Lista Odmian Zalecanych do uprawy w województwie lubelskim w roku 2016

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Ciciborze Dużym Stacja Koordynująca Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze w woj. lubelskim, Cicibór 80, 21-500 Biała Podlaska tel. 83 343-37-25, fax 83 345-70-67 e-mail: sdoo.ciciborduzy@coboru.pl www.cicibor-duzy.coboru.pl Lista Odmian Zalecanych do uprawy w województwie lubelskim w roku 2016 zboża jare, zboża ozime, rzepak ozimy, groch siewny, ziemniak odmiany jadalne Opracował: dr inż. Piotr Pszczółkowski mgr inż. Teodozja Pszczółkowska mgr inż. Marian Sekulski Publikacja chroniona prawem wydawcy; każda reprodukcja całości lub jej części wymaga zgody wydawcy Wydawca: SDOO Cicibór

WSTĘP Publikacja prezentuje listę odmian ważnych rolniczo gatunków zalecanych do uprawy na terenie województwa Lubelskiego. Jest efektem prowadzonych doświadczeń w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego województwa lubelskiego, koordynowanego przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Lubelskiego i Lubelską Izbą Rolniczą. Lista stworzona jest na mocy zapisów art. 27 pkt. 5 ustawy o nasiennictwie z 9 listopada 2012 roku(dz. U. 2012, poz. 1512). Tworzenie i upowszechnianie Listy Odmian Zalecanych (LOZ) do uprawy na terenie województwa lubelskiego ma na celu przedstawienie rolnikom odmian o najlepszych wynikach plonowania i innych cechach istotnych przy wyborze optymalnej odmiany do produkcji. Postęp w hodowli odmian przyczynia się do zwiększenia produktywności, poprawy właściwości rolniczych lub uzyskania pożądanych rolniczo cech (jakość plonu, odporność na choroby, szkodniki, tolerancja na czynniki stresowe np. suszę itp.), jednak duża ilość odmian na rynku bez sprawdzenia ich w doświadczeniach polowych stwarza ryzyko niedobrania odmiany do warunków glebowo klimatycznych naszego województwa. Doświadczenia prowadzone w ramach PDO są swoistym testerem w warunkach uprawy polowej, prowadzonych corocznie zgodnie z metodyką COBORU, w niezbędnej dla danego gatunku ilości powtórzeń i lokalizacji. zapisana w LOZ musi spełniać warunek powtarzalności pożądanych cech w doświadczeniach prowadzonych przynajmniej w trzech lokalizacjach w latach 2014 2015. Decyzję dotyczącą Listy Odmian Zalecanych dla województwa lubelskiego podejmuje dyrektor Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Ciciborze Dużym na podstawie opinii Lubelskiego Zespołu PDO w skład którego wchodzą przedstawiciele instytucji i organizacji sektora rolniczego, samorządów oraz producenci rolni. Takie szerokie gremium jest gwarantem obiektywnej i wnikliwej analizy przy wyborze odmian zalecanych do uprawy. Zachęcam do wykorzystania niniejszego opracowania przy wyborze odmian do siewu w 2016 roku, życząc doskonałych efektów produkcyjnych i ekonomicznych. Marian Sekulski Dyrektor SDOO w Ciciborze Dużym 2

I. Pszenica jara Charakterystyka odmian pszenicy jarej zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 Bombona 2 Arabella 3 Izera 4 Kandela 5 KWS Torridon 6 Mandaryna 7 Tybalt 8 Harenda Listę odmian zalecanych w pszenicy jarej na województwo lubelskie opracowano na podstawie wyników uzyskanych ze ścisłych eksperymentów polowych prowadzonych w trzech punktach doświadczalnych woj. lubelskiego, oraz z jednego punktu doświadczalnego woj. mazowieckiego (SDOO Seroczyn, powiat siedlecki). Badania realizowano w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) w woj. lubelskim w latach 2013-2015. Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Rok Lp. wpisania do krajowego Plon ziarna średnia (2013-2015) rejestru / rok a 1 a 2 Hodowca włączenia do LOZ Wzorzec dt/ha 65,6 77,2 elitarne (grupa E) 1 Bombona 2005/2007 90 93 DANKO Hodowla Roślin Choryń jakościowe (grupa A) 1 Arabella 2011/2012 102 102 DANKO Hodowla Roślin Choryń 2 Izera 2012/2013 106 105 Małopolska Hodowla Roślin Kraków 3 Kandela 2010/2012 102 102 DANKO Hodowla Roślin Choryń 4 KWS Torridon 2012/2014 101 101 KWS Lochow Polska Kondratowice 5 Mandaryna * 2014/2016 104 106 DANKO Hodowla Roślin Choryń 6 Tybalt 2005/2007 102 101 Irena Szyld ul. Celtycka 41a Kalisz chlebowe (grupa B) 1 Harenda * 2014/2016 108 106 Małopolska Hodowla Roślin Kraków Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian * - średni plon z lat 2014-2015 a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) 3

