Ocena oddziaływania na środowisko po 15 listopada 2008 r.

Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Przewodnik dla Wnioskodawców RPO WZ Ocena oddziaływania na środowisko po 15 listopada 2008 r. Załącznik nr 1b do Wytycznych dla Wnioskodawców projektów indywidualnych typu zaprojektuj i wybuduj Szczecin, styczeń 2009 1

Niniejszy Przewodnik naleŝy stosować dla projektów, w ramach których przedsięwzięcia zatwierdzane są/będą na podstawie nowych przepisów (po 15.11.2008 r.). Dla projektów, w ramach których przedsięwzięcia uzyskały wszystkie decyzje wymagane na ich realizację przed 15.11.2008 r (tj. decyzję środowiskową i pozwolenie na budowę lub inną decyzję z dawnego art. 46 ust. 4 ustawy POŚ) oraz przedsięwzięcia, dla których część decyzji uzyskano lub postępowania wszczęto przed 15.11.2008 r. a nie zakończono przed tym dniem - naleŝy stosować Załącznik nr 1a do Wytycznych dla Wnioskodawców Przewodnik OOŚ. Odnośnie przedsięwzięć wymagających decyzji o wzizt, dla których decyzji takiej nie wydano przed 15.11.2008 r. naleŝy dołączyć takŝe tę decyzję (obok załączników wymaganych zgodnie z Załącznikiem 1a do Wytycznych lub z niniejszym Przewodnikiem - w zaleŝności od tego wg jakich przepisów wydawana była dla danego przedsięwzięcia decyzja środowiskowa). Decyzje o wzizt wydane po 15.11.2008 r. (niezaleŝnie od tego kiedy wszczęto dotyczące ich postępowanie) powinny być poprzedzone decyzją środowiskową. Organ wydający decyzję wzizt powinien zaŝądać od inwestora dołączenia do wniosku o wydanie tej decyzji właśnie decyzji środowiskowej. Szczecin, styczeń 2009 2

Spis treści: I. Podstawy prawne... 4 II. Zakres Przewodnika... 6 III. Słowniczek... 7 IV. Przegląd najwaŝniejszych zmian w przepisach... 8 V. Procedura przyjmowania i oceny projektów... 10 VI. Przygotowanie Dokumentacji aplikacyjnej z zakresu OOŚ... 12 VI.1. Wprowadzenie... 12 VI.2. Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko ( klasyczna OOŚ)... 12 VI.3. Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (ocena habitatowa)... 15 VI.4. Zalecenia praktyczne Instytucji Zarządzającej... 16 VII. Organy biorące udział w postępowaniu OOŚ... 17 Organy właściwe na podstawie ustawy z 3.10.2008 r. (od dnia 15 listopada 2008 r.)... 17 VIII. Lista załączników OOŚ do Dokumentacji aplikacyjnej dla poszczególnych grup19 IX. Wymogi dla poszczególnych załączników... 25 Szczecin, styczeń 2009 3

I. Podstawy prawne Akty unijne - dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. WE L 175 z 05.07.1985, str. 40, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 1, str. 248); - dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str. 102) - w zakresie dotyczącym postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko; - dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. WE L 197 z 21.07.2001, str. 30; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 157); - dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylającej dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz. Urz. WE L 41 z 14.02.2003, str. 26; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 375); - dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidującej udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz. Urz. UE L 156 z 25.06.2003, str. 17; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 466); - dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Dz. Urz. UE L 24 z 29.01.2008, str. 8). Konwencja o oddziaływaniu na środowisko w kontekście transgranicznym, podpisana w 1991r. w Espoo i ratyfikowana przez Polskę w 1997 r., Konwencja EKG ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus w 1998r. i ratyfikowana przez Polskę w 2001 r. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Szczecin, styczeń 2009 4

Akty krajowe Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko podstawa do przeprowadzania postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ), przeprowadzania postępowania OOŚ dla projektów mogących znacząco oddziaływać na obszar NATURA 2000, zwana dalej ustawą z dnia 3.10.2008 r. - od dnia 15 listopada 2008 r. Ustawa - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz.627 z późn.zm.) zwana dalej Poś - podstawa do przeprowadzania postępowania w sprawie OOŚ do dnia 14 listopada 2008 r. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80,poz. 717 z późn.zm.) - podstawa do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Ustawy - Prawo budowlane (Tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz.1118) - podstawa do wydania pozwolenia na budowę Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U.z 2007 Nr 92, poz.880) zwana dalej UoP - podstawa do przeprowadzania postępowania OOŚ dla projektów mogących znacząco oddziaływać na obszar NATURA 2000 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz.2573, z późn. zm.) Szczecin, styczeń 2009 5

II. Zakres Przewodnika Niniejszy Przewodnik określa sposób postępowania podczas przygotowywania dokumentacji aplikacyjnej dotyczącej ochrony środowiska. W związku z nowelizacją prawa z zakresu ochrony środowiska i ochrony przyrody, z obowiązywaniem przepisów przejściowych ustawy z 3.10.2008 r. oraz ze względu na niewłaściwą transpozycję Aneksów I i II Dyrektywy 85/337/EWG na grunt prawa polskiego Instytucja Zarządzająca RPO WZ przygotowała, na podstawie poszczególnych Dyrektyw Unii Europejskiej oraz prawa krajowego, schemat postępowania oraz wykaz niezbędnych załączników wymaganych na etapie weryfikacji formalnej, merytorycznej złoŝonych projektów oraz po podpisaniu umowy o dofinansowanie. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej oraz przyjętymi na poziomie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007 2013 (RPO WZ) kryteriami wyboru projektów Instytucja Zarządzająca RPO WZ jest zobligowana do zapewnienia, Ŝe projekty uzyskujące wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego będą realizowane zgodnie z regulacjami prawnymi na poziomie UE. Inwestycje zgodne z prawodawstwem krajowym, lecz niezgodne z prawodawstwem unijnym nie będą mogły uzyskać dofinansowania w ramach RPO WZ. W przypadku zidentyfikowania niezgodności projektu z prawem UE na etapie realizacji projektu lub po jego zakończeniu, Beneficjent będzie zobowiązany do zwrotu otrzymanego wsparcia wraz z odsetkami. Niniejszy przewodnik przedstawia procedury postępowania dla projektów kluczowych ubiegających się o dofinansowanie w ramach RPO WZ. Szczecin, styczeń 2009 6

