Sprawozdanie. z działalności. za rok 2013

Sprawozdanie z działalności za rok 2013 BioCentrum Edukacji Naukowej (BioCEN), ul. Księcia Trojdena 4, 02 109 Warszawa T: 22 597 07 68 F: 22 597 07 15 E: biocen@iimcb.gov.pl W: Copyright Fundacja BioEdukacji, 2011

W ROKU 2013 W LABORATORIACH BIOCEN DOSTĘPNE BYŁY NASTĘPUJĄCE TEMATY WARSZTATÓW: WARSZTATY DLA SZKÓŁ LICEALNYCH Zbadaj swój DNA Biotechnologia przeciwciał w klinice Na tropach białek Jak wycisnąć meduzę z bakterii... i inne cuda biotechnologii Zabawy z bakteriami Zielone bakterie Cele BioCentrum Edukacji Naukowej edukacja biologiczna i popularyzacja biologii w Polsce; poprawa stanu wiedzy i świadomości roli biologii w społeczeństwie; kształtowanie postaw i opinii dotyczących biologii i jej osiągnięć, także w kontekście kariery zawodowej; zwiększanie prestiżu instytucji założycielskich. Cele realizujemy poprzez działania organizujemy i prowadzimy ogólnodostępne wykłady, szkolenia, pokazy, warsztaty i konferencje; opracowujemy materiały edukacyjne do nauczania biologii w szkołach wszystkich szczebli; współpracujemy z naukowcami, nauczycielami, dziennikarzami i wszystkimi osobami zainteresowanymi biologią; realizujemy projekty, których głównym celem jest atrakcyjne przekazywanie wiedzy biologicznej. Wydarzenia szczególne 2013 WARSZTATY DLA SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH Drożdże żywe mikrofabryki Czy wiesz co jesz Na tropach DNA WARSZTATY DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH Zobacz DNA WARSZTATY RODZINNE Dlaczego rośliny nie muszą jeść? Na tropach DNA - zostań detektywem i rozwiąż zagadkę kryminalną Wszyscy jemy geny czyli o DNA na wesoło Ile witamin jest w cukierkach Interaktywna mapa ośrodków edukacji pozaformalnej stworzona przez Instytut Badań Edukacyjnych. Czerwone punkty oznaczają instytucje, które zostały poddane badaniom pogłębionym. Wśród nich znajduje się BioCEN 2 Interaktywna mapa ośrodków pozaformalnej edukacji przyrodniczej wykonana przez Instytut Badań Edukacyjnych Instytut Badań Edukacyjnych w roku 2012 wykonywał badania pod tytułem Dobre praktyki w przyrodniczej edukacji pozaformalnej. Badania oferty zajęć przyrodniczych. Głównym celem przeprowadzonego badania było uzyskanie informacji, na ile zajęcia przyrodnicze prowadzone przez ośrodki edukacji pozaformalnej dla grup uczniów pod opieką nauczyciela może przyczyniać się do kształtowania i rozwijania umiejętności rozumowania naukowego. Badanie pozwoliło także na wyłonienie przykładów dobrych praktyk w tym obszarze. BioCentrum Edukacji Naukowej zostało wybrane jako jedno z 50 miejsc edukacji pozaformalnej z grupy 348 ośrodków w całym kraju. W badanych ośrodkach diagnozowano przykłady dobrych praktyk. W BioCEN na podstawie badań i bezpośrednich obserwacji wyróżniono, między innymi, następujące dobre praktyki: Realizacja zajęć Oferowanie zajęć dla małych grup i praca w małych grupach Wykorzystanie metod aktywizujących (doświadczenie, obserwacja, warsztat) oraz form mieszanych (łączących metody podające i praktyczne) Wydłużenie czasu zajęć ponad godzinę lekcyjną lub zegarową Wykorzystanie materiałów dydaktycznych wspomagających pracę ucznia. Dostosowanie zajęć do odbiorców i aktywizowanie uczestników Rozwijanie na zajęciach umiejętności związanych z rozumowaniem naukowym najczęściej poprzez realizację doświadczeń i obserwacji oraz określanie związków przyczynowo - skutkowych Dbałość o zaangażowanie, zainteresowanie uczestników zajęć Obserwowane zajęcia pozwalały realizować doświadczenia w zakresie opisanym w celach kształcenia Nowej Podstawy Programowej dla przedmiotu biologia oraz odnosiły się do umiejętności ważnych w edukacji przyrodniczej związanych z rozumowaniem naukowym w tym: realizacją doświadczeń i obserwacji, formułowaniem wniosków, określaniem związków przyczynowo-skutkowych

