Ośrodek Dzia³añ Ekologicznych RÓD A informator o stowarzyszeniu Ośrodek Dzia³añ Ekologicznych ród³a 90-602 ódź, ul. Zielona 27 tel. 42 632 81 18, www.zrodla.org 1
Stowarzyszenie Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła od 19 lat zajmuje się szeroko rozumianą edukacją ekologiczną, przyrodniczą, globalną i obywatelską. Naszą misją jest stałe zwiększanie stopnia świadomości ekologicznej społeczeństwa poprzez aktywną edukację ekologiczną, realizowaną głównie poprzez warsztaty dla młodzieży, wystawy, szkolenia, wyjazdy terenowe, projekty informacyjne. Cele statutowe stowarzyszenia: a. pobudzanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, b. promocja i popieranie kultury ekologicznej, c. humanitarna ochrona zwierząt, d. działanie na rzecz ochrony fauny i flory, e. ochrona naturalnych siedlisk roślin i zwierząt, f. zapobieganie degradacji środowiska, g. wszechstronne propagowanie informacji, metod i technik w zakresie działalności przeciwko uzależnieniom, h. działania na rzecz pokoju, praw człowieka i pacyfizmu, i. propagowanie zdrowego stylu życia, j. ochrona dziedzictwa przyrodniczego, k. ochrona konsumentów oraz popularyzacja ich praw, l. działalność na rzecz rozwoju regionalnego i rozwoju obszarów wiejskich, m. kształtowanie postaw postępowania i działalności zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju n. prowadzenie i wspieranie różnych form edukacji dla zrównoważonego rozwoju w tym edukacji globalnej o. propagowanie i rozwijanie Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade) oraz podnoszenie świadomości konsumentów w zakresie etycznego i odpowiedzialnego stylu konsumpcji. Nasza oferta obejmuje ponad 80 tytułów warsztatów dla dzieci i młodzieży realizowanych zarówno w naszym stacjonarnym Ośrodku Edukacji i Kultury Ekologicznej w Łodzi przy ul. Zielonej 27, jak i w szkołach w Łodzi i Warszawie oraz w terenie, organizujemy także Bardzo Zielone Szkoły dla szkół z całej Polski są to 5-dniowe wycieczki z intensywnym programem edukacji ekologicznej i przyrodniczej prowadzone przez doświadczonych trenerów w 10 miejscach kraju. Ponadto realizujemy ogólnopolskie projekty edukacyjne dla szkół. Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła jest łódzkim stowarzyszeniem działającym na terenie całego kraju, poza ośrodkiem edukacji ekologicznej Zielona 27 w Łodzi mamy także filie w Warszawie. Siedziba Stowarzyszenia: 90-602 Łódź, ul. Zielona 27 Filia w Warszawie: 04-028, Al. St. Zjednoczonych 53 Konto: 71 1140 1108 0000 5035 1300 1001 (główny rachunek) KRS 0000118574 REGON 471564315 NIP 725-14-95-936 Stowarzyszenie posiada status organizacji pożytku publicznego (OPP). ODE Źródła jest członkiem-założycielem Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć. ODE Źródła jest członkiem-założycielem Koalicji Sprawiedliwego Handlu. ODE Źródła jest fundatorem Fundacji Artykuł 25. ODE Źródła jest sygnatariuszem Kodeksu postępowania w sprawie obrazów i wiadomości dotyczących krajów południa. [ Wydrukowano na papierze z makulatury. Opracowanie: Gosia Świderek, maj 2012. 2
