MIĘDZYKLASOWY KONKURS BIOLOGICZNY DLA LICEALISTÓW PLO SIÓSTR PREZENTEK CIAŁO CZŁOWIEKA ETAP I.. imię i nazwisko, klasa 1. Wydzieliny i płyny ustrojowe człowieka mogą mieć różny odczyn. a) Wpisz dla każdej z poniższych wydzielin jej charakterystyczny odczyn (kwaśny, obojętny lub zasadowy): 1. sok trzustkowy.. sok żołądkowy.. b) Wyjaśnij znaczenie, jakie dla funkcjonowania układu pokarmowego ma występowanie różnych odczynów soku trzustkowego i żołądkowego...... Poniżej przedstawiono etapy trawienia białek w organizmie człowieka. A.. - pepsyna B.. - trypsyna, ehymotrypsyna C.. - karboksypeptydazy, aminopeptydazy Wpisz, w odpowiednie miejsca etapów A, B i C, nazwy odcinków przewodu pokarmowego, w których działają wymienione enzymy. 3. Schemat przedstawia budowę układu pokarmowego człowieka. Podpisz wskazane strzałkami narządy oraz przedstaw rolę tych narządów odpowiednio albo w trawieniu cukrów albo w ich magazynowaniu....... 4. Poszczególne odcinki przewodu pokarmowego swoją budową przystosowane są do pełnienia określonych funkcji. Wśród poniższych zdań od A do E zaznacz dwa, które są prawdziwe. A. Obecny w jamie ustnej język ułatwia mieszanie i połykanie przeżutego pokarmu. B. W przełyku występują gruczoły, które produkują enzymy trawiące skrobię. C. Komórki gruczołowe żołądka wytwarzają kwas solny, który trawi tłuszcze. D. Gruczoły żołądkowe wytwarzają enzym trawiący białka. E. Liczne kosmki jelitowe ułatwiają przesuwanie pokarmu przez cały przewód pokarmowy. 5. Schemat przedstawia regulację stężenia glukozy we krwi. Ustal, w którym miejscu schematu, A czy B, należy wstawić opis: pobudzanie wytwarzania glukagonu, a w którym z tych miejsc należy wstawić opis: pobudzanie wytwarzania insuliny........ 6. Przewodzenie impulsów nerwowych przez włókno nerwowe polega na: A. spolaryzowaniu błony komórkowej neuronu B. repolaryzacji błony komórkowej neuronu C. wydzielaniu substancji chemicznych (mediatorów) D. przenoszeniu fali depolaryzacji wzdłuż włókna nerwowego 7. Obwodowy układ nerwowy tworzą: A. mózg, rdzeń kręgowy, nerwy mózgowe i rdzeniowe B. tylko nerwy układu wegetatywnego C. nerwy mózgowe i rdzeniowe D. mózg i rdzeń kręgowy 8. Gdy zranimy ciało i nie oczyścimy rany, do organizmu mogą wniknąć bakterie tężca. Toksyny produkowane przez te bakterie mogą spowodować bardzo groźne dla organizmu skutki. Żeby temu przeciwdziałać, podaje się zranionemu surowicę przeciwtężcową. Odporność organizmu uzyskana przy zastosowaniu surowicy przeciw tężcowej jest: A. naturalna, bierna B. naturalna, czynna C. sztuczna, bierna D. sztuczna, czynna.