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2015). Lp. Wysokość roślin (cm) Wyleganie Porastanie Wyrównanie ziarna >2,5mm w % Ilość glutenu mokrego Mączniak Rdza Brunatna Brunatna plamistość liści 9 Septorioza liści Septorioza plew 1 Bombona 97 7,6 6 90 9 7,4 6,0 7,2 6,3 7,6 2 Arabella 92 7,5 4 79 6 8,3 7,4 6,9 6,3 7,1 3 Izera 98 7,4 3 77 8 7,5 7,4 7,3 6,6 7,5 4 Kandela 90 7,1 4 79 7 8,3 7,7 7,2 6,9 7,3 5 KWS Torridon 85 8,4 5 79 8 7,7 7,8 7,5 7,1 7,0 6 Mandaryna 95 7,7 4 77 7 8,2 7,8 7,1 6,5 7,4 7 Tybalt 84 7,5 5 78 7 8,3 7,9 7,2 6,8 7,1 8 Harenda 92 7,8 4 81 6 7,7 8,1 7,6 7,0 7,5 Skala 1-9 -: 9 - wartość bardzo duża, 5 średnia, 1 bardzo mała. Bombona odmiana elitarna (grupa E). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną, septoriozę liści, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła średnia, na fuzariozę kłosów dość mała, na rdzę źdźbłową mała. Rośliny dość wysokie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna dość duża, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka i ilość glutenu bardzo duża. Wskaźnik sedymentacji SDS bardzo duży. Ogólna wydajność mąki średnia. w warunkach Lubelszczyzny dziesiąty rok na liście odmian zalecanych do uprawy wśród odmian elitarnych. W trzyletnim cyklu badań uzyskano plon ziarna w wysokości 90 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 93 % wzorca w technologii intensywnej. Arabella jakościowa (grupa A). Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka i rdzę żółtą duża, na rdzę brunatną dość duża, na septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów oraz brunatną plamistość liści średnia, na choroby podstawy źdźbła dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie przeciętne, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie w kłosie ziarna dość mała, liczba opadania duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacji SDS bardzo duży. Ogólna wydajność mąki średnia. W trzyletnim cyklu badań uzyskano plon ziarna w wysokości 102 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 102 % wzorca w technologii intensywnej. w warunkach Lubelszczyzny czwarty rok na liście odmian zalecanych do uprawy. Izera jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów średnia, na rdzę żółtą dość mała. Rośliny dość wysokie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie mała, liczba opadania dość duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Ogólna wydajność mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon ziarna w wysokości 106 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 105 % wzorca w technologii intensywnej. Jest to obecnie najwyżej plonująca odmiana z grupy jakościowych (A ) w tym gatunku, trzeci rok na LOZ dla woj. lubelskiego. 4

Kandela jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę żółtą - duża do bardzo dużej, na mączniaka i rdzę brunatną duża, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew - średnia, na fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła dość mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna przeciętna, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka i ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacji SDS bardzo duży. Ogólna wydajność mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w woj. lubelskim uzyskano plon ziarna w wysokości 102 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy, piąty rok na LOZ dla Lubelszczyzny. KWS Torridon jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną i rdzę żółtą - duża, na brunatną plamistość liści i septoriozę liści dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, septoriozę plew oraz fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużego. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Ogólna wydajność mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W trzyletnim cyklu badań w woj. lubelskim uzyskano plon ziarna w wysokości 101 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy, drugi rok na LOZ dla Lubelszczyzny. Mandaryna jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną i septoriozę plew dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozę liści oraz fuzariozę kłosów średnia. Rośliny dość wysokie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacji SDS bardzo duży. Ogólna wydajność mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W dwuletnim cyklu badań uzyskano plon ziarna w wysokości 104 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 106 % wzorca w technologii intensywnej, pierwszy rok na LOZ dla Lubelszczyzny. Tybalt jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka i rdzę brunatną duża, na septoriozę liści, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła średnia, na rdzę źdźbłową dość mała. Rośliny niskie do bardzo niskich, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym mała. Odporność na porastanie ziarna bardzo duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Ogólna wydajność mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ta w ścisłych doświadczeniach polowych woj. lubelskiego potwierdziła swój wysoki potencjał plonowania, uzyskując stosownie; 102 % wzorca na a 1 i 101 % wzorca na a 2. Od dziesięciu lat na liście odmian zalecanych dla Lubelszczyzny. Harenda chlebowa (grupa B). Odporność na rdzę brunatną duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew oraz fuzariozę kłosów dość duża, na mączniaka prawdziwego średnia. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość duże, gęstość w stanie zsypnym dość mała, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacji SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. W dwuletnim cyklu badań uzyskano plon ziarna w wysokości 108 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 106 % wzorca w technologii intensywnej, pierwszy rok na LOZ dla Lubelszczyzny. 5

