INSTYTUT UPRAWY NAWOŻENIA I GLEBOZNAWSTWA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Uprawa roślin na potrzeby energetyki Szczecin 3 grudnia 2009
Promocja rozwiązań sprzyjających produkcji energii niskoemisyjnej Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan we wrześniu 2008 r. przy współpracy z Ambasadą Brytyjską, rozpoczęła 2,5-letni projekt, którego celem jest: Wspieranie działań, które mają doprowadzić do stworzenia optymalnych warunków prawnych i gospodarczych, które zachęcą przedsiębiorców do przejścia na technologie niskoemisyjne w Polsce, w tym: Przygotowanie podręcznika* i promocja produkcji biomasy na cele energetyczne *Opracowanie współfinansowane przez Ambasadę Brytyjską w ramach Strategic Programme Fund Low Carbon High Growth brytyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych (Foreign & Commonwealth Office ) promującego gospodarkę niskoemisyjną
Główne kierunki badań IUNG-PIB nad uprawami na cele energetyczne 1. Analiza uwarunkowao prawnych produkcji na cele energetyczne 2. Analizy dostępności i przydatności gleb do uprawy roślin na cele energetyczne. 3. Środowiskowe aspekty upraw energetycznych. 4. Agrotechnika i plonowanie nowych gatunków. 5. Analizy ekonomiczne 6. Analiza możliwości pozyskania rolniczych produktów ubocznych na potrzeby energetyki INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
Analizy ekonomiczne INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
Rośliny objęte kalkulacją Rośliny na cele energetyczne: Rośliny rolnicze: Wierzba krzewiasta Ślazowiec pensylwański Miskant Pszenica ozima Pszenżyto ozime Żyto Podstawowe kryteria oceny Wynik finansowy - warunkujący zysk/stratę Wskaźnik opłacalności wyraża stopień pokrycia wartością produkcji kosztów poniesionych na jej wytworzenie
Główne elementy kalkulacji Koszty: 1. Koszty założenia plantacji. 2. Koszty prowadzenia plantacji w trakcie eksploatacji. 3. Koszty likwidacji plantacji. Przychody: 1. Wartość produkcji 2. Dopłaty bezpośrednie (JPO) 3. Dopłaty do zakładania plantacji 4. Dopłaty do roślin energetycznych (RE) INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
Cena zbytu biomasy W kalkulacji przyjęto szacunkowe ceny biomasy na poziomie 16-18-20 zł/gj (256-288-320 zł/t.s.m.) INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
Gatunek Główne założenia kalkulacji* Wierzba krzewiasta Miskant Ślazowiec pensylwański Obsad roślin tys. ha -1 18 12,5 20 Koszt sadzonek zł szt. -1 0,10 1,3 Nawożenie NPK kg ha -1 (190) 80-30-80 0,15 (1-1,5 kg nasion o sile kiełkowania przekraczającej 60% - cena 3 000zł) Plon t.s.m. ha -1 7-11 9-15 7-11 Odchwaszczanie chemiczne Ochrona chemiczna Fusilade Forte Actara Miedzian Chwastox x Fusilade Forte Actara Miedzian co 3 lata/ Częstotliwość zbioru corocznie corocznie * Kalkulacja sporządzona loco pole w cenach z marca 2009
Wielowariantowa kalkulacja kosztów założenia plantacji roślin energetycznych w technologii pracochłonnej (zł ha -1 ) Gatunek Wierzba krzewiasta Miskant Ślazowiec pensylwański Rodzaj materiału roślinnego zrzerzy sadzonki ukorzenione nasiona sadzonki ukorz. Sposób zakładania plantacji sadzenie ręczne sadzenie sadzarką sadzenie ręczne sadzenie sadzarką siew sadzenie ręczne Koszt przygotowania pola 1890 1674 1890 Koszt zakupu (wyhodowania sadzonek) wraz z transportem 1800 16250 3000 sadzenie sadzarką Koszty sadzenia 1216 625 1183 625 196 1788 625 Koszty pielęgnacyjne (do pierwszego zbioru, ewentualnie do końca sezonu wegetacyjnego) 4449 4031 4449 Razem koszty założenia plantacji zł ha -1 9355 8764 23354 22796 9319 11127 9964 Średnio koszty zał. plantacji zł ha -1 rok -1 9060 23075 10137 Dopłaty do założenia plantacji zł ha -1 4300 7200 4080 Koszt założenia po uwzględnieniu dopłat zł ha - 1 4760 15875 6057
