KD UZUPE NIA ZDAJ CY PESEL Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu. miejsce na naklejk MCH 2015 EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII PZIM RZSZERZNY DATA: 15 maja 2015 r. GDZINA RZPCZ CIA: 9:00 CZAS PRACY: 180 minut LICZBA PUNKTÓW D UZYSKANIA: 60 Instrukcja dla zdaj cego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 20 stron (zadania 1 41). Ewentualny brak zg o przewodnicz cemu zespo u nadzoruj cego egzamin. 2. Rozwi zania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka dym zadaniu. 3. W rozwi zaniach zada rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadz cy do ostatecznego wyniku oraz pami taj o jednostkach. 4. Pisz czytelnie. U ywaj d ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie u ywaj korektora, a b dne zapisy wyra nie przekre l. 6. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie b d oceniane. 7. Mo esz korzysta z Wybranych wzorów i sta ych fizykochemicznych na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki, linijki oraz kalkulatora prostego. 8. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. 9. Nie wpisuj adnych znaków w cz ci przeznaczonej dla egzaminatora. MCH-R1_1P-152 Uk ad graficzny CKE 2015 MCH 2015
Informacja do zada 1. 4. Brom wyst puje w przyrodzie w postaci mieszaniny dwóch izotopów o masach atomowych równych 78,92 u i 80,92 u. rednia masa atomowa bromu jest równa 79,90 u. Pierwiastek ten w reakcjach utleniania i redukcji mo e pe ni funkcj zarówno utleniacza, jak i reduktora. Tworzy zwi zki chemiczne, w których wyst puj ró ne rodzaje wi za. Zadanie 1. (0 1) Uzupe nij poni szy tekst, wpisuj c w odpowiednie miejsca informacje dotycz ce struktury elektronowej atomu bromu i jego stopni utlenienia. 1. Atom bromu w stanie podstawowym ma konfiguracj elektronow..., a w pow oce walencyjnej tego atomu znajduje si... elektronów. Brom nale y do bloku konfiguracyjnego... uk adu okresowego. 2. Minimalny stopie utlenienia, jaki przyjmuje brom w zwi zkach chemicznych, jest równy..., a maksymalny wynosi.... Zadanie 2. (0 1) Mol jest jednostk liczno ci (ilo ci) materii. Liczb drobin odpowiadaj c jednemu molowi nazywamy liczb Avogadra. blicz bezwzgl dn mas (wyra on w gramach) pojedynczej cz steczki bromu zbudowanej z atomów dwóch ró nych izotopów. bliczenia: Zadanie 3. (0 1) blicz, jaki procent atomów bromu wyst puj cych w przyrodzie stanowi atomy o masie atomowej 78,92 u, a jaki procent atomy o masie atomowej 80,92 u. bliczenia: Strona 2 z 20
Zadanie 4. (0 1) Ustal i wpisz do tabeli, jaki rodzaj wi zania (kowalencyjne niespolaryzowane, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe) wyst puje w wymienionych zwi zkach. Rodzaj wi zania CBr 4 CaBr 2 HBr Zadanie 5. Budowa cz steczki tlenku siarki(vi) jest skomplikowana. Poni ej przedstawiono jeden ze wzorów opisuj cych struktur elektronow S 3. S Zadanie 5.1. (0 1) kre l typ hybrydyzacji orbitali atomu siarki (sp, sp 2, sp 3 ) i geometri cz steczki (liniowa, p aska, tetraedryczna). Typ hybrydyzacji:... Geometria:... Zadanie 5.2. (0 1) Napisz, ile wi za σ i wyst puje w cz steczce S 3 o przedstawionej powy ej