9. Zaznacz dwa zdania, trafnie przedstawiające cechy dwunastnicy, które warunkują pełnienie przez nią funkcji trawiennych. Swój wybór uzasadnij dla każdego z nich. 1. Jest częścią jelita cienkiego o długości około 1 cm.. Wydzielany jest do niej sok trzustkowy. 3. Gruczoły jej podśluzówki wydzielają silnie zasadową wydzielinę. 4. Znajduje się w niej ujście przewodu żółciowego, dzięki któremu spływa do niej żółć z wątroby. 10. Schemat pęcherzyków płucnych człowieka oplecionych naczyniami krwionośnymi. Ustal, w którym naczyniu na schemacie płynie krew bardziej natlenowana. Odpowiedz uzasadnij....... 11. Wpływ wysiłku fizycznego na pracę układu oddechowego można zaobserwować podczas lekcji wf, kiedy uczniowie biegną na 60 m. Zaplanuj obserwację wpływu wysiłku fizycznego na układ oddechowy, podając parametr, który będzie obserwowany i sposób przeprowadzenia obserwacji......... 1. Przedstawiono charakterystykę jednego z elementów morfotycznych krwi człowieka. Są to wysoce wyspecjalizowane, krótko żyjące komórki, o kształcie dwuwklęsłych krążków. Po procesie dojrzewania nie mają jądra komórkowego. Biorą udział w transporcie tlenu z płuc do tkanek. Zaznacz prawidłową odpowiedź. Powyższa charakterystyka odnosi się do: A. płytek krwi B. limfocytów C. monocytów D. erytrocytów. 13. Wentylacja płuc wiąże się z ruchami oddechowymi, które obejmują wdech i wydech. Jedną ze struktur uczestniczących w wentylacji płuc jest przepona. Podaj, który schemat (A czy B) obrazuje położenie przepony podczas wydechu oraz określ, z jakiego rodzaju tkanki zbudowana jest przepona..... 14. Żelazo wchodzi w skład hemoglobiny, która jest jednocześnie magazynem żelaza dla naszego organizmu. Dzienne zapotrzebowanie na żelazo dla dorosłego mężczyzny wynosi 15 mg, a dla dorosłej kobiety 18 mg. Podaj jeden skutek zdrowotny niedoboru żelaza dla organizmu człowieka oraz wyjaśnij, dlaczego dzienne zapotrzebowanie na żelazo dorosłych kobiet jest większe niż zapotrzebowanie dorosłych mężczyzn.. 15. Choroba Basedowa wywołana jest przez: A. niedoczynność tarczycy C. niedoczynność przysadki mózgowej B. nadczynność tarczycy D. nadczynność przysadki mózgowej 16. Podaj prawidłowe zestawienie hormonu i jego funkcji: a - glukagon b - adrenalina c - insulina d - parathormon I - obniża poziom glukozy we krwi II - reguluje metabolizm wapnia i fosforu III - podwyższa poziom glukozy we krwi IV - podwyższa ciśnienie krwi A. a-i, b-iii, c-iv, d-ii B. a-ii, b-iii, c-i, d-iv C. a-iii, b- IV, c-i, d-ii D. a-i, b-iv, c-iii, d-ii 17. Wymień dwa elementy budowy stawu, które wpływają na zmniejszenie tarcia w jamie stawowej i określ, w jaki sposób każdy z tych elementów spełnia tę funkcję... 18. Termin wchłanianie zwrotne" dotyczy: A. wchłaniania moczu pierwotnego przez moczowody B. wchłaniania mocznika w cewce moczowej C. wchłaniania substancji odżywiających tkankę nerki D. wchłaniania z moczu pierwotnego substancji przydatnych organizmowi