Materiały dydaktyczne zgodne z wymaganiami ogólnymi NPP, sprzyjające samodzielnej pracy ucznia * W roku 2013 IBE przygotowało Interaktywną Mapę Pozaformalnych Ośrodków Edukacji Przyrodniczej, która jest dostępna na stronie Entuzjaści Edukacji http://eduentuzjasci.pl/badania/110-badanie/556-dobre-praktyki-wprzyrodniczej-edukacji-pozaformalnej-badania-oferty-zajec-przyrodniczych. html?showall=&start=6. Dzięki mapie nauczyciele w całym kraju mogą wyszukać zajęcia i warsztaty laboratoryjne o tematyce przyrodniczej. Na mapie znajduje się również bezpośredni link do strony internetowej BioCEN-u. *Wyniki badania zrealizowanego przez Pracownię Przedmiotów Przyrodniczych IBE nie mogą stanowić podstawy do oceny czy rankingowania ośrodka, są jedynie próbą odpowiedzi na cel zrealizowanego badania i tak należy je traktować. http://eduentuzjasci.pl/pl/badania/110-badanie/556-dobre-praktyki-w-przyrodniczejedukacji-pozaformalnej-badania-oferty-zajec-przyrodniczych.html II Kongres Polskiej Edukacji W roku 2013 odbył się II Kongres Polskiej Edukacji, w którym wzięło udział ponad 1300 nauczycieli i dydaktyków z całego kraju. Oprócz sesji plenarnych w ramach kongresu zorganizowano 12 sesji tematycznych poświęconych różnym aspektom edukacji: od wychowania przedszkolnego, po edukację zawodową i wyższą. BioCEN prezentował na swoim stanowisku ofertę skierowaną do szkół i do nauczycieli. Warsztaty laboratoryjne W roku 2013 BioCEN zorganizował 256 kilkugodzinnych warsztatów laboratoryjnych, w których uczestniczyła rekordowa liczba uczniów: 4146. Byli to uczniowie szkół licealnych, gimnazjalnych oraz podstawowych z całej Polski. Do BioCEN-u przyjechało 144 grupy z Warszawy oraz aż 112 grup spoza stolicy. Oprócz szkół, które są stałymi odbiorcami naszej działalności gościliśmy także dzieci i młodzież z takich miejscowości jak: Węgorzewa, Działdowa, Ostrołęki, Radzynia Podlaskiego, Radomia, Krasnegostawu, Krosna, Kluczborka, Starachowic i Sochaczewa Tym samym od początku działalności w zajęciach uczestniczyło już ponad 17000 młodych osób z całego kraju. W minionym roku zostały zaktualizowane, unowocześnione i ujednolicone wszystkie prezentacje multimedialne, wykorzystywane w trakcie warsztatów laboratoryjnych. Dostępne statystyki wskazują, że co roku liczba odwiedzin strony internetowej BioCEN wzrasta, osiągając w roku 2013 ponad 100000 odsłon. 1. Młodzież licealna Agnieszka Chołuj na stoisku BioCEN podczas II Kongresu Polskiej Edukacji 2009 2010 2011 2012 2013 Liczba uczestników warsztatów laboratoryjnych w roku 2013. Uczniowie szkół licealnych, gimnazjalnych i podstawowych Najwięcej warsztatów w roku 2013 odbyło się dla młodzieży licealnej. Ich liczba wyniosła 109, a uczestniczyło w nich 1651 uczniów. Kontynuowano te same tematy, co w roku ubiegłym. 2. Młodzież gimnazjalna W roku 2013 przeprowadzono 88 warsztatów dla szkół gimnazjalnych, w których uczestniczyło 1466 uczniów. Obecnie oferowane zajęcia to: Czy wiesz, co jesz?, Drożdże żywe mikrofabryki oraz nowość z roku 2012 Na tropach DNA. Tematyka zajęć jest zgodna z nową podstawą programową gimnazjum, warsztaty te cieszą się dużą popularnością. Trwają pracę nad uruchomieniem czwartego tematu dla gimnazjalistów pod tytułem Enzymy w akcji. Podczas tych warsztatów uczniowie będą eksperymentować z enzymami obecnymi w ludzkim organizmie. Temat ten jest w pełni zgodny z wymaganiami podstawy programowej dla gimnazjum. Uczennice z gimnazjum podczas warsztatów laboratoryjnych Na tropach DNA 3

Aleksandra Piechnik podczas warsztatów laboratoryjnych dla uczniów szkół gimnazjalnych N i n a St a c h ow i c z p o d c z a s w a r s z t a tów d l a uczniów ze szkół podstawowych Zobacz DNA! Warsztaty dla dzieci wraz opiekunami Wszyscy jemy geny 4 3. Dzieci ze szkół podstawowych W roku 2012 opracowano nowe zajęcia warsztatowe dla uczniów ze szkół podstawowych. Podczas warsztatów pod tytułem Zobacz DNA młodzi uczestnicy poznają podstawowe fakty na temat budowy i funkcji kwasu deoksyrybonukleinowego, badają własne cechy wypełniając certyfikat genetyczny oraz izolują DNA z owocu kiwi. W roku 2013 odbyło się 59 warsztatów, w których uczestniczyło 1033 uczniów z warszawskich szkół podstawowych. Zajęcia cieszyły się dużym zainteresowaniem ze strony nauczycieli. Rozpoczęto prace nad opracowaniem dwóch nowych warsztatów dla młodszych odbiorców. Będą to zajęcia o tematyce żywieniowej Tajemnice jedzenia oraz mówiące w ciekawy sposób 0 podstawach chemii pt. Kwaśne - niekwaśne. 