Warszawa, 30 grudnia 2016 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-IX.431.2.15.2016.BKB Pani Elwira Rogowska Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Raszynie ul. Unii Europejskiej 3, 05-090 Raszyn WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 197b w związku z art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, kontrolerzy Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie: Beata Kosmalska-Balik zastępca kierownika Oddziału do spraw Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej i Edyta Ostrowska radca wojewody, przeprowadzili w dniach 8 9 i 12 grudnia 2016 r. kontrolę problemową w kierowanym przez Panią Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Raszynie z siedzibą przy ul. Unii Europejskiej 3, zwanym dalej Ośrodkiem. Zakres kontroli obejmował: zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych wsparcia i pomocy asystenta rodziny, w okresie od 1 stycznia 2015 r. do dnia kontroli. Wyniki kontroli zostały przedstawione w arkuszu ustaleń kontroli, podpisanym przez Panią bez zastrzeżeń w dniu 21 grudnia 2016 r. Na podstawie art. 197d ww. ustawy oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie pokontrolne.
Wstępne ustalenia Stanowisko kierownika Ośrodka w Raszynie objęła Pani z dniem 1 grudnia 2012 roku. Posiadała Pani stosowne upoważnienia do prowadzenia postępowań i spraw z zakresu wspierania rodziny. Uchwałą Nr VII/62/11 Rady Gminy Raszyn z dnia 28 kwietnia 2011 roku przyjęto statut Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Raszynie, do którego wprowadzono zmiany Uchwałą Nr XL/437/13 z dnia 30 sierpnia 2013 r., Uchwałą Nr XI/104/15 z dnia 9 lipca 2015 r. W statucie Ośrodka brak odniesienia do realizowania zadania, o którym mowa w art. 10 ustawy 1. Organizację i zasady funkcjonowania Ośrodka określa regulamin organizacyjny wprowadzony Zarządzeniem nr 2/2014 kierownika Ośrodka z dnia 10.01.2014 r., do którego wprowadzono zmiany zarządzeniem nr 20/2015 z dnia 20.08.2015 r. i zarządzeniem nr 7/2016 z dnia 15.03.2016 r. Obowiązujący regulamin nie uwzględnia zadań realizowanych przez Ośrodek na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W trakcie kontroli przedstawiła Pani Uchwalę nr XXXVI/413/13 Rady Gminy Raszyn z dnia 29 maja 2013 r. w sprawie zlecenia realizacji zadania wynikającego z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W podstawie prawnej podjętej uchwały Rada Gminy powołała m.in. art. 10 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, zgodnie z którym pracę z rodziną organizuje gmina lub podmiot, któremu gmina zleciła realizację tego zadania na podstawie art. 190. Praca z rodziną jest wyłącznie zadaniem gminy i może ona je wykonywać samodzielnie, przy wykorzystaniu własnych organów i podmiotów, względnie może przekazać je do realizacji innemu podmiotowi. Podkreślić należy, że gmina może przekazać jedynie realizację zadania, a to oznacza, że jest ona w dalszym ciągu odpowiedzialna za prawidłowe jego wykonywanie. Merytoryczna treść badanego zarządzenia została zawarta w 1, zgodnie z którym Wyznacza się Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej jako podmiot właściwy dla realizacji zadania z zakresu administracji publicznej dotyczącego wspierania rodzin o którym mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Z punktu widzenia legalności działań, opowiedzieć się należy za stanowiskiem, że organ stanowiący danej gminy powinien zmienić statut Ośrodka, ponieważ jest to akt normujący zakres zadań tej gminnej jednostki organizacyjnej. W Ośrodku w okresie kontrolowanym nie przeprowadzano kontroli w podobnym zakresie. 1 Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575, z późn. zm.) Art. 10.1. Pracę z rodziną organizuje gmina lub podmiot, któremu gmina zleciła realizację tego zadania na podstawie art. 190. 2. W przypadku gdy wyznaczonym na podstawie ust. 1 podmiotem jest ośrodek pomocy społecznej, w ośrodku można utworzyć zespół do spraw asysty rodzinnej. 2