OŚRODEK EDUKACJI I KULTURY EKOLOGICZNEJ ZIELONA 27 W ŁODZI warsztaty DLA dzieci i młodzieży Od 1997 roku nieprzerwanie zajmujemy się edukacją ekologiczną. Prowadzimy dwu- i czterogodzinne warsztaty dla dzieci i młodzieży w ośrodku stacjonarnym (Łódź, ul. Zielona 27), w szkołach i w terenie. W ofercie znajduje się ponad 80 tytułów zajęć z zakresu edukacji ekologicznej, globalnej, etnograficznej, przyrodniczej, ochrony humanitarnej zwierząt, edukacji obywatelskiej, warsztaty plastyczne. Prowadzimy zajęcia dla wszystkich grup wiekowych. Pracujemy głównie w oparciu o autorskie programy, które na bieżąco są aktualizowane i dopasowywane do sytuacji, zapotrzebowania jak i obowiązującej podstawy programowej. Opracowujemy własne materiały dydaktyczne, gry, zabawy, karty pracy. Z początkiem roku szkolnego 2008/2009 ruszył w Łodzi nasz stacjonarny ośrodek edukacji i kultury ekologicznej Zielona 27. Dzięki środkom pochodzącym z 1% podatku, udało się nam zakupić lokal i wyposażyć go. Już czwarty rok prowadzimy w nim codziennie 2-3 bezpłatne warsztaty dla dzieci i młodzieży. Szkoły i uczniowie aktywnie i systematycznie współpracujący z ośrodkiem i działający na rzecz przyrody nagradzani są Dyplomem Młodego Ekologa. Dotychczas dyplom otrzymało już ponad 9 tys. uczniów z 357 klas. Na stałe współpracujemy z około 80 szkołami z terenu aglomeracji łódzkiej, a okazjonalne kontakty nawiązaliśmy z większością łódzkich szkół. Średnio rocznie z oferty edukacyjnej Źródeł korzysta ok. 12000 uczniów. Więcej informacji o ofercie warsztatowej dla uczniów: www.zrodla.org/edukacja/ekologiczna/ oferta POPOŁUDNIOWA W ośrodku poza warsztatami prowadzimy także szkolenia dla trenerów edukacji ekologicznej oraz szkolenia dla nauczycieli, pokazy filmów, wystawy i spotkania, działa biblioteka ekologiczna, mamy też ofertę dla osób indywidualnych. Popołudniami w ośrodku odbywają się zajęcia realizowane we współpracy z różnymi instytucjami i prowadzącymi. W ośrodku odbywają się m.in. warsztaty rozwoju osobistego, relaksacja przy dźwiękach gongów i mis himalajskich, warsztaty komunikacji interpersonalnej, otwarte spotkania Amatorskiego Klubu Fotograficzny, zajęcia klubu japońskiego masażu Shiatsu oraz medytacje buddyjskie prowadzone przez Związek Garuda. Oprócz zajęć w tygodniu, ośrodek żyje również w weekendy. Regularnie od 2008 roku organizujemy Rodzinne Soboty bezpłatne warsztaty artystyczno-ekologiczne dla rodzin. Warsztaty organizowane są w sobotnie popołudnia poprzedzające różne święta kalendarzowe i dni związane z przyrodą i ekologią. Zajęcia mają charakter otwarty, animacyjny. Uczestnicy w twórczej atmosferze i z pomocą instruktorów tworzą własnoręczne upominki, prezenty, dekoracje i przedmioty codziennego użytku. Podczas warsztatów zwracamy szczególną uwagę na świadomą konsumpcję i możliwość samodzielnego wykonania przedmiotów i wykorzystania naturalnych materiałów (ścinki materiałowe, papier, tektura, pudełka, tasiemki). 3
Ponadto raz w miesiącu w ośrodku spotyka się Klub Tradycyjnej Kultury Japonii, prowadzony przez Towarzystwo Polsko-Japońskie, Amatorski Klub Fotograficzny oprócz zajęć popołudniowych w weekendy zamienia ośrodek w studio fotograficzne. Udostępnianie sali warsztatowej Aby wspierać aktywność łodzian promujemy Ośrodek jako otwarte miejsce spotkań, animacji i twórczości. Udostępniamy salę i zaplecze osobom, które mają chęć prowadzenia zajęć artystycznych, ekologicznych i rozwojowych, wspieramy marketingowo ciekawe pomysły. W 2011 roku udostępnialiśmy bezpłatnie salę na spotkania organizacji pozarządowych, inicjatyw obywatelskich. Regularnie spotkania w ośrodku organizowała Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym, grupa