19. Wybierz błędne określenie dotyczące gruczołów potowych: A. mają postać długich cewek B. wydzielają głównie wodę i chlorek sodowy C. biorą udział w termoregulacji D. ich wydzielina ma odczyn kwaśny E. mają budowę pęcherzyków 0. Poniżej przedstawiono ośrodki oraz części mózgu: ośrodki części mózgu I. snu II. stanów emocjonalnych III. głodu 1. rdzeń przedłużony. Móżdżek 3. Śródmózgowia IV. koordynacji ruchów V. oddychania 4. Kresomózgowie 5. podwzgórze Prawidłową lokalizację ośrodków przedstawia zestawienie: A.I-4, III-l, V- B.I-4, II-5, V- C. II-3, IV- 1, V-5 D. III - 5, IV -, V 1 1. Uproszczone schematy przedstawiają trzy wady wzroku. Do każdej z poniższych definicji dobierz ilustrujący ją rysunek (z od A do C). 1. Wada spowodowana jest skróconą gałką oczną lub zbyt płaską soczewką; obraz powstaje poza siatkówką. Jej korekcja jest możliwa przy zastosowaniu soczewki wypukłej.. Wada spowodowana nierówną krzywizną rogówki lub soczewki; co powoduje, że promienie świetlne skupiają się przed lub za siatkówką. Jej korekcja jest możliwa przy zastosowaniu soczewek cylindrycznych..... Nerka jest ważnym narządem regulującym skład i ilość płynów ustrojowych. W tabeli przedstawiono prawidłową zawartość niektórych składników osocza krwi, moczu Wypisz z tabeli składnik, który nie ulega filtracji w Składnik Osocze Mocz pierwotny Mocz ostateczny nefronie oraz składnik, który ulega w nim całkowitej Woda 90-9 99 98-99 resorpcji (wchłanianie zwrotne). Uzasadnij swój wybór Białka 7-9 0 0 dla każdego składnika, posługując się danymi z tabeli. Glukoza 0,1 0,1 0. Sól 0,3 0,3 0,4. Kreatynina 0,001 0,001 0,075. Mocznik 0,03 0,03,0.... 3. Schemat przedstawia fragment mechanizmu regulacji hormonalnej poziomu glukozy w krwi człowieka Określ, w które miejsca oznaczone na schemacie cyframi od 1 do 4 należy wpisać wyrazy: wydzielanie i ograniczenie wydzielania. 4. Proces spermatogenezy zachodzi w: A. kanalikach nasiennych jąder B. pęcherzykach nasiennych C. nasieniowodach D. najądrzach 5. Wysoki poziom estrogenów produkowanych przez pęcherzyki Graafa wywołuje: A. stymulację wydzielania FSH, hamowanie LH B. owulację C. hamowanie wydzielania FSH, stymulację LH D. rozwój ciałka żółtego E. wzrost grubości macicy 6. Na rysunkach przedstawiono budowę mięśni. Porównując informacje z przedstawionych rysunków, podaj jedną wspólną cechę budowy dla obu rodzajów włókien mięśniowych i jedną cechę różniącą budowę tych włókien.. Rys. A Rys. B. włókna mięśnia szkieletowego włókna mięśnia sercowego....
7. Schemat przedstawiający sprzężenie przysadki mózgowej z innymi gruczołami dokrewnymi opisano prawidłowo cyframi w zestawie: 1 3 4 5 A tyroksyna ACTH testosteron estrogeny kora nadnerczy B. tyroksyna ACTH estrogeny testosteron trzustka C. tyroksyna ACTH testosteron estrogeny grasica D ACTH tyroksyna testosteron estrogeny przytarczyce 8. Płyn mózgowo-rdzeniowy krąży w przestrzeni: A. nad oponą miękką regulując ciśnienie wokół mózgowia B. podpajęczynówkowej, komorach mózgu i kanale środkowym rdzenia kręgowego C. podtwardówkowej łączącej się z systemem komór mózgowia D. pod okostną, izolując mózgowie i opony od urazów mechanicznych 9. Schemat budowy żeńskich narządów rozrodczych człowieka. Określ, jaką rolę w procesie rozrodu człowieka pełnią struktury oznaczone jako A i B (podaj po jednej funkcji każdej z tych struktur)........... 30. U dziewcząt około 13. roku życia stosuje się obowiązkowe szczepienie ochronne przeciw różyczce. Wyjaśnij, dlaczego szczepienia przeciw różyczce są obowiązkowe tylko dla dziewcząt......