Uchwałą Nr XXXIX/428/2013 Rady Gminy Raszyn z dnia 31 lipca 2013 r. przyjęto Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2013 2015. Natomiast Uchwałą Nr XXI/200/16 Rady Gminy Raszyn z dnia 14 kwietnia 2016 r. przyjęto Gminny Program Wspierania Rodziny dla Gminy Raszyn na lata 2016-2022, w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały. Wykonanie uchwały powierzono Wójtowi Gminy Raszyn. Za wdrożenie i koordynację programu odpowiedzialny jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Raszynie. 2 Zadania gminy w zakresie wspierania rodzin i systemu pieczy zastępczej ukierunkowane są na wspieranie rodzin biologicznych dzieci, które zostały już umieszczone w pieczy zastępczej lub z uwagi na sposób realizacji funkcji opiekuńczo-wychowawczych występuje zagrożenie, że będą musiały być podjęte działania zmierzające do objęcia ich tą pieczą. Oznacza to, że działania gminy powinny zmierzać w kierunku stworzenia takich warunków funkcjonowania rodzin, aby dzieci nie trafiały do pieczy zastępczej, względnie jeżeli już w tej pieczy się znajdują, aby mogły powrócić do rodziny biologicznej. Biorąc pod uwagę zasady i formy wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych określone w ustawie 3, należałoby skupić się w szczególności na mechanizmach i elementach, które posłużą zwiększeniu skuteczności prowadzonych oddziaływań w tym zakresie. Rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych zapewnia się działania mające na celu przywrócenie jej zdolności do wypełniania tych funkcji, które zostały określone w art. 2, art. 8 i art. 9 ustawy. Na gruncie ustawy o pomocy społecznej ustawodawca nałożył na gminy - jako zadanie własne o charakterze obowiązkowym - opracowanie i realizację gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych składa się z licznych programów opracowywanych przez gminę. W tej sytuacji opowiedzieć się należy za stanowiskiem, że strategia jest dokumentem o charakterze generalnym, odnoszącym się do wszystkich problemów społecznych występujących na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego, natomiast gminny program wspierania rodzin jest elementem składowym tej strategii. Przedmiotowy program opracowywany jest na okres 3 lat i po jego upływie powinien zostać oceniony, z uwzględnieniem zaistniałych zmian. Natomiast po uwzględnieniu doświadczeń związanych z realizacją poprzedniego programu opracowany powinien być nowy. 2 Gminny Program Wspierania Rodziny dla Gminy Raszyn na lata 2016-2022, s. 37. 3 Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 3
Z art. 179 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wynika obowiązek składania przez wójta do 31 marca każdego roku radzie gminy rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawienia potrzeb związanych z realizacją zadania. Kierownik Ośrodka okazał Sprawozdanie z działalności Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Raszynie za rok 2015. Innego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz potrzeb w tym zakresie, w trakcie prowadzonej kontroli nie przedstawiono. Wojewoda Mazowiecki pozytywnie z uchybieniami ocenił sposób organizacji i realizacji przez Ośrodek zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w tym: 1. zapewnienie warunków organizacyjno-kadrowych do realizacji zadania z zakresu wspierania rodziny, 2. prawidłowość, adekwatność i skuteczność udzielanej pomocy i wsparcia rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez działania prowadzone w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka. 1. Zapewnienie warunków organizacyjno-kadrowych do realizacji zadania z zakresu wspierania rodziny W 2015 roku w Ośrodku zatrudniano dwie osoby w ramach umowy zlecenia do pełnienia funkcji asystenta rodziny. W 2016 roku w Ośrodku zatrudniano jednego asystenta rodziny w ramach umowy zlecenia w okresie od 04.01.2016 r. do 22.12.2016 r. Zgodnie z podpisaną umową asystent rodziny odpowiedzialny był za: systematyczną indywidualną pracę z maksymalnie 15 rodzinami (w zależności od wykonywanego zadania), samodzielne ustalanie godzin pracy z rodziną, wizyty u rodzin objętych wsparciem mogły odbywać się wyłącznie w godzinach pomiędzy 7.00 a 21.00, opracowanie z pracownikiem socjalnym oraz rodziną planu pracy z każdą z rodzin wskazanych i przekazanie go do zatwierdzenia w terminie 10 dni od daty przekazania rodzinie, sporządzanie raz na kwartał wspólnej oceny podejmowanych działań razem z pracownikiem socjalnym w postaci ustalenia nowego planu na kolejny okres, 4
