Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Odpowiedzi niezgodne z poleceniem (nie na temat) są traktowane jako błędne. Komentarze wykraczające poza zakres polecenia nie podlegają ocenianiu. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (jedną prawidłową, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników w równaniu reakcji powoduje utratę punktu za zapis tego równania. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym wielkości mianowanej powoduje utratę punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych. Całkowicie poprawne rozwiązanie zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż w podanym schemacie punktowania, należy ocenić pełną liczbą punktów. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie są wymagane.
Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. Zadanie. Kryteria oceniania Oczekiwana odpowiedź a) Za poprawne obliczenie średniej masy chloru (5,49g/mol) i masy molowej chloru (70,98g/mol) Uwagi Możliwa jest inna kolejność rozwiązania tego zadania! b) Za poprawne wyznaczenie objętości molowej gazu w warunkach standardowych (4,45 dm /mol) c) Za poprawne obliczenie gęstości chloru w warunkach standardowych (,9 g/dm ). Za poprawne podanie trzech wzorów cząsteczek (np.: sp C H, sp C H 4, sp CH 4 ). 4. Za poprawne wskazanie wiązania jonowego (występującego pomiędzy NH 4 + a Cl ), wiązania kowalencyjnego-spolaryzowanego (występującego pomiędzy atomami azotu a wodoru oraz wskazanie) wiązania koordynacyjnego. Za poprawne wskazanie kierunku wzrostu mocy kwasów w podanych trzech szeregach Możliwe są inne przykłady cząsteczek w tym nieorganiczne! Punktacja za czynność sumaryczna HF HCl HBr HI; HClO 4 HBrO 4 HIO 4 ; HClO HClO HClO HClO 4 5. 6. Za poprawne zapisanie wszystkich zachodzących reakcji i wskazanie reakcji która nie zachodzi pkt NH 4 Cl (s) + H SO 4(stęż) (NH 4 ) SO 4 + HCl C H O + H SO 4(stęż) C + H O + H SO 4 Cu + H SO 4(stęż) CuSO 4 + SO + H O Al + H SO 4(stęż) reakcja nie zachodzi (pasywacja) C + H SO 4(stęż) CO + SO + H O Za poprawne wskazania w lub 4 przypadkach pkt Za poprawne wskazania w lub przypadkach 0pkt Za poprawne zapisanie każdej reakcji po pkt. Fe +Cl FeCl 4. Fe + + OH - Fe(OH) 5. Fe(OH) + H O Fe(OH) W drugim równaniu uznajemy każda inny wariant odpowiedzi w którym uczeń wykazuje, że zachodzi proces odwodnienia (zwęglenia) sacharozy Możliwy jest inny sposób zapisu równania reakcji 5.
Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. 7. a) Za poprawne napisanie dwóch równań reakcji dysocjacji (Na HPO 4 Na + + HPO 4 HPO 4 H + + PO 4 ) b) Za poprawne wskazanie jonów obecnych w roztworze (Na +, H +, HPO 4, PO 4, OH ) Jony OH powstają w reakcji hydrolizy ˉ jonu HPO 4 8. a) Za poprawne podanie wzorów sprzężonych zasad (F -, ClO, H BO ) b) Za poprawne uszeregowanie zasad wg wzrostu mocy (ClO, F, H BO ) 9. a) Za poprawne wskazanie wydzielającego się gazu (Wodór) b) Za poprawne podanie obu równań w zapisie jonowym (Al + +H O Al(OH) + H + oraz H + + Mg Mg + + H ) 0... Za poprawne napisania równania reakcji (4NH + 5O 4NO + 6H O) Za poprawne wskazania wszystkich metod zwiększenia wydajności obniżyć temperaturę/zwiększyć temperaturę układu zwiększyć ciśnienie/obniżyć ciśnienie panujące w układzie zwiększyć objętość/ zmniejszyć objętość układu Za poprawne określenie charakteru chemicznego wszystkich tlenków (NO kwasowy; N O 4 kwasowy; NO obojętny)
Próbny egzamin maturalny z chemii 0r.. a) Za poprawnie obliczenie masy Cu S wg równania reakcji Cu S +O SO + 6Cu (ok. 50,94 kg) b) Za poprawne obliczenie masy rudy (ok. 9,9 kg) a) Za poprawne podanie wzoru jonu (Cr + ) 4. b) Za poprawne podanie równania reakcji (Cr + 6H + + 6Cl + O Cr + + 6Cl + H O + H ) c) Za poprawny bilans elektronowy Cr - e - Cr + / H + + e - H O + 4e - +4H + H O lub 0 III Cr - e - Cr / I 0 H + + e - H 0 - II O + 4e - O 5. a) Za poprawne obliczenie masy produktu w stosunku do masy substratu reakcji (ok. 6,07g) b) Za poprawne obliczenie wydajności reakcji (ok. 4,69%) Możliwe są rozbieżności wyniku końcowego wynikające z przyjętych przybliżeń wartości pośrednich 4
Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. 6. a) Za poprawnie podany schemat (opis) doświadczenia, np.: Do nasyconego roztworu CaSO 4 dodać kroplę roztworu rozpuszczalnej soli baru, np. BaCl Możliwe jest inne rozwiązywanie problemu, np. dodanie do probówek z roztworem K SO 4 w tym samum czasie roztworów BaCl i CaCl o tym samym stężeniu molowym. b) Za podanie poprawnej obserwacji (np. roztwór CaSO 4 mętnieje) i wniosku (wytrąca się BaSO 4, czyli jest on trudniej rozpuszczalny niż CaSO 4 ) c) Za poprawnie podane skrócone jonowe równanie reakcji np. (Ba + + SO 4 - BaSO 4 (Ca + + SO 4 - + Ba + - Ca + + BaSO 4 )) Wytrącenie osadu następuje szybciej w przypadku dodawania roztworu BaCl 7. a) Za poprawne określenie składu roztworu (4,4 g substancji rozpuszczonych w 75,76g wody) b) Za poprawne obliczenie rozpuszczalności (ok. g KNO /00g H O) Możliwość rozwiązywania problemu innymi metodami Za poprawne podanie wskazań (a) A; b) t ; c) B) pkt 8. Za poprawne podanie wskazań pkt Za poprawne podanie wskazania 0pkt 9. a) Za poprawne wyznaczenie ilości zużytych substratów ([A] = 8 mol oraz [B] = 4 mol) b) Za poprawne wyznaczenie stężeń substratów użytych do reakcji ([A] = 6 mol/dm oraz [B] = 7 mol/dm ) Możliwość rozwiązywania zadania w inny sposób 5
0.... a) Za poprawne podanie schematu ogniwa (Al HCl (aq) Cu) Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. b) Za poprawnie napisane równania reakcji zachodzących na półogniwach (A(-): Al e - Al + K(+): H + + e - H ) Za poprawne podanie 4 równań pkt Za poprawne podanie lub równań pkt Za poprawne podanie równania 0pkt Rodzaj Elektroda elektrody grafitowa Katoda rtęciowa Anoda Reakcja elektrodowa H O + e - H + OH Na + +e - Na platynowa Cl - e - Cl grafitowa Cl - e - Cl Za poprawne podanie 5 wartości pkt Za poprawne podanie lub 4 wartości pkt Za poprawne podanie lub wartości 0pkt Wzór związku Stopień I III II 0 II CaC H C O 4 CH NH HCHO HCN utlenienia Za poprawne podanie 4 stwierdzeń pkt Za poprawne podanie lub stwierdzeń pkt Za poprawne podanie stwierdzenia 0pkt (I F; II F; III P; IV F) 6
Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. 4. Za poprawnie podany wzór półstrukturalny (CH CHBr CH Br ) Za poprawnie podany schemat reakcji 5. n CH CH CH CH n a) Za poprawne obliczenie ilości Br, które przereagowało (0,08g lub 0,0005 mol) i ile Br zostało (0,6g lub 0,000 mol) 6 b) Za poprawne obliczenie ilości moli fenolu, która przereagowała (0,000()mola) c) Za obliczenie stężenia molowego fenolu i podanie odpowiedzi z właściwą jednostką (0,00() mol/dm ) 7. Za poprawne dobranie odczynnika do wskazanej grupy funkcyjnej oraz właściwe obserwacje po pkt a) Grupa funkcyjna I.: grupa karboksylowa (i grupa hydroksylowa) Odczynnik: rozcieńczony roztwór NaOH z fenoloftaleiną Obserwacja: odbarwienie zasadowego roztworu fenoloftaleiny Możliwa jest inna kolejność wyboru grup funkcyjnych. 8. b) Grupa funkcyjna II.: grupa hydroksylowa (grupa fenolowa) Odczynnik: roztwór chlorku żelaza(iii) Obserwacja: zabarwienie zawartości probówki na fioletowo (ciemnofioletowo, granatowo) Za poprawnie dobranie substratu i odczynnika Substrat butan--ol Grupa fenolowa to określenie stosowane w farmacji dla ugrupowania -C 6 H 4 OH Odczynnik K Cr O 7(aq) / H + 7
Próbny egzamin maturalny z chemii 0r. 9. 0.... a) Za poprawnie podane skrócone równanie jonowe ( OOC CH(CH ) NH + + OH OOC CH(CH ) NH +H O lub CH CH(NH ) COOH + OH CH CH(NH ) COO +H O) b) Za poprawnie podaną nazwę produktu (-aminopropanian sodu ) Za poprawnie podane skrócone równanie jonowe ( + H N CH(CH ) COO + H + + H N CH(CH ) COOH lub CH CH(COOH) NH + H + CH CH(COOH) NH + ) Za poprawne podanie wzoru półstrukturalnego (CH CH(NH ) COO C H 5 ) a) Za poprawnie podany wzór strukturalny pkt b) Za poprawne wskazanie i nazwanie grup funkcyjnych i wiązań (nia) pkt H O H CH C C N C COOH NH H CH NH grupa aminowa; - COOH grupa karboksylowa - CO NH wiązanie peptydowe Za poprawne zapisanie schematu (równań) reakcji po pkt a) H C(OH) (HCOH) 4 CHO + H p, temp. kat. H C(OH) (HCOH) 4 CH OH b) H C(OH) (HCOH) 4 CHO + Ag O temp H C(OH) (HCOH) 4 COOH + Ag lub H C(OH) (HCOH) 4 CHO + Cu(OH) temp H C(OH) (HCOH) 4 COOH + Cu O + H O Jeżeli uczeń poprawnie określi rodzaj wiązań występujących między atomami np. C-C; C-H itd. w cząsteczce oraz wskaże w. peptydowe pkt gdy pominie wiązanie peptydowe 0pkt 8