Wymagania edukacyjne dla uczniów klas 7 - BIOLOGIA

Transkrypt

1 Dział Organizm człowieka Wymagania podstawowe (+) Uczeń: - przedstawia hierarchizację budowy organizmu człowieka (komórki, tkanki, narządy, układy narządów, organizm) - dokonuje obserwacji i z pomocą nauczyciela rozpoznaje (pod mikroskopem, na schemacie, na zdjęciu lub na podstawie opisu) tkanki zwierzęce (tkanka nabłonkowa, mięśniowa, łączna, nerwowa) - przedstawia funkcje skóry - rozpoznaje elementy budowy skóry (na modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz podaje ich funkcje Poziom wymagań Wymagania ponadpodstawowe (++) Uczeń : - omawia reguły oraz potrzebę hierarchizacji budowy organizmu człowieka (komórki, tkanki, narządy, układy narządów, organizm) - dokonuje obserwacji i samodzielnie rozpoznaje (pod mikroskopem, na schemacie, na zdjęciu lub na podstawie opisu) tkanki zwierzęce (tkanka nabłonkowa, mięśniowa, łączna, nerwowa) - samodzielnie wyznacza funkcje skóry - opisuje stan zdrowej skóry oraz rozpoznaje niepokojące zmiany na skórze, które wymagają konsultacji lekarskiej - podaje przykłady chorób skóry oraz zasady ich profilaktyki (grzybice skóry, czerniak) - wymienia elementy szkieletu osiowego, obręczy i kończyn - przedstawia funkcje kości - przedstawia rolę i współdziałanie mięśni, ścięgien, kości i stawów w wykonywaniu ruchów - zna znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowej budowy i funkcjonowania układu ruchu - podaje przykłady schorzeń układu ruchu (skrzywienia kręgosłupa, płaskostopie, krzywica, osteoporoza) - wymienia elementy układu pokarmowego; podaje ich funkcje - wymienia rodzaje zębów oraz określa ich znaczenie w mechanicznej obróbce pokarmu - wymienia składniki pokarmowe oraz przedstawia ich funkcje itd.) elementy szkieletu osiowego, obręczy i kończyn - przedstawia funkcje kości i wskazuje cechy budowy fizycznej i chemicznej umożliwiające ich pełnienie - przeprowadza doświadczenie wykazujące rolę składników kości - omawia rolę i współdziałanie mięśni, ścięgien, kości i stawów w wykonywaniu ruchów - przedstawia znaczenie aktywności fizycznej dla prawidłowej budowy i funkcjonowania układu ruchu - podaje przykłady schorzeń układu ruchu oraz zasady ich profilaktyki (skrzywienia kręgosłupa, płaskostopie, krzywica, osteoporoza) itd.) elementy układu pokarmowego; podaje ich funkcje oraz przedstawia związek budowy tych elementów z pełnioną funkcją itd.) rodzaje zębów oraz określa ich znaczenie w mechanicznej obróbce pokarmu; przedstawia przyczyny próchnicy i zasady jej profilaktyki