III. Słowniczek Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - rozumie się przez to postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia, obejmujące w szczególności: a) weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, b) uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień, c) zapewnienie moŝliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu Wg terminologii stosowanej przez ustawę z 3.10.2008 r. w sytuacji, gdy organ nie nałoŝył obowiązku sporządzenia raportu mówimy o braku OOŚ. Nawet jednak w przypadku odstąpienia od raportu wydawana jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach. Przedsięwzięcie - oznacza: wykonanie prac budowlanych lub innych instalacji lub zamierzeń inwestycyjnych, inne ingerencje w środowisko przyrodnicze i krajobraz, łącznie z wydobyciem zasobów mineralnych. Oceny oddziaływania na środowisko wymagają przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek taki wynika albo z mocy prawa (opisana w dalszych rozdziałach Przewodnika grupa I przedsięwzięć), albo został ustalony w wyniku selekcji. NaleŜy pamiętać, iŝ pomimo zakup (np. maszyny) nie jest przedsięwzięciem, to w ramach składanych do dofinansowania projektów Wnioskodawca kupując daną maszynę/urządzenia ma na celu jej zainstalowanie i uruchomienie/uŝytkowanie. Wnioskodawca ubiega się więc o sfinansowanie nie tylko zakupu maszyny, ale jej zainstalowania (celem projektu nie jest sam zakup, ale przedsięwzięcie). JeŜeli więc przed rozpoczęciem uŝytkowania maszyny wymagane są jakiegoś rodzaju prace budowlane lub zmiana sposobu zagospodarowania terenu, które zaliczane są do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko to przeprowadzenie OOŚ (uzyskanie decyzji środowiskowej) wymagane jest przed uzyskaniem dla tych prac pozwolenia na budowę lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (dotyczy decyzji o wzizt wydanych po 15 listopada 2008 r.). Szczecin, styczeń 2009 7

IV. Przegląd najwaŝniejszych zmian w przepisach Dnia 15 listopada 2008 r. weszła w Ŝycie ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Ustawa ta reguluje m.in. procedurę oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięć. Zastąpiła ona dotychczasowe przepisy o OOŚ przedsięwzięć zawarte w ustawie Prawo ochrony środowiska. PoniŜej wymieniono najwaŝniejsze z punktu widzenia wnioskodawców zmiany wprowadzone nową ustawą: Posiadanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wymagane obecnie jest takŝe przed złoŝeniem wniosku o decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (oczywiście tylko dla przedsięwzięć mogących zawsze znacząco lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko). Dla przedsięwzięć wymagających pozwolenia na budowę lub zezwolenia na realizację inwestycji drogowej moŝe być wymagane przeprowadzenie ponownej OOŚ na etapie (i w ramach) tego pozwolenia lub zezwolenia. Ponowna ocena przeprowadzana jest wtedy, gdy: (1) obowiązek taki został nałoŝony w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (decyzje środowiskowe wydane przed 15 listopada 2008 r. nie będą go nigdy zawierać, poniewaŝ w tym czasie nie było podstawy prawnej, aby nakładać ten obowiązek) albo (2) inwestor złoŝy do organu budowlanego wniosek o przeprowadzenie takiej OOŚ, albo (3) organ budowlany nałoŝy postanowieniem obowiązek przeprowadzenia takiej OOŚ (moŝe to zrobić tylko wówczas, gdy stwierdzi, Ŝe projekt budowlany róŝni się od wymagań decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach). Przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wymagane będzie uzgodnienie z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska (dla II grupy przedsięwzięć jeszcze przez rok, tj. do 15.11.2009 r. zamiast dyrektora uzgodnień będzie dokonywał starosta) i opinia inspektora sanitarnego (nie uzgodnienie); uzgodnienie to i opinia będą przy tym wymagane tylko wówczas, gdy będzie obowiązek sporządzenia raportu (nie będą wymagane w przypadku odstąpienia od raportu). Dla wszystkich przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub na obszar Natura 2000 wymagane będzie pozwolenie na budowę (choćby normalnie dany typ prac wymagał tylko zgłoszenia). Ustawa z dnia 3.10.2008 r. wprowadziła takŝe zmiany m.in. do Prawa budowlanego. Utworzono Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska z Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska jako centralnym organem administracji rządowej i regionalnymi dyrektorami ochrony środowiska jako organami administracji niezespolonej - w kaŝdym województwie. Dyrektorzy ochrony środowiska będą pełnić istotne funkcje w systemie OOŚ - zob. rozdział VII. Wprowadzono istotne zmiany w zakresie oceny oddziaływania na obszary Natura 2000 (oceny habitatowej). Ocena habitatowa będzie obecnie przeprowadzana w dwóch formach - w zaleŝności od rodzaju przedsięwzięcia: Szczecin, styczeń 2009 8

dla przedsięwzięć zaliczanych do I i II grupy (a takŝe grupy IIa w sytuacji, gdy organ zdecyduje się wydać dla takiego przedsięwzięcia decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach) - w formie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (w ramach tej decyzji przeprowadza się wówczas zarówno ogólną OOŚ, zgodną z dyrektywą 85/337, jak i ocenę habitatową) dla przedsięwzięć do grupy III i IIa (w sytuacji, gdy organ wydał dla takiego przedsięwzięcia decyzję o umorzeniu postępowania w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach) - a nienaleŝących jednocześnie do grupy I ani II (zob. niŝej na temat kwalifikowania przedsięwzięć do poszczególnych grup) - w formie uzgodnienia regionalnego dyrektora ochrony środowiska dokonywanego w ramach decyzji potrzebnej na realizację danego przedsięwzięcia. MoŜe tu chodzić o następujące decyzje: decyzje wymienione w art. 72 ust. 1 ustawy z 3.10.2008 r. (takie jak pozwolenie na budowę, wzizt, zezwolenie na realizację inwestycji drogowej itd.); gdyby decyzje te dotyczyły przedsięwzięć z grupy I lub II, to musiałyby być poprzedzone decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach, jeśli dotyczą przedsięwzięć z grupy IIa lub III - muszą być poprzedzone uzgodnieniem; wszystkie inne decyzje zezwalające na podjęcie przedsięwzięcia, np. zezwolenie na wycinkę drzew, wszystkie pozwolenia wodnoprawne (inne niŝ wymienione w art. 72 ust. 1), pozwolenia emisyjne itp. Szczecin, styczeń 2009 9

