Dorota Kuchta Rachunkowość finansowa www.ioz.pwr.wroc.pl/pracownicy/kuchta/dydaktyka.htm 1
Literatura podstawowa K. Czubakowska (red.), Rachunkowość w biznesie, PWE, Warszawa 2006 J. Matuszkiewicz, P. Matuszkiewicz, Rachunkowość od podstaw, Finans- Serwis, Warszawa 2004 2
Funkcja rachunkowości Odzwierciedlenie w formie pieniężnej zjawisk i procesów gospodarczych, które przedstawiają stan i zmiany w sytuacji majątkowej, finansowej oraz wynikach działalności podmiotów gospodarczych. 3
Rachunkowość finansowa Ściśle określone zasady (ustawa, krajowe standardy, międzynarodowe standardy) Dokładność, wiarygodność, sprawdzalność Bazuje na przeszłości Określone okresy sprawozdawcze Ujmuje zdarzenia wyrażone wartościowo 4
Zasady rachunkowości Jasnego i rzetelnego obrazu Istotności Ciągłości Kontynuacji działalności Memoriałowa Współmierności Ostrożności 5
Bilans Aktywa (środki gospodarcze, majątek): to, co posiadamy bądź do czego mamy prawo Majątek trwały Pasywa (źródła finansowania majątku): kto i w jakiej formie dostarczył środków na sfinansowanie majątku Kapitały (fundusze) własne Majątek obrotowy Kapitały (fundusze) obce Aktywa=Pasywa 6
Zadanie-bilans 1.1 Zakwalifikować: Materiały produkcyjne Maszyny i urządzenia Oprogramowanie komputerowe Materiały budowlane użyte do budowy garażu 2 letnie obligacje Budynek magazynowy Nadpłatę podatku dochodowego Samochód osobowy w salonie sprzedaży 7
Zadanie-bilans 1.2 Zakwalifikować: Udziały wniesione do spółki Kredyt bankowy zaciągnięty na 2 lata Dopłatę wspólników na pokrycie straty Zwiększenie kapitału w związku z aktualizacją wartości środków trwałych Krótkoterminowa pożyczka Zobowiązania wobec pracowników zysk Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych 8
Aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne: prawa autorskie, licencje, do znaków towarowych itp., wartość firmy (goodwill), koszty zakończonych prac rozwojowych Rzeczowe aktywa trwałe: nieruchomości (w tym prawo użytkowania gruntów), maszyny, urządzenia, środki transportu, inwentarz żywy Inwestycje długoterminowe: składniki majątku nie użytkowane przez jednostkę, a nabyte w celu osiągnięcia korzyści Należności długoterminowe (>1 rok) Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 9
Aktywa obrotowe Materiały nabyte w celu zużycia Produkty gotowe Półprodukty i produkcja w toku Towary (nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym) Aktywa finansowe (środki pieniężne, inwestycje krótkoterminowe) Należności krótkoterminowe Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe 10
Pasywa Kapitał własny (powierzony, samofinansujący np. zapasowy, zysk, strata, z aktualizacji wyceny) Kapitał obcy (zobowiązania długoterminowe, zobowiązania krótkoterminowe) Rozliczenia międzyokresowe (ujemna wartość firmy, inne rozliczenia międzyokresowe) 11
Zadanie-bilans 1.2 Zakwalifikować: Materiały produkcyjne Maszyny i urządzenia Oprogramowanie komputerowe Materiały budowlane użyte do budowy garażu 2 letnie obligacje Budynek magazynowy Nadpłatę podatku dochodowego Samochód osobowy w salonie sprzedaży 12
Zadanie-bilans 2.2 Zakwalifikować: Udziały wniesione do spółki Kredyt bankowy zaciągnięty na 2 lata Dopłatę wspólników na pokrycie straty Zwiększenie kapitału w związku z aktualizacją wartości środków trwałych Krótkoterminowa pożyczka Zobowiązania wobec pracowników zysk Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych 13
Formularz bilansu Uproszczony wzór bilansu na stronie 14
