DZIAŁALNOŚĆ PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ. Obowiązkiem publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej (także specjalistycznej) jest udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom (w wieku od urodzenia), młodzieży oraz rodzicom i nauczycielom. Korzystanie z pomocy poradni jest dobrowolne i nieodpłatne. I. FUNKCJONOWANIE PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ. Poradnia udziela pomocy uczniom, ich rodzicom i nauczycielom przedszkoli, szkół i placówek mających siedzibę na terenie działania poradni. W przypadku dzieci i młodzieży oraz rodziców dzieci nieuczęszczających do przedszkola, szkoły lub placówki pomocy udziela poradnia właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Poradnie działają przez cały rok, także w ferie szkolne, chyba że organ prowadzący prowadzi więcej niż jedną poradnię i w porozumieniu z dyrektorem poradni, ustali terminy przerw w okresie ferii letnich. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, wynikających w szczególności: 1) z niepełnosprawności; 2) z niedostosowania społecznego; 3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym; 4) ze szczególnych uzdolnień; 5) ze specyficznych trudności w uczeniu się; 6) z zaburzeń komunikacji językowej; 7) z choroby przewlekłej; 8) z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych; 9) z niepowodzeń edukacyjnych; 10) z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi; 11) z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą.. Do zadań poradni należy m.in.: 1. diagnozowanie dzieci i młodzieży; 1
2. udzielanie dzieciom i młodzieży oraz rodzicom bezpośredniej pomocy psychologiczno pedagogicznej; 3. realizowanie zadań profilaktycznych oraz wspierających wychowawczą i edukacyjną funkcję przedszkola, szkoły i placówki, w tym wspieranie nauczycieli w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych; 4. organizowanie i prowadzenie wspomagania przedszkoli, szkół i placówek w zakresie realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych. Diagnozowanie dzieci i młodzieży jest prowadzone w szczególności w celu określenia indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych dzieci i młodzieży, wyjaśnienia mechanizmów ich funkcjonowania w odniesieniu do zgłaszanego problemu oraz wskazania sposobu rozwiązania tego problemu. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana bezpośrednio dzieciom i młodzieży oraz rodzicom polega w szczególności na: prowadzeniu terapii dzieci i młodzieży oraz ich rodzin udzielana jest w formie: indywidualnych lub grupowych zajęć terapeutycznych dla dzieci i młodzieży; terapii rodziny; grup wsparcia; prowadzenia mediacji; interwencji kryzysowej; warsztatów; porad i konsultacji; wykładów i prelekcji; działalności informacyjno-szkoleniowej.; udzielaniu wsparcia dzieciom i młodzieży wymagającym pomocy psychologiczno-pedagogicznej lub pomocy w wyborze kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniu kształcenia i kariery zawodowej; udzielaniu pomocy rodzicom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych dzieci i młodzieży oraz w rozwiązywaniu problemów edukacyjnych i wychowawczych. Realizowanie zadań profilaktycznych oraz wspierających wychowawczą i edukacyjną funkcję przedszkola, szkoły i placówki, w tym wspieranie nauczycieli w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych, polega w szczególności na: udzielaniu nauczycielom, wychowawcom grup wychowawczych lub specjalistom, pomocy w: 2
rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dzieci i młodzieży, w tym w rozpoznawaniu ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się u uczniów klas I-III szkoły podstawowej, planowaniu i realizacji zadań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego, rozwijaniu zainteresowań i uzdolnień uczniów; w formie: porad i konsultacji; udziału w spotkaniach odpowiednio nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów, udziału w zebraniach rad pedagogicznych; warsztatów; grup wsparcia; wykładów i prelekcji; prowadzenia mediacji; interwencji kryzysowej; działalności informacyjno-szkoleniowej; organizowania i prowadzenia sieci współpracy i samokształcenia dla nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów, którzy w zorganizowany sposób współpracują ze sobą w celu doskonalenia swojej pracy, w szczególności poprzez wymianę doświadczeń. współpracy z przedszkolami, szkołami i placówkami w udzielaniu i organizowaniu przez przedszkola, szkoły i placówki pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz opracowywaniu i realizowaniu indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych oraz indywidualnych programów zajęć rewalidacyjno-wychowawczych; współpracy, na pisemny wniosek dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki lub rodzica dziecka niepełnosprawnego albo pełnoletniego