Możliwość zastosowania koncentratów wysokobiałkowych oraz mieszanek paszowych opartych na krajowych źródłach białka roślinnego w żywieniu drobiu PROF. DR HAB. ANDRZEJ RUTKOWSKI; DR INŻ. MARCIN HEJDYSZ
OBECNA SYTUACJA POLSKIEJ PRODUKCJI MIĘSA DROBIOWEGO
Krajowa produkcja mięsa drobiowego, tys. ton 2500 2000 +10% 2159 1500 1000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Eksport mięsa drobiowego, tys. ton 1 000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 28% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 909
Cena mięsa drobiowego w UE (zł/100kg) 1400 1200 1171 1000 800 765 600 400 496 200 0 Irlandia Polska Portugalia Litwa Bułgaria Wielka Brytania Holandia Dania Niemcy UE
Zagrożenie dla krajowej produkcji mięsa drobiowego Uzależnienie krajowej produkcji od importowanego surowca białkowego Krajowa produkcja mięsa Wzrastająca cena poeks. śruty sojowej art. 15 Ustawy o paszach Niechęć konsumentów do produktów genetycznie modyfikowanych
SZACUNKOWE ZUŻYCIE PASZ WYSOKOBIAŁKOWYCH W POLSCE TYS. TON Pasze wysokobiałkowe tys. ton pasz Ilość czystego białka w tys. ton % Poekstrakcyjna śruta sojowa 2 200 1 000 89 Poekstr. śruta słonecznikowa 300 100 9 Mączki rybne 30 20 2 Łącznie import 2 500 1120 77% Nasiona roślin strączkowych 170 50 15 Wywary suszone (DDGS) 130 40 12 śruta i makuchy rzepakowe 800 250 73 Łącznie krajowe 1 100 340 23% Łączne zużycie białka paszowego 1 460 100%
Program wieloletni 2011-2015 Ulepszanie krajowych źródeł białka roślinnego i ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania w paszach Badania genetyczne Badania agrotechniczne Badania żywieniowe Badania ekonomiczne Zwiększenie stabilności i jakości plonu wysokobiałkowych roślin strączkowych Nowe trendy w agrotechnice roślin strączkowych i sposoby zwiększania opłacalności uprawy Krajowe źródła białka roślinnego w żywieniu zwierząt monogastrycznych Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju produkcji, infrastruktury rynku i systemu obrotu, a także opłacalności wykorzystania roślin strączkowych na cele paszowe w Polsce
Zwiększenie bezpieczeństwa krajowej produkcji mięsa wieprzowego i drobiowego Nasiona roślin strączkowych Bobik Groch siewny Łubin żółty Wysoka zawartość białka Wysoka zawartość skrobi Możliwość krajowej produkcji Znaczący plon Nie GMO Łubin wąskolistny Soja Łubin biały
Korzyści płynące z programu wieloletniego Zwiększenie areału uprawy roślin strączkowych Zwiększenie żyzności gleb Zmniejszenie stosowania nawozów azotowych Zmniejszenie zużycia paliw kopalnianych w rolnictwie Wprowadzenia niskonakładowej technologii uprawy roślin strączkowych. Podniesie bezpieczeństwo paszowe Polski Umożliwi konsumentom wybór produktów powstałych z surowców nie genetycznie modyfikowanych
Rezultaty programu wieloletniego
Powierzchnia zakwalifikowanych plantacji nasiennych roślin strączkowych w Polsce (ha) Gatunek Rok 2011 2012 2013 2014 2015 Łubin wąskolistny 2 754 2 768 2 584 3 501 6 924 Groch 2 305 1 650 1 333 1 980 4 984 Łubin żółty 1 872 1 768 1 606 1 852 3 035 Bobik 442 333 558 901 2 095 Wyka 268 269 342 708 1 554 Łubin biały 13 11 31 17 70 Soja 48 454 597 1 976 4 073 Suma 7 702 7 253 7 051 10 935 19 239 % 100 94 92 142 295
Powierzchnia uprawy roślin strączkowych w Polsce, tys. ha 300 +132% 269 250 200 150 100 50 116 116 167 124 163 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Zależność między importem poekstrakcyjnej śruty sojowej a produkcją mięsa drobiowego w Polsce tys. ton 2500 2000 1500 1000 500 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Produkcja mięsa drobiowego Import poekstrakcyjnej śruty sojowej
Zastosowanie koncentratów powstałych na bazie krajowych źródeł białka roślinnego w żywieniu drobiu
Ograniczenie stosowania PŚS w gospodarstwach drobnotowarowych Dopłaty do upraw Rolnik Nowe odmiany prace genetyczne Nowe metody uprawy Prace agrotechniczne Nowe receptury i technologie produkcji pasz prace żywieniowe Lokalna wytwórnia pasz Własne zboże + koncentrat białkowy Zbilansowana mieszanka pełnoporcjowa Koncentraty białkowe i receptury mieszanek pełnoporcjowych
Zbilansowana mieszanka pełnoporcjowa drobnotowarowa produkcja zwierzęca Masarnia/przetwórnia Certyfikowane produkty
Wykaz przebadanych materiałów paszowych materiał paszowy wynik badania Śruta poekstrakcyjna sojowa - stwierdzono obecność GMO Łubin żółty - nie stwierdzono obecności GMO Łubin wąskolistny - nie stwierdzono obecności GMO Groch paszowy - nie stwierdzono obecności GMO Śruta poekstrak. rzepakowa - nie stwierdzono obecności GMO Pszenica - nie stwierdzono obecności GMO Jęczmień - nie stwierdzono obecności GMO Pszenżyto - nie stwierdzono obecności GMO
W celu zapewnienia właściwej identyfikacji koncentrat dla grupy kontrolnej (PŚS) pakowano w worki z nadrukiem czerwonym
Koncentrat dla grupy doświadczalnej (KŹBR) pakowano w worki z nadrukiem zielonym.