sporządzanie raz na pół roku razem z pracownikiem socjalnym oceny planu pracy z rodziną, wypracowanie wspólnego stanowiska i wniosków do dalszej pracy. Integralną część umowy stanowiły załączniki: 1) zasady świadczenia usługi w formie asysty rodzinnej w GOPS w Raszynie, 2) wniosek o przydzielenie asystenta rodziny, 3) zgoda na współpracę z asystentem rodziny, 4) zasady współpracy rodziny z asystentem rodziny, 5) diagnoza i ocena rodziny, 6) miesięczna karta czasu pracy asystenta, 7) karta zmian zachodzących w rodzinie, 8) ocena indywidualnego planu pracy z rodziną, 9) orientacyjny nakład czasu pracy w miesiącu. Ustalenia: osoby wykonujące zadania asystenta rodziny posiadały kwalifikacje określone w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy oraz spełniały wymogi zawarte w art. 12 ust. 1 pkt 2, 3 i 4 oraz art. 17 ust. 3 i 4 ustawy i podnosiły swoje kwalifikacje w zakresie pracy z rodziną, posiadały zakresy czynności, w przypadku ewidencjonowania czasu pracy asystenta rodziny, doprecyzowania wymagają procedury ustalające przede wszystkim: - określenie czasu pracy z rodziną (oraz zaplanowanie końca pracy, biorąc pod uwagę potrzeby rodziny, w tym cele długoterminowe i krótkoterminowe), - wykonywany przez asystenta rodziny zakres zadań, w tym: czas poświęcony na bezpośrednią pracę z rodziną, bezpośrednią pracę z dzieckiem, działania pośrednie realizowane na rzecz dziecka i rodziny, organizację własnego warsztatu pracy. 2. Prawidłowość, adekwatność i skuteczność udzielanej pomocy i wsparcia rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez działania prowadzone w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka Wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych to zespół planowych działań mających na celu przywrócenie rodzinom zdolności do wypełniania 5
tych funkcji 4, dlatego w pierwszej kolejności konieczne jest rzetelne zdiagnozowanie problemu. Na gminie skupia się nie tylko udzielanie pomocy rodzinie przeżywającej trudności, ale też prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej. W celu realizacji tego zadania istotne jest dokonywanie analizy i oceny zjawisk mających wpływ na sytuację osób wymagających wsparcia w środowisku lokalnym, wykazanie aktywności przy identyfikowaniu i monitorowaniu osób i rodzin wymagających pomocy, w szczególności: ustalenie zasad postępowania odnośnie wymiany informacji dotyczącej rodzin z problemami, stosowanie procedur weryfikowania własnych informacji i ustalania wspólnych działań, wykorzystanie innych możliwości dotarcia do wszystkich osób potrzebujących pomocy i wsparcia. W Ośrodku przyjęto procedurę weryfikowania własnych informacji i ustalania wspólnych działań. Dla skuteczności udzielanej rodzinom pomocy istotne znaczenie ma rzetelne sporządzanie rodzinnego wywiadu środowiskowego przez pracownika socjalnego. We wszystkich przypadkach przydzielenie rodzinie asystenta rodziny następowało po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego przez pracownika socjalnego i dokonaniu na tej podstawie analizy sytuacji rodziny. 5 Dokumentacja prowadzona przez pracowników socjalnych na okoliczność rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny w latach 2015 2016 zawierała istotne informacje na temat np. udzielanej już rodzinie pomocy i wsparcia, specjalistycznego poradnictwa, edukacji dzieci. Ocena sytuacji rodziny była pełna, co do prowadzenia sprawy danej rodziny. Pracownicy socjalni sporządzali notatki służbowe z ustaleń dokonanych na okoliczność współdziałania asystenta rodziny z rodziną objętą wsparciem. W programach 6 wskazano zasoby instytucjonalne zajmujące się pracą na rzecz rodzin oraz instytucje i organizacje pełniące funkcję wspierającą w Gminie Raszyn. Nie określono jednak zasad współpracy i sprawnej wymiany informacji pomiędzy Ośrodkiem a poszczególnymi instytucjami i podmiotami zaangażowanymi w udzielanie wsparcia rodzinom, a także mechanizmów służących zwiększeniu skuteczności prowadzonych oddziaływań. 4 Art. 2 ust. 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 5 Art. 11 ust. 3. Jeżeli z analizy wynika konieczność przydzielenia rodzinie asystenta rodziny, pracownik socjalny występuje do kierownika ośrodka pomocy społecznej z wnioskiem o jego przydzielenie. 6 Gminny Program Wspierania Rodziny na lata 2013 2015 i Gminny Program Wspierania Rodziny dla Gminy Raszyn na lata 2016-2022. 6