V. Procedura przyjmowania i oceny projektów W związku ze zmianami w prawie krajowym oraz obowiązkiem dostosowania dokumentacji aplikacyjnej do prawa unijnego Instytucja Zarządzająca RPO WZ poszerzyła Komisję Oceniającą Projekty o Zespół ds. oceny środowiskowej, który będzie weryfikował wnioski na początku posiedzenia Komisji Oceniającej Projekty (KOP) oraz po dostarczeniu dokumentów przez Wnioskodawcę po podpisaniu umowy o dofinansowanie. Wszystkie projekty, które pozytywnie przejdą ocenę formalną będą przekazywane pod obrady KOP, która rozpoczyna pracę w terminie nie później niŝ 15 dni roboczych od akceptacji listy projektów poprawnych pod względem formalnym. KaŜdy z tych wniosków oceniany jest przez poszczególne Zespoły Ekspertów (zespół ds. oceny moŝliwości wystąpienia pomocy publicznej (jeśli dotyczy), zespół ds. oceny środowiskowej (jeśli dotyczy), zespół ds. oceny ekonomiczno-finansowej oraz zespół ds. oceny merytorycznotechnicznej), odrębne dla kaŝdego działania/poddziałania. Zespół ds. oceny środowiskowej obraduje na początku posiedzenia KOP. Podczas oceny Zespół weryfikuje wszystkie projekty, kompletne i spełniające kryteria formalne sprawdzając tzw. załączniki środowiskowe. Ponadto załączniki środowiskowe będą weryfikowane w trakcie realizacji projektu jako część oceny formalno - prawnej przez zewnętrznych ekspertów, którzy będą weryfikować poprawność poszczególnych dokumentów złoŝonych przez Wnioskodawcę w okresie nie dłuŝszym niŝ 1 roku kalendarzowy od dnia podpisania umowy o dofinansowanie. W dalszej części Przewodnika przedstawiono podział załączników ze względu na kwalifikacje przedsięwzięcia do poszczególnych grup na podstawie Dyrektywy 85/337/EWG oraz Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, a takŝe z uwzględnieniem wpływu przedsięwzięcia na obszary Natura 2000. Podczas oceny środowiskowej w ramach KOP ekspert weryfikuje załączniki obowiązkowe oraz pozostałe złoŝone przez Wnioskodawcę pod kątem ich kompletności a takŝe zgodności z prawem krajowym oraz unijnym. W sytuacji, gdy załączone dokumenty nie są wypełnione poprawnie lub Wnioskodawca zakwalifikował się do niewłaściwej grupy istnieje moŝliwość ich uzupełnienia, bądź ew. poprawy. Kolejność poszczególnych ocen podczas posiedzenia wszystkich Zespołów ekspertów Komisji Oceniającej Projekty oraz przewidziane terminy opisane zostały w Regulaminie KOP, Wytycznych dla Wnioskodawców dostępnych na stronie www.rpo.wzp.pl oraz na poniŝszym schemacie. Szczecin, styczeń 2009 10

Schemat 1. Procedura oceny projektu Pozytywna Ocena środowiskowa w trakcie realizacji projektu 30 dni Ocena formalna 60 dni Ocena środowiskowa w ramach KOP 10 dni Uzupełnianie dokumentów Pozytywna Lista rankingowa Negatywna Ocena moŝliwości wystąpienia pomocy publicznej 5 dni Wniosek odrzucony Ocena Ekonomiczno - finansowa 30 dni Pozytywna Pozytywna Ocena merytoryczno - techniczna 30 dni Negatywna Wniosek odrzucony Szczecin, styczeń 2009 11

VI. Przygotowanie Dokumentacji aplikacyjnej z zakresu OOŚ VI.1. Wprowadzenie Przebieg postępowania/przygotowywania stosownych dokumentów/załączników do Dokumentacji aplikacyjnej w ramach RPO WZ zaleŝy od rodzaju przedsięwzięcia: czy znajduje się w I czy w II aneksie do dyrektywy 85/337 lub nie jest w tej dyrektywie wymieniony, czy znajduje się w grupie I przedsięwzięć wg prawa polskiego (jest wymienione w 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2004 r.), czy znajduje się w II grupie przedsięwzięć (jest wymienione w 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2004 r.) czy znajduje się poza ww. rozporządzeniem, ale jest wymienione w aneksie II do dyrektywy (tzw. przedsięwzięcie podprogowe) Dodatkowo naleŝy zweryfikować, czy przedsięwzięcie oddziałuje na obszar Natura 2000/potencjalny obszar Natura 2000, czyli znajduje się w grupie III. Przedsięwzięcie naleŝące do grupy I lub II moŝe jednocześnie oddziaływać na obszar Natura 2000, wtedy podczas procedury OOŚ naleŝy równieŝ spełnić wymagania dotyczące grupy III opisane w dalszej części Przewodnika. Przedsięwzięcia/projekty niezaliczane do Ŝadnej z ww. grup nazwane są w niniejszym Przewodniku jako naleŝące do grupy IV. Zgodnie z art. 4 ust. 1 Dyrektywy OOŚ - Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. nr 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz. Urz. WE L 175 z 5.7.1985 z późń. zm.), dla przedsięwzięć określonych w jej Aneksie I przeprowadzenie postępowania OOŚ jest obligatoryjne. Wszystkie przedsięwzięcia z aneksu I do dyrektywy znajdują się w I grupie przedsięwzięć wg prawa polskiego i wymagają przeprowadzenia pełnej oceny oddziaływana na środowisko (z raportem i udziałem społeczeństwa). VI.2. Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko ( klasyczna OOŚ) Zgodnie z art. 4 ust. 2 Dyrektywy OOŚ, w stosunku do przedsięwzięć określonych w jej Aneksie II, naleŝy dokonać selekcji, czy naleŝy przeprowadzić postępowanie OOŚ. Transpozycja aneksu II nie została przeprowadzona wprost i nie polegała na przeniesieniu całego aneksu II do 3 rozporządzenia Rady Ministrów. Szczecin, styczeń 2009 12

Zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy państwo członkowskie (jego odpowiednie władze) moŝe ustalić, które przedsięwzięcia z aneksu II wymagają OOŚ na podstawie: selekcji indywidualnej - indywidualnym rozstrzyganiu w odniesieniu do kaŝdego konkretnego przedsięwzięcia, przez organ właściwy w danej sprawie, czy wymaga ono przeprowadzenia (pełnej) oceny oddziaływania na środowisko - czyli w Polsce: czy wymaga sporządzenia raportu OOŚ i w konsekwencji przeprowadzenia procedury udziału społeczeństwa; selekcji kategorycznej - czyli z zastosowaniem określonych progów i kryteriów; w tym wypadku państwo członkowskie określa w sposób kategoryczny, w drodze powszechnie obowiązującego aktu prawnego czy innego dokumentu które typy przedsięwzięć z aneksu II wymagają obowiązkowo przeprowadzenia OOŚ, a które zawsze są z tego obowiązku zwolnione; państwa członkowskie dokonują tej selekcji zwykle poprzez określenie, Ŝe dany typ przedsięwzięcia (np. oczyszczalnia ścieków) wymaga OOŚ jeśli np. przekracza pewien próg wielkości, lub jeśli spełnia inne określone kryteria (np. jest połoŝone na obszarze chronionym). W Polsce, podobnie jak w większości krajów europejskich, przyjęto mieszany sposób selekcji, będący połączeniem obu wskazanych wyŝej metod. Przyjęty sposób selekcji polega na tym, Ŝe: Część przedsięwzięć z załącznika II (te uznane za mające potencjalnie większy wpływ na środowisko) została zakwalifikowana w drodze selekcji kategorycznej do przedsięwzięć zawsze wymagających (pełnej) OOŚ ( 2 rozporządzenia, czyli I grupy przedsięwzięć) - nie jest to wyraz bardziej restrykcyjnego podejścia niŝ wymaga dyrektywa, ale konsekwencja zastosowania selekcji kategorycznej. Np. wszystkie oczyszczalnie ścieków wymienione są w aneksie II do dyrektywy, a w Polsce oczyszczalnie dla więcej niŝ 100.000 równowaŝnych mieszkańców zawsze wymagają OOŚ (są zaliczone do I grupy). Część przedsięwzięć z załącznika II (te uznane za mające mały wpływ na środowisko lub niemające wpływu) została zakwalifikowana w drodze selekcji kategorycznej do przedsięwzięć niewymagających nigdy OOŚ (znalazły się one poza rozporządzeniem - są to tzw. przedsięwzięcia podprogowe) - analogicznie jak w przypadku opisanym wyŝej nie jest to wyraz niezgodności z dyrektywą, ale konsekwencja zastosowania selekcji kategorycznej. Np. wspomniane wyŝej oczyszczalnie ścieków wymienione w aneksie II do dyrektywy, w Polsce oczyszczalnie nie wymagają w ogóle OOŚ, jeśli są przeznaczone dla mniej niŝ 400 równowaŝnych mieszkańców (nie są zaliczone ani do I, ani do II grupy). Pozostała część przedsięwzięć z aneksu II (w tym te pomiędzy progami ustalonymi w ramach selekcji kategorycznej) została natomiast pozostawiona selekcji indywidualnej, a więc rozstrzygnięciu organu prowadzącego postępowanie, który w konkretnym przypadku decyduje czy przeprowadzić OOŚ (pełną, a więc z raportem i w konsekwencji z udziałem społeczeństwa), inaczej mówiąc: czy zaŝądać raportu. Ta grupa przedsięwzięć została wymieniona w 3 rozporządzenia Rady Ministrów. Na przykład selekcji indywidualnej w Polsce wymagają tylko oczyszczalnie ścieków dla Szczecin, styczeń 2009 13

więcej niŝ 400, ale mniej niŝ 100.000 równowaŝnych mieszkańców. Jest to tzw. II grupa przedsięwzięć. MoŜe więc zaistnieć sytuacja, Ŝe dane przedsięwzięcie z aneksu II dyrektywy będzie znajdowało się - wg polskiego prawa - w grupie I, II lub w ogóle nie będzie wymagało OOŚ (będzie poza grupą I i II). W związku z tym, a takŝe biorąc pod uwagę, Ŝe celem Instytucji Zarządzającej jest kontrola wypełnienia przez beneficjentów prawa unijnego, dokumentacja konkursowa, zwłaszcza załącznik 13a odnosi się w pierwszej kolejności do aneksów dyrektywy, a następnie dopiero do grup I i II określonych w polskim prawie. Obie metody selekcji (kategoryczna i indywidualna), a takŝe metoda mieszana są w pełni dopuszczalne przez dyrektywę. Potwierdził to Europejski Trybunał Sprawiedliwości, który stwierdził, Ŝe państwo członkowskie ma pełne prawo zastosować selekcję kategoryczną (o ile zrobi to prawidłowo, tj. z zastosowaniem odpowiednich kryteriów i nie przekraczając przyznanego dyrektywą luzu decyzyjnego, a więc np. nie wyłączając całych kategorii przedsięwzięć spod obowiązku OOŚ), i nie ma podstaw, aby Ŝądać w kaŝdym wypadku jedynie selekcji indywidualnej 1. Zarówno przy zastosowaniu metody kategorycznej, jak i indywidualnej obowiązkowe jest zastosowanie kryteriów selekcji wymienionych w załączniku III do dyrektywy (potwierdził to ETS m.in. w wyroku w sprawie C-392/96 2 ). W przypadku selekcji indywidualnej kryteria te ma obowiązek stosować organ wydający postanowienie o odstąpieniu od raportu. W przypadku selekcji kategorycznej kryteria te powinna zastosować Rada Ministrów, jednak nie zrobiła tego prawidłowo (co zarzuciła Polsce Komisja Europejska), poniewaŝ w przewaŝającej większości przypadków zastosowała jedynie kryterium ilościowe (kryterium wielkości przedsięwzięcia). W związku z tym, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zaleca w pkt 17 Wytycznych, aby nawet w przypadku przedsięwzięć podprogowych występować o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, tj. zmuszać organ do przeprowadzenia selekcji, a więc wydania postanowienia o konieczności sporządzenia raportu lub o odstąpieniu od tej konieczności oraz - niezaleŝnie od tego czy raport będzie Ŝądany czy nie - wydać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach (celem tego zalecenia jest uzyskanie dowodu, Ŝe kryteria selekcji zostały w odniesieniu do danego przedsięwzięcia rozwaŝone - jeśli nie rozwaŝyła ich Rada Ministrów, to niech zrobi to organ w ramach selekcji indywidualnej). NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe organ prowadzący postępowanie na podstawie prawa polskiego nie ma podstawy prawnej do wydania postanowienia dotyczącego raportu oraz decyzji środowiskowej (a decyzja wydana bez podstawy prawnej jest z mocy prawa niewaŝna - zob. art. 156 1 pkt 2 Kpa). MoŜna rozwaŝać wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wyłącznie na podstawie dyrektywy 85/337, ale rozwiązanie takie, co do zasady nie jest do zaakceptowania dla większości organów administracji, a po drugie moŝe być wątpliwe z punktu widzenia ogólnych zasad prawa polskiego (trudno przewidzieć czy wydana w ten sposób decyzja nie zostałaby uchylona przez sąd administracyjny jako wydana bez podstawy prawnej). Dlatego teŝ w dalszej części niniejszego Przewodnika zaproponowano takŝe inne moŝliwe rozwiązania problemu przedsięwzięć podprogowych. 1 Wyrok w sprawie C-133/94; Komisja przeciwko Belgii 2 Sprawa Komisja Europejska przeciwko Irlandii Szczecin, styczeń 2009 14