II. Pszenica ozima Charakterystyka odmian pszenicy ozimej zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 - Arkadia 2 - Linus 3 - Natula 4 - Ostroga 5 - Patras 6 - Sailor 7 - Skagen 8 - Artist 9 - KWS Livius Listę zalecanych odmian do uprawy pszenicy ozimej na obszarze województwa lubelskiego opracowano na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) w siedmiu punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2013-2015. Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Lp Mrozoodporność w skali 9 Rok wpisania do krajowego rejestru / rok włączenia do LOZ Plon ziarna średnia (2013-2015) a 1 a 2 Wzorzec dt/ha 79,6 94,5 Hodowca 1 Arkadia 6 2011/2013 98 102 DANKO Hodowla Roślin Choryń 2 Linus 3,5 2011/2013 104 106 RAGT Semences Polska Łysomice 3 Natula 4,5 2009/2012 103 100 Małopolska Hodowla Roślin Kraków 4 Ostroga 6 2008/2011 95 94 DANKO Hodowla Roślin Choryń 5 Patras 4 2012/2014 106 105 DSV Polska Wągrowiec 6 Sailor 5,5 2011/2013 103 104 DANKO Hodowla Roślin Choryń 7 Skagen 4,5 2009/2012 103 100 Saaten-Union Polska Wągrowiec chlebowe (grupa B) 1 Artist * 4 2013 105 103 DSV Polska Wągrowiec 2 KWS Livius* 3,5 2013 105 106 KWS Lochow Polska Kondratowice Mrozoodporność w skali 9 - wg COBORU (Lista Opisowa Odmian 2015) * - średnia z lat 2014-2015 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) 6

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2015). Lp. Wysokość roślin (cm) Wyleganie Porastanie Wyrównanie ziarna >2,5mm w % Liczba opadania Ilość glutenu mokrego Mączniak Rdza brunatna Brunatna plamistość liści Septorioza liści Septorioza plew 1 Arkadia 101 6,6 4 89 7 5 6,1 7,4 7,6 5,8 6,8 2 Linus 89 7,6 4 81 6 6 7,4 7,4 7,6 6,5 7,0 3 Natula 102 6,8 5 87 7 5 7,6 7,4 7,1 6,0 7,1 4 Ostroga 98 6,4 6 90 6 6 6,9 8,2 7,8 7,0 7,4 5 Patras 90 6,6 5 91 8 5 7,7 7,1 7,5 6,5 6,9 6 Sailor 101 6,5 5 90 6 7 7,5 6,8 7,3 6,0 7,0 7 Skagen 97 5,9 5 87 9 6 7,9 6,8 7,8 7,0 7,5 8 Artist 90 7,7 5 83 9 4 7,8 7,5 7,3 6,0 7,3 9 KWS Livius 102 6,7 5 89 8 6 7,0 7,6 8,1 6,9 7,4 Skala 1-9 -: 9 - wartość bardzo duża, 5 średnia, 1 bardzo mała. Arkadia - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność dość duża. Odporność na rdzę brunatną dość duża, na septoriozę plew, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła średnia, na septoriozę liści dość mała, na mączniaka prawdziwego- mała. Rośliny wysokie o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu średnia. Wskaźnik sedymentacji SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon ziarna w wysokości 98 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 102 % wzorca w technologii intensywnej. Linus - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność mała. Odporność na ważniejsze choroby średnia, jedynie na rdzę brunatną dość duża. Rośliny dość niskie o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym mała. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon ziarna w wysokości 104 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 106 % wzorca w technologii intensywnej, trzeci rok na LOZ dla woj. lubelskiego. Natula - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew dość duża, na brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła średnia, na septoriozę liści i fuzariozę kłosów dość mała. Rośliny dość wysokie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu średnia. Wskaźnik sedymentacji SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana ta uzyskała plon 7