lokalna Greenpeace Polska, Stowarzyszenie Chorych na Epilepsję Grupa Wsparcia EPI, Kolomotywa stowarzyszenie działające na rzecz osób niepełnosprawnych i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Więcej informacji o popołudniowo-weekendowej dzialalności ośrodka na stronie: www.zrodla.org/zielona27/ o OŚRODKU Ośrodek, choć położony w samym centrum Łodzi, otoczony jest zielenią, w ogródku rośnie kilkanaście gatunków drzew i krzewów, a do okien zaglądają nam wysokie róże. Część zajęć w sezonie wiosennym i jesiennym prowadzimy w cieniu rozłożystego jesionu na podwórku przed ośrodkiem. Staramy się, aby nasz ośrodek był na wskroś ekologiczny i dawał dobry przykład naszym gościom. W całym ośrodku mamy zamontowane energooszczędne świetlówki, przy wyborze nowego sprzętu AGD kładliśmy nacisk, by był on w najlepszej klasie energetycznej A++, dostarczany nam przez firmę energetyczną prąd w 14% pochodzi ze źródeł odnawialnych, co gwarantuje Zielony Certyfikat Vattenfall, nasza spłuczka jest wodooszczędna, prowadzimy segregację odpadów, a dodatkowo punkt zbiórki baterii, w biurze korzystamy wyłącznie z papieru bezdrzewnego (z makulatury), a do notatek w biurze jak i do zajęć w młodzieżą wykorzystujemy jednostronnie zapisaną makulaturę. Na wiosnę zamierzamy zbudować w naszym ogrodzie kompostownik. Naszych gości częstujemy pyszną kawą arabiką z logo Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade) lub herbatą: czarną, zieloną lub owocową. Dojechać można do nas rowerem (pojazd będzie bezpieczny: stojaki rowerowe na zamykanym podwórku oraz dodatkowe na ulicy przed bramą ośrodka) lub komunikacją miejską (wszystkie autobusy zatrzymujące się przy Placu Barlickiego tzw. Zielonym Rynku oraz tramwaje jadące ul. Zieloną lub Gdańską, ewentualnie można dojść od ul. Zachodniej). 4
GŁówne kierunki działań Podstawą działalności stowarzyszenia jest edukacja ekologiczna realizowana w oparciu o dystrybuowaną do szkół ofertę warsztatową. Stowarzyszenie oprócz tego realizuje również Bardzo Zielone Szkoły, szkolenia dla nauczycieli oraz ogólnopolskie projekty edukacyjne dla szkół. Projekty i działania nasze koncentrują się wokół kilku głównych tematów, są to: ochrona przyrody zmiany klimatu mała ekologia ochrona humanitarna zwierząt zieleń miejska czas wolny dzieci, młodzieży i dorosłych bardzo zielone szkoły edukacja globalna rozwój edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Na kolejnych stronach prezentujemy wybór realizowanych przez nas projektów oraz przykłady zajęć warsztatowych i publikacje na dany temat. Wszystkie wydane przez nas publikacje są dostępne na naszych stronach internetowych. Publikacje wydane są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-użycie niekomercyjne-bez utworów zależnych 3.0 Polska. Scenariusze wraz z kartami pracy wolno kopiować i rozpowszechniać w celach niekomercyjnych pod warunkiem podania ich źródła i autorstwa. 5