4. Zajęcia dla dzieci wraz z opiekunami W roku 2013 odbyło się łącznie 9 warsztatów, w których uczestniczyło około 120 osób. Popołudniowe warsztaty dla dzieci wraz z opiekunami odbywają się w BioCentrum Edukacji Naukowej od roku 2012. Są to kameralne zajęcia, w których uczestniczy maksymalnie 8 par. Warsztaty te stwarzają unikalną szansę wspólnego poznawania świata biologii i wykonywania eksperymentów pod opieką osób prowadzących. Tematy oferowane w ramach tych zajęć to: Na tropach DNA - zostań detektywem i rozwiąż zagadkę kryminalną! Uczestnicy zajęć wcielają się w detektywów poszukujących złodzieja czekolady W czasie trwania śledztwa izolują własne DNA. Uwidaczniają odciski palców metodą powszechnie znaną w kryminalistyce i wykonują elektroforezę barwników będącą modelem prawdziwej elektroforezy DNA. Wszyscy jemy geny, czyli o DNA na wesoło! Gen, DNA, organizmy genetycznie modyfikowane tzw. GMO, klonowanie, biotechnologia - te terminy, często mylone i źle kojarzone, mogą budzić lęk. Zajęcia miały na celu odczarować te podstawowe pojęcia biologii i biotechnologii oraz pokazać, czym naprawdę zajmują się naukowcy. Uczestnicy zajęć izolowali DNA z owoców, oglądali świecące bakterie, pracowali z enzymami, które są produktem przemysłu biotechnologicznego. Ile witamin jest w cukierkach ten temat warsztatów rodzinnych pozwala dzieciom eksperymentować przy użyciu najprostszych kuchennych produktów. Dzieci wraz z rodzicami sprawdzają, ile witamin naprawdę jest w witaminizowanych cukierkach. Czy z oleju, soku z czerwonej kapusty i octu można skonstruować kuchenne jojo i jak ono działa. Na koniec każdy uczestnik produkuje mydło z oliwy. Dlaczego rośliny nie muszą jeść Najwyższe drzewo na świecie osiągnęło wysokość 115 m, czyli więcej niż niejeden wieżowiec Warszawy. Dziennie, bambus przyrasta nawet o 1 m a część bananowca aż o 160 cm! Powszechnie wiadomo, że rośliny potrzebują dużo wody do życia, ale skąd czerpią resztę potrzebnych składników, aby bić takie rekordy? Właśnie na to pytanie odpowiadamy podczas warsztatów. 3. Dzieci Tak jak w poprzednich latach, pewna liczba zajęć BioCEN prowadzona jest dla młodszych dzieci. Zajęcia odbywają się w naszej siedzibie albo poza nią. Wzięło w nich udział w sumie około 120 dzieci w wieku 6 12 lat. warsztaty laboratoryjne dla 3 grup ze szkół współpracujących z Fundacją Chorób Rzadkich. Warsztaty były poświęcone DNA. Dzieci wraz z opiekunami odwiedziły siedzibę BioCEN Pierwszy raz w historii BioCEN zorganizowaliśmy naukowe urodziny dla

około 20 dzieci w naszym laboratorium W ramach Warszawskich Dni Rodzinnych odbyły sie krótkie warsztaty pokazowe dla wszystkich, którzy chcieli przekonać się, na czym polegają warsztaty dla dzieci razem z opiekunem. W trakcie tej imprezy odwiedziło nas około 60 osób. Do laboratorium przybyła również ekipa Panoramy z programu II TVP. 5. Warsztaty dla olimpijczyków 14 kwietnia, podobnie jak w latach ubiegłych, w trakcie ogólnopolskiego finału XLII Olimpiady Biologicznej, odbyły się warsztaty laboratoryjne dla uczestników olimpiady. Podczas warsztatów uczniowie wykonywali testy diagnostyczne stosowane w badaniach medycznych oraz poznawali podstawowe zagadnienia z immunologii. Warsztaty poprowadził ich autor Marek Kulka Warsztaty laboratoryjne dla finalistów Olimpiady Biologicznej: prowadzący Marek Kulka Działania skierowane do nauczycieli 1. XII Sympozjum Naukowe dla nauczycieli 7 grudnia 2013 zorganizowaliśmy XII Sympozjum Naukowe dla Nauczycieli biologii, we współpracy z Instytutem Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN. Jak co roku Sympozjum było okazją do całodniowego spotkania nauczycieli biologii z zaproszonymi naukowcami. Spotkanie możliwe było dzięki finansowaniu przez Fundację BioEdukacji i Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego w ramach projektu BIOIMAGINE. Wzięło w nim udział ponad 50 nauczycieli biologii z całej Polski. Organizatorzy zapewnili uczestnikom materiały konferencyjne (skrypty z wydrukowanymi prezentacjami), certyfikat uczestnictwa w Sympozjum oraz lunch i przerwy kawowe. Cykl wykładów przygotowanych i prowadzonych przez naukowców z warszawskich placówek naukowych, specjalnie pod kątem nauczycieli, wygłosili: XII Sympozjum Naukowe dla nauczycieli z całej Polski 7 grudnia 2013 prof. dr hab. Joanna Szczepanowska Dobro i zło w jednym, czyli funkcje mitochondriów w komórce Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN prof. dr hab. Marta Miaczyńska Nagroda Nobla 2013: transport pęcherzykowy czyli logistyka w komórce Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej prof. dr hab. Sławomir Pikuła Struktura i funkcje białek Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN prof. dr hab, Ewelina Knapska Jak przestać się bać? Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN mgr Łukasz Górski Nie zabieraj organów do nieba - transplantologia w Polsce (Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej WUM, Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus. Zrealizowane projekty W 2013 roku w BioCEN zrealizowano 2 projekty edukacyjne, przeprowadzone dzięki środkom zdobytym przez Fundację BioEdukacji w konkursach Biura Edukacji m. st. Warszawy. prof. dr hab. Marta Miączyńska wygłaszająca wykład pod tytułem Nagroda Nobla 2013: transport pęcherzykowy czyli logistyka w komórce 5