Zgodnie z art. 9 ustawy: Rodzina może otrzymać wsparcie przez działania: 1) instytucji i podmiotów działających na rzecz dziecka i rodziny; 2) placówek wsparcia dziennego; 3) rodzin wspierających. W trakcie kontroli przedstawiono, że na terenie Gminy Raszyn funkcjonują dwie placówki wsparcia dziennego: Ognisko Wychowawcze w Jaworowej przy ul. Warszawskiej 95. Uchwałą Nr XLIX/506/14 Rady Gminy Raszyn z 6 marca 2014 r. został nadany statut Ognisku Wychowawczemu w Jaworowej. Świetlica Środowiskowa Świetlik w Rybiu przy ul. Spokojnej 23. Uchwałą Nr XLIII/730/10 Rady Gminy Raszyn z 25 lutego 2010 r. nadano statut Świetlicy Środowiskowej. Uchwałą Nr X/99/11 z 28 lipca 2011 r. wprowadzono zmiany do uchwały w sprawie utworzenia gminnej jednostki organizacyjnej, zmieniając oficjalną nazwę placówki na: Świetlica Środowiskowa Świetlik Rybie ul. Spokojna 23. Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej organy prowadzące placówki wsparcia dziennego winny dostosować organizację i standardy w tych placówkach do obowiązujących przepisów. Na mocy art. 228 ust. 1 ustawy, placówki te, z dniem jej wejścia w życie ustawy (tj. z dniem 1 stycznia 2012 r.), stały się placówkami wsparcia dziennego. Zatem do dnia 1 stycznia 2015 r. organy prowadzące placówki wsparcia dziennego winne były dokonać zmian organizacyjnych, w zakresie dokumentów powołujących oraz statutów i regulaminów placówek wsparcia dziennego. W 2015 i 2016 roku gmina nie obejmowała rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych pomocą rodzin wspierających. 7 Praca z rodziną, zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy, jest jedną z form wspierania rodziny. Artykuł 10 ust. 3 ustawy 8 przewiduje jednak dodatkowy podział pracy z rodziną, wymieniony w pkt 1-5. 7 Art. 29 ust. 1. W celu wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych rodzina może zostać objęta pomocą rodziny wspierającej. 2. Rodzina wspierająca, przy współpracy asystenta rodziny, pomaga rodzinie przeżywającej trudności w: 1) opiece i wychowaniu dziecka; 2) prowadzeniu gospodarstwa domowego; 3) kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych. 8 Art. 10 ust. 3. Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie: 1) konsultacji i poradnictwa specjalistycznego; 2) terapii i mediacji; 3) usług dla rodzin z dziećmi, w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych; 4) pomocy prawnej, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego; 5) organizowania dla rodzin spotkań, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, tzw. grup wsparcia lub grup samopomocowych. 7
W trakcie kontroli nie przedstawiono informacji i dokumentacji w zakresie prowadzonej pracy z rodziną lub działań we współpracy z innymi instytucjami, które pozwoliłyby na dokonanie oceny oraz podsumowania tego zadania. W okresie od 01.01.2015 r. do 08.12.2016 r. wsparciem asystentów rodziny objęto 22 rodziny wychowujące ogółem 50 dzieci (w tym do 5 roku życia 9 dzieci). 9 Pracę asystenta rodziny wspierało 5 pracowników socjalnych. Asystenci rodziny realizowali zadania, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, w tym: opracowywali plany pracy z rodziną, udzielali pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych, udzielali pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi, prowadzili dokumentację dotyczącą pracy z rodziną, współpracowali z instytucjami specjalizującymi się w działaniach na rzecz dziecka i rodziny. Ustalono, że dużo zadań wynikających z art. 15 ustawy, a przypisanych do zadań asystenta rodziny, realizowali pracownicy socjalni, co znajdowało potwierdzenie w prowadzonej w tym zakresie dokumentacji. Praca asystenta rodziny polega na zindywidualizowanej pracy w rodzinie, z rodziną i dla rodziny. Udział pracownika socjalnego prowadzącego daną rodzinę na podstawie postanowień ustawy o pomocy społecznej jest niezbędny w celu harmonizowania działań podejmowanych wobec rodziny, lecz nie powinien on realizować zadań za asystenta rodziny. Plan pracy z rodziną powinien obejmować zakres realizowanych działań mających na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, ale również terminy ich realizacji i przewidywane efekty. Natomiast narzędzia pracy asystenta rodziny powinny być dostosowane do stopnia złożoności problemów danej rodziny oraz uwzględniać zindywidualizowany plan działania zmierzający do poprawy sytuacji rodziców i dzieci. Sprawdzona dokumentacja prowadzona przez asystentów rodziny i pracowników socjalnych w zakresie podejmowanych działań w kontrolowanym okresie gromadzona była w teczkach (dla każdej rodziny w indywidualnej teczce) i obejmowała w szczególności: zgodę na podjęcie współpracy rodziny z asystentem rodziny, plan pracy z rodziną, notatki, opinie na temat rodziny oraz inne dokumenty na temat prowadzonej współpracy z instytucjami. 9 Analiza działań prowadzonych przez asystentów rodziny od 01 stycznia 2015 r. do 8 grudnia 2016 r. załącznik do sprawy: WPS-IX.431.2.15.2016. 8