strukturze. Liczba wi za σ:... Liczba wi za :... Zadanie 6. (0 1) Substancje o tym samym typie wzoru chemicznego, tworz ce ten sam typ sieci przestrzennej i o takich samych lub bardzo zbli onych rozmiarach komórki elementarnej, nazywamy substancjami izomorficznymi. Mog one tworzy roztwory sta e, czyli kryszta y mieszane. Tworzenie kryszta ów mieszanych polega na tym, e atomy lub jony wykazuj ce taki sam adunek oraz zbli one rozmiary mog si wzajemnie zast powa w sieci przestrzennej. KCl i KBr maj identyczne sieci przestrzenne i wykazuj zdolno tworzenia sta ych roztworów. Natomiast w przypadku KCl i NaCl izomorfizm nie wyst puje mimo tego samego typu sieci. W tabeli podano wielko ci promienia jonowego czterech jonów. Cl 181 pm Br 196 pm K + 138 pm Na + 102 pm Na podstawie: A. Biela ski, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2002. Wyja nij, dlaczego chlorek potasu i chlorek sodu nie mog tworzy kryszta ów mieszanych. Wype nia egzaminator Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5.1. 5.2. 6. Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 1 1 Uzyskana liczba pkt Strona 3 z 20
Zadanie 7. (0 1) Poni ej przedstawiono model struktury wody w stanie sta ym. Uzupe nij zdania opisuj ce budow i w a ciwo ci lodu. Podkre l w a ciwe okre lenie spo ród wymienionych w ka dym nawiasie. W wodzie w stanie sta ym, czyli w lodzie, ka da cz steczka wody zwi zana jest wi zaniami (kowalencyjnymi / kowalencyjnymi spolaryzowanymi / wodorowymi / jonowymi) z czterema innymi cz steczkami wody le cymi w naro ach czworo cianu foremnego. Tworzy si w ten sposób lu na sie cz steczkowa o strukturze (diagonalnej / trygonalnej / tetraedrycznej), która p ka, gdy lód si topi, cho pozostaj po niej skupiska zawieraj ce 30 i wi cej cz steczek. W ciek ej wodzie cz steczki zajmuj przestrze mniejsz ni w sieci krystalicznej, a zatem woda o temperaturze zamarzania ma g sto (wi ksz / mniejsz ) ni lód. Dlatego lód (tonie w / p ywa po) wodzie. Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007. Zadanie 8. (0 2) Do szczelnego zbiornika wprowadzono wodór oraz tlen i zainicjowano reakcj. Po jej zako czeniu naczynie zawiera o wy cznie 0,9 g wody. Napisz, w jakim stosunku obj to ciowym i masowym zmieszano wodór z tlenem w zbiorniku, a tak e podaj, ile gramów wodoru i ile gramów tlenu znajdowa o si w naczyniu przed zainicjowaniem reakcji. Stosunek obj to ciowy V wodoru : V tlenu =... Stosunek masowy m wodoru : m tlenu =... Masa wodoru przed zainicjowaniem reakcji m wodoru =... Masa tlenu przed zainicjowaniem reakcji m tlenu =... Strona 4 z 20
Informacja do zada 9. 10. Tlenek siarki(iv) na skal techniczn mo na otrzyma w wyniku redukcji siarczanu(vi) wapnia (anhydrytu) w glem w temperaturze 900 C. Proces ten opisano poni szym równaniem. 