2 - przedstawia źródła pokarmowe białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin, soli mineralnych i wody - przedstawia miejsca trawienia białek, tłuszczów i węglowodanów; określa produkty tych procesów oraz podaje miejsce ich wchłaniania - przedstawia rolę błonnika w funkcjonowaniu układu pokarmowego - uzasadnia konieczność stosowania diety zróżnicowanej i dostosowanej do potrzeb organizmu (wiek, płeć, stan zdrowia, aktywność fizyczna itp.), oblicza indeks masy ciała - podaje przykłady chorób układu pokarmowego - rozpoznaje elementy budowy układu krążenia (na schemacie, rysunku, według opisu itd.); - przedstawia krążenie krwi w obiegu małym i dużym - przedstawia budowę głównych składników krwi (krwinki czerwone i białe, płytki krwi, osocze) - wymienia grupy krwi układu AB0 i Rh - dokonuje pomiaru tętna i ciśnienia krwi podczas spoczynku i po wysiłku fizycznym - podaje przykłady chorób krwi (anemia, białaczki), układu krążenia (miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, zawał serca) - podaje konieczność okresowego wykonywania badań kontrolnych krwi, pomiaru pulsu i ciśnienia - omawia źródła pokarmowe białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin, soli mineralnych i wody - przeprowadza doświadczenie sprawdzające obecność skrobi w produktach spożywczych - przedstawia skutki niedoboru niektórych witamin (A, D, K, C, B6, B12) oraz składników mineralnych (Mg, Fe, Ca) w organizmie oraz dostrzega skutki niewłaściwej suplementacji witamin i składników mineralnych, - przedstawia rolę błonnika w funkcjonowaniu układu pokarmowego oraz uzasadnia konieczność systematycznego spożywania owoców i warzyw - uzasadnia konieczność stosowania diety zróżnicowanej i dostosowanej do potrzeb organizmu (wiek, płeć, stan zdrowia, aktywność fizyczna itp.), oblicza indeks masy ciała oraz przedstawia i analizuje konsekwencje zdrowotne niewłaściwego odżywiania (otyłość, nadwaga, anoreksja, bulimia, cukrzyca) - podaje oraz omawia przykłady chorób układu pokarmowego oraz zasady ich profilaktyki (WZW A, WZW B, WZW C, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zatrucia pokarmowe, rak jelita grubego) - rozpoznaje i opisuje elementy budowy układu krążenia (na schemacie, rysunku, według opisu itd.); podaje ich funkcje - przedstawia krążenie krwi w obiegu małym i dużym opisuje miejsce przepływu krwi natlenowanej i odtlenowanej - omawia budowę i rolę głównych składników krwi (krwinki czerwone i białe, płytki krwi, osocze) - wymienia grupy krwi układu AB0 i Rh oraz przedstawia społeczne znaczenie krwiodawstwa - przedstawia znaczenie aktywności fizycznej i prawidłowej diety dla właściwego funkcjonowania układu krążenia - podaje przykłady chorób krwi (anemia, białaczki), układu krążenia (miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, zawał serca), przyczyny i skutki ich występowania oraz zasady ich profilaktyki - uzasadnia konieczność okresowego wykonywania badań kontrolnych

3 - rozpoznaje wybrane narządy układu odpornościowego: śledzionę, grasicę i węzły chłonne (na schemacie, rysunku, według opisu itd.) - rozróżnia odporność wrodzoną i nabytą - określa istotę działania szczepień ochronnych i surowicy - określa w jakiej sytuacji dochodzi do konfliktu serologicznego - zna pojęcie transplantologii - wymienia przyczyny wystąpienia chorób alergicznych i wymienia najczęstsze alergeny - rozpoznaje elementy budowy układu oddechowego na podstawie schematu/rysunku - podaje funkcje tych elementów - przedstawia mechanizm wentylacji płuc - opisuje przebieg wymiany gazowej w tkankach i w płucach - podaje przykłady chorób układu oddechowego - definiuje proces wydalania i odróżnia go od defekacji - podaje przykłady substancji, które są wydalane z organizmu człowieka - rozpoznaje elementy układu wydalniczego (na modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia ich funkcje - podaje przykłady chorób układu moczowego - rozpoznaje elementy ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego (na modelu, rysunku, według opisu itd.) i podaje ich funkcje krwi, pomiaru pulsu i ciśnienia - rozpoznaje i omawia budowę wybranych narządów układu odpornościowego: śledzionę, grasicę i węzły chłonne (na schemacie, rysunku, według opisu itd.) i podaje ich funkcje - rozróżnia odporność wrodzoną i nabytą oraz opisuje sposoby nabywania odporności (czynnej, biernej, naturalnej, sztucznej) - określa istotę działania szczepień ochronnych i surowicy; podaje wskazania do ich zastosowania oraz ocenia znaczenie szczepień - określa w jakiej sytuacji dochodzi do konfliktu serologicznego i przewiduje jego skutki - przedstawia znaczenie przeszczepów oraz zgody na transplantację narządów - wskazuje drogi zarażenia wirusem HIV - przedstawia związek budowy elementów układu oddechowego z pełnioną funkcją - dokonuje obserwacji zmian czynności oddechu podczas spoczynku i po wysiłku fizycznym - przedstawia czynniki wpływające na stan i funkcjonowanie układu oddechowego - podaje zasady profilaktyki chorób układu oddechowego - omawia istotę procesu wydalania - wymienia narządy biorące udział w wydalaniu i produkty przez nie wydalane - zasady profilaktyki chorób układu wydalania (zakażenia dróg moczowych, kamica nerkowa) - uzasadnia konieczność okresowego wykonywania badań kontrolnych moczu - porównuje rolę współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego - opisuje łuk odruchowy i wymienia rodzaje odruchów