MIĘDZYKLASOWY KONKURS BIOLOGICZNY DLA LICEALISTÓW PLO SIÓSTR PREZENTEK CIAŁO CZŁOWIEKA ETAP I - KLUCZ - Nr Odpowiedz Punkty 1 a) 1. zasadowy. kwaśny b) W takich odczynach enzymy mają największą aktywność. A. żołądek B. dwunastnica C. jelito cienkie 3 3 W kolejności: wątroba, trzustka Przykłady: Wątroba - magazynuje cukry w postaci glikogenu. Trzustka - wydziela do dwunastnicy (amylazę trzustkową) enzym trawiący cukry. 4 A, D 5 A - pobudzanie wydzielania glukagonu B - pobudzanie wydzielania insuliny 6 D 1 7 C 1 8 C 1 9 Dwa zdania z uzasadnieniem: w soku tym są enzymy trawiące składniki pokarmowe (białka, węglowodany, tłuszcze) 3 wydzielina ta sprawia, ze środowisko jest zasadowe i mogą w nim działać enzymy trawienne 4 żółć emulgując tłuszcze, ułatwia ich trawienie 10 W żyle. Uzasadnienie: Zachodzi wymiana gazowa między powietrzem w pęcherzyku płucnym a krwią (która dopływa tętnicą płucną), (z powietrza znajdującego się w pęcherzyku płucnym do krwi przenika tlen, a z krwi do pęcherzyka przenika dwutlenek węgla - krew natlenowana wyprowadzana jest naczyniem żylnym.). 11 Obserwowany parametr: liczba oddechów/min. Sposób przeprowadzenia obserwacji: liczenie oddechów grupy uczniów przed i po biegu. 1 D 1 13 B Przepona jest mięśniem. 14 Skutek niedoboru żelaza: - Niedobór żelaza wpływa więc na zmniejszenie produkcji erytrocytów, co prowadzi do anemii (niedokrwistości). - (Ponieważ występuje w mioglobinie w mięśniach) jego niedobór może powodować niedotlenienie mięśni, szybkie męczenie się. - (Wchodzi w skład enzymów katalizujących reakcje utleniania - redukcji w organizmie) jego niedobór upośledza przebieg reakcji utleniania - redukcji. Wyjaśnienie różnicy w zapotrzebowaniu na żelazo: - Dorosła kobieta traci pewne ilości żelaza podczas krwawienia miesiączkowego (przy obfitych miesiączkach może dojść do niedoboru żelaza) - stąd konieczność zwiększonych dostaw żelaza do organizmu. - Straty żelaza w czasie ciąży, porodu (utrata krwi). 15 B 1 16 C 1
17 Dwie cechy budowy stawu z określeniem funkcji: - chrząstka szklista stanowi gładką powierzchnię kości w stawie - błona maziowa wydziela (lepką substancję) maź, w której poruszają się kości 18 D 1 19 E 1 0 D 1 1 1B, C 1 Białka nie ulegają filtracji - w osoczu jest 7-9% białka (występuje białko) a w moczu pierwotnym 0 % białka (brak) Glukoza ulega całkowitej resorpcji, ponieważ mocz pierwotny zawiera 0,1% glukozy a brak jej w moczu ostatecznym - 0% 3 Wydzielanie: miejsca 1 i 4 Ograniczenie wydzielania: miejsca i 3 4 A 1 5 C 1 6 Jedna cecha wspólna:. - obecność (poprzecznych) prążków/ jąder komórkowych / cylindryczny kształt komórek. Jedna cecha różniąca: - włókna A / mięśnia szkieletowego są wielojądrowe, B / mięśnia sercowego są jednojądrowe / jedno-lub dwujądrowe / liczba jąder - włókna A są nierozgałęzione w odróżnieniu od włókien B / włókna mięśnia sercowego są rozgałęzione, a włókna mięśnia szkieletowego nie - wyraźniejsze prążkowanie w mięśniu szkieletowym/ grubość prążków - wstawki we włóknach B w odróżnieniu od A - włókna mięśnia sercowego nie przylegają ściśle do siebie, jak włókna mięśnia szkieletowego Nie zalicza się odp., w której zamiast włókien mięśniowych użyto mięśnie, np. mięsień sercowy jest rozgałęziony. 7 A 1 8 B 1 9 A - wytwarzanie komórek zdolnych do zapłodnienia (dojrzewanie pęcherzyków Graafa), (wytwarzanie oocytów II rzędu) B - tu zachodzi zapłodnienie, (wyprowadzenie owulowanych oocytów II rzędu), (i tędy wędruje dalej zarodek) 30 Wirus różyczki jest groźny dla płodu - może powodować jego poważne uszkodzenia, dlatego szczepienie dziewcząt zapobiegnie infekcji w przyszłości podczas ciąży. 1