Uczniowie gimnazjum podczas warsztatów laboratoryjnych w trakcie realizacji projektu Eksperymentuję w naukowym laboratorium! Biologiczne warsztaty dla uczniów szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych i podstawowych Zdjęcia z lekcji z wykorzystaniem pakietu eksperymentów w szkole podstawowej (1) Zdjęcia z lekcji z wykorzystaniem pakietu eksperymentów w szkole podstawowej (2) 6 1. Eksperymentuję w naukowym laboratorium! Biologiczne warsztaty dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Projekt realizowany w okresie od 01.07. do 31.12.2013 r., dofinansowanie z miasta: 25000 zł, koszt całkowity: 32365 zł. Celem projektu było rozwijanie i inspirowanie uczniów warszawskich gimnazjów i liceów zagadnieniami naukowymi z biologii i nauk przyrodniczych w zakresie wykraczającym poza programy szkolne oraz poszerzenie ich wiedzy i umiejętności praktycznych ze szczególnym naciskiem na genetykę i biologię molekularną. Była to kolejna edycja projektu, który cieszy sie ogromnym powodzeniem wśród uczniów i nauczycieli warszawskich szkół. W 30 warsztatach zorganizowanych przez Fundację BioEdukacji wzięli udział uczniowie zarówno szkół gimnazjalnych jak i ponadgimnazjalnych, w tym także uczniowie należący do kółek biologicznych i przygotowujący się do konkursów biologicznych oraz matury międzynarodowej. Uczniowie poszerzyli swoją wiedzę z zakresu biologii i biotechnologii. Zagadnienia z biologii molekularnej i genetyki, z którymi zapoznali się uczestnicy podczas warsztatów, były zgodne z celami kształcenia zawartymi w podstawie programowej, ale też niektóre z nich znacząco wykraczały poza programy szkolne. Dodatkowo podczas samodzielnej pracy uczniowie zapoznali się z zasadami i nowoczesnymi technikami przeprowadzania doświadczeń biologicznych w profesjonalnym laboratorium. W ankietach ewaluacyjnych uczniowie bardzo pozytywnie ocenili warsztaty, zwrócili uwagę na przydatność zdobytej wiedzy w szkole, na maturze i/lub ewentualnych przyszłych studiach oraz w życiu codziennym. Wysoką jakość warsztatów potwierdzili także nauczyciele podczas rozmów z prowadzącymi warsztaty. Koordynatorką projektu była Aleksandra Kot-Horodyńska. 2. Pudełko Małego Naukowca - pakiet eksperymentów przyrodniczych dla uczniów szkół podstawowych Projekt realizowany w okresie od 1.07. do 31.12.2013 r., dofinansowanie z Miasta: 20000 zł, koszt całkowity: 25200 zł. W ramach projektu opracowano merytorycznie Przewodnik dla nauczyciela z wzorem karty pracy dla uczniów oraz scenariusze 9 doświadczeń biologicznych dla warszawskich uczniów szkół podstawowych. Skrypt zawierał krótki wstęp teoretyczny do każdego doświadczenia. Ponadto opracowano merytorycznie zawartość i skompletowano 80 pakietów eksperymentów dla szkoły podstawowej. W skład pakietów, oprócz drobnego sprzętu laboratoryjnego i odczynników oraz Podręcznika dla nauczyciela, wchodziła książeczka dla uczniów Eksperymentowanie jest fajne!. Cele założone przy realizacji zadania zostały osiągnięte, zarówno pod względem merytorycznym, jak i liczbowym. W projekcie wzięło udział aż 80 szkół podstawowych z terenu całej Warszawy. Projekt został opracowany tak, aby mogło z niego skorzystać kilka klas z każdej szkoły. Pudełko Małego Naukowca rozdawane nieodpłatnie - wyrównało dostęp szkół do profesjonalnych pomocy naukowych. Nie tylko wzbogaciło wyposażenie, ale też uzupełniło i rozszerzyło ich ofertę edukacyjną. Zarówno skrypt, karta pracy jak i scenariusze doświadczeń zostały przygotowane oraz przetestowane w laboratorium przez wieloletnich pracowników Fundacji BioEdukacji, mających bogate doświadczenie w prowadzeniu warsztatów edukacyjnych dla najmłodszych uczniów. Materiały zostały wzbogacone w ilustracje wykonane przez profesjonalnego grafika. Projekt umożliwia nauczycielom i uczniom samodzielne wykonanie w warunkach szkolnych takich doświadczeń jak na przykład wyizolowanie DNA z komórek roślinnych, wykrycie obecności aktywnej katalazy, sprawdzenie ph różnych substancji używanych na co dzień w każdym domu oraz sprawdzenie zawartości witaminy C w produktach spo-

