Wprowadzenie do ubezpieczeń Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych 2016/2017
Literatura N. L. Bowers i inni, Actuarial Mathematics, The Society of Actuaries, Itasca, Illinois 1997. S. A. Klugman, H. H. Panjer, G. E. Willmot, Loss Models. Wiley 1998. W. Ostasiewicz (red.), Metody aktuarialne, Wyd. AE Wrocław, 2000. S. Asmussen, Ruin Probabilities, World Scientific, 2000 P. Cizek, W. Haerdle, R. Weron (red.), Statistical tools for finance and insurance, Springer, Berlin, 2011. W. Otto, - Część I - Teoria ryzyka, WNT, Warszawa, 2004.
Literatura c.d. J. Handschke, J. Monkiewicz, (red.), Ubezpieczenia podręcznik akademicki. Wydawnictwo Poltext, 2010, Warszawa. A. Małek, Reasekuracja. Klasyczne i alternatywne metody transferu ryzyka ubezpieczeniowego, Wyd. Poltext, 2011, Warszawa.
Podstawowe pojęcia Wartość to wszystko, co jednostka uznaje za ważne dla jej dobrostanu i czego pragnie. Ryzyko to nieprzewidywalność tego, co może zdarzyć się z wartością. Cechy ryzyka. Ryzyko dotyczy tylko zdarzeń i skutków przyszłych. Ryzyko istnieje z powodu braku możliwości przewidzenia przyszłych zdarzeń oraz ich skutków. Ryzyko jest wszędzie tam, gdzie wartości które chcemy zachować lub zdobyć, zależą od nieprzewidywalnych przyszłych zdarzeń negatywnych w skutkach.
Podstawowe pojęcia c.d. (1) Ryzyko ubezpieczalne to takie ryzyko, które przy użyciu techniki ubezpieczeniowej, danych o częstości zdarzeń i średniej szkodowości, jest wysoce przewidywalne. Współdzielenie się ryzykiem występuje wówczas, gdy podmioty narażone na to samo ryzyko, ponoszą wspólne finansowanie możliwych szkód. Przeniesienie ryzyka (cedowanie ryzyka, transfer ryzyka) oznacza ponoszenie skutków losowych zdarzeń przez inny podmiot niż podmiot pierwotnie obciążony ryzykiem. Ubezpieczenie jest kombinacją współdzielenia się ryzykiem i transferu ryzyka. Ubezpieczenie polega na tym, że organizuje się anonimową wspólnotę ryzyka poprzez zbieranie składek na fundusz ubezpieczeniowy, co umożliwia ubezpieczycielowi w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego u któregoś z ubezpieczonych, wypłacenie ustalonej kompensaty szkód.
Podstawowe pojęcia c.d. (2) Ubezpieczyciel jest podmiotem przyjmującym na siebie ryzyko pokrycia skutków finansowych ewentualnego zdarzenia i zapewniającym ustaloną kompensatę negatywnych następstw zdarzeń. Ubezpieczający jest osobą zawierającą z ubezpieczycielem umowę ubezpieczenia, zobowiązaną do wniesienia składki ubezpieczeniowej (zapłaty ceny ubezpieczenia). Ubezpieczony to osoba, której mienie albo życie lub zdrowie jest przedmiotem ubezpieczenia. Uposażony jest osobą wskazaną przez ubezpieczonego jako uprawniona do pobrania sumy ubezpieczenia. W ubezpieczeniach na wypadek śmierci niezbędne jest wyznaczenie przez ubezpieczonego osoby, która będzie upoważniona do pobrania świadczenia po jego śmierci.
Podstawowe pojęcia c.d. (3) Zdarzenie ubezpieczeniowe jest zdarzeniem losowym, które jest określone w umowie ubezpieczeniowej jako to, które pojawiając się rodzi negatywne skutki i tym samym prawo do uzyskania świadczenia od zakładu ubezpieczeń. Suma ubezpieczenia jest kwotą, która stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela. Ubezpieczyciel nie pokrywa szkód przekraczających sumę ubezpieczenia. Składka ubezpieczeniowa jest ceną za usługę ubezpieczeniową. Stanowi podstawowe źródło środków finansowych niezbędnych do zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej.