2CaS 4 + C T 2Ca + C 2 + 2S 2 H = 1090 kj Na podstawie: H. Koneczny, Podstawy technologii chemicznej, Warszawa 1973. Zadanie 9. (0 2) blicz, jaka by a wydajno opisanego procesu, je eli z 1 kg czystego anhydrytu otrzymano 150 dm 3 tlenku siarki(iv) w przeliczeniu na warunki normalne. bliczenia: Zadanie 10. (0 1) Uzupe nij poni sze zdania. Podkre l w a ciwe okre lenie spo ród wymienionych w ka dym nawiasie. Podniesienie temperatury, w której prowadzony jest proces otrzymywania tlenku siarki(iv), b dzie przyczyn (zmniejszenia / zwi kszenia) wydajno ci reakcji, gdy jest to proces (egzoenergetyczny / endoenergetyczny). Stopie rozdrobnienia anhydrytu i w gla (ma wp yw / nie ma wp ywu) na szybko tej reakcji. Wype nia egzaminator Nr zadania 7. 8. 9. 10. Maks. liczba pkt 1 2 2 1 Uzyskana liczba pkt Strona 5 z 20
Zadanie 11. (0 1) Dysponujesz niezb dnym sprz tem laboratoryjnym oraz nast puj cymi odczynnikami: mieszanin dwóch soli: sta ego chlorku magnezu i sta ego chlorku sodu wod destylowan kwasem solnym wodnym roztworem wodorotlenku sodu. Zaprojektuj do wiadczenie, w wyniku którego otrzymasz czysty sta y chlorek magnezu. pisz kolejne etapy wykonania tego do wiadczenia. Zadanie 12. (0 1) W temperaturze T przygotowano nast puj ce roztwory: 1. wodny roztwór Ba(H) 2 o st eniu 0,05 mol dm 3 2. wodny roztwór KH o st eniu 0,1 mol dm 3 3. wodny roztwór NH 3 o st eniu 0,1 mol dm 3 4. wodny roztwór CH 3 CH o st eniu 0,1 mol dm 3 Porównaj ph przygotowanych roztworów. Uzupe nij zdania wyra eniami wybranymi spo ród podanych poni ej. ni sze ni równe wy sze ni ph roztworu 1. jest ph roztworu 2. ph roztworu 2. jest ph roztworu 3. ph roztworu 3. jest ph roztworu 4. Strona 6 z 20
Zadanie 13. (0 1) Uzupe nij poni sze zdania. Podkre l w a ciwe okre lenie spo ród wymienionych w ka dym nawiasie. Po porównaniu sta ych dysocjacji kwasu chlorowego(i) i kwasu chlorowego(iii) mo na stwierdzi, e w cz steczce kwasu chlorowego(i) wi zanie H jest (bardziej / mniej) spolaryzowane ni w cz steczce kwasu chlorowego(iii). Wodny roztwór kwasu chlorowego(i) ma wi c (ni sze / wy sze) ph od roztworu kwasu chlorowego(iii) o tym samym st eniu molowym. W wodnych roztworach soli sodowych tych kwasów uniwersalny papierek wska nikowy (pozostaje ó ty / przyjmuje czerwone zabarwienie / przyjmuje niebieskie zabarwienie). Zadanie 14. W roztworze wodnym znajduj si kationy: Ba 2+, Ag + i Mg 2+ oraz towarzysz ce im aniony. Kationy te mo na wydzieli z roztworu za pomoc reakcji str ceniowych, stosuj c odpowiednie odczynniki w takiej kolejno ci, aby jeden odczynnik wytr ca z roztworu w postaci nierozpuszczalnej soli tylko jeden kation. Po przes czeniu osadu, u ywaj c innego odczynnika, mo na wytr ci z przes czu sól zawieraj c kolejny kation. Zadanie 14.1. (0 1) Wpisz do tabeli wzory odczynników, których u ycie pozwoli w trzech etapach (I, II i III) wytr ci kolejno z roztworu w postaci nierozpuszczalnych soli kationy w nim zawarte. dczynniki wybierz spo ród wymienionych poni ej. Na 2 Cr 4 (aq) KN 3 (aq) NaCl (aq) NaH (aq) K 2 Si 3 (aq) Etap I Etap II Etap III Zadanie 14.2. (0 1) Napisz wzory nierozpuszczalnych soli powsta ych w ka dym etapie do wiadczenia. Etap I Etap II Etap III Wype nia egzaminator Nr zadania 11. 12. 13. 14.1. 14.2. Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 Uzyskana liczba pkt Strona 7 z 20