ucznia niepełnosprawnego, w określeniu niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, w tym wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dziecka niepełnosprawne- go albo pełnoletniego ucznia niepełnosprawnego; udzielaniu nauczycielom, wychowawcom grup wychowawczych lub specjalistom, pomocy w rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych; podejmowaniu działań z zakresu profilaktyki uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży; prowadzeniu edukacji dotyczącej ochrony zdrowia psychicznego wśród dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli; udzielaniu, we współpracy z placówkami doskonalenia nauczycieli i bibliotekami pedagogicznymi, wsparcia merytorycznego nauczycielom, wychowawcom grup wychowawczych i specjalistom. Wspomaganie przedszkoli, szkół i placówek obejmuje: pomoc w diagnozowaniu potrzeb przedszkola, szkoły lub placówki; 3
ustalenie sposobów działania prowadzących do zaspokojenia potrzeb przedszkola, szkoły lub placówki; zaplanowanie form wspomagania i ich realizację; wspólną ocenę efektów i opracowanie wniosków z realizacji zaplanowanych form wspomagania. Dzieciom i rodzicom dzieci autystycznych pomoc psychologiczno - pedagogiczną powinna świadczyć specjalistyczna poradnia wskazana przez Kuratora Oświaty. Specjalistyczna poradnia to taka która prowadzi działalność ukierunkowaną na specyficzny, jednorodny charakter problemów np. na wczesną interwencję i wspomaganie rozwoju dziecka w wieku od urodzenia do podjęcia nauki w szkole, na udzielanie pomocy dzieciom i młodzieży niepełnosprawnym (czyli np. autystycznym) lub z dysfunkcjami rozwojowymi oraz ich rodzicom. Aby uzyskać informacje, czy na naszym terenie działa specjalistyczna poradnia psychologicznopedagogiczna dla dzieci autystycznych należy zwrócić się do właściwego dla nas Kuratorium Oświaty. Podstawowymi dokumentami wydawanymi przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne są opinie i orzeczenia. II. OPINIE PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ. Poradnia wydaje opinie w sprawach, m.in.: wcześniejszego przyjęcia dziecka do szkoły podstawowej oraz odroczenia rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego; dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się; przystąpienia ucznia lub absolwenta ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się odpowiednio do sprawdzianu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, egzaminu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w gimnazjum, egzaminu maturalnego lub egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia lub absolwenta. Opinię wydaje się na pisemny wniosek rodziców dziecka bądź pełnoletniej osoby, której opinia dotyczy. W przypadku gdy opinia dotyczy ucznia, poradnia przekazuje kopię opinii do przedszkola, szkoły lub placówki, do której uczeń uczęszcza wyłącznie na pisemny wniosek rodziców albo pełnoletniego ucznia. Rodzice składając wniosek powinni dołączyć do niego dokumentację uzasadniającą wydanie opinii, w szczególności wyniki obserwacji i badań psychologicznych, pedagogicznych, logopedycznych i lekarskich, a w przypadku ucznia - także opinię nauczyciela prowadzącego zajęcia z uczniem. Z kolei jeżeli w celu wydania opinii niezbędne jest przeprowadzenie badań lekarskich - osoba, która składa wniosek powinna przedstawić zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia zawierające informacje niezbędne do wydania opinii. Opinia poradni powinna zawierać, m.in.: diagnozę poziomu rozwoju, w tym indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych osoby, której dotyczy opinia; wskazanie 4
mechanizmów wyjaśniających funkcjonowanie tej osoby, wskazanie odpowiedniej formy pomocy, w szczególności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej w przedszkolu, szkole lub placówce, stosownie do potrzeb, być podpisana przez dyrektora poradni. III. ORZECZENIA Zgodnie 2. 1. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. z 2008, nr 173, poz. 1072.), w tym specjalistycznych, zespoły orzekające wydają: 1) orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, 2) orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, zwanego dalej "indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym", dla dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej, zwanego dalej "przedszkolem", 3) orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania dla dzieci i młodzieży, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, 4) orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, zwane dalej "orzeczeniami", oraz 5) opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, zwane dalej "opiniami". IV. POSTĘPOWANIE Orzeczenia oraz opinie są wydawane na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) dziecka, złożony do zespołu orzekającego właściwej poradni psychologiczno-pedagogicznej. W przypadku kiedy dla dziecka wymagane jest jednoczesne wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania rodzic (opiekun) musi złożyć dwa odrębne wnioski. Do wniosku rodzic dołącza dokumentację wydaną przez specjalistów: opinie, zaświadczenia, wyniki obserwacji i badań psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich. Jeżeli do wydania orzeczenia albo opinii niezbędna jest informacja o stanie zdrowia dziecka to powinien dołączyć zaświadczenie o stanie zdrowia. Jeżeli rodzic (opiekun) dziecka nie posiada powyższej dokumentacji albo jest ona niewystarczająca do wydania orzeczenia albo opinii, to przewodniczący zespołu orzekającego wskazuje specjalistów poradni, 5