żywczych. Uczniowie zapoznali się z podstawami naukowego sposobu myślenia: interpretowania wyników, wyciągania wniosków oraz łączenia wiedzy z różnych dziedzin. W starszych klasach uczniowie zapoznali się z pojęciem próby kontrolnej i badawczej oraz nauczyli się, jak należy wyciągać wnioski na podstawie otrzymanych wyników. Ideą projektu było, aby wspólne wykonywanie eksperymentów w przyszłości przełożyło się na wzrost umiejętności rozumowania w naukach przyrodniczych. Spośród 80 warszawskich szkół podstawowych, które wzięły udział w projekcie 69 szkół przesłało ankiety ewaluacyjne. Ogólna ocena projektu wynikająca z ankiet jest bardzo dobra. Przeważająca liczba nauczycieli przyznała maksymalną liczbę punktów w obu kategoriach. Oznacza to, że projekt był bardzo interesujący zarówno dla uczniów (87%), jak i nauczycieli (76%). Żaden z nauczycieli nie przyznał mniej niż 4 punkty, oceniając materiały pod kątem zainteresowania uczniów. Równie wysoko zostały ocenione materiały pod względem merytorycznym. Zarówno poradnik dla nauczyciela, jak i książeczka Eksperymentowanie jest fajne! nie zostały ocenione poniżej 4 punktów (w skali od 0 do 5). 82% nauczycieli przyznało maksymalną liczbę punktów poradnikowi dla nauczyciela i aż 88% nauczycieli oceniło najwyżej książeczkę dla uczniów. Na pytanie, czy eksperymenty i sposób ich przeprowadzenia są opisane w sposób zrozumiały wszyscy nauczyciele odpowiedzieli TAK. Okładka przewodnika dla nauczycieli prowadzących eksperymenty wraz z uczniami w klasie Popularyzacja nauki 1. XVII Piknik Naukowy 15 czerwca 2013 roku odbył się XVII Piknik Naukowy Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik tym razem pod hasłem Życie. Był to pierwszy Piknik na Stadionie Narodowym. Od godziny 10.00 do 20.00 nasze stanowisko odwiedziły setki zwiedzających. BioCEN wraz z Fundacją BioEdukacji, zgodnie ze swoją tradycją, przygotowały interaktywne warsztaty, które cieszyły się ogromnym powodzeniem. Razem z prowadzącymi warsztat Naszyjnik z DNA wykonało pod naszym kierownictwem setki uczestników pikniku. Zgodnie z hasłem tegorocznego pikniku oprócz naszyjnika zwiedzający mogli obserwować pod mikroskopem kilka gatunków żywych pierwotniaków. Organizmy te zostały nam udostępnione przez panią profesor Hannę Fabczak z Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN, za co w tym miejscu serdecznie dziękujemy! 2. XVII Festiwal Nauki W dniach 20 29 września odbywał się kolejny XVII Festiwal Nauki w Warszawie. W trakcie jego trwania zaproponowaliśmy następujące warsztaty: WARSZTATY DLA SZKÓŁ 24.09.2013 Zobacz DNA dla uczniów szkoły podstawowej 25.09.2013 Na tropach DNA dla uczniów gimnazjum 26.09.2013 Zobacz DNA dla uczniów szkoły podstawowej 27.09.2013 Na tropach DNA dla uczniów gimnazjum WARSZTATY RODZINNE dla dzieci wraz z opiekunami 24.09.2013 Na tropach DNA 25.09.2013 Ile witamin jest w cukierkach i inne kuchenne eksperymenty 26.09.2013 Wszyscy jemy geny 27.09.2013 Dlaczego rośliny nie muszą jeść? 3. XVII Festiwal Nauki w Jabłonnej W dniu 21 września w Parku Pałacowym w Jabłonnej odbył się XVII Ania Wasążnik opowiada o pierwotniakach podczas Pikniku Naukowego BioCentrum Edukacji Naukowej i Fundacji BioEdukacji Tłumy uczestników Pikniku Naukowego, izolujących DNA z własnego policzka 7

Festiwal Nauki w Jabłonnej. W tym roku nasza propozycja zawierała dwa warsztaty: Jak zaplanować własny eksperyment naukowy? podczas warsztatu uczestnicy dowiedzieli się, co to jest hipoteza, metoda badawcza, wniosek i wynik. Własnoręcznie przeprowadzali prosty eksperyment naukowy polegający na wykrywaniu skrobi w różnych produktach spożywczych Naszyjnik z DNA przy użyciu prostych odczynników chemicznych uczestnicy samodzielnie izolowali DNA z własnych komórek. 4. VII Festiwal Nauki Małego Człowieka Aleksandra Piechnik podczas VII Festiwalu Małego Człowieka w Warszawie. W dniu 28 września, odbył się po raz kolejny Festiwal Małego Człowieka. Na naszym stanowisku młodzi uczestnicy warsztatów mogli dowiedzieć się: jak kodowana jest informacja genetyczna, jak zbudowane jest DNA, budowali model nici DNA z kolorowych elementów oraz dowiedzieli się gdzie jest DNA a gdzie go nie ma. Ponadto zaprosiliśmy uczestników Festiwalu Małego Człowieka do zrobienia naszyjnika z własnym DNA. Każdy mógł również wyizolować DNA z kiwi. Młodzi Naukowcy podczas warsztatu mogli przekonać się, iż człowiek i kiwi (owoc) są do siebie bardziej podobni niż to się wydaje na pierwszy rzut oka. Zarówno kiwi jak i człowiek jako organizmy żywe posiadają DNA. 5. VI Piknik Industrialny w Stalowej Woli W dniu 10 października, odbył