UWAGA: zalecenia te dotyczą przedsięwzięć wymienionych w aneksie II dyrektywy, ale nie dotyczy przedsięwzięć znajdujących się poza dyrektywą. UWAGA: procedura oceny oddziaływania na środowisko moŝe być prowadzona tylko przed wydaniem dla danego przedsięwzięcia decyzji zezwalającej na jego realizację. W związku z tym niedopuszczalne jest uzyskiwanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach po uzyskaniu pozwolenia na budowę czy innej decyzji zezwalającej na realizację przedsięwzięcia. VI.3. Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 (ocena habitatowa) Ocena habitatowa (ocena, o której mowa w art. 6 ust. 3 dyrektywy 92/43/EWG) - w odróŝnieniu od klasycznej OOŚ - nie musi być przeprowadzana w kaŝdym przypadku, ale wtedy, gdy istnieje podejrzenie, Ŝe przedsięwzięcie moŝe mieć negatywny wpływ na obszar Natura 2000 (tylko wtedy, gdy istnieje takie podejrzenie - przedsięwzięcie zaliczane jest do III grupy). Od wyniku przeprowadzonej oceny habitatowej (czy wykluczy ona fakt negatywnego wpływu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 czy go potwierdzi) zaleŝy dalsze postępowanie w sprawie przedsięwzięcia. W przypadku wykluczenia wpływu przedsięwzięcie moŝe być realizowane. W przypadku, gdy przeprowadzona OOŚ wykaŝe, Ŝe przedsięwzięcie będzie miało negatywny wpływ na obszar Natura 2000, to co do zasady nie moŝe być ono realizowane. Realizacja tego przedsięwzięcia jest jednak dopuszczalna, jeŝeli: przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym i gospodarczym i jednocześnie nie istnieją rozwiązania alternatywne (art. 34 ustawy o ochronie przyrody). W takim przypadku decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach musi określać warunki wykonania kompensacji przyrodniczej zapewniającej spójność i właściwe funkcjonowanie sieci Natura 2000. Zapewnienie kompensacji jest koniecznym warunkiem realizacji przedsięwzięcia. W przypadku natomiast, gdy przeprowadzona OOŚ wykaŝe, Ŝe przedsięwzięcie będzie miało negatywny wpływ na obszar Natura 2000, a na tym obszarze występuje gatunek lub siedlisko o znaczeniu priorytetowym, dla których dane przedsięwzięcie moŝe być zagroŝeniem, przesłanki ewentualnej dopuszczalności jego realizacji są ostrzejsze niŝ ogólne, podane wyŝej, dotyczące obszarów bez priorytetowych siedlisk i gatunków. Katalog sytuacji, w których moŝna zezwolić na realizację przedsięwzięcia jest mianowicie węŝszy i sprowadza się do: ochrony zdrowia i Ŝycia ludzi; zapewnienia bezpieczeństwa publicznego; uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego. Udzielenie zezwolenia w przypadku innych niŝ wyŝej wymienione wymogów nadrzędnego interesu publicznego moŝe nastąpić dopiero po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej. Szczecin, styczeń 2009 15

Przesłanką dopuszczalności przedsięwzięcia jest oczywiście równieŝ w tym wypadku brak rozwiązań alternatywnych. NaleŜy takŝe zapewnić wykonanie kompensacji przyrodniczej określając jej warunki w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Dla projektów mogących znacząco oddziaływać na potencjalne obszary Natura 2000 (tzw. Shadow list) umowa o dofinansowanie do czasu oficjalnego potwierdzenia statusu tych obszarów nie będzie mogła być podpisana. W przypadku, gdy przedsięwzięcie nie naleŝy do grupy III (nie ma podejrzenia, Ŝe moŝe mieć potencjalny wpływ na obszar Natura 2000) beneficjent przedstawia wypełniony załącznik 13b. Organ wypełniający ten załącznik powinien wskazać, Ŝe nie ma podejrzenia, aby przedsięwzięcie mogło mieć znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, tj. ze względu na swoje cechy, powodowane oddziaływanie i ew. odległość od obszarów Natura 2000 itp. nie będzie miało znaczącego oddziaływania na obszary Natura 2000. Często organy ograniczają się tu do lakonicznego stwierdzenia, Ŝe przedsięwzięcie nie będzie miało wpływu na obszar Natura 2000, poniewaŝ nie jest połoŝone na takim obszarze - tymczasem znaczące oddziaływanie przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 moŝe wystąpić takŝe wtedy, gdy jest ono połoŝone poza takim obszarem - i odwrotnie, połoŝenie przedsięwzięcia w granicach obszaru nie musi zawsze oznaczać istnienia znaczącego oddziaływania, choć istnieje większe podejrzenie, Ŝe wpływ taki moŝe wystąpić i - jak się wydaje - uzasadnione jest jednak przeprowadzenie oceny habitatowej. Organ wypełniający załącznik 13b powinien teŝ wyraźnie wskazać, jakie są najbliŝej połoŝone obszary Natura 2000 (zarówno oficjalne, jak i z Shadow list), a takŝe wskazać w jakiej odległości się znajdują (w km). VI.4. Zalecenia praktyczne Instytucji Zarządzającej Instytucja Zarządzająca zaleca, aby w przypadku wątpliwości, do której grupy kwalifikuje się dane przedsięwzięcie, Wnioskodawca wystąpił o wydanie decyzji do właściwego organu wraz z kartą informacyjną przedsięwzięcia. Na podstawie kwalifikacji do danej grupy Wnioskodawca jest zobowiązany załączyć do dokumentacji aplikacyjnej określone załączniki (tzw. załączniki środowiskowe). W ramach kaŝdej z grup występują dwa typy załączników: 1. Załączniki obowiązkowe, które Wnioskodawca musi załączyć do dokumentacji aplikacyjnej na etapie składania Wniosku o dofinansowanie, 2. Załączniki moŝliwe do załączenia po podpisaniu umowy o dofinansowanie. Uwaga! Zaleca się, aby we wszystkich wnioskach kierowanych w ramach postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko umieszczać informację, Ŝe przedsięwzięcie jest/będzie realizowane w ramach projektu, współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007 2013 oraz wnioskować o przestrzeganie przez organy Wytycznych MRR. Szczecin, styczeń 2009 16