Ustalono, że w okresie kontrolowanym nie podejmowano działań w zakresie opracowania i przyjęcia do stosowania jednolitych wzorów dokumentów określających sposób diagnozy najczęściej występujących negatywnych zdarzeń w rodzinach przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, jak również określających formę, zakres i efekty udzielanego wsparcia w zależności od skali zdiagnozowanych w tych rodzinach problemów. Asystenci rodziny nie sporządzali sprawozdań podsumowujących efekty ich pracy, podejmowane działania oraz nie formułowali wniosków z pracy. Brak przyjętych do stosowania standardów postępowania w tym zakresie, uniemożliwia dokonanie rzetelnej i obiektywnej oceny podjętych przez asystenta rodziny działań, w tym między innymi: stopnia podnoszenia lub wzmacniania danej umiejętności przez członka rodziny (np. prawidłowego realizowania obowiązków na rzecz domu i rodziny, pracy nad autorytetem rodziców, pracy nad umiejętnością gospodarowania budżetem domowym, pracy nad higieną, podnoszeniem umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego, zwiększania poczucia wartości, samodzielności, zaradności rodziców), skuteczności udzielanego wsparcia przez asystenta rodziny, chwili zakończenia (przerwania lub zawieszenia) przez asystenta rodziny pracy z rodziną. Na podstawie art. 197d ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) i wobec stwierdzonych uchybień kieruję do Pani następujące zalecenia pokontrolne: 1. wprowadzić do stosowania procedury określające standardy pracy asystentów rodziny, co będzie stanowiło podstawę doskonalenia stosowanych metod pracy. 2. wypracować mechanizmy identyfikowania wszystkich rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych w celu objęcia ich wsparciem w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka. Uwagi i wnioski Ponadto zwracam uwagę na potrzebę: podjęcia działań zmierzających do uaktualnienia statutu Ośrodka poprzez uwzględnienie zadań realizowanych na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, 9
doprecyzowania procedur w zakresie ewidencjonowania czasu pracy asystenta rodziny, przyjęcia zasad współpracy i sprawnej wymiany informacji pomiędzy Ośrodkiem a poszczególnymi instytucjami i podmiotami zaangażowanymi w udzielanie wsparcia rodzinom, jak również mechanizmów służących zwiększeniu skuteczności prowadzonych oddziaływań w eliminowaniu zagrożeń zabrania dziecka z rodziny lub zapewnienia szybkiego powrotu do rodziny dziecka, które ze względu na jego dobro zostało okresowo umieszczone w pieczy zastępczej, podjęcia działań w celu nawiązania współpracy z rodzinami, które mogłyby stanowić rodzinę wspierającą dla rodzin z problemami opiekuńczo-wychowawczymi, rozważenia podjęcia działań w zakresie zorganizowania zespołu zaangażowanego w monitorowanie stanu realizacji celów wyznaczonych w Gminnym Programie Wspierania Rodziny, uregulowania działalności placówki wsparcia dziennego, stosownie do obowiązujących przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Pouczenie Zgodnie z art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575 z późn. zm.) kontrolowana jednostka może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia do Wojewody Mazowieckiego na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, Plac Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa. W przypadku nieuwzględnienia przez Wojewodę Mazowieckiego zastrzeżeń oraz w przypadku nie zgłoszenia zastrzeżeń do zaleceń, kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni powiadomić o sposobie realizacji zaleceń Wydział Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, a w przypadku ich uwzględnienia należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu. ZASTĘPCA KIEROWNIKA ODDZIAŁU ds. Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej Beata Kosmalska-Balik RADCA WOJEWODY Edyta Ostrowska z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Marcin Wodziński Zastępca Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej 10