Informacja do zada 15. 16. Wykonano do wiadczenie zilustrowane na poni szym schemacie. C 17 H 35 CK (s) NH 4 Cl (s) H 2 I H 2 II Zadanie 15. (0 2) kre l odczyn roztworu powsta ego w probówce I i odczyn roztworu powsta ego w probówce II oraz napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji zachodz cych podczas tego do wiadczenia. Nr probówki dczyn roztworu Równanie reakcji I II Zadanie 16. (0 1) kre l, jak funkcj (kwasu czy zasady) wed ug teorii Brønsteda Lowry ego pe ni w reakcjach zachodz cych podczas opisanego do wiadczenia jony NH + 4 i jony C 17 H 35 C. Jony NH + 4 pe ni funkcj.... Jony C 17 H 35 C pe ni funkcj.... Zadanie 17. (0 1) Pewien proces, w którym zwi zek A zostaje przekszta cony w zwi zek B, przebiega w dwóch etapach. Etap 1. A C H < 0 Etap 2. C B H > 0 Strona 8 z 20
Przeanalizuj poni sze wykresy i ustal, który z nich odpowiada opisanej przemianie. I II energia B A C energia A B C bieg reakcji bieg reakcji pisan przemian poprawnie zilustrowano na wykresie...... Zadanie 18. (0 2) W temperaturze 20 C rozpuszczalno azotanu(v) potasu jest równa 31,9 grama na 100 gramów wody. blicz st enie molowe nasyconego wodnego roztworu azotanu(v) potasu w temperaturze 20 C, je eli g sto roztworu jest równa 1,16 g cm 3. Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gda sk 2004. bliczenia: Wype nia egzaminator Nr zadania 15. 16. 17. 18. Maks. liczba pkt 2 1 1 2 Uzyskana liczba pkt Strona 9 z 20
Zadanie 19. Sole mo na otrzyma mi dzy innymi w reakcjach: 1. tlenków metali z kwasami 2. metali z kwasami 3. wodorotlenków z kwasami. Zadanie 19.1. (0 1) Zaprojektuj do wiadczenie, które pozwoli otrzyma rozpuszczalne w wodzie sole metod 1. (probówka I), metod 2. (probówka II) i metod 3. (probówka III). Na schemacie do wiadczenia wpisz wzory u ytych odczynników wybranych spo ród: Ag (s) HCl (aq) Al (s) Ca (s) H 2 S 4 (rozc.) Cu(H) 2 (s) Schemat do wiadczenia:.................. I II III Zadanie 19.2. (0 1) Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji przebiegaj cej w probówce III. Informacja do zada 20. 22. Do 200 gramów wodnego roztworu chlorku glinu o st eniu 15% (w procentach masowych) dodawano porcjami wodny roztwór wodorotlenku sodu zawieraj cy 32 gramy NaH, który ca kowicie przereagowa. Przebieg do wiadczenia zilustrowano na poni szym schemacie. NaH (aq) AlCl 3 (aq) Strona 10 z 20
Zadanie 20. (0 3) Wykonaj obliczenia i na podstawie uzyskanego wyniku opisz wszystkie zmiany mo liwe do zaobserwowania podczas przebiegu tego do wiadczenia. bliczenia: bserwacje:... Zadanie 21. (0 2) Zapisz, w formie jonowej skróconej, równania wszystkich reakcji zachodz cych podczas tego do wiadczenia, je eli produktem jednej z nich jest jon kompleksowy, w którym glin ma liczb koordynacyjn równ 4. Równania reakcji zapisz w kolejno ci, w jakiej zachodz poszczególne procesy. Zadanie 22. (0 2) blicz, ile gramów wodorotlenku glinu znajdowa o si w kolbie po zako czeniu do wiadczenia. bliczenia: Wype nia egzaminator Nr zadania 19.1. 19.2. 20. 21. 22. Maks. liczba pkt 1 1 3 2 2 Uzyskana liczba pkt Strona 11 z 20