VII. Organy biorące udział w postępowaniu OOŚ Organy właściwe na podstawie ustawy z 3.10.2008 r. (od dnia 15 listopada 2008 r.) Organy właściwe do wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (art. 75 ust. 1 ustawy): 1) regionalny dyrektor ochrony środowiska - w przypadku: a) przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko: dróg, linii kolejowych, napowietrznych linii elektroenergetycznych, instalacji do przesyłu ropy naftowej, produktów naftowych, substancji chemicznych lub gazu, sztucznych zbiorników wodnych, b) przedsięwzięć realizowanych na terenach zamkniętych, c) przedsięwzięć realizowanych na obszarach morskich, d) zmiany lasu, niestanowiącego własności Skarbu Państwa, na uŝytek rolny; 2) starosta - w przypadku scalania, wymiany lub podziału gruntów; 3) dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych - w przypadku zmiany lasu, stanowiącego własność Skarbu Państwa, na uŝytek rolny; 4) wójt, burmistrz, prezydent miasta - w przypadku pozostałych przedsięwzięć. W przypadku przedsięwzięcia, o którym mowa w pkt 4, realizowanego przez gminę decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje wójt, burmistrz, prezydent miasta, na którego obszarze właściwości przedsięwzięcie jest realizowane. W przypadku przedsięwzięcia, o którym mowa w pkt 4, wykraczającego poza obszar jednej gminy decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje wójt, burmistrz, prezydent miasta, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym ma być realizowane to przedsięwzięcie, w porozumieniu z zainteresowanymi wójtami, burmistrzami, prezydentami miast. W przypadku przedsięwzięcia, o którym mowa w pkt 1, wykraczającego poza obszar jednego województwa decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje regionalny dyrektor ochrony środowiska, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym ma być realizowane to przedsięwzięcie, w porozumieniu z zainteresowanymi regionalnymi dyrektorami ochrony środowiska. W przypadku przedsięwzięcia realizowanego w części na terenie zamkniętym dla całego przedsięwzięcia decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje regionalny dyrektor ochrony środowiska. W przypadku przedsięwzięcia realizowanego w części na obszarze morskim dla całego przedsięwzięcia decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje regionalny dyrektor ochrony środowiska. Szczecin, styczeń 2009 17

Organy właściwe do uzgadniania i opiniowania w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach: dla dróg i linii kolejowych z I grupy: Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska i PWIS dla pozostałych przedsięwzięć z I grupy: regionalny dyrektor ochrony środowiska i - jeśli przedsięwzięcie wymaga pozwolenia na budowę, pozwolenia na rozbiórkę obiektu jądrowego, decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrady, decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej - takŝe PWIS dla przedsięwzięć z II grupy: regionalny dyrektor ochrony środowiska (ALE: w okresie przejściowym do 15.11.2009 r. - starosta) i - jeśli przedsięwzięcie wymaga pozwolenia na budowę, pozwolenia na rozbiórkę obiektu jądrowego, decyzji o ustaleniu lokalizacji autostrady, decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej - takŝe PPIS; dla przedsięwzięć z III grupy naleŝących jednocześnie do I lub II grupy - regionalny dyrektor ochrony środowiska Wymogu opiniowania i uzgadniania nie stosuje się, jeŝeli organ wydający decyzję byłby jednocześnie właściwy do opiniowania lub uzgadniania. Dla przedsięwzięć naleŝących do III grupy organem uzgadniającym decyzję zezwalającą na realizację danego przedsięwzięcia (w ramach tego uzgodnienia dokonywana jest ocena habitatowa) jest regionalny dyrektor ochrony środowiska. W przypadku przeprowadzania ponownej OOŚ organem uzgadniającym pozwolenie na budowę lub zezwolenie na realizację inwestycji drogowej (w ramach tego uzgodnienia dokonywana jest ponowna ocena) jest regionalny dyrektor ochrony środowiska. W ramach tego uzgodnienia zasięga on opinii inspektora sanitarnego. Organ odpowiedzialny za monitorowanie obszarów Natura 2000 - regionalny dyrektor ochrony środowiska Szczecin, styczeń 2009 18

VIII. Lista załączników OOŚ do Dokumentacji aplikacyjnej dla poszczególnych grup Grupa I (przedsięwzięcia w myśl aneksu I i grupy I rozporządzenia oraz przedsięwzięcia w myśl aneksu II i grupy I rozporządzenia), gdy nie ma podejrzenia, Ŝe mogą wpływać na obszar Natura 2000 Wnioskodawcy, których przedsięwzięcie znajduje się w grupie I zobowiązani są do złoŝenia następujących załączników: Załączniki obowiązkowe na etapie składania Wniosku o dofinansowanie: 1. Załącznik 13a 2. Załącznik 13b 3. Karta informacyjna przedsięwzięcia 4. Postanowienie ustalające zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko na podstawie decyzji kompetentnego organu (jeśli Wnioskodawca wystąpił z zapytaniem do właściwego organu) 5. Oświadczenie Wnioskodawcy o zakresie raportu (w przypadku, gdy Wnioskodawca nie wystąpił z zapytaniem o określenie zakresu) wg wzoru oraz kartę informacyjną przedsięwzięcia 6. Mapa lokalizacji projektu na tle obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000 lub potencjalnych obszarów Natura 2000 w skali 1:100 000 lub dokładniejszej 7. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników po podpisaniu umowy o dofinansowanie Załączniki moŝliwe do załączenia po podpisaniu umowy o dofinansowanie: 1. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z uzasadnieniem 2. Postanowienie uzgadniające regionalnego dyrektora i postanowienie opiniujące inspektora sanitarnego (jeśli ta opinia jest wymagana) wydane przed wydaniem ww. decyzji 3. Decyzja lokalizacyjna (jeśli dotyczy) 4. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zawierający m.in. streszczenie w języku niespecjalistycznym i odnoszący się do kwestii wpływu przedsięwzięcia na obszary Natura 2000, a takŝe oddziaływania transgranicznego (jeśli dotyczy) 5. Dokumentacja dotycząca procedury udziału społeczeństwa zawierająca: A) Dowody podania przez organ do publicznej wiadomości informacji o złoŝeniu wniosku o wydanie decyzji środowiskowej wraz z raportem, o umieszczeniu danych o wniosku i raporcie w publicznie dostępnym wykazie danych o dokumentach a takŝe o moŝliwości, terminie i miejscu zapoznania się z dokumentacją i złoŝenia uwag i wniosków (art. 33 ustawy z 3.10.2008 r.). Termin na zapoznanie się z dokumentacją i składanie uwag i wniosków musi być przy tym określony poprzez wskazanie konkretnej daty początku i końca terminu (a nie np. przez 21 od kazania się ogłoszenia ). Początek biegu terminu nie moŝe nastąpić wcześniej niŝ podanie do publicznej wiadomości w ostatni z wymaganych sposobów. Szczecin, styczeń 2009 19