Klasyfikacja ubezpieczeń Ubezpieczenia dzielą się na: ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia gospodarcze (komercyjne). Ubezpieczenia społeczne dzielą się na: ubezpieczenia społeczne pracowników I filar : ZUS, II filar : OFE, III filar : IKE, IKZE, PPE, ubezpieczenia społeczne rolników (KRUS).
Ważna ustawa Polski model rynku ubezpieczeniowego kształtuje się pod rządem ustawy z dnia 28 lipca 1990 r., opiera się na idei demopolizacji ubezpieczeń gospodarczych poprzez dopuszczenie działalności różnych zakładów ubezpieczeń na zasadzie konkurencji i specjalizacji. Ustawowa klasyfikacja ubezpieczeń polega na wyróżnieniu działów i grup ubezpieczeń. Dział I to Ubezpieczenia na życie. Wyróżniają się długim okresem ochrony ubezpieczeniowej (ubezpieczenia długoterminowe). Dział II to Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe. Wyróżniają się krótkim okresem ochrony ubezpieczeniowej (ubezpieczenia krótkoterminowe).
Dział I Załącznik do ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U nr 124, poz, 1151 z późn. zm.) podaje szczegółowy podział ubezpieczeń według działów, grup i rodzajów. Dział I. Ubezpieczenia na życie. 1 Ubezpieczenia na życie. 2 Ubezpieczenia posagowe, zaopatrzenie dzieci. 3 Ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. 4 Ubezpieczenia rentowe. 5 Ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe, jeżeli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych w grupach 1 4.
Dział II Dział II. Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe. 1 Ubezpieczenia wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej. 2 Ubezpieczenia choroby. 3 Ubezpieczenia casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujących szkody w: 1 pojazdach samochodowych, 2 pojazdach lądowych bez własnego napędu.
Dział II c.d. (1) 4 Ubezpieczenia casco pojazdów szynowych. 5 Ubezpieczenia casco statków powietrznych. 6 Ubezpieczenia casco żeglugi morskiej i śródlądowej. 7 Ubezpieczenia przedmiotów w transporcie.
Dział II c.d. (2) 8 Ubezpieczenia szkód spowodowanych żywiołami, obejmujące szkody rzeczowe nieujęte w grupach 3 7, spowodowanych przez: 1 ogień, 2 eksplozję, 3 burzę, 4 inne żywioły, 5 energię jądrową, 6 obsunięcia ziemi lub tąpnięcia. 9 Ubezpieczenia pozostałych szkód rzeczowych (jeżeli nie zostały ujęte w grupie 3, 4, 5, 6 lub 7), wywołanych przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przyczyny te nie są ujęte w grupie 8.
Dział II c.d. (3) 10 Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnych. 11 Ubezpieczenia OC wynikające z posiadania i użytkowania statków powietrznych. 12 Ubezpieczenia OC wynikające z posiadania i użytkowania żeglugi śródlądowej i statków morskich. 13 Ubezpieczenia OC nieujęte w grupach 10-12. 14 Ubezpieczenia kredytu. 15 Gwarancja ubezpieczeniowa.
Dział II c.d. (4) 16 Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych, w tym: 1 ryzyka utraty zatrudnienia, 2 niewystarczającego dochodu, 3 złych warunków atmosferycznych, 4 utraty zysków, 5 stałych wydatków ogólnych, 6 nieprzewidzianych wydatków handlowych, 7 utraty wartości rynkowej, 8 utraty stałego źródła dochodu, 9 pośrednich strat handlowych poza wyżej wymienionymi, 10 innych strat finansowych. 17 Ubezpieczenia ochrony prawnej. 18 Ubezpieczenia świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas nieobecności w miejscu zamieszkania.
Różnice między działami I i II Ten sam zakład ubezpieczeń nie może prowadzić zarówno ubezpieczeń życiowych jak i ubezpieczeń majątkowych. Zezwolenie otrzymuje się na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w zakresie Działu I i jego grup albo w zakresie Działu II i jego grup. W obu działach ubezpieczeń odmienne są też szczegółowe zasady: obliczania składek, prowadzenia rachunku techniczno-ubezpieczeniowego, tworzenia rezerw, lokat funduszy ubezpieczeniowych, ustalania świadczeń i odszkodowań, obsługi ubezpieczeń. W Dziale I ochrona ubezpieczeniowa jest długookresowa (powyżej roku), w Dziale II ochrona krótkoterminowa (nie przekraczającą roku).