ZASTOSOWANIE KONCENTRATÓW BIAŁKOWYCH NA BAZIE NASION ROŚLIN STRĄCZKOWYCH, W ŻYWIENIU KUR NIEŚNYCH W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH
Średnia masa jaja (g) WYNIKI PRODUKCYJNE KUR NIOSEK (2011-2015) 58 57 56 55 54 53 56,1 ŚREDNIA MASA JAJA 57,4 52 Mieszanka z PŚS Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego
Średnia spożycie paszy (g) WYNIKI PRODUKCYJNE KUR NIOSEK (2011-2015) 194 192 190 188 186 184 182 180 192 Mieszanka z PŚS ŚREDNIA SPOŻYCIE PASZY NA 1 JAJO 185 Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego
ZASTOSOWANIE KONCENTRATÓW BIAŁKOWYCH NA BAZIE NASION ROŚLIN STRĄCZKOWYCH, W ŻYWIENIU GĘSI RZEŹNYCH W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH
Masa ciała (g) WYNIKI PRODUKCYJNE GĘSI (2011-2015) 3750 3700 3650 3600 3550 3500 3450 3400 3350 3300 MASA CIAŁA, 6 TYDZIEŃ 3472 Mieszanka z PŚS 3719 Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego
FCR (g/g) WYNIKI PRODUKCYJNE GĘSI (2011-2015) 3,5 3,4 3,3 3,2 WSPÓŁCZYNNIK WYKORZYSTANIA PASZY, DO 6 TYGODNIA 3,21 3,22 3,1 3 Mieszanka z PŚS Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego
ZASTOSOWANIE KONCENTRATÓW BIAŁKOWYCH NA BAZIE NASION ROŚLIN STRĄCZKOWYCH, W ŻYWIENIU KACZEK RZEŹNYCH W GOSPODARSTWACH NISKOTOWAROWYCH
Masa ciała (g) WYNIKI PRODUKCYJNE KACZEK (2011-2015) 3260 3240 3220 3200 3180 3160 3140 3120 MASA CIAŁA, 8 TYDZIEŃ 3154 3244 3100 Mieszanka z PŚS Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego
FCR (g/g) WYNIKI PRODUKCYJNE KACZEK (2011-2015) 3,6 3,5 3,49 WSPÓŁCZYNNIK WYKORZYSTANIA PASZY 3,4 3,3 3,33 3,2 Mieszanka z PŚS Mieszanka z KŹBR PŚS mieszanka oparta na poekstrakcyjnej śrucie sojowej KŹBR - mieszanka oparta na krajowych źródłach białka roślinnego
ZESTAWIENIE KOSZTÓW (SUROWCOWYCH) MATERIAŁÓW PASZOWYCH I DODATKÓW WYPRODUKOWANYCH PASZ NA DOŚWIADCZENIA TERENOWE Rodzaj koncentratu Kontrolny PSS Doświadczalny KŹBR Różnica w kosztach Gęsi 1449,00 1123,00 326,00 (22%) Kaczki 1449,00 1191,00 258,00 (18%) Nioski 1614,00 1719,00 105,00 (6%)
PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA KURACH NIEŚNYCH Zużycie koncentratu (paszy) - średnia z doświadczeń PSS Kury nieśne KŹBR Zużycie koncentratu (paszy) na 1 jajo 87 g (192 g) 83 g (185) Średnie koszty surowców 1614 1719 Średni koszt 1 jaja 14 groszy 14 groszy
PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA GĘSIACH RZEŹNYCH Zużycie koncentratu (paszy) - średnia z doświadczeń PSS Gęsi rzeźne KŹBR FCR (kg) 0,96 (3,20) 0,96 (3,20) Średnie koszty surowców 1449 1123 Średni koszt 1 kg przyrostu 1,39 1,09
PORÓWNANIE KOSZTÓW STOSOWANIA KONCENTRATÓW OPARTYCH NA POEKSTRAKCYJNEJ ŚRUCIE SOJOWEJ I KŹBR W DOŚWIADCZENIACH NA KACZKACH RZEŹNYCH Zużycie koncentratu (paszy) - średnia z doświadczeń PSS Kaczki rzeźne KŹBR FCR (kg) 1,17 (3,34) 1,11 (3,18) Średnie koszty surowców 1449 1191 Średni koszt 1 kg przyrostu 1,69 1,32
