Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne Studia Drugiego Stopnia Organizacja zajęć z przedmiotu HODOWLA LASU Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady. Dr hab. Stanisław Drozdowski, dr inż. Kamil Bielak - ćwiczenia. Tematyka ćwiczeń kameralnych na kolejnych zjazdach: Semestr 3 - zjazd 1 - zjazd 2 - zjazd 3 - zjazd 4 - zjazd 5 - sesja Ćwiczenia Wprowadzenie. Naturalne odnowienie lasu: podstawy ekologiczne i biologiczne Naturalne i łączone odnowienie lasu. Seminarium LZ0. Naturalne i łączone odnowienie lasu. Seminarium, konsultacje projektu LZ1. Sprawdzian testowy LZ4. Odbiór projektów Aktywna ochrona różnorodności biologicznej w lasach gospodarczych. Wprowadzenie, konsultacje projektu LZ2. Odbiór projektów. Pielęgnowanie ekosystemu leśnego. Wprowadzenie, konsultacje projektu LZ3 Odbiór projektów. Poprawa sprawdzianu. Zaliczenie wykładów LZ5. Ocena końcowa z przedmiotu jest wystawiana jako średnia ważona z sześciu pozytywnych ocen (każda w skali 3.0-5.0): LZ0 wystąpienie na seminarium, LZ1-3 trzy projekty pisemne, LZ4 - sprawdzian testowy oraz LZ5 - sprawdzian pisemny z treści wykładowych (z wagą 3). Wszystkie projekty powinny być wykonywane na bieżąco i oddawane do sprawdzenia na kolejnych zajęciach od ich wydania. Nie zaliczone projekty należy jak najszybciej poprawić. Sprawdzian ma formę testu wielokrotnego wyboru.
Temat LZ0 - Seminarium Naturalne odnawianie gatunków drzew leśnych: podstawy biologiczne, ekologiczne oraz metody odnawiania. Zagadnienia do opracowania dotyczące drzewostanów kwalifikowanych do naturalnego odnawiania: 1. Wiek, jakość hodowlana i techniczna; urodzaj i zdrowotność nasion, lata nasienne, metody określania urodzaju i oceny nasion; 2. Warunki siedliskowe i stan pokrywy glebowej; termin i sposób (metoda) przygotowania gleby pod samosiew; 3. Warunki pogodowe ograniczające kiełkowanie nasion oraz wzrost siewek, nalotów i podrostów; warunki świetlne w poszczególnych stadiach rozwojowych nalotu i podrostu; 4. Wybór możliwych metod naturalnego odnawiania określenie sposobu cięć i rębni; 5. Cięcia przygotowawcze i cięcia odnowieniowe; 6. Cięcia odsłaniające i uprzątające; 7. Uzupełnienia naturalnych odnowień (pojedyncze i płatowe) dobór gatunków, materiału sadzeniowego, metody przygotowania gleby. LITERATURA Tomanek J.: Botanika leśna. 1997 (wydanie VI poprawione), PWRiL - Warszawa Jaworski A.: Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych. 2011, PWRiL - Warszawa Włoczewski T.: Ogólna hodowla lasu. 1968, PWRiL Warszawa Szymański S.: Ekologiczne podstawy hodowli lasu. 2000, PWRiL - Warszawa GATUNKI DRZEW Sosna Świerk Jodła Dąb Buk Jesion Olsza Brzoza Klon Jawor Modrzew
Temat LZ1 - Projekt Rębnie złożone: naturalne i łączone odnowienie lasu Zakres zagadnień do szczegółowego opracowania dla wskazanego obiektu 1. Określenie cech drzewostanu docelowego: typ drzewostanu, skład gatunkowy, struktura przestrzenna, budowa pionowa. 2. Wskazanie i uzasadnienie rębni najbardziej przydatnej w danych warunkach. 3. Określenie wieku rębności drzewostanu i cząstkowych okresów odnowienia poszczególnych gatunków. 4. Wyznaczenie kierunku cięć i układu szlaków zrywkowych, podział odnawianej powierzchni na pasy lub strefy manipulacyjne. 5. Charakterystyka cięć właściwych do odnawiania poszczególnych gatunków: rodzaj, intensywność, kryteria rozpoczęcia, pora roku. 6. Charakterystyka zabiegów pielęgnacyjnych w istniejących i powstających odnowieniach. 7. Charakterystyka uzupełnień: gatunki, więźba, materiał sadzeniowy, sadzenie. 8. Graficzny harmonogram poszczególnych etapów realizacji rębni (wejść do drzewostanu), określenie całkowitego okresu odnowienia. 9. Szkice w skali 1:2.000 dla wszystkich wyróżnionych etapów realizacji rębni, przedstawiające sytuację (rzut pionowy) oraz przekrój poprzeczny drzewostanu wzdłuż linii przebiegającej równoleżnikowo przez jego geometryczny środek. Zalecane pozycje literatury: BERNADZKI E. Cięcia odnowieniowe. PWRiL, 2000 TOMCZYK S. Podnowienie naturalne. Sosna.Bibl. leśn. nr 29, PWRiL, 1993 WŁOCZEWSKI T. Ogólna hodowla lasu. PWRiL, 1968. JAWORSKI A. Hodowla lasu. T. I i III. PWRiL, 2013 JAWORSKI A. Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych. PWRiL, 2011 ZASADY HODOWLI LASU. 2012. CZASOPISMA LEŚNE: Sylwan, Prace IBL, Las Polski, Przegląd leśniczy, Echa leśne i in. NOTATKI z wykładów
