Zminy towrzyszåce uszkodzeniom wiæzdeæ krzyºowych w orzie rezonnsu mgnetycznego MRI evlution of lesions ssocited to ACL ters Zigniew Czyrny Crolin Medicl Center, Wrszw Streszczenie: W prcy przedstwiono njrdziej typowe uszkodzeni struktur stwu kolnowego towrzyszåce zerwniu wiæzdæ krzyºowego przedniego i tylnego tkie jk: uszkodzeni Æåkotek, wiæzdeæ poocznych, chrzåstki stwowej i wrstwy podchrzæstnej orz ciægn miæ ni podkolnowego. [Act Clinic 2001 1:340-346] SÆow kluczowe: rezonns mgnetyczny, wiæzdæ krzyºowe, Æåkotki, wiæzdæ pooczne, ciægno miæ ni podkolnowego, chrzåstk szklist, wrstw podchrzæstn. Summry: Most typicl lesions such s meniscl ters, collterl ligments ters, one nd crtilge ruises nd poplitel tendon ters ssocited to crucite ligments ters re presented in the pper. [Act Clinic 2001 1:340-346] Key words: mgnetic resonnce, ACL, PCL, collterl ligments, meniscus, one ruise, crtilge, poplitel tendon. Zerwniu wiæzdeæ krzyºowych towrzyszå uszkodzeni wielu struktur stwu kolnowego. Njczæstszymi uszkodzenimi towrzyszåcymi zerwniu wiæzdeæ krzyºowych stwu kolnowego så: 1. Uszkodzeni Æåkotek, 2. Uszkodzeni wiæzdeæ poocznych, 3. Uszkodzeni troczków przy rodkowych rzepki, 4. Uszkodzeni chrzåstki szklistej, 5. StÆuczeni ko ci, 6. Uszkodzenie ciægn miæ ni podkolnowego. Ryc. 1,. Orz uszkodzeni Æåkotki przy rodkowej o typie råczki od widr. Przekrój strzækowy T1 (), czoæowy FLASH (). Zwichniæty frgment Æåkotki oznczony strzækmi 340 Grudzieñ 2001
Zminy wiæzdeæ krzyºowych w orzie NMR Uszkodzeni Æåkotek Wyróºni siæ wiele typów uszkodzeñ Æåkotek. W przypdku ou Æåkotek så one podone mimo zncznych róºnic ntomicznych tych struktur. Njczæ ciej stwierdz siæ uszkodzeni: 1. PodÆuºne (ryc. 2) w tym o typie råczki od widr (ryc. 1) orz oderwni z (ryc. 4) lu ez zwichniæci oderwnego frgmentu, 2. Horyzontlne, 3. Wielokierunkowe (ryc. 3 ) orz 4. Rdilne. Z uszkodzenimi mylone så wystæpujåce powszechnie u osó zdrowych wewnåtrzæåkotkowe horyzontlne zwyrodnieni (ryc. 3 ), które nie mjå istotnego klinicznego znczeni. Ryc. 2,. Orz podæuºnego pækniæci rogu tylnego Æåkotki przy rodkowej. Kolejne przekroje strzækowe, sekwencj T1. Kierunek szczeliny pækniæci oznczony strzækmi Ryc. 3,. Orz wewnåtrzæåkotkowej degenercji (strzæk) rogu tylnego Æåkotki przy rodkowej ezpo rednio po zerwniu wiæzdæ krzyºowego przedniego (); Orz tej smej okolicy co n zdjæciu 3wrok po urzie orz pækniæci Æåkotki od strony piszczelowej (strzæk z peænym grotem) Tom 1, Numer 4 341
Act Clinic Ryc. 4,. Orz oderwni () i zwichniæci () rogu tylnego Æåkotki ocznej. StrzÆkmi zznczono - ntomicznå loklizcjæ rogu tylnego Æåkotki orz zwichniæty centrlnie i ku przodowi frgment Æåkotki Uszkodzenie wiæzdæ poocznego piszczelowego Uszkodzeni wiæzdæ poocznego piszczelowego podonie jk w przypdku wszystkich uszkodzeñ ciægnistych i wiæzdæowych dzielimy n trzy stopnie. Stopieñ I ozncz nciågniæcie wæókien wiæzdæowych i w dniu RM przejwi siæ jko orzæk okoæo wiæzdæowy ez nruszeni typowej struktury wiæzdæowej (ryc. 5 ). Ryc. 5,, c. Zerwnie czæ ci Æåkotkowo-udowej wiæzdæ poocznego piszczelowego () z zerwniem I czæ ci powierzchownej wiæzdæ. Zerwnie liºszego przyczepu wiæzdæ poocznego piszczelowego () z cofniæciem kikut w kierunku dlszym i nstæpowym sfædowniem centrlnego odcink wiæzdæ. Zerwnie wiæzdæ pooczne piszczelowego poniºej przyczepu liºszego (c) z rozlegæym krwikiem w miejscu zerwni c 342 Grudzieñ 2001