Istotne jest teŝ posiadanie kopii dokumentów, Ŝe podanie do publicznej wiadomości nastąpiło we wszystkie wymagane ustawą POŚ sposoby, a więc poprzez: ogłoszenie informacji w siedzibie organu prowadzącego postępowanie poprzez obwieszczenie w pobliŝu miejsca planowanego przedsięwzięcia w sytuacji, gdy siedziba właściwego organu mieści się na terenie innej gminy niŝ gmina właściwa miejscowo ze względu na przedmiot ogłoszenia - takŝe przez ogłoszenie w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości lub miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot ogłoszenia w internecie, na stronie Biuletynu Informacji Publicznej organu prowadzącego postępowanie. B) Informacje czy wpłynęły jakieś uwagi i wnioski od społeczeństwa. Informacja taka powinna znaleźć się w uzasadnieniu decyzji środowiskowej. C) Jeśli uwagi i wnioski wpłynęły - informacje w jaki sposób zostały one rozpatrzone (w jaki sposób organ się do nich odniósł). Informacja taka powinna znaleźć się w uzasadnieniu decyzji środowiskowej. D) Dowody, Ŝe o wydaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (i o umieszczeniu danych o niej w publicznie dostępnym wykazie danych) poinformowano publicznie w takie same sposoby, jak podano do publicznej wiadomości (sposoby te wskazano w pkt A) powyŝej). Podobnie jak w przypadku dokumentów wymienionych wyŝej w pkt A), beneficjent powinien zaŝądać kopii odpowiednich dokumentów od właściwego organu. 6. Pozwolenie na budowę 7. Dowody, Ŝe informację o wydaniu pozwolenia na budowę podano do publicznej wiadomości (art. 72 ust. 6 ustawy z 3.10.2008 r.) Grupa II (przedsięwzięcia w myśl aneksu II oraz grupy II rozporządzenia), gdy nie ma podejrzenia, Ŝe mogą wpływać na obszar Natura 2000 Wnioskodawcy, których przedsięwzięcie znajduje się w grupie II zobowiązani są do złoŝenia następujących załączników: Załączniki obowiązkowe na etapie składania Wniosku o dofinansowanie: I. Wnioskodawca, któremu organ nakazał sporządzenie raportu (tj. nałoŝył obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko): 1. Załącznik 13a 2. Załącznik 13b 3. Karta informacyjna przedsięwzięcia 4. Mapa lokalizacji projektu na tle obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000 lub potencjalnych obszarów Natura 2000 w skali 1:100 000 lub dokładniejszej 5. Postanowienie w sprawie obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i zakresie raportu (na podstawie art. 63 ustawy z 3.10.2008 r.) wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do kryteriów selekcji, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy Szczecin, styczeń 2009 20

6. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników po podpisaniu umowy o dofinansowanie. II. Wnioskodawca, wobec którego odstąpiono od obowiązku sporządzenia raportu (tj. odstąpiono od przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko): 1. Załącznik 13a 2. Karta informacyjna przedsięwzięcia 3. Postanowienie o braku obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (na podstawie art. 63 ustawy z 3.10.2008 r.) wraz z uzasadnieniem odnoszącym się do kryteriów selekcji, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy (Uwaga: w przypadku odstąpienia od raportu uzasadnienie to jest szczególnie istotne) 4. Załącznik 13b 5. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników po podpisaniu umowy o dofinansowanie. Załączniki moŝliwe do załączenia po podpisaniu umowy o dofinansowanie: I. Wnioskodawca, któremu organ nakazał sporządzenie raportu (tj. nałoŝył obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko): W zaleŝności od informacji o wymaganym przez właściwe organy zakresie raportu Wnioskodawca jest zobowiązany do złoŝenia dokumentów jak dla grupy I. II. Wnioskodawca, wobec którego odstąpiono od obowiązku sporządzenia raportu (tj. przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko): 1. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z uzasadnieniem 2. Decyzja lokalizacyjna (jeśli dotyczy) 3. Pozwolenie na budowę 4. Dowody, Ŝe informację o wydaniu pozwolenia na budowę podano do publicznej wiadomości (art. 72 ust. 6 ustawy z 3.10.2008 r.) Grupa IIa, (przedsięwzięcia podprogowe wg rozporządzenia, wymienione w aneksie II dyrektywy 85/337), gdy nie ma podejrzenia, Ŝe mogą wpływać na obszar Natura 2000 a) Wnioskodawca ubiegający się o wydanie postanowienia lub decyzji na podstawie Ustawy Poś powinien zwrócić się do organu, oraz zasugerować zastosowanie przez organ zaleceń pkt 17 Wytycznych MRR (czyli aby organ wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach bezpośrednio na podstawie dyrektywy 85/337, bez podstawy prawnej w przepisach polskich), przy czym konieczne byłoby tu, aby organ wydający takie postanowienie lub decyzję powołał się na dyrektywę 85/337 oraz na zasadę pierwszeństwa prawa unijnego przed prawem krajowym w przypadku, gdy te porządki prawne nie są zgodne. W przypadku, jeśli organ zgodzi się na takie rozwiązanie, obowiązują wszystkie wymagania jak dla grupy II (odpowiednio z raportem lub bez). Szczecin, styczeń 2009 21

b) Jeśli stosowny organ nie zastosuje wskazanego powyŝej rozwiązania zaleca się Wnioskodawcy złoŝenie wniosku o wydanie decyzji środowiskowej dla przedsięwzięcia wymienionego w aneksie II dyrektywy, a znajdującego się poza rozporządzeniem RM (podprogowego) i ustalenie z organem, Ŝe w odpowiedzi na taki wniosek organ wyda decyzję o umorzeniu postępowania wskazując, Ŝe po pierwsze przedsięwzięcie nie jest wymienione w rozporządzeniu RM, a więc w drodze selekcji kategorycznej zostało zakwalifikowane jako niewymagające OOŚ, a po drugie - co najwaŝniejsze - Ŝe nawet gdyby zastosować wobec tego przedsięwzięcia selekcję indywidualną, to i tak, stosując wymagane kryteria selekcji, uzasadnione byłoby odstąpienie dla tego przedsięwzięcia od przeprowadzenia pełnej OOŚ (i tak odstąpiono by od raportu). W wypadku zastosowania tej drogi postępowania, Wnioskodawca spełnia załącza załączniki jak dla grupy II, z tym, Ŝe: zamiast decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, postanowienia o potrzebie sporządzenia i zakresie raportu oraz postanowień opiniujących i uzgadniających wnioskodawca załącza decyzję o umorzeniu postępowania, zamiast pozwolenia na budowę moŝe załączyć potwierdzenie dokonania zgłoszenia robót budowlanych (jeśli dotyczy) i informację od właściwego organu o braku sprzeciwu. Grupa III, gdy przedsięwzięcie naleŝy jednocześnie do grupy I lub II Wszystkie przedsięwzięcia znajdujące się jednocześnie w grupie I, II oraz w grupie III tzn. mogące mieć potencjalny wpływ na obszar Natura 2000 (wymagające oceny habitatowej) muszą spełnić wymagania dla poszczególnych grup (z wyjątkiem Załącznika 13b) z tym, Ŝe posiadane dokumenty muszą uwzględniać kwestie ochrony obszarów Natura 2000. Grupa III, gdy przedsięwzięcie nie naleŝy jednocześnie do grupy I ani II Dla wszystkich przedsięwzięć innych niŝ przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, Wnioskodawca oprócz wszystkich załączników wymaganych dla tych przedsięwzięć (z wyjątkiem załącznika 13b) jest obowiązany do załączenia: I. Jeśli przedsięwzięcie moŝe znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000: Załączniki obowiązkowe na etapie składania Wniosku o dofinansowanie: 1. Załącznik 13a 2. Mapa lokalizacji projektu na tle obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000 lub potencjalnych obszarów Natura 2000 w skali 1:100 000 lub dokładniejszej 3. Postanowienie regionalnego dyrektora o obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar NATURA 2000 4. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników po podpisaniu umowy o dofinansowanie. Załączniki moŝliwe do załączenia po podpisaniu umowy o dofinansowanie: 1. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 wraz z dokumentacją dotyczącą procedury udziału społeczeństwa Szczecin, styczeń 2009 22