Wielowariantowa kalkulacja kosztów założenia plantacji roślin energetycznych w technologii w pełni zmechanizowanej (zł ha -1 ) Roślina Wierzba Miskant Ślazowiec Koszty użycia maszyn i narzędzi 2104 1994 2104 w tym: przygotowanie pola 850 850 850 sadzenie 412 412 412 pielęgnacja 842 732 842 Koszty materiałowe 3177 17352 4377 w tym: materiał roślinny 1800 16250 3000 nawozy mineralne 810 810 810 środki ochrony 567 292 567 Wynagrodzenia 1188 1188 1188 w tym: przygotowanie pola 184 184 184 sadzenie 248 248 248 pielęgnacja 756 756 756 Pozostałe 106 106 106 ubezpieczenia +podatek gruntowy 86 86 86 analiza gleby 20 20 20 Razem koszty założenia 1 ha 6575 20640 7775
tys zł 25000 20000 Koszty założenia plantacji w zależności od zastosowanej technologii zł/ha (bez dopłat do założenia) 23075 20640 tys zł 15000 10137 9060 10000 5000 7775 6757 0 MISKANT ŚLAZOWIEC WIERZBA Technologi pracochłonna Technologi zmechanizowana INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
Jakie są możliwości redukcji kosztów Zastąpienie robocizny pracą maszyn. Zastosowanie nowoczesnych, wydajniejszych maszyn, Uprawę danej rośliny na polach o większej powierzchni, co zwiększa wydajność pracy ludzi i maszyn. Zastąpienie nawozów mineralnych osadami ściekowymi INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
Koszty prowadzenia plantacji w trakcie eksploatacji zł ha -1 rok -1 Zabiegi pielęgna cyjne Zbiór Gatunek coroczny Wierzba krzewiasta zbiór raz na 3 lata/średnio na rok Miskant Ślazowiec pensylwańsk i Koszty użycia maszyn i narzędzi 445 445/148 305 445 Koszty materiałowe (nawozy, herbicydy) 1015 1015/338 740 1015 Wynagrodzenie za pracę 43 43/14 43 Koszty użycia maszyn i narzędzi 615 2292/764 615 Wynagrodzenie za pracę 32 119/40 32 Pozostałe koszty (OC rolników, podatek rolny) 86 86/86 86 Razem 2236 4000/1390 1821 2236
Koszty likwidacji plantacji zł ha -1 Gatunek Wierzba krzewiasta Miskant Ślazowiec pensylwański Koszty użycia maszyn i narzędzi 870 870 870 Koszty materiałowe (herbicydy) 154 154 154 Wynagrodzenie za pracę 54 54 54 Razem 1078 978 978 INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
PRZYCHODY Wartość produkcji = plon x cena +dopłaty Zakres plonów możliwych do uzyskania w warunkach produkcyjnych: Miskant: 9-16 t.s.m./ha Ślazowiec: 7-12 t.s.m./ha Wierzba: 7-12 t.s.m./ha Szacunkowa cena biomasy: zł/t.s.m. 256-320 zł/t (16-20 zł/gj) INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI Od czego zależy: 1. Wysokości uzyskiwanych plonów. 2. Jakości plonów. 3. Uzyskanej ceny. 4. Poziomu kosztów produkcji i ewentualnie transportu. 5. Poziomu subwencji związanymi z daną produkcją. INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA wyrażona wskaźnikiem opłacalności określa w jakim stopniu przychody pokrywają koszty produkcji Wskaźnik opłacalności dla wybranych roślin w zależności od ceny i plonu.