Zminy wiæzdeæ krzyºowych w orzie NMR Stopieñ II to czæ ciowe zerwnie wiæzdæ jednk ez utrty jego ciågæo ci jko cæo ci. Stopieñ III to zerwnie cækowite z o- derwniem od przyczepu lu odseprowniem kikut liºszego i dlszego przez krwik (ryc. 5, c). We wszystkich typch uszkodzeñ przekrojmi koniecznymi do postwieni prwidæowej dignozy så przekroje czoæowe i (lu) poprzeczne. Uszkodzenie troczków przy rodkowych rzepki Podonie jk w przypdku uszkodzeni wiæzdæ poocznego piszczelowego wyróºnimy trzy stopnie zerwni troczków. Ze wzglædu n udowæ troczków, które stnowiå szerokå pæszczyznæ o strukturze wiæzdæowo-wæóknistej, njczæ ciej oserwuje siæ uszkodzeni troczków II orz III (ryc. 6). StÆuczeni ko ci, uszkodzeni chrzåstki szklistej towrzyszå w okoæo 80% zerwniu wiæzdæ krzyºowego przedniego. Typowymi miejscmi tkich uszkodzeñ så powierzchni ociåºn kæykci ocznego ko ci udowej orz tylno-oczn czæ ì kæykci ocznego ko ci piszczelowej (ryc. 7). Nierzdko stæuczeni te så n tyle msywne, ºe powodujå zæmnie wrstwy podchrzæstnej kæykci (ryc. 8) orz odæm- Ryc. 6,. Orz zerwni III troczków przy rodkowych rzepki n poziomie rodkowej czæ ci rzepki () i tuº poniºej szczytu rzepki (). StrzÆkå oznczono poziom przerwni troczków. Kikuty troczków rozwrstwione, o flistym przeiegu n cæej dæugo ci (groty strzæek) Ryc. 7,. Orz stæuczeni przednio-ociåºnej powierzchni kæykci ocznego ko ci udowej () orz tylno-ocznej czæ ci kæykci ocznego ko ci piszczelowej ( i ). Miejsc stæuczeni kæykci oznczono strzækmi. przekrój strzækowy, przekrój poprzeczny tuº poniºej poziomu plteu piszczeli Tom 1, Numer 4 343
Act Clinic Ryc. 8,. Orz msywnego stæuczeni kæykci ocznych ko ci udowej i piszczelowej ze zæmniem wrstwy podchrzæstnej kæykci udowego. Przekroje strzækowe T1 () i FLASH (). Stref orzæku ko ci dochodzi do poziomu trzonu. Miejsc stæuczeni zznczono strzækmi Ryc. 9,. Orz rtrozy w przeiegu przewlekæej niestilno ci krzyºowej. Sekwencj czoæow FLASH () i strzækow T1 przez kæykcie przy rodkowe (). StrzÆki uytki chrzåstki/osteofity wrstwy podchrzæstnej, strzæki z peænymi grotmi osteofity n rzegch kostnych nie frgmentów chrzåstki szklistej z powierzchni stwowej. Artroz w przeiegu przewlekæej niestilno ci krzyºowej jest stnem nieml cækowitego, rozlegæego zniszczeni powierzchni stwowych ko ci udowej i piszczelowej. Dochodzi w tkich przypdkch do degenercji chrzåstki stwowej III i IV wg Outerridge, osteofitycznych zostrzeñ rzegów kostnych, degenercji i w efekcie uszkodzeñ Æåkotek (ryc. 9). Zerwniu wiæzdæ krzyºowego tylnego towrzyszy czæsto uszkodzenie ciægn miæ ni podkolnowego (ryc. 11, 13). Jko jeden z elementów kompleksu tylno-ocznego, w którego skæd wchodzi równieº wiæzdæo krzyºowe tylne, wiæzdæ Æåkotkowo-udowe i wiæzdæo pooczne strzækowe jest wºnym elementem stilizcji rotcyjnej koln. Nie rozpoznnie jego uszkodzeni moºe ujemnie odiì siæ n leczeniu rekonstrukcyjnym wiæzdeæ krzy- ºowych. Bdnie rezonnsowe jest istotnym ogniwem w Æñcuchu dignostycznym uszkodzeñ struktur stwu kolnowego. Wynik 344 Grudzieñ 2001
Zminy wiæzdeæ krzyºowych w orzie NMR c d e f Ryc. 10 -f. Orz prwidæowego ciægn miæ ni podkolnowego n kolejnych przekrojch poprzecznych. ÿciægno zznczono strzækmi c Ryc. 11 -c. Orz zerwni ciægn miæ ni podkolnowego n przekrojch poprzecznych. Zerwne, o- rzækniæte ciægno o podwyºszonym sygnle oznczono strzækmi tego dni moºe znczåco wpæywì n strtegiæ leczeni zrówno zchowwczego jk i opercyjnego. Ståd potrze cisæej wspóæprcy dignostów i ortopedów w toku czynno ci determinujåcych podjæcie konkretnej metody leczniczej w celu zminimlizowni niepoºådnych skutków urzów koln. Tom 1, Numer 4 345
Act Clinic c Ryc. 12 -c. Orz prwidæowego ciægn miæ ni podkolnowego n kolejnych przekrojch czoæowych T1. ÿciægno oznczono strzækmi c Ryc. 13 -c. Orz zerwnego ciægn miæ ni podkolnowego n kolejnych przekrojch czoæowych (strzæki) Pi miennictwo: 1. D.W. Stoller; Mgnetic Resonnce Imging in Orthopedics & Sports Medicine, Second Edition CD-ROM. Lippincott Wilims & Wilkins, Phildelphi, 1997 2. J.H. Mink, M.A. Reicher, J.V. Crues, A.W. Deutsch; Mgnetic resonnce of the knee; Second edition; Rven Press, New York, 1993 Adres do korespondencji / Address for correspondence: Zigniew Czyrny, Crolin Medicl Center, ul. Broniewskiego 89, 01 876 Wrszw 346 Grudzieñ 2001