103 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 100 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki, piąty rok na liście LOZ dla woj. lubelskiego. Ostroga - jakościowa (grupa A), o ościstym kłosie. Mrozoodporność średnia. Odporność na rdzę brunatną- duża do bardzo dużej, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz choroby podstawy źdźbła dość duża, na fuzariozę kłosów- przeciętna, na mączniaka dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren dość duża do bardzo dużej, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie duża, liczba opadania dość duża. Zawartość białka i ilość glutenu dość duża. Wydajność ogólna mąki dość dobra. W trzyletnim cyklu badań uzyskała plon 95 % wzorca na podstawowym poziomie agrotechniki i 94 % wzorca na poziomie intensywnym, szósty rok na liście LOZ dla Lubelszczyzny. Patras - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność mała do średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, septoriozę liści i septoriozę plew średnia. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon ziarna w wysokości 106 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 105 % wzorca w technologii intensywnej, drugi rok na LOZ dla woj. lubelskiego. Sailor - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność prawie średnia. Odporność na ważniejsze choroby średnia, jedynie na rdzę brunatną mała. Rośliny wysokie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS dość duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskano plon ziarna w wysokości 103 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 104 % wzorca w technologii intensywnej, trzeci rok na LOZ dla woj. lubelskiego. Skagen - jakościowa (grupa A). Mrozoodporność prawie średnia. Odporność na septoriozę liści i plew duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatna, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów dość duża, na choroby podstawy źdźbła średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana ta uzyskała plon 103 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 100 % wzorca w technologii intensywnej, piąty rok na liście LOZ. Artist chlebowa (grupa B). Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość mała do średniej (4,0). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew dość duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów średnia, na brunatną plamistość liści i septoriozy liści dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacji SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W dwuletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana ta uzyskała plon 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 103 % wzorca w technologii intensywnej, pierwszy rok na liście LOZ. 8

KWS Livius chlebowa (grupa B). Plenność dobra do bardzo dobrej. Zimotrwałość dość mała(3,5). Odporność na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, brunatna plamistość liści, septoriozy liści i septoriozę plew dość duża, na fuzariozę kłosów średnia, na mączniaka prawdziwego dość mała. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym mała. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacji SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W dwuletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana ta uzyskała plon 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 106 % wzorca w technologii intensywnej, pierwszy rok na liście LOZ. 9

III. Jęczmień jary Charakterystyka odmian jęczmienia jarego zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 Basic 2 Ella 3 Iron 4 KWS Atrika 5 KWS Olof 6 Oberek 7 Soldo 8 Suweren Lista odmian zalecanych do uprawy jęczmienia jarego na obszarze województwa lubelskiego została sporządzona na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO). Doświadczenia polowe realizowano w czterech punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2012-2014. Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Lp. Rok wpisania do krajowego Plon ziarna średnia (2013-2015) rejestru / rok włączenia do LOZ a 1 a 2 Wzorzec dt/ha 76,5 87,8 Hodowca 1 Basic P 2011/2012 104 106 DANKO Hodowla Roślin Choryń 2 Ella P 2012/2013 108 102 DANKO Hodowla Roślin Choryń 3 Iron P 2011/2012 102 103 DANKO Hodowla Roślin Choryń 4 KWS Atrika P 2013/2014 104 101 KWS Lochow Polska Kondratowice 5 KWS Olof P 2010/2012 102 101 KWS Lochow Polska Kondratowice 6 Oberek P 2013/2014 99 101 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 7 Soldo P 2013/2014 105 104 Saaten-Union Polska Wągrowiec 8 Suweren P 2010/2012 102 99 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian P odmiana pastewna a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) 10

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2015). Lp. Wysokość roślin (cm) Wyleganie Wyrównanie ziarna >2,5mm w % Zawartość białka ( N x 6,25 ) skali 9 Mączniak Plamistość siatkowa Rdza jęczmienia Rynchosporioza Czarna plamistość 1 Basic 75 6,2 93 5 8,2 7,5 7,2 8,1 7,3 2 Ella 78 6,2 90 4 8,3 7,5 7,0 7,7 7,5 3 Iron 74 6,6 90 5 6,4 7,4 7,9 7,9 7,1 4 KWS Atrika 77 6,1 92 6 8,0 6,9 7,4 7,5 6,8 5 KWS Olof 77 6,0 86 4 8,2 7,7 7,9 8,0 7,4 6 Oberek 76 6,8 88 6 7,6 7,5 7,6 7,8 7,0 7 Soldo 74 6,9 91 5 8,2 7,4 7,8 7,8 7,4 8 Suweren 81 5,3 84 5 6,8 7,1 7,7 7,7 6,9 Skala 1-9 : 9 - wartość bardzo duża, 5 średnia, 1 bardzo mała. Basic typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rynchosporiozę i czarną plamistość dość duża, na rdzę jęczmienia średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym przeciętna. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ta w ścisłych doświadczeniach polowych woj. lubelskiego w trzyletnim cyklu badań uzyskała stosownie 104 % wzorca na a 1 i 106 % wzorca na a 2, czwarty rok na liście odmian zalecanych do uprawy na Lubelszczyźnie. Ella typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i czarną plamistość dość duża, na rdzę jęczmienia i rynchosporiozę dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Zawartość białka w ziarnie dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań uzyskała stosownie 108 % wzorca na a 1 i 102 % wzorca na a 2, trzeci rok na liście odmian zalecanych do uprawy na Lubelszczyźnie. Iron typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Odporność na rdzę jęczmienia i czarną plamistość dość duża, na plamistość siatkową i rynchosporiozę średnia, na mączniaka prawdziwego dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Zawartość białka w ziarnie dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ta w ścisłych doświadczeniach polowych woj. lubelskiego w trzyletnim cyklu badań uzyskała plon ziarna wysokości 102 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 103 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, czwarty rok na liście odmian zalecanych do uprawy na Lubelszczyźnie. 11