Zadanie 23. Manganian(VII) potasu reaguje z kwasem szczawiowym (kwasem etanodiowym HC CH) w rodowisku kwasowym wed ug nast puj cego schematu: Mn 4 + (CH) 2 + H + Mn 2+ + C 2 + H 2 Zadanie 23.1. (0 2) Napisz w formie jonowej, z uwzgl dnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy), równania procesów redukcji i utleniania zachodz cych podczas tej przemiany. Równanie procesu redukcji: Równanie procesu utleniania: Zadanie 23.2. (0 1) Dobierz i uzupe nij wspó czynniki stechiometryczne w poni szym schemacie.... Mn 4 +... (CH) 2 +... H +... Mn 2+ +... C 2 +... H 2 Zadanie 23.3. (0 1) Napisz wzory drobin (cz steczek lub jonów), które w opisanej przemianie pe ni funkcj utleniacza i reduktora. Utleniacz:... Reduktor:... Zadanie 24. (0 1) ce, czy poni sze informacje s prawdziwe. Zaznacz P, je li informacja jest prawdziwa, lub F je li jest fa szywa. 1. Destylacja frakcjonowana ropy naftowej polega na rozdzieleniu tego surowca na grupy sk adników ró ni ce si temperatur wrzenia. P F 2. Produktami przerobu ropy naftowej s smo a w glowa, woda pogazowa, gaz koksowniczy i koks. P F 3. Gaz ziemny jest mieszanin w glowodorów w stanie gazowym, a jego g ównym sk adnikiem jest metan. P F Strona 12 z 20
Informacja do zada 25. 27. Przeprowadzono do wiadczenie z udzia em dwóch ró nych w glowodorów. W wyniku dwóch odr bnych reakcji jednej addycji, a drugiej substytucji i przy u yciu odpowiednich reagentów jako g ówny produkt ka dej reakcji otrzymano 2-bromo-2-metylobutan. Zadanie 25. (0 2) Napisz równania obu reakcji. Zastosuj wzory pó strukturalne (grupowe) zwi zków organicznych. Równanie reakcji addycji: Równanie reakcji substytucji: Zadanie 26. (0 1) kre l, wed ug jakiego mechanizmu (nukleofilowego, rodnikowego, elektrofilowego) przebiega ka da z opisanych reakcji. Reakcja addycji przebiega wed ug mechanizmu.... Reakcja substytucji przebiega wed ug mechanizmu.... Zadanie 27. (0 1) Wyja nij, dlaczego g ównym produktem opisanych reakcji addycji i substytucji jest ta sama monobromopochodna 2-metylobutanu (2-bromo-2-metylobutan). Wype nia egzaminator Nr zadania 23.1. 23.2. 23.3. 24. 25. 26. 27. Maks. liczba pkt 2 1 1 1 2 1 1 Uzyskana liczba pkt Strona 13 z 20
Zadanie 28. (0 2) W cz steczce pewnego optycznie czynnego nasyconego a cuchowego alkoholu monohydroksylowego o nierozga zionym a cuchu jest pi atomów w gla. W wyniku utlenienia tego alkoholu powstaje keton. Narysuj wzór pó strukturalny (grupowy), podaj nazw systematyczn oraz okre l rz dowo opisanego alkoholu. Wzór:... Nazwa:... Rz dowo :... Informacja do zada 29. 30. Poni ej przedstawiono wzory dwóch zwi zków organicznych. H 3 C I CH 3 CH CH CH CH 3 II H 3 C CH C CH 3 CH 3 Zadanie 29. (0 1) Zaznacz odpowied, w której podano poprawne nazwy systematyczne zwi zków I i II. I A. kwas 2,3-dimetyloheksanowy 3-metylobutanal B. kwas 2,3-dimetylobutanowy 3-metylobutanon C. 2,3-dimetylobutanal 3-metylobutanon D. kwas 2,3-dimetylobutanowy 3-metylobutanal II Zadanie 30. (0 1) Z podanych ni ej informacji wybierz i zaznacz te, które s prawdziwe dla zwi zku II. 1. W wyniku redukcji tego zwi zku wodorem powstaje 3-metylobutan-2-ol. 2. Po dodaniu tego zwi zku do wie o str conego wodorotlenku miedzi(ii) i ogrzaniu obserwuje si zmian zabarwienia zawarto ci probówki z niebieskiej na ceglast. 3. Zwi zek ten powstaje w wyniku utleniania alkoholu II-rz dowego. 4. Zwi zek ten reaguje bezpo rednio z sodem, w wyniku czego tworzy sól. Strona 14 z 20