się po raz szósty Piknik Industrialny w Stalowej Woli. BioCEN uczestniczył w tym wydarzeniu po raz pierwszy. Zaproponowaliśmy uczestnikom Pikniku nasze dwa najbardziej popularne warsztaty, które realizujemy podczas imprez podobnego typu w Warszawie. Było to wykonanie naszyjnika z własnym DNA oraz przeprowadzenie eksperymentu w standardach metody naukowej. Zestawy doświadczalne Marta Strumiłło podczas VII Festiwalu Nauki Małego Człowieka w Warszawie Jacek Patryn podczas warsztatów w Stalowej Woli w trakcie VI Pikniku Industrialnego W ramach działalności gospodarczej w 2013 roku Fundacja prowadziła sprzedaż zestawów doświadczalnych. Wszystkie nasze działania w ramach działalności gospodarczej zbieżne są z misją Fundacji, a cały uzyskany z tej działalności dochód przeznaczony jest na działalność statutową Fundacji. W roku 2013 zakończyliśmy współpracę z firmą Eduko zajmującą się dystrybucją pomocy dydaktycznych w szkołach, ponieważ współpraca ta wiązała ze znaczącą podwyżką cen naszych zestawów. Utrzymaliśmy natomiast współpracę z firmami Inforis i Empirioskop. Obecnie w naszej ofercie znajduje się 6 zestawów: Słodki Świat Enzymów, Badamy DNA, Barwniki fotosyntetyczne oraz Naszyjnik z DNA (2), Naszyjnik z DNA (25) jak również gra planszowa pod tytułem Śladami Ewolucji. Łącznie sprzedaż w roku 2013 wyniosła 214 zestawów oraz 11 uzupełnień i była ona wyższa niż w roku 2012. Wszystkie zestawy są dopasowane do nowej podstawy programowej obowiązującej w gimnazjum, która nakłada na nauczycieli obowiązek wykonywania eksperymentów. Oferta zestawów doświadczalnych jest cały czas udoskonalana i poszerzana. Obecnie trwają starania, by wprowadzić do dystrybucji Zestawy, które powstały w ramach projektów dla szkół gimnazjalnych i podstawowych. Został opracowany już skład pudełka jak i wszelkie materiały merytoryczne: protokoły eksperymentów, przewodnik dla nauczyciela, karty pracy dla uczniów. 8

Współpraca krajowa 1. Centrum Edukacji Obywatelskiej W październiku 2013 zakończyliśmy współpracę przy realizacji projektu zleconego przez MEN, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, priorytet: wysoka jakość systemu oświaty, działanie: poprawa jakości kształcenia, modernizacja treści i metod kształcenia. Projekt pod nazwą Akademia Uczniowska obejmował ponad 300 gimnazjów i około 35 tysięcy gimnazjalistów w pięciu województwach. W ramach zajęć dodatkowych gimnazjaliści planowali i przeprowadzali, zgodnie z metodą naukową, obserwacje, eksperymenty i projekty zespołowe. Nauczyciele ze szkół biorących udział w programie uczestniczyli w szkoleniach, opartych o metodę internetowego coachingu, dotyczących planowania obserwacji i eksperymentów, prowadzenia projektów uczniowskich, motywowania uczniów do nauki. Bio- Centrum Edukacji Naukowej pełniło w projekcie rolę eksperta od biologii. Zajmowało się korygowaniem planów eksperymentów, sprawdzaniem poprawności wykonania doświadczeń uczniowskich oraz pomysłów nauczycielskich. Jednym z celów projektu Akademia Uczniowska jest powstanie bazy doświadczeń do wykonania w szkole. Scenariusze są tworzone przez samych nauczycieli biorących udział w projekcie, natomiast ich standaryzacją, dopracowaniem merytorycznym oraz korektą zajmowało się BioCentrum Edukacji Naukowej. W roku 2014 planowane jest wydanie publikacji ze wszystkimi protokołami doświadczeń, które powstały w ramach projektu. 2. Olimpiada Biologiczna Prowadzona od lat współpraca z Komitetem Głównym Olimpiady Biologicznej owocuje organizacją warsztatów dla olimpijczyków oraz szkoleń dla laureatów udających się na finały międzynarodowe, a także możliwością zaprezentowania działalności BioCEN nauczycielom opiekującym się olimpijczykami. 3. Fundacja Chorób Rzadkich W roku 2013 nawiązaliśmy współpracę z Fundacją Chorób Rzadkich. Fundacja ta z okazji 60-lecia odkrycia struktury DNA zaplanowała akcję edukacyjną powiązaną z upowszechnieniem wiedzy na temat chrób rzadkich. W ramach organizacji wspólnego wydarzenia BioCEN zaprosił na warsztaty o DNA 3 grupy uczniów ze szkół wspólpracujących z Fundacją Chorób Rzadkich. Przeprowadziliśmy również wspólnie happening na placu przed stacją Metra Centrum. Podczas tego wydarzenia na stanowisku BioCEN każdy przechodzień mógł dowiedzieć się, co to jest DNA jaka jest jego budowa oraz funkcja, jaki jest związek pomiędzy wieloma chorobami a zmianami w DNA. W tak zwanym Skarbcu AU zbierane są protokoły eksperymentów biologicznych do wykorzystania w szkole Współpraca z Fundacją Chorób Rzadkich 3. Patronaty BioCEN wraz z Fundacją BioEdukacji objął patronatem Konferencję GMO - szanse czy zagrożenia?, która odbyła się w dniach 22-24 listopada 2013 roku na Wydziale Biologii UW. Konferencja została zorganizowana przez członków Koła Naukowego Genetyki i Epigenetyki UW w ramach projektu GMO - szanse czy zagrożenia? BioCEN wraz z Fundacją BioEdukacji objął patronatem medialnym II Plakat promujący Konferencję GMO szanse czy zagrożenia? Międzyuczelniane Sympozjum Biotechnologiczne Symbioza im. prof. organizowaną przez studentów Wydziału Biologii UW Krzysztofa W. Szewczyka. 9