ochrona przyrody NIE ZNIKAJ - KONKURS O BIORÓŻNORODNOŚCI Ogólnopolski konkurs dla uczniów wszystkich typów szkół, którego celem było w atrakcyjnej formie podniesienie wiedzy nt. bioróżnorodności i zagrożeń związanych z jej utratą, podniesienie świadomości ekologicznej w zakresie ginięcia gatunków oraz przyczyn tego zjawiska oraz zachęcenie do działań i wyborów w codziennym, które mogłyby spowalniać ten proces. W trosce o wysoką jakość merytoryczną projekt składał się z dwóch etapów: przygotowawczego, a następnie właściwego konkursu. W pierwszym etapie na obszarze całego kraju przeprowadzonych zostało 45 szkoleń dla nauczycieli, następnie nauczyciele przeprowadzili w swoich szkołach warsztaty dla uczniów i dopiero wtedy uczniowie przystąpili do konkursu polegającego na przygotowaniu i przeprowadzeniu w swojej miejscowości marszu ginących gatunków oraz wykonaniu dowolną techniką plastyczną mapy świata z gatunkami zagrożonymi wyginięciem. Praca konkursowa składała się z relacji z marszu zilustrowanej zdjęciami oraz skanu/fotografii mapy. Finał konkursu miał miejsce w maju 2011 r. Projekt odniósł duży sukces. Przeszkolono prawie 900 nauczycieli. W konkursie wzięło udział ok. 60 placówek z całej Polski, spośród których wyłoniono 10 laureatów. Efekty pracy dzieci i nauczycieli były imponujące, wiele ze zorganizowanych przez szkołę marszów stało się loklanym wydarzeniem, pojawiło się wiele relacji w mediach. Powstała też strona internetowa, na której znajdują się informacje o bioróżnorodności i sposobach jej ochrony, mapa z ginącymi gatunkami zwierząt i ich opisami oraz scenariusze zajęć. Wyprodukowano także 1100 egzemplarzy gry edukacyjnej Zwierzęta z różnych stron świata, która zbiera bardzo pozytywne recenzje oraz publikację ze scenariuszami zajęć. bioroznorodnosc.edu.pl NIE BÓJ ŻABY! Nie bój żaby! był projektem edukacyjnym, skierowanym do szkół podstawowych (klasy IV-VI) i gimnazjów z Warszawy, Łodzi, Krakowa i Poznania. Projekt realizowany był w roku szkolnym 2010/2011. Tematyką projektu jest ekologia, zagrożenia i ochrona gatunków płazów występujących na terenach miast. W ramach projektu przepowadzono 4 szkolenia dla nauczycieli, 160 dwugodzinnych warsztatów kameralnych oraz 80 trygodzinnych warsztatów terenowych prowadzonych przez specjalistę - herpetologa. W ramach zajęć terenowych uczniowie zinwentaryzowali herpetologicznie (zbadali stan populacji płazów) 80 zbiorników wodnych. Dokonano również analizy stanu zbiorników (zagrożenia i propozycje ochronne). Na podstawie inwentaryzacji opracowano i wydrukowano cztery broszury: Płazy Warszawy, Płazy Łodzi, Płazy Poznania i Płazy Krakowa w nakładzie po 1000 szt. każda. Zorganizowano 16 międzyszkolnych konferencji uczniowskich, podczas których uczniowie dzielili się z kolegami wynikami swoich badań, a także także cztery otwarte trzygodzinne seminaria popularnonaukowe. zaba.zrodla.org Publikacje Nie znikaj. Materiały dla nauczycieli Marta Jermaczek-Sitak, Karolina Baranowska, Gosia Świderek Łódź 2011, wydanie I Publikacja zawiera podstawowe informacje o bioróżnorodności, jej zagrożeniach i ochronie, dziesięć scenariuszy zajęć dla różnych grup wiekowych oraz karty pracy. Zwierzęta z różnych stron świata. Gra dydaktyczna Gosia Świderek, współpraca Karolina Baranowska Łódź 2011, wydanie I Gra wydana w ramach projektu Nie znikaj. W pudełku znajduje się: duża, składana płócienna mapa świata, 56 pięknie ilustrowanych kart zwierząt, 235 kart z opisami gatunków, instrukcja. Płazy Warszawy, Płazy Łodzi, Płazy Krakowa, Płazy Poznania red. Agnieszka Wnuk, Anna Sikora, Agnieszka Bańkowska Konsultacje merytoryczne: dr Paweł Koperski Warszawa 2011, wydanie I Cztery broszury zawierające inwentaryzację herpetologiczną 80 zbiorników wodnych uzpełnioną o przewodnik o płazach Polski. Drugie dno H 2 O czyli woda w moim mieście. Publikacja pokonkursowa pr. zbior., (red.) Anna Sikora Warszawa 2010, wydanie I Publikacja pokonkursowa zawiera opracowane przez uczniów zwycięskie i wyróżnione prace konkursowe poświęcone wodzie w mieście. 6