KWS Atrika typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia i czarną plamistość średnia, na plamistość siatkową i rynchosporiozę dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Duża masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna dość dobre, zawartość białka w ziarnie i gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ta w ścisłych doświadczeniach polowych woj. lubelskiego w trzyletnim cyklu badań uzyskała plon ziarna w wysokości 104 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 101 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, drugi rok na liście LOZ dla woj. lubelskiego. KWS Olof typu pastewnego. Odporność na mączniaka prawdziwego i czarną plamistość dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę średnia. Rośliny średnio wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Zawartość białka w ziarnie mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ta w ścisłych doświadczeniach polowych woj. lubelskiego w trzyletnim cyklu badań uzyskała stosownie 102 % wzorca na a 1 i 101 % wzorca na a 2, piąty rok na liście odmian zalecanych do uprawy na Lubelszczyźnie. Oberek typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Odporność na czarną plamistość dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i rdzę jęczmienia średnia, na rynchosporiozę dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka w ziarnie dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ta w ścisłych doświadczeniach polowych woj. lubelskiego w trzyletnim cyklu badań uzyskała plon ziarna w wysokości 99 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 101 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, drugi rok na liście LOZ dla woj. lubelskiego. Soldo typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna dość dobre, zawartość białka w ziarnie i gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ta w ścisłych doświadczeniach polowych woj. lubelskiego w trzyletnim cyklu badań uzyskała plon ziarna w wysokości 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 104 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, drugi rok na liście LOZ dla woj. lubelskiego. Suweren typu pastewnego. Odporność na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę średnia, na czarną plamistość dość mała, na mączniaka prawdziwego - mała. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Zawartość białka w ziarnie mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny uzyskała plon 102 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 99 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, piąty rok na liście LOZ dla woj. lubelskiego. 12

IV. Jęczmień ozimy Charakterystyka odmian jęczmienia ozimego zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 Henriette 2 Souleyka 3 SU Melania 4 Titus 5 Zenek Lista odmian zalecanych do uprawy jęczmienia ozimego na obszarze województwa lubelskiego została sporządzona po raz dziewiąty dla tego gatunku, na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) w trzech punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2013-2015. Lp Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Mrozoodporność w skali 9 Rok wpisania do krajowego rejestru / rok włączenia do LOZ Plon ziarna średnia (2013-2015) a 1 a 2 Wzorzec dt/ha 71,6 81,1 Hodowca 1 Henriette 5,5 2011/2013 104 107 Saaten-Union Polska Wągrowiec 2 Souleyka 4,5 2010/2014 105 103 Saaten-Union Polska Wągrowiec 3 SU Melania* 4,5 2013/2016 103 103 Saaten-Union Polska Wągrowiec 4 Titus 5,5 2012/2014 105 106 Saaten-Union Polska Wągrowiec 5 Zenek * 5,5 2013/2016 105 101 DANKO Hodowla Roślin Choryń Mrozoodporność w skali 9 - wg COBORU (Lista Opisowa Odmian 2015). Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia z lat 2014-2015 a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) 13

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian (COBORU 2015). Lp. Wysokość roślin (cm) Wyleganie Wyrównanie ziarna >2,2 mm w % Zawartość białka ( N x 6,25 ) skala 9 Mączniak prawdziwy Plamistość siatkowa Rdza jęczmienia 1-9 Rynchosporioza 1-9 Czara plamistość 1-9 1 Henriette 94 6,9 95 6 6,6 7,1 7,7 7,8 7,0 2 Souleyka 95 7,0 94 5 7,4 7,5 7,7 8,0 7,5 3 SU Melania* 96 6,7 95 5 7,3 7,1 7,5 7,9 7,2 4 Titus 109 7,3 96 6 7,5 7,2 7,8 8,0 7,2 5 Zenek 95 6,8 93 5 7,8 6,9 7,5 7,9 6,9 Skala 1-9 : 9- wartość bardzo duża, 5 średnia, 1 bardzo mała. 14