Zadanie 31. (0 2) blicz ph wodnego roztworu kwasu etanowego o st eniu 6,0% masowych i g sto ci 1,00 g cm 3 (t = 25 C), dla którego stopie dysocjacji 5%. Wynik ko cowy zaokr glij do pierwszego miejsca po przecinku. bliczenia: Zadanie 32. Furfural jest pochodn furanu. W cz steczce furfuralu wyst puje grupa funkcyjna, która atwo redukuje si w obecno ci wodoru, co prowadzi do powstania alkoholu furfurylowego. Na gor co, pod wp ywem wodorotlenku miedzi(ii), grupa ta si utlenia, w wyniku czego powstaje kwas piro luzowy. Wzór furfuralu Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007. Zadanie 32.1. (0 1) Narysuj wzór pó strukturalny (grupowy) lub uproszczony alkoholu furfurylowego, otrzymanego na drodze redukcji furfuralu. Zadanie 32.2. (0 1) Uzupe nij poni szy schemat, tak aby otrzyma równanie opisanej reakcji otrzymywania kwasu piro luzowego. Zastosuj wzory pó strukturalne (grupowe) lub uproszczone zwi zków organicznych. + T Wype nia egzaminator Nr zadania 28. 29. 30. 31. 32.1. 32.2. Maks. liczba pkt 2 1 1 2 1 1 Uzyskana liczba pkt Strona 15 z 20
Zadanie 33. Moc kwasów mo na porówna na podstawie analizy ich sta ych dysocjacji albo metod do wiadczaln. Sta a dysocjacji kwasu pirogronowego jest równa K a = 4,1á10 3 w t = 25 C. Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gda sk 2004. Porównaj warto ci sta ych dysocjacji kwasu pirogronowego i kwasu etanowego, a nast pnie zaprojektuj do wiadczenie, w którym zajdzie reakcja potwierdzaj ca, e jeden z nich jest mocniejszy. Zadanie 33.1. (0 1) Uzupe nij poni szy schemat do wiadczenia, wpisuj c wzory u ytych odczynników wybranych spo ród: CH 3 CCH (aq) CH 3 CCNa (aq) CH 3 CH (aq) CH 3 CNa (aq) NaH (aq) Schemat do wiadczenia: odczynnik:... odczynnik:... Zadanie 33.2. (0 1) pisz zmiany, które potwierdzaj, e wybrany kwas jest mocniejszy od drugiego. Zadanie 34. (0 1) W dwóch nieoznakowanych probówkach znajduj si parafina i stearyna. Zaznacz poprawne doko czenie zdania. W celu zidentyfikowania tych substancji nale y A. porówna ich rozpuszczalno w wodzie. B. zbada ich zachowanie wobec wody bromowej. C. zbada ich zachowanie wobec wodorotlenku sodu. D. zbada ich zachowanie wobec st onego kwasu azotowego(v). Strona 16 z 20
Zadanie 35. (0 1) Wzory monosacharydów mo na przedstawia, pos uguj c si projekcj Fischera (wzory liniowe) lub projekcj Hawortha (wzory taflowe). Poni ej przedstawiono wzór D-glukozy w projekcji Fischera oraz wzór -D-glukopiranozy w projekcji Hawortha. D-glukoza w projekcji Fischera -D-glukopiranoza w projekcji Hawortha Przeanalizuj wzór D-mannozy w projekcji Fischera i uzupe nij schemat, tak aby przedstawia on wzór -D-mannopiranozy w projekcji Hawortha. D-mannoza w projekcji Fischera -D-mannopiranoza w projekcji Hawortha Wype nia egzaminator Nr zadania 33.1. 33.2. 34. 35. Maks. liczba pkt 1 1 1 1 Uzyskana liczba pkt Strona 17 z 20