PROGRAM: U ŹRÓDEŁ NATURY Celem programu jest zapoznanie uczniów i nauczycieli z problematyką programu NATURA 2000 oraz pozostałymi formami ochrony środowiska. Program jest trealizowany od 2009 roku. Działania: - wydanie i bezpłatne rozdystrybuowanie do wszystkich 7000 gimnazjów w Polsce i 4500 szkół średnich dwustronnej ściennej mapy Polski w skali 1:550 000 (na awersie mapa ochrony środowiska, na rewersie katalog zdjęć gatunków chronionych objętych programem Natura 2000), nakład mapy 11,5 tys. egz. - wydanie dwóch publikacji książkowych z artykułami nt. Natury 2000 oraz scenariuszami zajęć - zorganizowanie 25 szkoleń dla ok. 550 nauczycieli i 140 warsztatów dla młodzieży - wydanie zestawu 10 plakatów o Naturze 2000 składających się na wystawę, nakład 400 egz. - opracowanie na zlecenie Ministerstwa Środowiska pakietu edukacyjnego nt. Natury 2000 natura2000.zrodla.org KONKURS: DRUGIE DNO H 2 O Celem projektu było uwrażliwienie uczestników i odbiorców konkursu na problematykę ochrony i degradacji miejskich zasobów wodnych oraz ich znaczenie przyrodnicze i społeczne, jak również kształtowanie proekologicznych postaw w zakresie korzystania z wód i ich ochrony. Przedmiotem konkursu było wykonanie reportażu z elementami fotoreportażu. Zwycięskie prace opublikowano na stronie internetowej konkursu oraz w publikacji pokonkursowej. h2o.zrodla.org DOLINAMI RZEK Siedmioodcinkowy serial poświęcony rzekom. Trzydziestominutowe odcinki ukazują niepowtarzalne uroki Wisły, Odry, Warty, Bugu, Narwi, Biebrzy oraz Dunajca. Współczesne obserwacje zderzone są z opisami podróży Zygmunta Glogera zawartymi w książce Dolinami rzek z 1902 roku. Serial emitowany kilkukrotnie na kanale Planete. Warsztaty Terenowe: - Nieskończona różnorodność przyrody - Z mapą i kompasem - Szumi dokoła las - Funkcje terenów zielonych w mieście - Szkoła na łące - Entowie - pasterze drzew - Każdy ma swoje miejsce na Ziemi - Drugie życie drzewa - Woda w mieście - Laboratorium młodego przyrodnika - Na skrzydłach przyrody - Echo pierwotnej puszczy - Zdjęcie z natury wzięte warsztaty: - Ekologia dla najmłodszych - Dzikie jest piękne - W zgodzie z Naturą - O ekologach, Naturze 2000 i Rospudzie - Rybi szkielet i zagrożenia Bałtyku - Drugie dno H 2 O - Z licencją na zabijanie czyli jak to jest być drapieżcą - Kiedy rozum śpi budzą się upiory Taką mamy naturę. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Materiały dla nauczycieli pr. zbior. (red.) Gosi Świderek, autorzy: A.Bogusiak, P.Chylarecki, R. Cyglicki, R. Gawlik, K. Gorczyca, R.Jasiński, M. Jermaczek-Sitak, K.Smolnicki, M.Szyrmer, G.Świderek, A.Wajrak, M.Wiśniewska Łódź 2009, wydanie I Publikacja zawiera podstawowe informacje o Naturze 2000, artykuły nt. wdrażania Natury w Polsce i korzyści z tego wynikających, przykłady obszarów chronionych, wykaz gatunków i siedlisk chronionych, zestawienie form ochrony przyrody oraz dziesięć scenariuszy zajęć. U źródeł Natury. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Materiały dla nauczycieli Marta Majka Wiśniewska, Przemysław Chylarecki, Monika Szrymer, Krzysztof Smolnicki, (red) Gosia Świderek Łódź 2009, wydanie I Publikacja zawiera informacje o Naturze 2000 oraz sześć scenariuszy zajęć. Natura 2000. Chodzi mi po głowie. Pakiet edukacyjny dla nauczycieli biologii i geografii szkół ponadgimnazjalnych Gosia Świderek, Krzysztof Wychowałek, Marta Majka Wiśniewska Konsultacje merytoryczne: dr Marta Jermaczek-Sitak wyd. Ministerstwo Środowiska Warszawa 2010, wydanie I Pakiet edukacyjny składa się z płyty zawierającej tekst informacyjny o Naturze 2000 oraz czterech scenariuszy zajęć wraz z kartami pracy oraz gry symulacyjnej oraz pięciu plansz. 7
zmiany klimatu NIE PODGRZEWAJ ATMOSFERY Celem projektu było nadanie problemowi ocieplenia klimatu właściwej rangi w odbiorze społecznym, uświadomienie osobistej odpowiedzialności każdego z nas oraz ukazanie możliwości indywidualnych działań na rzecz klimatu. Działania: - wydanie i bezpłatne dystrybucja pakietu edukacyjnego (publikacja książkowa z wrowadzeniem merytorycznym i 9 scenariuszami zajęć, ulotki i naklejki), pakiet trafił do 3500 szkół - 22 szkolenia dla nauczycieli - 300 warsztatów w szkołach - organizacja święta klimatu w ok. 150 szkołach - kampania medialna (reklamy w tygodnikach opinii oraz informacje prasowe o wydarzeniach realizowanych przez szkoły) i outdoorowa (wystawy zewnętrzne na bannerach w 6 miastach). www.klimat.edu.pl SZKOŁY DLA KLIMATU Kampania edukacyjna Polskiej Zielonej Sieci skierowana do młodzieży, której celem była aktywna edukacja obywatelska w zakresie zmian klimatu nastawiona na kształtowanie postaw proekologicznych wśród młodzieży. ODE Źródła odpowiedzialne były za opracowanie scenariusza zajęć realizowanych na terenie całego kraju oraz za przeszkolenie edukatorów, a także realizację projektu w woj. łódzkim. DLA KLIMATU I PRZECIW UBÓSTWU Projekt Polskiej Zielonej Sieci, którego celem jest uświadomienie bogatym społeczeństwom Polski, Niemiec i Francji, że nieprzewidywalne zmiany klimatu stanowią dziś najpoważniejszą przeszkodę w walce ze światowym ubóstwem. Kampania promuje także działania zapobiegające zmianom klimatu w imię globalnej solidarności. Na potrzeby projektu Źródła opracowały pakiet edukacyjny dla nauczycieli obejmujący 5 scenariuszy zajęć wraz z materiałami dodatkowymi. Warsztaty - Globalne ocieplenie (wprowadzenie) - Zmiany klimatu a prawa człowieka - Międzynarodowe działania na rzecz ochrony klimatu, - Klimatyczni co każdy z nas może zrobić dla ochrony klimatu, - Społeczeństwo obywatelskie a zmiany klimatu. - Dostęp do czystej wody a zmiany klimatu - Sytuacja życiowa w krajach Globalnego Południa w kontekście zmian klimatu Publikacje Nie podgrzewaj atmosfery. Materiały dla nauczycieli Gosia Świderek, Agnieszka Wnuk Łódź 2009, wydanie I Publikacja wydana w ramach projektu edukacyjnego Nie podgrzewaj atmosfery, obejmuje podstawowe informacje nt. zmian klimatu oraz dziewięć scenariuszy zajęć skierowanych do uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich. Szkoły dla klimatu scenariusz zajęć Gosia Świderek wyd. Polska Zielona Sieć Kraków 2009, wydanie I Niniejszy scenariusz z grą symulacyjną został opracowany w ramach programu DLA KLIMATU kampanii Polskiej Zielonej Sieci na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Dla klimatu przeciw ubóstwu scenariusze zajęć lekcyjnych wprowadzenie: Aleksandra Antonowicz, Marta Śmigrowska, Magdalena Noszczyk scenariusze: Gosia Świderek wyd. Polska Zielona Sieć Kraków/Szczecin 2010, wydanie I Publikacja zawiera scenariusze lekcyjne, dzięki którym uczniowie polskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych zapoznają się z tematyką zmian klimatu w kontekście ich dramatycznego wpływu na ludzi zamieszkujących kraje najuboższe. 8