Temat LZ2 - Projekt Hodowla lasu i ochrona różnorodności biologicznej w lasach zagospodarowanych - projekt poprawy walorów przyrodniczych kompleksu leśnego 1. Charakterystyka warunków przyrodniczo - leśnych wybranego kompleksu leśnego o powierzchni min. 300 ha; 2. Analiza walorów przyrodniczych środowiska leśnego (spis kategorii obiektów i krótka charakterystyka z uwzględnieniem położenia na mapie drzewostanowej); 3. Wskaż możliwe rozwiązania w zakresie zwiększenia różnorodności biologicznej w analizowanym kompleksie leśnym (krótki opis oraz projekt na mapie drzewostanowej); 4. Przedstaw szczegółowy projekt czynności hodowlanych dla 2 wybranych obiektów mających na celu zwiększenie różnorodności biologicznej w drzewostanach. Przykładowe tematy do opracowania: - Odnawianie lub pielęgnacja drzewostanów ze stanowiskami roślin chronionych; - Odnawianie lub pielęgnacja drzewostanów z miejscami lęgowymi ptaków chronionych; - Prace pielęgnacyjne lub odnowieniowe w rezerwatach częściowych; - Zakładanie i kształtowanie ekotonów; - Projektowanie korytarzy biologicznych; - Projektowanie zadrzewień; - Kształtowanie granicy polno-leśnej; - Martwe drewno w lesie; - Wprowadzanie gatunków o znaczeniu biocenotycznym;
Temat LZ3 - Projekt Projekt pielęgnowania ekosystemu leśnego (siedliska, biocenozy i drzewostanu) I. Kwalifikowanie drzewostanów do zabiegów pielęgnacyjnych. Dla wszystkich obiektów zawartych w założeniach szczegółowych w czasie trwania fazy rozwojowej którą reprezentują: 1. Określ i uzasadnij niezbędne zabiegi z zakresu pielęgnacji siedliska. 2. Określ i uzasadnij niezbędne zabiegi z zakresu pielęgnacji biocenozy. 3. Określ i uzasadnij niezbędne zabiegi z zakresu pielęgnacji drzewostanu. 4. Ustal i uzasadnij pilność zabiegów pielęgnacyjnych. 5. Uszereguj obiekty wymienione w założeniach szczegółowych względem pilności wykonania zabiegu pielęgnacji drzewostanu. II. Dla wybranego (jednego - najbardziej pilnego) obiektu zakwalifikowanego do pielęgnacji drzewostanu wykonaj szczegółowy projekt zawierający: 1. Cel pielęgnacji. 2. Skład gatunkowy po wykonanym zabiegu pielęgnacji drzewostanu oraz planowany docelowy skład gatunkowy w wieku dojrzałości rębnej. 3. Opis szczegółowy sposobu wykonania pielęgnacji (technologia: udostępnienie obiektu, niezbędne narzędzia lub maszyny, herbicydy, termin wykonania zabiegu,...). 4. Harmonogram czynności hodowlano-technicznych.
Sprawdzian testowy LZ4 - wykaz zagadnień Właściwości gatunków drzew leśnych i sposoby ich odnawiania Właściwości biologiczne drzew leśnych Zasięg geograficzny i pionowy głównych gatunków drzew leśnych. Maksymalne wymiary, długowieczność, tempo wzrostu w młodości. Pokrój korony, skłonność do wad pokrojowych. Cechy ulistnienia i pokrój systemu korzeniowego. Cechy pokroju koron. Cechy nasion i owoców drzew leśnych, właściwości obradzania i roznoszenia nasion. Właściwości ekologiczne i hodowlane drzew leśnych Porównanie wymagań świetlnych, żyznościowych i wilgotnościowych różnych gatunków drzew. Podatność na zgryzanie, przymrozki, susze oraz inne uszkodzenia i choroby. Rola gatunku w drzewostanie i jej zależność od warunków siedliskowych. Cele wprowadzania gatunków domieszkowych. Dostosowanie formy zmieszania do roli domieszki. Przykładowe składy gatunkowe upraw na różnych siedliskach. Charakterystyka i zastosowanie rębni Nazewnictwo i symbole rębni. Okres odnowienia dla różnych rębni. Wielkość i kształt powierzchni manipulacyjnej w poszczególnych rębniach. Wykorzystanie lat nasiennych i zasięg efektywnego obsiewu. Przydatność i warunki skuteczności zastosowania rębni w konkretnych drzewostanach. Warunki ekologiczne dla odnowienia kształtowane przez różne rębnie. Zasady stosowania cięć zupełnych, częściowych (w tym przygotowawczych, obsiewnych, odsłaniających, uprzątających), brzegowych i przerębowych, oraz ich zależność od siedliska i cech drzewostanu. Intensywność i nawrót cięć. Literatura Hodowla lasu. Tom I i III... A. Jaworski, PWRIL-Warszawa, 2013 Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych... A. Jaworski, PWRIL-Warszawa, 2011 Cięcia odnowieniowe... E. Bernadzki, PWRiL-Warszawa, 2000 Ekologiczne podstawy hodowli lasu... S. Szymański, PWRiL-Warszawa, 2000 Zasady hodowli lasu... DGLP, ORWLP-Bedoń, 2012