Henriette - odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkowa i rdzę jęczmienia dość duża, na rynchosporiozę i czarną plamistość średnia. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym przeciętna. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana ta uzyskała 104 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 107 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, trzeci rok na LOZ dla woj. lubelskiego. Souleyka - odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Mrozoodporność średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i czarną plamistość duża, na rynchosporiozę - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. ta w trzyletnim cyklu badań PDO w woj. lubelskim uzyskała 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 103 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, drugi rok na LOZ dla woj. lubelskiego. SU Melania - odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i ciemnobrunatną plamistość - średnia. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W dwuletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana ta uzyskała plon ziarna w wysokości 103 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy. Pierwszy rok na LOZ dla woj. lubelskiego. Titus - odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Mrozoodporność średnia. Odporność na pleśń śniegową, mączniaka prawdziwego i rdzę jęczmienia dość duża, na plamistość siatkową, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny wysokie do bardzo wysokich, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana ta uzyskała 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 106 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, drugi rok na LOZ dla woj. lubelskiego. Zenek - odmiana wielorzędowa, typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Zimotrwałość dość dobra. Odporność na mączniaka prawdziwego dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę średnia, na ciemnobrunatną plamistość dość mała. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna, gęstość ziarna w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. W dwuletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana ta uzyskała 105 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 101 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, pierwszy rok na LOZ dla woj. lubelskiego. 15

V. Pszenżyto ozime Charakterystyka odmian pszenżyta ozimego zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 Algoso 2 Borowik 3 Fredro 4 Palermo 5 Subito 6 Torino 7 Trismart Lista odmian zalecanych do uprawy pszenżyta ozimego na obszarze województwa lubelskiego została sporządzona na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) w pięciu punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2013-2015. Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Lp. Mrozoodporność w skali 9 Rok wpisania do krajowego rejestru / rok włączenia do LOZ Plon ziarna średnia (2013-2015) a 1 a 2 Wzorzec dt/ha 72,3 85,0 Hodowca 1 Algoso 4 2007/2010 103 111 DANKO Hodowla Roślin Choryń 2 Borowik 5,5 2011/2013 103 105 Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR 3 Fredro 4,5 2010/2012 105 104 DANKO Hodowla Roślin Choryń 4 Palermo * 6,0 2013/2016 103 103 DANKO Hodowla Roślin Choryń 5 Subito 5,5 2012/2014 106 104 DANKO Hodowla Roślin Choryń 6 Torino 3,5 2012/2014 107 105 DANKO Hodowla Roślin Choryń 7 Trismart 6,5 2007/2010 100 99 DANKO Hodowla Roślin Choryń Mrozoodporność w skali 9 - wg COBORU (Lista Opisowa Odmian 2015) Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia z lat 2014-2015 a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) 16

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2015). Lp. Wysokość roślin (cm) Wyleganie Porastanie Wyrównanie ziarna >2,2 mm w % Liczba opadania Zawartość białka ( N x 5,83 ) skala 9 Mączniak Rdza Brunatna Rynchosporioza 1-9 Septorioza liści Septorioza plew 1 Algoso 118 6,9 5 95 5 3 6,4 6,5 7,3 6,0 7,3 2 Borowik 128 7,3 5 95 3 5 7,5 8,1 7,7 6,9 6,9 3 Fredro 115 6,8 6 96 7 6 6,9 7,7 7,6 6,6 7,7 4 Palermo 116 7,9 5 96 6 6 7,1 8,1 7,5 7,0 7,8 5 Subito 117 5,3 5 96 7 3 7,9 8,1 7,6 6,6 7,1 6 Torino 120 7,3 5 96 7 8 7,1 7,9 7,6 6,6 7,0 7 Trismart 123 6,2 6 97 5 6 7,1 6,0 7,5 5,8 7,0 Skala 1-9 : 9 -wartość bardzo duża, 5 średnia, 1 bardzo mała. Algoso pastewna o normalnej wysokości roślin. Mrozoodporność średnia. Odporność na rdzę brunatną, septoriozę plew, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła średnia, na fuzariozę kłosów dość mała, na septoriozę liści mała, na mączniaka mała do bardzo małej. Rośliny dość wysokie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnia. Zawartość białka mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W trzyletnim cyklu badań w warunkach Lubelszczyzny odmiana ta uzyskała 103 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 111 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, siódmy rok na liście LOZ dla woj. lubelskiego. Borowik pastewna, typu tradycyjnego o normalnej wysokości roślin. Mrozoodporność prawie średnia. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę żółtą, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła dość duża, na septoriozę plew i rynchosporiozę - średnia. Rośliny bardzo wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania mała. Zawartość białka średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań (2013/15) odmiana ta plonowała na poziomie 103 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 105 % wzorca na intensywnym poziomie uprawy, trzeci rok na liście LOZ dla Lubelszczyzny. Fredro pastewna o normalnej wysokości roślin. Plenność dobra do bardzo dobrej, mrozoodporność przeciętna. Odporność na fuzariozę kłosów duża do bardzo dużej, na rdzę brunatną i septoriozę plew duża, na mączniaka prawdziwego, septoriozę liści, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła przeciętna, na rdzę żółtą mała. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie ziarna w kłosach dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W badaniach PDO na Lubelszczyźnie w latach (2013/15) odmiana ta potwierdziła swój wysoki potencjał plonotwórczy uzyskując 105 % wzorca na podstawowym poziomie uprawy i 104% wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki, czwarty rok na liście LOZ dla woj. lubelskiego. 17