Bilans - przykład Środki trwałe 14 000, kapitał podstawowy 14200, materiały 11000, produkty gotowe 11200, kredyty bankowe 16000, kasa 1100, rachunki bankowe 12000, należności od odbiorców 1400, zobowiązania wobec dostawców 12600, zobowiązania wobec pracowników 1500, zobowiązania wobec ZUS 4000. 15
Operacje gospodarcze Zmiany stanu majątkowego Muszą być udokumentowane (dowód księgowy) Są ewidencjonowane konto księgowe 16
Konto księgowe Winien (Wn) Debet (Dt) Przeznaczenie pieniędzy, obciążenie konta, księgowanie w ciężar konta, księgowanie po stronie Wn Ma Credit (Ct) Źródło pieniędzy, zapisanie na dobro konta, księgowanie po stronie Ma 17
Klasyfikacja kont księgowych Konta bilansowe odpowiadające poszczególnym pozycjom bilansu (aktywne, pasywne, aktywnopasywne) Inne (korygujące, wynikowe, rozliczeniowe, pozabilansowe) 18
Księgowanie operacji bilansowych Zasada podwójnego zapisu: zapis tej samej kwoty na co najmniej dwóch różnych kontach po przeciwnych stronach Konta powiązane poprzez zasadę podwójnego zapisu: konta korespondujące. 19
Przykład Bilans 31 grudnia 2008: Aktywa Pasywa Środki trwałe 50 000 Kapitał powierzony 50000 Materiały 25 000 Kapitał samofinansujący (wypracowany) 40 000 Wyroby gotowe 10 000 Kredyty bankowe 10 000 Należności od odbiorców 7 000 Rachunek bieżący w banku 12000 Kasa 1000 Zobowiązania wobec dostawców 5 000 Suma 105 000 Suma 105 000 20
Przykład c.d. 6 kont aktywnych 4 konta pasywne Konto otwieramy raz: albo poprzez wpisanie stanu początkowego z bilansu (BO), albo poprzez zaksięgowanie pierwszej operacji 21
Przykład c.d. Środki trwałe (aktywne) Wn Ma BO 50 000 Kredyty bankowe (pasywne) Wn Ma BO 10 000 I tak samo dla wszystkich dziesięciu kont 22
Przykład c.d. 1. operacja gospodarcza: należność od odbiorcy w wysokości 5000 zł została uregulowana (wpłacił odpowiednią kwotę na rachunek bieżący firmy) Źródło pieniędzy (Ma): należności od odbiorców Przeznaczenie pieniędzy (Wn): rachunek bieżący w banku 23
Przykład c.d. Należności od odbiorców Rachunek bieżący w banku Wn Ma Wn Ma BO 7 000 5 000 (1) BO 12 000 5 000 (1) Saldo konta Należności od odbiorców: Wn, 2 000 Saldo konta Rachunek bieżący w banku: Wn, 17 000 24
Przykład Bilans po 1 operacji Aktywa Pasywa Środki trwałe 50 000 Kapitał powierzony 50000 Materiały 25 000 Kapitał samofinansujący (wypracowany) 40 000 Wyroby gotowe 10 000 Kredyty bankowe 10 000 Należności od odbiorców 2 000 (7000-5000) Rachunek bieżący w banku 17 000 (12 000 + 5 000) Kasa 1000 Zobowiązania wobec dostawców 5 000 Suma 105 000 Suma 105 000 25
Zasady sporządzania bilansu Zamykamy konta bilansowe i w bilansie umieszczamy salda: Wn kont aktywnych po stronie aktywów, Ma kont pasywnych po stronie pasywów. 26
C.d. przykładu Zaksięgować kolejne operacje gospodarcze, po każdej sporządzić bilans: 2. operacja: spłacono zobowiązanie wobec dostawcy z przyznanego na ten cel kredytu bankowego (3000 zł) 3. operacja: nadeszły zakupione u dostawcy materiały, nie zapłacono jeszcze za nie, faktura opiewa na 6000 zł 4. operacja: spłacono zobowiązanie wobec dostawców w wys. 2000 zł z rachunku bieżącego 27
Przykład c.d. Bilans po 4. operacji Aktywa Pasywa Środki trwałe 50 000 Kapitał powierzony 50000 Materiały 31 000 Kapitał samofinansujący (wypracowany) 40 000 Wyroby gotowe 10 000 Kredyty bankowe 13 000 Należności od odbiorców 2 000 Rachunek bieżący w banku 15 000 Kasa 1000 Zobowiązania wobec dostawców 6 000 Suma 109 000 Suma 109 000 28
