1 ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Zdający otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Poprawne rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w modelu, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór brak współczynników powoduje utratę 1 punktu za zapis tego równania. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. Błędny zapis jednostki jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. Należy uznać jako oznaczenie podwyższonej temperatury. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów. Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie są wymagane.
2 Egzamin maturalny z chemii 1. - za podanie liczby atomowej, symbolu pierwiastka, fragmentu konfiguracji oraz stopni utlenienia: Liczba atomowa 17 Z=17 Symbol pierwiastka Fragment konfiguracji (elektrony walencyjne) Cl 3s 2 5 3s 2 p 5 Najwyższy stopień utlenienia VII + VII + 7 7 Najniższy stopień utlenienia - I - 1 Za 5 uzupełnień 2 pkt; za 4,3 uzupełnienia 1 pkt; za 2,1 brak uzupełnień 0 pkt. - za podanie nazw obu związków: 2. Związku bardziej lotnego: propanon aceton Związku tworzącego wiązania wodorowe: propan-1-ol 3. -za napisanie równania przemiany: 54 26 Fe + 1 51 4 0n 24 Cr + 2 He 54 26 Fe + 1 51 0n 24 Cr + 4 2 α 54 51 26 Fe + n 24 Cr + α
3 - za uzupełnienie tabeli wzorami wybranych tlenków: 4. 5. 6. 1. SiO 2 2. NO 3. CaO - za określenie charakteru chemicznego tlenku cynku: amfoteryczny - za napisanie dwóch równań reakcji: Równanie reakcji z kwasem solnym: ZnO + 2H + Zn 2+ + H 2 O Równanie reakcji z wodorotlenkiem sodu: ZnO + 2 + H 2 O Zn() 2 4 - za uzupełnienie tabeli (za uzupełnienie każdego wiersza kt): Sprzężona para kwas zasada HSO 3 SO 2 3 H 3 O + H 2 O 2 x 2 x 7. - za odpowiedź: (wydajność) zmaleje
4 Egzamin maturalny z chemii a) za napisanie równania reakcji: 2Na + 2H 2 O 2Na + H 2 b) za narysowanie wykresu: za zaznaczenie na wykresie odcinka odpowiadającego energii aktywacji: 8. 9. - za napisanie odpowiedzi: (użycie katalizatora) nie wpływa (na wartość i znak entalpii), nie - za podanie wzoru katalizatora: I 2 10. - za napisanie sumarycznego równania reakcji: CH 3 CHO CH 4 + CO CH 3 CHO + I 2 + CH 3 I + HI CH 4 + CO + I 2 + CH 3 I + HI
5 a) za napisanie równania reakcji: 11. (H 2 SO 4 ) CH 3 CO + CH 3 CH 2 CH 3 COOCH 2 CH 3 + H 2 O (H 2 SO 4 ) CH 3 CO + C 2 H 5 CH 3 COOC 2 H 5 + H 2 O b) za podanie liczby moli estru: 0,67 (mola estru) 12. - za prawidłowe wskazanie probówki: II w drugiej z CaSO 4 Należy uznać wskazanie: probówka z CaCl 2 a) za napisanie dwóch równań reakcji: 2 x Równania I: Fe 2 (SO 4 ) 3 + 6Na 2Fe() 3 ( )+ 3Na 2 SO 4 13. Równania II: 2Fe() 3.) (temp Fe 2 O 3 + 3H 2 O b) za podanie metody wydzielenia węglanu wapnia: sączenie dekantacja 1 p (Powstający) osad można odsączyć. Można zdekantować roztwór znad osadu.