Zadanie 36. (0 1) Liczba jodowa jest miar liczby wi za nienasyconych, np. w t uszczach. kre la ona liczb gramów jodu, który mo e przy czy w warunkach standardowych 100 gramów t uszczu. Poni ej podano wzory trzech t uszczów. Na podstawie: Encyklopedia szkolna. Chemia, Kraków 2005. I II III H 2 C C C 15 H 31 H 2 C C C 17 H 35 H 2 C C C 15 H 31 HC C C 17 H 33 HC C C 17 H 33 HC C C 15 H 31 H 2 C C C 17 H 33 H 2 C C C 17 H 33 H 2 C C C 17 H 33 Uszereguj t uszcze o podanych wzorach zgodnie ze wzrastaj c liczb jodow zapisz w kolejno ci numery, którymi je oznaczono. Informacja do zada 37. 40. W czterech naczyniach (I IV) znajdowa y si wodne roztwory: glukozy, fenolu (benzenolu), glicerolu (propano-1,2,3-triolu) i glicyloalanyloglicyny. W celu ich identyfikacji przeprowadzono trzy serie do wiadcze. W pierwszej serii do wiadcze, po dodaniu wodnego roztworu chlorku elaza(iii) do próbek pobranych z czterech naczy, próbka z naczynia I przyj a fioletowe zabarwienie. W drugiej serii do wiadcze, po dodaniu wie o str conego wodorotlenku miedzi(ii) do próbek pobranych z trzech naczy (II, III i IV), próbka z naczynia II przyj a fioletowe zabarwienie, a w pozosta ych próbkach pojawi o si szafirowe zabarwienie. W trzeciej serii do wiadcze, po ogrzaniu szafirowych roztworów otrzymanych w serii drugiej, w roztworze powsta ym z próbki z naczynia III pojawi si ceglasty osad. Zadanie 37. (0 1) Podaj nazwy zwi zków, które zidentyfikowano w wyniku ka dej z serii do wiadcze. Seria I (naczynie I): roztwór... Seria II (naczynie II): roztwór... Seria III (naczynie III): roztwór... (naczynie IV): roztwór... Strona 18 z 20
Zadanie 38. (0 1) Podaj nazw reakcji chemicznej przeprowadzonej w drugiej serii do wiadcze, w wyniku której roztwór z naczynia II przyj fioletowe zabarwienie. Zadanie 39. (0 1) Napisz, jaki element budowy cz steczek zwi zków znajduj cych si w roztworach z naczy III i IV zadecydowa o powstaniu szafirowego zabarwienia roztworów w drugiej serii do wiadcze. Zadanie 40. (0 1) Wyja nij, dlaczego w trzeciej serii do wiadcze ceglasty osad powsta w wyniku ogrzania roztworu otrzymanego po dodaniu wie o str conego wodorotlenku miedzi(ii) do roztworu z naczynia III, a nie powsta w wyniku ogrzania roztworu otrzymanego po dodaniu wie o str conego wodorotlenku miedzi(ii) do roztworu z naczynia IV. Zadanie 41. (0 1) Pewien tripeptyd tworz tylko reszty glicyny (Gly) i alaniny (Ala). W do wiadczeniu I tripeptyd ten poddano cz ciowej hydrolizie polegaj cej na rozerwaniu wy cznie N-ko cowego wi zania peptydowego. trzymano mieszanin dwóch optycznie czynnych produktów. W do wiadczeniu II przeprowadzono hydroliz badanego tripeptydu, tak e rozerwaniu uleg o wy cznie C-ko cowe wi zanie peptydowe. W jej wyniku otrzymano mieszanin produktów, spo ród których tylko jeden by optycznie czynny. Napisz wzór sekwencji badanego tripeptydu, pos uguj c si trzyliterowymi symbolami aminokwasów. Pami taj, e w tej notacji z lewej strony umieszcza si symbol aminokwasu, który zawiera woln grup aminow. Wype nia egzaminator Nr zadania 36. 37. 38. 39. 40. 41. Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 1 Uzyskana liczba pkt Strona 19 z 20
BRUDNPIS (nie podlega ocenie) Strona 20 z 20