Wynik finansowy konta wynikowe Zysk strata (kapitał samofinansujący) na podstawie kont wynikowych (niebilansowych) Konta kosztów, przychodów oraz strat i zysków nadzwyczajnych Koszty, straty: strona Wn ( przeznaczenie pieniędzy ) Przychody, zyski: strona Ma ( źródło pieniędzy ) 29
Wynik finansowy Przychody operacyjne (czyli ze zwyklej działalności operacyjnej): ze sprzedaży danego okresu wartość wystawionych w danym okresie faktur (nie gotówka!!!) Koszty operacyjne: koszty wytworzenia sprzedanych produktów, wartość w cenie zakupu sprzedanych towarów, koszty bieżącej działalności Różnica: wynik z działalności operacyjnej 30
Wynik finansowy Przychody z pozostałej działalności operacyjnej sporadyczne, nie wynikające z celu działalności (przychody ze sprzedaży środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, otrzymane kary, dary, przedawnione zobowiązania Koszty z pozostałej działalności operacyjnej (wartość z bilansu sprzedanych środków trwałych, opłacone kary, grzywny, odszkodowania, poniesione koszty, przekazane dary, przedawnione należności Różnica: wynik z pozostałej działalności operacyjnej 31
Wynik finansowy Przychody z działalności finansowej: uzyskiwane odsetki od lokat, od pożyczek, dodatnie różnice kursowe Koszty z działalności finansowej: płacone odsetki, ujemne różnice kursowe Różnica: wynik z działalności finansowej Zyski i straty nadzwyczajne związane ze zdarzeniami trudnymi do przewidzenia (straty np. spowodowane pożarem, odszkodowania) 32
Księgowanie na kontach wynikowych i bilansowych Na początku roku: Wpisujemy kwoty z bilansu do kont bilansowych (salda kont wynikowych są zerowe) Podczas roku: Księgujemy operacje na kontach bilansowych i wynikowych Na końcu roku: Zamykamy konta wynikowe, przenosząc ich saldo na konto bilansowe pasywne Wynik finansowy Zamykamy konta bilansowe, przenosząc ich salda do bilansu. 33
Przykład Aktywa Pasywa Środki trwałe 50 000 Kapitał powierzony 35 000 Wyroby gotowe 30 000 Kapitał wypracowany 40 000 Należności 1 000 Kredyt bankowy 20 000 Rachunek bieżący 10 000 Kasa 4000 Suma bilansowa: 95 000 34
Przykład c.d. 1. Sprzedano odbiorcy wyroby gotowe (wartość w cenie sprzedaży 28 000, wartość w bilansie (koszt wytworzenia) 20 000; 2. Sprzedano środek trwały za gotówkę (wartość w cenie sprzedaży 7000, wartość w bilansie 6000) 3. Otrzymano od banku zawiadomienie o naliczeniu odsetek od kredytów bankowych (400) i od ś35ródków pieniężnych zgromadzonych na rachunku (100) 4. Na skutek pożaru zniszczeniu uległ budynek o wartości bilansowej 8 000 35
Przykład c.d. 5. Otrzymano wpłatę na rachunek bieżący odszkodowania z zakładu ubezpieczeń z tytułu spalonego budynku (7000) 6. Opłacono gotówką koszty działalności (sprzedaży i zarządu - 5000 7. Należność od odbiorcy uległa przedawnieniu 1000 36
Przykład c.d. Aktywa Pasywa Środki trwałe 36000 (2,4) Kapitał powierzony 35 000 Wyroby gotowe 10 000 (1) Kapitał wypracowany 40 000 Zysk 1700 Należności 28000 (1,7) Kredyt bankowy 20 000 Rachunek bieżący 16 700 (3,5) Kasa 6000 (2,6) Suma bilansowa: 96 700 37
Przykład c.d. Koszty Koszt wytworzenia sprzedanych produktów 20 000 (1) Koszty sprzedaży i zarządu 5000 (6) Pozostałe koszty operacyjne 7000 (2,7) Przychody Przychody ze sprzedaży produktów 28000 (1) Pozostałe przychody operacyjne 7000 (2) Przychody finansowe 100 (3) Koszty finansowe 400 (3) Zyski nadzwyczajne 7000 (5) Straty nadzwyczajne 8000 (4) Suma 40 400 Suma 42 100 Zysk 1 700 38