Możliwości wykorzystania krajowych źródeł białka roślinnego w żywieniu drobiu
KURCZĘTA RZEŹNE
ŁUBIN ŻÓŁTY 2,5 2 1,5 1 0,5 * * ** ** 0 0 5 10 20 25 30 Poziom nasion łubinu żółtego w mieszance, % Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)
ŁUBIN WĄSKOLISTNY 2,5 2 1,5 * * * 1 0,5 0 0 5 10 20 25 30 Poziom nasion łubinu wąskolistnego w mieszance, % Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)
ŁUBIN BIAŁY 2,5 2 1,5 * ** * ** *** *** 1 0,5 0 0 10 15 20 25 30 Poziom nasion łubinu białego w mieszance, % Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)
GROCH 2,5 2 1,5 * ** *** *** 1 0,5 0 0 10 20 30 40 50 Poziom nasion grochu w mieszance, % Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)
BOBIK 2,5 2 1,5 * 1 0,5 0 0 5 10 20 25 30 Poziom nasion bobiku w mieszance, % Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)
Kury nieśne
Łubin żółty 120 100 80 60 40 20 0 0 10 15 20 25 Poziom nasion łubinu żółtego w mieszance, % * * Nieśność (%) Masa jaja (g)
Łubin biały 100 80 60 * * * * * 40 20 0 0 6 12 18 24 30 Poziom nasion łubinu białego w mieszance, % Nieśność (%) Masa jaja (g)
Indyki rzeźne
% w mieszance INDYKI RZEŹNE 35 30 25 20 24 18 30 30 15 10 5 0 Łubin żółty Łubin wąskolistny Groch Bobik
Zastosowanie nasion krajowej soi w żywieniu kurcząt rzeźnych
SOJA A POEKSTRAKCYJNA ŚRUTA SOJOWA Soja Poekstrakcyjna śruta sojowa Inhibitory trypsyny -Obniżenie przyrostów 40 mg/g SM -Pogorszenie wykorzystania paszy -Wzrost śmiertelności 1 mg/g SM
SKŁAD CHEMICZNY NASION SOI,% SM Odmiana Popiół surowy Białko ogólne Białko strawne Włókno surowe Tłuszcz surowy Związki bezazotowe wyciągowe AUGUSTA 6,23 38,02 22,42 10,27 13,26 32,22 ALIGATOR 6,12 38,18 21,58 9,87 19,85 25,98 ALDANA 5,61 36,16 26,11 9,24 17,23 31,76 ABELINA 5,80 35,73 24,87 9,50 20,66 28,32 MAWKA 5,74 40,80 28,28 6,46 19,44 27,57 MADLEN 5,83 38,57 30,14 6,74 17,77 31,08 ANNUSHKA 6,00 36,97 24,64 10,56 14,27 32,20
MYKOTOKSYNY, PPB Odmiana AF OTA DON NIV DAS T2 HT2 ZEN AUGUSTA NS NS 19,8 NS NS <0,6 NS 2,57 ALIGATOR NS NS 3,78 NS NS NS NS 0,7 ALDANA NS NS 4,42 NS NS NS NS 0,68 ABELINA NS NS NS NS NS NS NS <0,2 MAWKA NS NS NS NS NS <0,6 274 <0,2 MADLEN NS NS NS NS NS NS NS <0,2 ANNUSHKA NS NS NS NS NS NS NS NS
WPŁYW NASION SOI NA WYNIKI PRODUKCYJNE KURCZĄT RZEŹNYCH PRZYROSTY MASY CIAŁA (OKRES DOŚWIADCZENIA 21 DNI) 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 * * ** ** *** 0 5 10 15 20 25 Udział nasion soi w mieszance, % BWG (g) 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Inhibitory tryps. (g/kg SM)
WPŁYW NASION SOI NA WYNIKI PRODUKCYJNE KURCZĄT RZEŹNYCH WSPÓŁCZYNNIK WYKORZYSTANIA PASZY (OKRES DOŚWIADCZENIA 21 DNI) 2,00 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 1,10 1,00 * * 0 5 10 15 20 25 Udział nasion soi w mieszance, % FCR ** 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Inhibitory tryps. (g/kg SM)