2. Postanowienie regionalnego dyrektora w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000 wraz z uzasadnieniem. 3. Pozwolenie na budowę oraz informację, iŝ informację o wydaniu pozwolenia podano do publicznej wiadomości II. Jeśli przedsięwzięcie nie będzie znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000: Załączniki obowiązkowe na etapie składania Wniosku o dofinansowanie: 1. Załącznik 13a 2. Załącznik 13b 3. Postanowienie regionalnego dyrektora o braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000. 4. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników po podpisaniu umowy o dofinansowanie. Załączniki moŝliwe do załączenia po podpisaniu umowy o dofinansowanie: 1. Potwierdzenie dokonania zgłoszenia budowy/robót budowlanych lub prawomocne pozwolenie na budowę (jeśli dotyczy), 2. Informacja od właściwego organu o braku sprzeciwu do planowanego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie zgłoszenia budowy lub robót budowlanych. Grupa III, gdy przedsięwzięcie naleŝy jednocześnie do grupy IIa W przypadku, gdy organ zgodzi się na wydanie decyzji środowiskowej dla tego przedsięwzięcia - wymagania jak dla grupy II (z wyjątkiem Załącznika 13b) z tym, Ŝe posiadane dokumenty muszą uwzględniać kwestie ochrony obszarów Natura 2000. W przypadku, gdy organ wyda decyzję o umorzeniu postępowania w sprawie decyzji środowiskowej - wymagania jak dla grupy III, gdy przedsięwzięcie nie naleŝy jednocześnie do grupy I ani II (zob. wyŝej) oraz decyzja o umorzeniu postępowania (jako załącznik obowiązkowy moŝliwy do uzupełnienia). Grupa IV Przedsięwzięcia/projekty nieznajdujące się w grupie I, II, IIa lub III Wnioskodawcy, których przedsięwzięcie/projekt nie znajduje się w grupie I, II lub III zobowiązani są do złoŝenia następujących załączników: Załączniki obowiązkowe na etapie składania Wniosku o dofinansowanie: 1. Załącznik 13a 2. Załącznik 13b 3. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników nie później niŝ po upływie 1 roku kalendarzowego od dnia podpisania umowy o dofinansowanie Szczecin, styczeń 2009 23

Załączniki moŝliwe do załączenia po podpisaniu umowy o dofinansowanie: 1. Potwierdzenie dokonania zgłoszenia budowy/robót budowlanych lub prawomocne pozwolenie na budowę (jeśli dotyczy), 2. Informacja od właściwego organu o braku sprzeciwu do planowanego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie zgłoszenia budowy lub robót budowlanych. Inwestycje, które nie oddziałują na środowisko mogą uzyskać dofinansowanie, po spełnieniu określonych wyŝej warunków, i być realizowane na zgłoszeniu robót budowlanych. Szczecin, styczeń 2009 24

IX. Wymogi dla poszczególnych załączników PoniŜsze uwagi dotyczą przedsięwzięć, o których mowa w pkt VIII.3 powyŝej. Dla przedsięwzięć zatwierdzanych w poprzednich okresach - patrz Załącznik 1a. Na etapie planowania projektu naleŝy pamiętać o kluczowych kwestiach, które są głównymi elementami postępowania środowiskowego. A. Jeśli raport był sporządzany/została przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach musi zawierać pełne uzasadnienie odnoszące się do: a) Wszystkich punktów raportu OOŚ, w szczególności wariantowości. Komisja Europejska za kluczowy element procedury oddziaływania na środowisko uwaŝa analizę wariantową, która ma na celu przedstawienie, iŝ wybrane rozwiązanie spełnia cel zaplanowanej inwestycji przy jak najmniejszych negatywnych skutkach środowiskowych. Zaleca się, aby na etapie planowania inwestycji przeprowadzić pełną analizę moŝliwych rozwiązań, która wskaŝe najtrafniejsze rozwiązanie pod kątem środowiskowym oraz społecznym. Analiza wariantowości przeprowadzona w początkowej fazie przygotowania inwestycji wpłynie na skrócenie procedury oraz pozwoli inwestorowi zaoszczędzić środki finansowe związane z przygotowaniem przedsięwzięcia. Analiza wariantowa powinna być przeprowadzona rzetelnie z uwzględnieniem wszystkich moŝliwych wariantów realizacji celu. KaŜdy inwestor powinien uwzględnić opcję zerową tj. scenariusz bazowy, do którego odnieść moŝna prognozę oddziaływania na środowisko dla pozostałych wariantów. Wariant zerowy powinien zawierać opis oddziaływań społecznych lub gospodarczych, jakie wystąpią w wyniku zaniechania ocenianego przedsięwzięcia. WaŜnym jest, aby oprócz wariantu zerowego i projektowanego, były wyszczególnione równieŝ inne moŝliwe warianty (dotyczy to zarówno procesów produkcyjnych, jak i np. powiązania z sieciami transportu). Wariantowość powinna dotyczyć nie tylko miejsca czy sposobu lokalizacji danego przedsięwzięcia, ale równieŝ rozwiązań konstrukcyjnych czy terminów realizacji. b) Kwestii udziału społeczeństwa. Uzasadnienie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, niezaleŝnie od wymagań wynikających z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, powinno zawierać m.in. informacje o przeprowadzonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę, i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa. W informacji dotyczącej sposobu wykorzystania uwag i wniosków społeczeństwa naleŝy odnieść się albo do poszczególnych zgłoszonych w ramach procedury wniosków, albo do ich grup - w przypadku, gdy większa ilość wniosków dotyczyła jednego zagadnienia (np. ochrony występującego na danym terenie rzadkiego gatunku). Opisując w uzasadnieniu kwestię Szczecin, styczeń 2009 25