More Baltic Biogas Bus Project 2013 2014 1
Autobusy napędzane biometanem i eco-driving dr inż. Wojciech Gis, ITS mgr Mikołaj Krupiński, ITS Jonas Forsberg, Biogas Öst dr inż. Jerzy Waśkiewicz, ITS dr inż. Andrzej Żółtowski, ITS 2
Tło Emisje zanieczyszczeń powietrza i związane z nimi zmiany klimatyczne są jednym z najbardziej palących problemów współczesnego świata. Za najpoważniejszy polutant od dłuższego czasu powszechnie uznawane są gazy cieplarniane (GHG - Green House Gases), w tym mi.n. dwutlenek węgla i metan, emitowane zarówno ze źródeł naturalnych, jak i antropogenicznych. Zwiększenie ilości gazów cieplarnianych w atmosferze ziemskiej narusza równowagę ekologiczną na Ziemi, co powoduje efekt cieplarniany, który prowadzi do zmian klimatycznych, w tym zwłaszcza globalnego ocieplenia. Do naruszenia równowagi ekologicznej przyczynia się transport, w tym zwłaszcza transport samochodowy. 3
Tło Niektóre opinie skłaniają się jednak ku ocenie, że człowiek i jego działalność odpowiedzialne są za wpływ na efekt cieplarniany jedynie w 0,28%, jeśli weźmie się pod uwagę wpływ pary wodnej, jeśli natomiast nie weźmie się go pod uwagę - w 5,53%. Większość ekologów, politycy, a w ślad za nimi media, lansują z powodzeniem tezę, iż za efekt cieplarniany odpowiedzialny jest przede wszystkim dwutlenek węgla pochodzący ze źródeł antropogenicznych. 4
Tło Udział sektora transportu w emisji dwutlenku węgla ze źródeł antropogenicznych w 27 krajach UE wynosi około 25% i wykazuje tendencję wzrostową. 5
Tło Stan i prognoza przewozów osób: Przykładowo, w odniesieniu do transportu osób polskim transportem, w latach 2010 2030 przewiduje się wzrost przewozów o 6-17% z 55,5 mld osób do 59 65 mld osób. Przewidywana praca przewozowa wzrośnie o 39-58% z 408,5 mld paskm do 568-645 mld paskm. 6
Tło Przewozy w polskich miastach szacowane są na około 36 mld osób i około 113 mld paskm, w tym przewozy autobusami miejskimi na około 2900 mln osób i około 9,8 mld paskm. Przewidywania przewozów autobusami miejskimi w roku 2030 to około 2800 mln osób i 9,4-9,5 mld paskm. Udział pracy przewozowej wykonanej autobusami miejskimi w strukturze pracy przewozowej miejskiego transportu zbiorowego szacowany jest na około 70%. Do roku 2030 udział ten zmaleje do około 63%. 7
Tło Wobec powszechnie obowiązującej, prezentowanej przez polityków UE tezy, o wpływie czynników o charakterze antropogenicznym na zmiany klimatu, zadaniem istotnej wagi jest podejmowanie działań przyczyniających się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych z transportu. Jednym z takich działań jest rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biogazu w miejskim transporcie autobusowym. 8
Jak zwiększyć wykorzystanie biogazu w transporcie? - Zwiększenie podaży w wyniku pozyskiwania biogazu np. ze źródeł komunalnych (wysypiska odpadów, oczyszczalnie ścieków), z biogazowni rolniczych. - Popularyzacja wykorzystania biometanu jako paliwa transportowego. - System zachęt finansowych. 9
W jaki sposób możemy zwiększyć efektywność wykorzystania biogazu? Technologicznie: energooszczędne pojazdy/silniki np. napędy hybrydowe: gazodiesle. Eco-driving (Energy-Efficiency Drive): czyli praktyka jazdy służąca ograniczeniu zużycia paliwa przez pojazdy. 10
Dlaczego eco-driving? Efekty dla: Przedsiębiorstw transportu autobusowego: Niższe koszty paliwa i obsługi technicznej pojazdów. Środowiska człowieka: Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń, zmniejszenie lokalnej emisji zanieczyszczeń powietrza, zmniejszenie natężenia hałasu z transportu. Pasażerów: Większy komfort, poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego, mniejszy hałas. Kierowców: Premie dla tych, którzy prowadzą najefektywniej. 11
Dlaczego eco-driving? Dostawcy technologii zapewniają o 15-20% oszczędności paliwa. Doświadczenia praktyki eksploatacyjnej wskazują na oszczędności paliwa rzędu 5-10%. Ponadto ekonomiczna jazda wpływa na zmniejszenie kosztów technicznego utrzymania taboru. Szwedzkie doświadczenia (badanie z 2013): 6.8% oszczędności paliwa, głównie w efekcie ograniczenia ostrego hamowania i gwałtownych przyspieszeń 12
Jak kierować autobusami zasilanymi biogazem, zgodnie z zasadami eco-driving u? przewidywać sytuację na drodze i planować jazdę tak, aby uniknąć niepotrzebnych przyspieszeń i hamowań, minimalizować czas pracy silnika na biegu jałowym, dynamicznie przyspieszać, jechać na możliwie najwyższym biegu, w miarę możliwości utrzymywać stałe prędkości, hamować silnikiem poprzez redukcję biegów, gdy pozwalają na to względy bezpieczeństwa, nie dojeżdżać do skrzyżowania na biegu jałowym, zrezygnować z rozgrzewania silnika przed jazdą, nawet zimą, dbać o poprawne ciśnienie w oponach. Potrzeba treningu 13
Doświadczenia zagraniczne Jednym z kilku przewoźników autobusowych, którzy zdecydowali się na wykorzystywanie urządzeń do eco-driving u i szkoleń w tym zakresie, równolegle z naciskiem na stosowanie biometanu jako paliwa autobusowego jest przedsiębiorstwo transportu publicznego (VL) w Västerås. VL wykorzystuje urządzenia firmy Pilotfish.
Co zapewniają oferowane urządzenia? Zbieranie i przetwarzanie danych na poziomie indywidualnego kierowcy (autobus) oraz na poziomie floty. Przekazywanie aktualnych informacji kierowcom o stylu jazdy, mającym wpływ na zużycie paliwa. Przekazywanie danych do bazy danych w celu przygotowania raportów służących w firmie transportowej do analizy pracy i instruktażu kierowców. 15
Jak w ogólnym zarysie działa urządzenie Pilotfish? Współpracuje z tachografem i systemem OBD pojazdu. Pozwala na monitorowanie liczby pasażerów (wg rodzajów biletów) wsiadających i wysiadających na poszczególnych przystankach. Informuje kierowcę o zużyciu paliwa na 100 km przebiegu w czasie rzeczywistym i o średnim eksploatacyjnym zużyciu paliwa na 100 km przebiegu. Przekazuje za pośrednictwem łączności internetowej aktualne dane do centrum zarządzającego bazami danych, z którego raporty otrzymuje firma przewozowa.
Kluczowe czynniki sukcesu Zaangażowanie i wysoka świadomość celowości działania wśród kierownictwa, pracowników obsługi. Zaangażowanie kierowców. Szkolenie i kontrola pracy kierowców dla wypracowania odpowiednich zachowań przy prowadzeniu pojazdu. Na to potrzeba czasu! 17
Dziękuję za uwagę wojciech.gis@its.waw.pl mikolaj.krupinski@its.waw.pl jonas.forsberg@biogasost.se jerzy.waskiewicz@its.waw.pl andrzej.zoltowski@its.waw.pl 18