WPŁYW ZABIEGÓW TECHNOLOGICZNYCH NA PODWYŻSZENIE WARTOŚCI POKARMOWEJ KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO
ZALETY PREPARATÓW ENZYMATYCZNYCH WYKORZYSTYWANYCH W ŻYWIENIU Fitaza Wzrost wykorzystania fosforu fitynowego, Wzrost wykorzystania innych związków mineralnych (Ca, Mg, Zn, Cu, Fe), Mniejsza koncentracja fosforu i innych związków mineralnych w odchodach, Wzrost strawności białka i skrobi Poprawa przyrostów masy ciała Poprawa wykorzystania paszy Obniżenie kosztów mieszanki (fosforany wapniowe, oleje roślinne) Niska cena
ZASTOSOWANIE FITAZY W MIESZANKACH Z ŁUBINEM Liczba przeprowadzonych doświadczeń Kurczęta rzeźne Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały Kury nieśne Łubin żółty
MATERIAŁY I METODY Kurczęta rzeźne Czas trwania doświadczenia 35 dni Udział łubinu w mieszance - 20% Kury nieśne Czas trwania doświadczenia 17 tyg. Udział łubinu w mieszance - 20% Dodatek fitazy Energia metaboliczna - 150 kcal Fosfor dostępny - 20%
PRZYROST MASY CIAŁA, G - KURCZĘTA RZEŹNE 2500 2400 2300 2200 2100 2000 1900 1800 1700 1600 1500 b a - + - + - + Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały
WSPÓŁCZYNNIK WYKORZYSTANIA PASZY KURCZĘTA RZEŹNE 1,7 1,65 1,6 a 1,55 b 1,5 1,45 1,4 1,35 1,3 - + - + - + Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały
KONCENTRACJA POPIOŁU SUROWEGO W KOŚCI PISZCZELOWEJ - KURCZĘTA RZEŹNE 59 a 58 a a 57 56 55 b b b 54 53 - + - + - + Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały
NIEŚNOŚĆ, % - KURY NIEŚNE 100 99 98 97 96 95 94 93 92 91 90 - +
MASA JAJA, G - KURY NIEŚNE 60 59,5 59 58,5 58 57,5 57 56,5 56 55,5 55 - +
ZALETY PROCESU EKSTRUZJI Ekstruzja Żelatynizacja skrobi Redukcja substancji antyżywieniowych Poprawa strawności skrobi Poprawa strawności białka i aminokwasów Poprawa przyrostów masy ciała Poprawa wykorzystania paszy Eliminacja niepożądanych mikroorganizmów Przedłużenie okresu przechowywania paszy
WPŁYW PROCESU EKSTRUZJI NA WARTOŚĆ POKARMOWĄ KRAJOWYCH ŹRÓDEŁ BIAŁKA ROŚLINNEGO Liczba przeprowadzonych doświadczeń Doświadczenia bilansowe Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały Groch Bobik Doświadczenia wzrostowe Łubin żółty Łubin wąskolistny
DOŚWIADCZENIA BILANSOWE Parametr Strawność białka, % Strawność skrobi, % AMEN Kcal/kg Łubin żółty Łubin wąskolistny Łubin biały Groch Bobik - + - + - + - + - + 79 81 80 81 79 81 79 86 85 90 - - - - - -?? 77 97 2253 2438 2051 2330 2000 2186 2175 2707 2588 3577 Redukcja: -Inhibitory trypsyny -Fosfor fitynowy -Skrobia oporna
DOŚWIADCZENIE WZROSTOWE 2,5 2 1,5 1,985 2,005 1,989 2,023 1,68 1,67 1,72 1,67 1 0,5 0 Łubin żółty surowy Łubin żółty ekstrudowany Łubin wąskolistny surowy Łubin wąskolistny ekstrudowany Przyrost masy ciała (kg) Współczynnik wykorzystania paszy (kg/kg)
Dziękuję za uwagę Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Marcin Hejdysz marhej@up.poznan.pl http://www.bialkoroslinne.iung.pl/