Potencjalny zysk/strata z produkcji wybranych gatunków roślin energetycznych Roślina Wierzba (zbierana w cyklu Miskant Ślazowiec Wyszczególnienie co 3 lata) Koszty produkcji 1723 2945 2705 zł/ha/rok Plon t*/ha/rok 9 12 9 (7-11) (9-15) (7-11) Koszt produkcji zł/t*/rok 191 (246-157) 245 (327-196) 301 (386-246) Cena zł/t 288 (256-320) Zysk/Strata zł/t*/rok 150 77 35 (79-207) (-23-149) (-67-111) Zysk/Strata zł/ha/rok 1351 924 317 (551-2279) (-205-2241) (-467-1226)
Konkurencyjność uprawy roślin na cele energetyczne w vs roślin na cele żywnościowe CENA WYSOKA CENA ŚREDNIA CENA NISKA Żyto Pszenżyto Pszenica Ślazowiec Miskant Wierzba Żyto Pszenżyto Pszenica Ślazowiec Miskant Wierzba Żyto Pszenżyto Pszenica Ślazowiec Miskant Wierzba -1000-500 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 Plon wysoki Plon średni Plon niski zł/ha
Podsumowanie Przeprowadzona przy aktualnych uwarunkowaniach rynkowych analiza opłacalności upraw roślin na cele energetyczne wykazała, że: Produkcja wierzby w cyklu zbioru trzyletniego przynosi dochody przy każdym z założonych poziomów cen i plonów. Uprawa ślazowca i miskanta jest najbardziej opłacalna przy wysokich plonach i cenach, natomiast przy niskich plonach i cenach przynosi straty. Opłacalność uprawy wierzby i miskanta w stosunku do roślin rolniczych (pszenica, żyto, pszenżyto) jest na wyższym lub zbliżonym poziomie. Jedynie w przypadku uprawy ślazowca uzyskiwane dochody są niższe niż z uprawy zbóż. INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
Podsumowanie Spośród porównywanych gatunków najbardziej opłacalna jest uprawa pszenicy pod warunkiem, że rolnik uzyska wysokie plony, a ziarno sprzeda po atrakcyjnych cenach. Rozwój produkcji rolniczej na cele energetyczne, spowoduje konkurencję o zasoby środków produkcji i rynki te podlegać będą wzajemnym wpływom zmian podaży i popytu na żywność oraz energię. Dodatkowo czynnikiem regulującym konkurencję będą relacje cen uzyskiwanych za płody rolnicze przeznaczone na cele żywnościowe w stosunku do cen uzyskiwanych za płody przeznaczone na cele energetyczne. INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
Klon Reakcja genotypowo środowiskowa wierzby liczba pędów na roślinie Cechy biometryczne* długość pędu (m) średnica pędu (mm) liczba pędów martwych Plon (%) na glebie ciężkiej średniej lekkiej 1023 12,0 2,1 8,8 2,3 88 118 102 1047 10,8 1,9 8,8 3,3 81 126 73 1052 10,1 2,1 9,2 2,7 77 91 73 1054 12,7 1,8 7,1 1,7 73 77 - Gigantea 10,3 2,0 9,6 2,4 109 85 100 Tora 8,0 2,3 10,6 2,6 125 93 104 Torhild 8,0 2,4 11,5 2,5 122 90 120 Olof 8,3 2,4 11,1 1,8 117 120 111 Sven 7,5 2,5 12,0 1,7 111 99 108 Średnia 100 100 100 */ średnie dla gleby ciężkiej, średniej i lekkiej
Plon suchej masy miskanta (2004-2007) Genotyp Kompleks 8 Kompleks 4 t/ha % t/ha % Giganteus 17,2 109 17,0 94 M 7 Gofal 18,3 116 19,9 110 M 40 S.F. 12,0 76 15,1 83 M 105 14,6 92 16,6 76 M 115 17,0 108 21,9 121 Średnio 15,8 100 18,1 100 Wilgotność(%) 35-54 35-45
INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE
Dziękuję za uwagę INSTITUTE OF SOIL SCIENCE AND PLANT CULTIVATION NATIONAL RESEARCH INSTITUTE