4 - wymienia elementy łuku odruchowego oraz wymienia rodzaje odruchów - przedstawia sposoby radzenia sobie ze stresem - rozpoznaje elementy budowy oka (na modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia ich funkcje w powstawaniu obrazu - wymienia wady wzroku (krótkowzroczność, dalekowzroczność, astygmatyzm) - rozpoznaje elementy budowy ucha (na modelu, rysunku, według opisu itd.) oraz przedstawia ich funkcje - przedstawia rolę zmysłu równowagi, smaku, węchu i dotyku - wymienia gruczoły dokrewne (przysadka, tarczyca, trzustka, nadnercza, jądra i jajniki); wskazuje ich lokalizację - przedstawia antagonistyczne działanie insuliny i glukagonu - rozpoznaje elementy budowy układu rozrodczego męskiego i żeńskiego (na schemacie, według opisu itd.) oraz podaje ich funkcje - wymienia etapy cyklu miesiączkowego - określa rolę gamet w procesie zapłodnienia - wymienia etapy rozwoju przedurodzeniowego człowieka (zygota, zarodek, płód) - przedstawia zasady profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową - przedstawia negatywny wpływ na zdrowie człowieka niektórych substancji psychoaktywnych: alkoholu, narkotyków, środków dopingujących, dopalaczy, nikotyny (w tym, w e-papierosach) oraz nadużywania kofeiny i niektórych leków - dokonuje obserwacji wykazującej obecność tarczy nerwu wzrokowego - przedstawia przyczyny powstawania wad oczu oraz sposób korygowania - określa wpływ hałasu na zdrowie człowieka - wskazuje umiejscowienie receptorów właściwych zmysłów równowagi, smaku, węchu i dotyku - przeprowadza doświadczenie sprawdzające gęstość rozmieszczenia receptorów w skórze różnych części ciała - podaje hormony wydzielane przez gruczoły dokrewne (hormonu wzrostu, tyroksyny, insuliny, glukagonu, adrenaliny, testosteronu, estrogenów i progesteronu) oraz przedstawia ich rolę - omawia antagonistyczne działanie insuliny i glukagonu - wyjaśnia, dlaczego nie należy bez konsultacji z lekarzem przyjmować preparatów i leków hormonalnych - omawia elementy budowy układu rozrodczego męskiego i żeńskiego (na schemacie, według opisu itd.) oraz podaje ich funkcje - opisuje etapy cyklu miesiączkowego kobiety - wyjaśnia wpływ różnych czynników na rozwój zarodka i płodu - uzasadnia konieczność wykonywania badań kontrolnych jako sposobu wczesnego wykrywania raka piersi, raka szyjki macicy i raka prostaty

5 - opisuje współdziałanie poszczególnych układów narządów w utrzymaniu niektórych parametrów środowiska wewnętrznego na określonym poziomie (temperatury, poziomu glukozy we krwi, ilości wody w organizmie) - przedstawia zdrowie jako stan równowagi środowiska wewnętrznego organizmu oraz choroby jako zaburzenia homeostazy - samodzielnie omawia współdziałanie poszczególnych układów narządów w utrzymaniu niektórych parametrów środowiska wewnętrznego na określonym poziomie (temperatury, poziomu glukozy we krwi, ilości wody w organizmie) - analizuje informacje dołączane do leków oraz wyjaśnia, dlaczego nie należy bez wyraźnej potrzeby przyjmować leków ogólnodostępnych i suplementów - uzasadnia, że antybiotyki i inne leki należy stosować zgodnie z zaleceniem lekarza (dawka, godziny przyjmowania leku i długość kuracji)