W roku 2013 rozpoczęliśmy współpracę z Fundacją Marcelego Nenckiego. W tym roku BioCEN rozpowszechniał wydarzenia organizowane przez Fundację na swojej stroni www, FB jak również w rozsyłanych newsletterach do nauczycieli biologii z naszej bazy adresowej. Współpraca międzynarodowa Obecnie mamy już 1084 fanów naszej strony na facebooku. Głównymi administratorkami strony w roku 2013 była Karolina Kurzela i Anna Wasążnik Kontynuowaliśmy promowanie wśród polskich nauczycieli przedmiotów przyrodniczych czasopisma Science in School. Jest to wydawnictwo EIROforum wspierane przez Komisję Europejską. Czasopismo, dostępne również w wersji on-line, promuje edukację naukową w zakresie przedmiotów przyrodniczych. Na stronach internetowych BioCentrum Edukacji Naukowej znajdują się linki do wszystkich artykułów o tematyce biologicznej znajdujących się na stronach Science in School. Zdobywanie finansowania 1. Konkurs Biura Edukacji m.st. Warszawa Pod koniec roku 2013 złożyliśmy dwa projekty do Biura Edukacji m. st. Warszawy do realizacji w roku 2014. W ramach obszaru priorytetowego: Programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży o zainteresowaniach naukowych, w szczególności dotyczących nauk ścisłych, uwzględniające takie formy zajęć jak: wykłady, ćwiczenia laboratoryjne, badania, seminaria, warsztaty złożyliśmy projekt pod tytułem: Pierwotniaki organizmami modelowymi - zajęcia laboratoryjne dla uczniów szkół licealnych. W ramach obszaru priorytetowego: Programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży o zainteresowaniach naukowych, w szczególności dotyczących nauk ścisłych, uwzględniające takie formy zajęć jak: wykłady, ćwiczenia laboratoryjne, badania, seminaria, warsztaty złożyliśmy projekt pod tytułem: Eksperymentuję, poznaję, rozumiem! - biologiczne warsztaty laboratoryjne dla uczniów warszawskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Działania promocyjne Quiz opublikowany w warszawskim metrze. Zadania został y ułożone na podstawie zestawu py tań ankiety oceniającej znajomość podstawow ych faktów naukowych w społeczeństwach europejskich 10 Strona www Udoskonalamy stronę internetową pod adresem. Jest ona obecnie nowoczesna, a system, w którym została zbudowana, umożliwia nam jej ciągłą aktualizację. Facebook BioCEN Na stronach FB popularyzujemy działania instytutów założycielskich, wydarzenia takie jak: wykłady o tematyce biologicznej, informacje na temat naszej działalności jak również ciekawsze doniesienia ze świata biologicznych badań naukowch. Grupa naszych fanów sukcesywnie rośnie w roku 2013 zdobyliśmy 1084 subskrybentów. Media w BioCentrum Edukacji Naukowej W roku 2013 nasi współpracownicy w laboratorium BioCentrum Edukacji Naukowej współtworzyli ofertę edukacyjną obecną w mediach i zrealizowali następujące projekty: W 2013 opublikowany został quiz w warszawskim metrze poświęcony

ważnym zagadnieniom biologicznym. Quiz trwał tydzień i dał szansę pasażerom metra sprawdzenia bądź wzbogacenia swojej wiedzy na temat fundamentalnych zagadnień współczesnej biologii. Seria pytań była wzorowana na ankiecie, która została przeprowadzona w całej Europie i próbowała sprawdzić wiedze naukową społeczeństwa. (luty 2013) Odcinek Oferta Pana Alberta realizowany na potrzeby portalu naukowego dla dzieci i młodych odbiorców. W odcinku o tytule Brud, kompas i pająki Jacek Patryn opowiadał o bakteriach występujących w środowisku oraz o sposobie hodowli bakterii w laboratoriach naukowych. (marzec 2013). W ramach Warszawskich Dni Rodzinnych, w laboratorium gościliśmy dzieci wraz z opiekunami na darmowych zajęciach, prezentujących naszą ofertę skierowaną do indywidualnych odbiorców. W Panoramie TVP 2 transmitowano relacje z naszego laboratorium. (marzec 2013) Z okazji 60 rocznicy odkrycia struktury DNA uruchomiliśmy kolejny quiz