którzy przeprowadzą badania niezbędne do wydania orzeczenia albo opinii. Ponadto gdy niezbędną okaże się informacja o problemach dydaktycznych i wychowawczych ucznia, zespół może zasięgnąć opinii nauczycieli szkoły (ale musi poinformować o tym rodzica). Rodzic(opiekun) dziecka powinien zostać poinformowany o terminie posiedzenia zespołu, podczas którego może przedstawić swoje stanowisko. Zespół orzekający może: 1. wniosek uwzględnić - wówczas wydaje: orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania albo orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, 2. wniosek nieuwzględnić - wówczas wydaje: orzeczenie o braku potrzeby kształcenia specjalnego, orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego nauczania albo orzeczenie o braku potrzeby zajęć rewalidacyjno-wychowawczych Rodzic (opiekun) dziecka może złożyć nowy wniosek o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego czy orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego, nauczania gdy zmieniły się okoliczności stanowiące podstawę wydania poprzedniego orzeczenia. W przypadku nieuwzględnienia wniosku rodzica (opiekuna) zespół wydaje odpowiednio: orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo orzeczenie o odmowie uchylenia orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na okres roku szkolnego, etapu edukacyjnego albo okresu kształcenia w danej szkole. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dla uczniów szkół podstawowych z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim wydaje się na okres każdego etapu edukacyjnego w tej szkole. Orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydaje się na okres do 5 lat. Orzeczenie o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania wydaje się na czas określony wskazany w zaświadczeniu o stanie zdrowia dziecka, nie krótszy jednak niż 30 dni i nie dłuższy niż rok szkolny. Orzeczenie albo opinię doręcza się rodzicowi (opiekunowi) w terminie 14 dni od dnia posiedzenia zespołu. Jeżeli rodzic nie zgadza się z wydanym orzeczeniem czy opinią może w terminie 14 dni od doręczenia wnieść odwołanie do Kuratora Oświaty. Odwołanie to kieruje za pośrednictwem zespołu, który wydał orzeczenie, ponieważ jeśli zespół uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, uchyla je i wydaje nowe. (od tego orzeczenia też przysługuje odwołanie). Jeśli zespół nie uwzględnia odwołania to wówczas przesyła je wraz z aktami sprawy do Kuratora Oświaty, gdzie toczy się dalsze postępowanie. 6
Zgodnie z 18 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. z 2008, nr 173, poz. 1072.) na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, starosta/burmistrz/ wójt, zapewnia dziecku formę kształcenia zalecaną w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Zgodnie z 19 ust. 1 cytowanego powyżej rozporządzenia na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) dziecka dyrektor przedszkola lub szkoły podstawowej, w której są zorganizowane oddziały przedszkolne, organizuje indywidualne przygotowanie przedszkolne w porozumieniu z organem prowadzącym. Zaś zgodnie z 19 ust. 2 na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) ucznia dyrektor szkoły lub placówki, do której uczęszcza uczeń posiadający orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, organizuje indywidualne nauczanie w porozumieniu z organem prowadzącym. Uwaga: orzeczenia oraz opinie dla dzieci z autyzmem wydają zespoły działające w poradniach wskazanych przez kuratora oświaty. Podstawa prawna: 1.Ustawa z dnia. 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity Dz. U. z 2004, nr 256, poz. 2572. z późn. zm.), 2.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013r.w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2013, nr 199), 3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologicznopedagogicznych (Dz. U. z 2008, nr 173, poz. 1072), 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej. (Dz. U. z 2002, nr 223, poz. 1869 z późn zm.), 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz U. z 2013 r., nr 532). Opracowanie to ma charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa. 7