6 Egzamin maturalny z chemii 14. a) za podanie wzorów nazw reagentów: Reagent 1.: HCl kwas solny Reagent 2.: np. Na 2 CO 3 węglan sodu (albo wzór nazwa innego rozpuszczalnego węglanu) b) za napisanie równań reakcji: 1.: CaO + 2H + Ca 2+ + H 2 O 2.: Ca 2+ + CO 3 2- CaCO 3 ( ) (za pełny zapis jonowy należy przyznać 1 punkt) 2 x 15. - za podanie numeru wskaźnika: II
7 16. a) za metodę: za obliczenia i wynik: ph=12 przykładowe rozwiązanie: 2g n= = 0,05 mola 40g / mol 0,05mol c m = 3 = 0,01mol/dm 3 5dm [ - ] = 0,01mol/dm 3 p = 2 ph = 14-2 = 12 [ - ] = 0,01mol/dm 3 [H + 10 14 ] = = 10-12 mol/dm 3 0,01 ph= -log10-12 = 12 ph=12 b) za określenie barwy wskaźnika: czerwona Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń. Uwaga: barwa wskaźnika jest punktowana, gdy zdający wykona jakieś obliczenia, nawet jeśli są one złe, ale odpowiedź jest spójna z jego obliczeniami nie traci punktu. a) za podanie barw papierka wskaźnikowego w każdym z roztworów: 17. Roztwór chlorku glinu: na czerwono Roztwór etanolanu sodu: na niebiesko zielono niebieskozielono. b) za napisanie wzoru: Al() 3
8 Egzamin maturalny z chemii 18. - za metodę: - za obliczenia i wynik z jednostką: 535,7 kg przykładowe rozwiązanie: Fe 2 O 3 + 3CO 2Fe + 3CO 2 160 kg 112 kg x 300 kg x = 428,6 kg 428,6kg 80% 428,6kg y 100% 80% = 100% m oczekiwana Należy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentualnych wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń. y = 535,7 kg Fe 2 O 3 m oczekiwana = 535,7 kg Fe 2 O 3 300kg 80% = 100% m oczekiwana = 375 kg Fe moczekiwana 160 kgfe 2 O 3 112 kg Fe x 375 kg x=535,7 kg Fe 2 O 3 160 g 0,8 112 g x 300 kg x = 535,7 kg 19. - za napisanie równania reakcji: MnO 2 + 4HCl MnCl 2 + Cl 2 + 2H 2 O
9 20. a) za napisanie równań: Równanie reakcji redukcji: Cr 2 O 2-7 + 14H + + 6e - 2Cr 3+ + 7H 2 O Równanie reakcji utleniania: 2Br - Br 2 + 2e - (x3) b) za dobór współczynników: 2 6Br + Cr 2 O 7 + 14H + 2Cr 3+ + 3Br 2 + 7H 2 O 2 x 21. - za napisanie równania: 2H 2 O 4e - + O 2 + 4H + 22. - za obliczenie potencjału półogniwa np.: SEM = E K E A 1,10 V = E K (- 0,76 V) E K = 0,34 V - za napisanie schematu ogniwa: Zn Zn 2+ Cu 2+ Cu (+) Cu Cu 2+ Zn 2+ Zn (-)
10 Egzamin maturalny z chemii 23. - za metodę: - za obliczenia i wynik z jednostką: 0,64 g/dm 3 Przykładowe rozwiązanie: Mmol. nrt d= pv=nrt V mol = Vmol. p 3-1 -1 1mol 83,1hPa dm mol K 303K V mol = 1013 hpa V mol =24,86dm 3 /mol M mol = 16g/mol -1 16g mol d = = 0,64 g/dm 3 3-1 24,86dm mol V 1 V = 2 V 1 T2 V2 = T1 T2 T1 V 2 V 22,4 303 = 273 24,86 dm 2 = 3 / mol -1 16g mol d = 3-1 24,86dm mol d = 0,64 g/dm 3
11 a) za napisanie równania reakcji: CaC 2 + 2H 2 O CH CH + Ca() 2 CaC 2 + 2H 2 O C 2 H 2 + Ca() 2 24. b) za podanie wzoru związku C: CH 3 -CHBr 2 c) za podanie wzoru i nazwy systematycznej związku D: Wzór związku: CH 3 -CHO Nazwa związku: etanal - za napisanie dwóch równań reakcji: 2 x 25. CH 2 =CH 2 + HCl CH 3 CH 2 Cl CH 3 CH 3 + Cl 2 CH 3 CH 2 Cl + HCl CH 3 CH 2 + HCl CH 3 CH 2 Cl + H 2 O 26. a) za podanie nazwy gazu: metanal b) za określenie typu reakcji: (reakcja) polimeryzacji polimeryzacja - za podanie dwóch zależności np.: 2 x 27. Zależność 1.: Ze wzrostem długości łańcucha węglowego wzrasta temperatura wrzenia alkoholi. Im krótszy łańcuch węglowy, tym niższa temperatura wrzenia alkoholu. Zależność 2.: Im bardziej rozgałęziony łańcuch, tym niższa temperatura wrzenia alkoholu. 28. - za podanie nazwy alkoholu: heksan-1-ol heptan-1-ol
12 Egzamin maturalny z chemii a) za podanie nazw substancji w probówkach: 2 x Probówka I: metanol 29. Probówka II: kwas etanowy (octowy) b) za stwierdzenie: (Substancja w probówce III jest) reduktorem. 30. a) za narysowanie wzoru dipeptydu: H 2 N CH CO NH CH CH CH 2 2 H 2 N CH CH 2 C O NH CH CH 2 CO C O Jeżeli zdający narysuje prawidłowo wzór cyklicznego dipeptydu również otrzymuje 1 pkt. H 2 N CH CH 2 C O NH CH CH 2 CO b) za określenie rzędowości: I(-rzędowy) 1º
13 - za podanie wzoru aminokwasu: 31. CH 3 -CH 2 -CH-CO NH 2 CH 3 -CH-CH 2 -CO NH 2 CH 2 -CH-CO NH 2 CH 3 32. - za napisanie wzoru monomeru: CH CH 2