na ekranach w warszawskim metrze. Składał się on z kilkunastu pytań, które przez tydzień pokazywały się na ekranach. Tym razem quiz dotyczył DNA jego budowy i funkcji w organizmach żywych. (kwiecień 2013) Film Transformacja bakterii w kilku krokach będący uzupełnieniem do artykułu Piotra Kossobudzkiego w Gazecie Wyborczej dostępny na stronach internetowych Gazety Wyborczej: (http://wyborcza. pl/1,75400,14198699,jak_zrobic_swiecace_bakterie Pokaz_krok_po_ kroku.html). Anna Wasążnik z BioCentrum Edukacji Naukowej prezentowała podstawowe procedury wykonywane podczas transformacji bakterii, (czerwiec 2013). Odcinek Jak to działa? cykliczny program w Programie I Polskiej Telewizji poświęcony mikrobiologii. Maciej Lirski prezentował techniki laboratoryjne wykorzystywane w laboratoriach mikrobiologicznych. (październik 2013). Plany na przyszłość Podstawowym założeniem działalności BioCentrum Edukacji Naukowej w przyszłości jest utrzymanie działalności programowej na niezmiennie wysokim poziomie. W tym mieści się przede wszystkim prowadzenie warsztatów laboratoryjnych dla młodzieży oraz kursów dla nauczycieli poświęconych współczesnej biologii. Ponadto praca skupiać się będzie na: zorganizowaniu pracy w nowej siedzibie BioCentrum Edukacji Naukowej zdobyciu finansowania dużego projektu w nowej perspektywie 2014-2020 zapewnieniu stabilności zatrudnienia osoby pracującej w laboratorium BioCentrum Edukacji Naukowej, osoba ta zajmuje się przygotowaniem zajęć, aktualizacją strony internetowej i prowadzi FB oraz składa i przygotowuje do wysyłki Zestawy Doświadczalne BioCEN. Quiz opublikowany w warszawskim metrze. W całości poświęcony podstawowej wiedzy na temat DNA. Stworzony z okazji 60-lecia odkrycia struktury DNA Zespół BioCEN W roku 2013 w biurze BioCEN, przy koordynacji wszystkich działań pracowały: Agnieszka Chołuj, Karolina Kurzela, Aleksandra Kot-Horodyńska i Anna Wasążnik. Koordynatorem zajęć na SGGW był Marcin Wiśniewski. Obsługą techniczną zajmowała się Karolina Kurzela i Anna Wasążnik, zestawy doświadczalne przygotowywali Kamil Koper, Anna Wasążnik oraz Emilia Rejmak-Kozicka, oprawę graficzną nowych materiałów wykonywał Piotr Horodyński. Naszymi prowadzącymi warsztaty laboratoryjne oraz warsztaty wyjazdowe byli: Aleksandra Piechnik, Marta Strumiłło, Jacek Patryn, Michał Spanier, Kaja Malanowska, Marek Kulka, Katarzyna Krzyczmonik, Koordynatorki BioCEN w roku 2013: od lewej: Karolina Kurzela, Agnieszka Chołuj, Aleksandra Kot-Horodyńska, Anna Wasążnik 11 BioCentrum Edukacji Naukowej (BioCEN), ul. Księcia Trojdena 4, 02 109 Warszawa T: 22 597 07 68 F: 22 597 07 15 E: biocen@iimcb.gov.pl W: Copyright Fundacja BioEdukacji, 2011

Gabriela Matuszko, Kryspin Andrzejewski, Maciej Lirski, Paulina Mrozek, Dominika Strzelecka, Katarzyna Łepeta, Anna Klecza, Ada Rejch, Nina Stachowicz, Zuzanna Sobańska, Artur Franczuk, Marta Kępska, Waldemar Skowron, Agata Dudek, Maria Kulecka, Róża Pogorzelska, Izabela Szczepańska, Piotr Sytek, Karolina Więcek, Katarzyna Szymańska, Łukasz Komorowski, Agnieszka Góral. FIRMA A&A BIOTECHNOLOGY WSPIERA DZIAŁALNOŚĆ BIOCEN SPRZEDAJĄC W PROMOCYJNYCH CENACH ODCZYNNIKI NIEZBĘDNE DO PROWADZENIA WARSZTATÓW LABORATORYJNYCH Podziękowania Dziękujemy wszystkim Instytutom założycielskim: Międzynarodowemu Instytutowi Biologii Molekularnej i Komórkowej, Instytutowi Biochemii i Biofizyki PAN, Instytutowi Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN za długoletnie finansowe i lokalowe wsparcie. Mamy nadzieję, że wszystkie podejmowane przez nas działania przyczyniają się do podniesienia prestiżu powyższych instytucji. Dziękujemy serdecznie Wydziałowi Biologii za dofinansowanie i mamy jednocześnie nadzieję, iż będzie on wspierał naszą działalność w następnych latach. Dziękujemy również firmie A&A Biotechnology za udzielenie nam znaczącego rabatu na zakup zestawów do izolacji DNA. PODZIĘKOWANIA SPECJALNE Chcielibyśmy podziękować Międzynarodowemu Instytutowi Biologii Molekularnej i Komórkowej a szczególnie Panu Dyrektorowi prof. dr. hab. Jackowi Kuźnickiemu za wieloletnie użyczanie nam laboratorium dydaktycznego i biura. Dziękujemy za wszelką pomoc i życzliwość, na którą zawsze mogliśmy tu liczyć. Dziękujemy wszystkim pracownikom naukowym i doktorantom za wyrozumiałość dla naszych gości jak również pomoc, którą nam nieśli w czasami trudnych sytuacjach. Dziękujemy również za pomoc i przychylność całej administracji Instytutu. Opracowanie: Agnieszka Chołuj 12