnych) co jednak nie powstrzymało rolników przed intensyfikacją ich wykorzystania.
Wartość dodana brutto w cenach producenta w mln zł (ceny 2000=100) 49 727 52 104 52 092 51 439 55 467 54 244 53 190 57 438 57 819 58 000 31 517 20 587 31 299 18 428 31 741 20 351 31 329 20 110 32 805 22 662 31 936 22 308 32 654 20 536 33 058 24 380 33 129 24 690 48 000 38 000 28 000 18 000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 ZuŜycie pośrednie Produkcja sektora rolnego Wartość dodana brutto bez dopłat bezpośrednich Wzrost wartości dodanej po akcesji powi ze wzrostem wolumenu produkcji powiązan zany
Wartość dodana w cenach bieŝących w latach 2000-2003 oraz 2005-2008 2000-2003 2005-2008 Wyszczególnienie WDB- mln zł WDBmln zł CP=100 CP=100 1. Wartość dodana brutto w cenach producenta 19016 100,0 23100 100,0 (WDB-CP) 2. Dopłaty do produktów 416 2,2 4000 17,3 3. Wartość dodana brutto w 19433 102,2 27100 117,3 cenach bazowych (1+2) 4. Amortyzacja 4987 26,2 5365 23,2 5. Wartość dodana netto (3-4) 14445 76,0 21736 94,1 Wzrost wartości dodanej stymulowany dopłatami bezpośrednimi
Dochód rolnictwa polskiego w latach 2000-2003 oraz 2005-2008 2000-2003 2005-2008 Wyszczególnienie WDB- mln zł WDBmln zł CP=100 CP=100 5. Wartość dodana netto (3-4) 14445 76,0 21736 94,1 6. Koszty pracy najemnej 2982 15,7 3364 14,6 7. Pozostałe podatki do produkcji 1360 7,2 1418 6,1 8. Pozostałe dopłaty 447 2,3 7307 31,6 9. NadwyŜka operacyjna (5-6-7+8) 10549 55,5 24261 105,0 10.Opłaty dzierŝawne 329 1,7 416 1,8 11.Saldo odsetek zapłaconych i otrzymanych -824 4,3-1028 4,4 12 Dochód przedsiębiorcy rolnego (9-10+11) 9397 49,4 22817 98,8 Dwukrotny wzrost dochodu rolnictwa polskiego po akcesji do UE do poziomu wartości dodanej brutto w cenach producenta
Dochodowość rolnictwa polskiego na tle rolnictwa unijnego 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 EU-27 Polska Skokowy wzrost dochodowości w latach: 2004 wdroŝenie dopłat 2007 wzrost wolumenu produkcji
Poziom dochodów w rolnictwie polskim i unijnym w euro na pełnozatrudnionego 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2000-2003 2005-2008 EU-27 Polska W latach 2005 2008 wynagrodzenie pracy i kapitału własnego rolnika pełnozatrudnionego w rolnictwie polskim kształtowała się na poziomie 2800 euro rocznie podczas gdy przed akcesją 1000 euro Przeciętnie wyŝsza dynamika wzrostu wskaźników dochodowości w rolnictwie polskim w porównaniu z unijnym okazała się niewystarczająca do istotnego zniwelowania róŝnic w poziomie dochodów pracujących w rolnictwie polskim i unijnym
Dochód z czynników produkcji na pełnozatrudnionego w latach 2005-2008 (w euro) 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 UK DK BE NL LU FR ES DE SE IE EU15 FI AT MT IT EU25 GR CY EU27 CZ EE SK PT HU SI LT LV PL BG RO Rolnictwo polskie w grupie krajów o najniŝszym poziomie wynagrodzenia czynników produkcji w rolnictwie unijnym
Ewolucja wskaźników technicznoprodukcyjnych w rolnictwie polskim Wyszczególnienie 2000-2003 2005-2008 Zmiany średnioroczne w % Materiałochłonność produkcji -0,8-0,7 Energochłonność produkcji -1,2-1,7 Majątkochłonność produkcji -2,2-3,7 Ziemiochłonność produkcji -3,1-1,2 Pracochłonność produkcji -2,9-1,0 Silny spadek majątkochłonności wskazuje na proces racjonalizacji bazy wytwórczej Wzmocnienie tendencji spadku energochłonności produkcji Wyhamowanie procesu ograniczania nakładów pracy w rolnictwie
Poziom dochodów w rolnictwie polskim i unijnym w euro na pełnozatrudnionego UK TECH 1,2 1,1 GR SE AT SI DK FR ES IT NL FI PT CZ PL AVERAGE HU SK RO umiarkowane tempo poprawy zmian produktywności polskiego rolnictwa 1 0,9 LV LU EE LT niewystarczające tempo przemian technologicznych 1 TFPCH 1,25 1,5 TECH - Technological Change TFPCH - Total Factor Productivity Change
Nakłady pracy w rolnictwie polskim Wątpliwa jakość statystyki publicznej obrazującej poziom nakładów pracy w rolnictwie polskim Wysokie nakłady pracy w rolnictwie polskim Bezpośrednie zastosowanie definicji unijnej skutkuje wzrostem zatrudnienia nakładów pracy w rolnictwie polskim o około 17%
Regionalne zróŝnicowanie dochodów w i nakład adów w pracy w rolnictwie polskim w 2005 roku Farmer incomes Average value for country = 100 Annual Work Unit /100 ha Źródło danych: Economic Accounts for Agriculture, Eurostat
Regionalne zróŝnicowanie dochodów w rolnictwie polskim wyraźnie lepsze warunki dla produkcji rolnictwa w województwach zachodnich słabe warunki w regionach południowych i wschodnich
Wnioski przemiany w rolnictwie polskim nie zapewniają trwałości wzrostu dochodów rolniczych oparte głównie na dopłatach i skokowych wzrostach cen w warunkach integracji europejskiej umiarkowana poprawa produktywności rolnictwa utrzymanie się drastycznych róŝnic w poziomie dochodów rolnictwa polskiego i unijnego odzwierciedlają problemy struktury agrarnej i społeczności wiejskiej regionów wschodnich i południowych dalsza poprawa dochodów uzaleŝniona od przemian strukturalnych w kierunku wspierania otoczenia rolnictwa a nie samego rolnictwa