Palermo pastewna. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość dość duża. Odporność na septoriozę plew duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę liści i fuzariozę kłosów dość duża, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła średnia. Rośliny dość wysokie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W dwuletnim cyklu badań (2014/15) odmiana ta plonowała na poziomie 103 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy, pierwszy rok na liście LOZ dla Lubelszczyzny. Subito pastewna, o normalnej wysokości roślin, plenność bardzo dobra. Mrozoodporność dość duża. Odporność na mączniaka prawdziwego duża, na rdzę brunatną dość duża, choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań (2013/15) odmiana ta uzyskała 106 % wzorca poziomie a 1 i 104 % wzorca na poziomie a 2, drugi rok na liście odmian zalecanych dla Lubelszczyzny. Torino pastewna, o normalnej wysokości roślin, plenność bardzo dobra. Mrozoodporność prawie średnia.odporność na rdzę brunatną, rynchosporiozę, septoriozę liści dość duża, na mączniaka prawdziwego, septoriozę plew- średnia, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów dość mała. Rośliny wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny do bardzo wczesnego, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie duża, liczba opadania średnia. Zawartość białka duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W trzyletnim cyklu badań (2013/15) odmiana ta uzyskała 107 % wzorca poziomie a 1 i 105 % wzorca na poziomie a 2, drugi rok na liście odmian zalecanych dla Lubelszczyzny. Trismart pastewna, o normalnej wysokości roślin, mrozoodporność dość duża. Odporność na septoriozę plew i fuzariozę kłosów średnia, na mączniaka, rdzę źdźbłową, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła dość mała, na septoriozę liści mała do bardzo małej, na rdzę brunatną bardzo mała. Rośliny dość wysokie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość duża. Zawartość białka średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała. W trzyletnim cyklu badań (2013/15) odmiana ta uzyskała 100 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 99 % wzorca na wysokim poziomie agrotechniki. Siódmy rok na liście odmian zalecanych dla Lubelszczyzny. 18

VI. Żyto ozime Charakterystyka odmian żyta ozimego zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 Bosmo 2 Dańkowskie Diament 3 Stanko 4 SU Satellit F 1 5 SU Spektrum F 1 6 SU Stakkato F 1 Lista odmian zalecanych do uprawy żyta ozimego na obszarze województwa lubelskiego została sporządzona po raz dziewiąty dla tego gatunku, na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) w dwóch punktach doświadczalnych w województwie lubelskim i jednym punkcie doświadczalnym w województwie mazowieckim, powiat siedlecki (SDOO Seroczyn). Proponowane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2013-2015. Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Lp. Rok wpisania do krajowego rejestru / rok Plon ziarna średnia (2013-2015) Hodowca włączenia do LOZ a 1 a 2 Wzorzec dt/ha 70,9 85,4 1 Bosmo 2001/2008 90 84 Hodowla Roślin Smolice Grupa IHAR 2 Dańkowskie Diament 2005/2008 88 91 DANKO Hodowla Roślin Choryń 3 Stanko 2007/2010 91 91 Dr Stanisław Ramenda Antoniny 4 SU Satellit F 1 * 2013/2016 115 113 Saaten-Union Polska Wągrowiec 5 SU Spektrum F 1 * 2013/2016 109 109 Saaten-Union Polska Wągrowiec 6 SU Stakkato F 1 2012/2014 115 115 Saaten-Union Polska Wągrowiec Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian F 1 - odmiana mieszańcowa * - średnia z lat 2014-2015 a 1 przeciętny poziom agrotechniki a 2 wysoki poziom agrotechniki (zwiększone nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed wyleganiem i chorobami) 19

Tabela 2. Ważniejsze cechy odmian, ziarna odporność na wybrane choroby wg Listy Opisowej Odmian ( COBORU 2015). Lp. Wysokość roślin (cm) Wyleganie Porastanie Wyrównanie ziarna >2,2 mm w % Liczba opadania Zawartość białka Mączniak Rdza brunatna Rdza źdźbłowa 1-9 Rynchosporioza 1-9 Septorioza liści 1 Bosmo 154 4,8 5 81 4 6 7,9 7,3 7,7 7,3 6,8 2 Dańkowskie Diament 146 4,9 5 76 6 6 7,3 6,6 7,3 7,3 6,6 3 Stanko 146 5,3 5 78 4 5 7,8 6,7 7,5 7,3 6,7 4 SU Satellit F 1 137 4,7 4 83 6 2 7,4 6,0 6,7 7,5 7,0 5 SU Spektrum F 1 133 5,0 5 76 6 3 7,8 6,5 7,5 7,7 7,8 6 SU Stakkato F 1 137 4,5 5 83 6 3 7,6 6,2 7,2 7,6 7,1 Skala 1-9 : 9 -wartość bardzo duża, 5 średnia, 1 bardzo mała. Bosmo odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, dobrej zimotrwałości. Zdrowotność dobra, odporność na rdzę brunatną bardzo duża na mączniaka i rdzę źdźbłową dość duża, na rynchosporiozę i septoriozę liści przeciętna. Rośliny dość wysokie o średniej odporność na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni.odporność na porastanie ziarna w kłosach przeciętna. Zawartość białka dość duża, liczba opadania dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W badaniach PDO w woj. lubelskim w trzyletnim cyklu badań u odmiany tej uzyskano 90 % wzorca na poziomie a 1 i 84 % wzorca na poziomie a 2. Dańkowskie Diament - odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Zimotrwałość dobra. Odporność na rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę przeciętna, na mączniaka i choroby podstawy źdźbła dość mała. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Odporność na porastanie ziarna w kłosach średnia, liczba opadania i zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. W trzyletnim cyklu badań w woj. lubelskim odmiana ta uzyskała plon ziarna w wysokość 88 % wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 91 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki. Stanko - odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Odporność na rdzę brunatną dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową i septoriozę liści- średnia, na rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła dość mała. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosach i liczba opadania przeciętne. Zawartość białka średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W warunkach Lubelszczyzny jest to najwyżej plonującą odmiana z grupy odmian populacyjnych. W badaniach PDO w latach (2013/15) odmiana ta uzyskała plon ziarna w wysokości 91 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy. SU Satellit F 1 - odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową dość duża, na septoriozę liści, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła średnia, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i źdźbłową dość mała. Rośliny dość niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała do bardzo małej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W dwuletnim cyklu badań na Lubelszczyźnie odmiana ta uzyskała 115% wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki i 113 % wzorca na intensywnym poziomie agrotechniki. Pierwszy rok na liście LOZ dla Lubelszczyzny. 20

SU Spektrum F 1 - odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową i septoriozę liści dość duża, na mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę, choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną i źdźbłową średnia. Rośliny niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie, zawartość białka mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W dwuletnim cyklu badań na Lubelszczyźnie odmiana ta uzyskała plon ziarna w wysokości 109 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy. Pierwszy rok na liście LOZ dla Lubelszczyzny. SU Stakkato F 1 - odmiana mieszańcowa, trójkomponentowa przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę i septoriozę liści dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i rdzę źdźbłową średnia. Rośliny dość niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania dość duże. Zawartość białka mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. W trzyletnim cyklu badań na Lubelszczyźnie odmiana ta uzyskała plon ziarna w wysokości 115 % wzorca niezależnie od zastosowanej technologii uprawy, drugi rok na liście LOZ dla Lubelszczyzny. 21

VII. Rzepak ozimy Charakterystyka odmian rzepaku ozimego zalecanych do uprawy na obszarze woj. lubelskiego. 1 Lohana 2 Pamela 3 Quartz 4 Sherlock 5 DK Exclusiv F 1 6 Garou F 1 7 Marcopolos F 1 Listę odmian zalecanych do uprawy rzepaku ozimego na obszarze województwa lubelskiego opracowano na podstawie badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) w czterech punktach doświadczalnych w województwie. Zalecane odmiany wybrano spośród badanych odmian w latach 2013-2015. Tabela 1. Plon ziarna zalecanych odmian (% wzorca). Rok wpisania do Plon nasion Lp krajowego średnia Hodowca rejestru (2013-2015) / rok włączenia do LOZ Wzorzec dt/ha 50,2 odmiany populacyjne 1 Lohana 6,4 2012/2015 98 Limagrain Central Europe Societe Komorniki Zimotrwałość w skali 9 2 Pamela 6,1 2011/2013 98 Limagrain Central Europe Societe Komorniki 3 Quartz * 7,1 2013/2016 97 KWS Polska, Poznań 4 Sherlock 6,9 2010/2016 96 KWS Polska, Poznań odmiany mieszańcowe 1 DK Exclusiv F 1 * 6,8 2013/2016 105* 2 Garou F 1 * 7,2 2013/2016 106* Monsanto Polska sp. z o.o. ul. Domaniewska 49; 02-672 Warszawa Saaten Union Polska sp. z o.o. ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec 3 Marcopolos F 1 6,5 2012/2015 106 KWS Polska Poznań Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia z lat 2014-2015 Zimotrwałość w skali 9 - wg COBORU (Lista Opisowa Odmian 2015) 22