mała ekologia EKOLOGIA MIESZCZUCHA Projekt szkoleniowo-wydawniczy obejmował cykl szkoleń dla nauczycieli oraz wydanie publikacji książkowych będących zbiorem scenariuszy opracowanych przez edukatorów Źródeł oraz uczestników szkoleń. Wypracowane w 1997 i 2002 roku materiały są podstawą działalności edukacyjnej Źródeł. SKLEP - WYSYPISKO: ULICA JEDNOKIERUNKOWA? Celem projektu było kształtowanie świadomości i proekologicznych postaw uczniów w zakresie gospodarki odpadami i konsumpcji oraz wdrożenie w szkołach selektywnej zbiórki odpadów. Przeprowadzono kilkanaście szkoleń dla nauczycieli oraz kilkaset warsztatów oraz zajęć w sortowni odpadów. Uczniowie organizowali akcje promocyjnoinformacyjne. www.recykling.edu.pl PORADNIK ODPADNIK Projekt dot. odpadów problemowych i niebezpiecznych. W ramach projektu odbyły się szkolenia dla nauczycieli i warsztaty dla uczniów. Uczniowie zbierali informacje, gdzie w okolicy szkoły można się pozbyć odpadów problemowych, a nastepnie opracowali broszury nt. temat, które zostaną wydrukowane w drukarni. W projekcie wzięło udział 100 szkół. Uczestnicy stworzyli 117 projektów broszur informacyjnych dla mieszkańców swoich osiedli lub miejscowości dot. postępowania z tzw. odpadami problemowymi (projekty broszur dostępne są na stronie internetowej projektu). 100 z tych projektów zostało oddanych do druku po 1000 szt. każdy. odpadnik.zrodla.org AKADEMIA 3R Projekt Polskiej Zielonej Sieci realizowany w partnerstwie z ODE Źródła. Celem Akademii 3R jest aktywna edukacja ekologiczna i obywatelska w zakresie odpowiedzialnego postępowania z odpadami oraz zwiększenie aktywności młodzieży tak, by ograniczyć ilość powstających odpadów według zasady 3R tj.: reduce, reuse, recycle. Źródła odpowiedzialne były za kompleksowe opracowanie materiałów edukacyjnych dla nauczycieli i uczniów (pakiet składa się z wprowadzenia do tematu, 10 scenariuszy zajęć, 30 ćwiczeń aktywizujących oraz pomysłów na działania), przeszkolenie edukatorów oraz realizację projektu w woj. łódzkim (szkolenia dla nauczycieli, warsztaty dla uczniów, konkurs). www.ekonsument.pl/akademia3r Warsztaty - Mała ekologia - Ekologia mieszczucha - Kupuj odpowiedzialnie - Jak Eko poznał Lansa - Świat w niebezpieczeństwie - Ekoznaki - Energia dawniej i dziś - Góra śmieci rośnie - Od karety do rakiety - Kto chroni środowisko w Polsce - Światowa Konferencja Ekologiczna - Konsumujemy Świat Publikacje Ekologia mieszczucha po raz drugi B. Stawicka, G. Świderek Łódź 2002, wydanie I Książka zawiera 45 scenariuszey zajęć z edukacji prozdrowotnej i ekologicznej. Ekologia mieszczucha - atrakcyjne formy edukacji ekologicznej B. Stawicka, S. Ruciński Łódź 1997, wydanie I, Łódź 1998, wydanie II ISBN 83-908804-0-7 Zbiór scenariuszy warsztatów ekologicznych. ABC segregacji A. Bańkowska, M. Pawełczak Warszawa 2007, wydanie I Książka skierowana do młodzieży ma na celu zwiększenie wiedzy nt. sposobów i celów segregacji. Sklep -> wysypisko: ulica jednokierunkowa? M. Pawełczak, P. Mazurek, A. Bańkowska, M. Kuzia, B. Perkowska Warszawa 2008, wydanie I Zbiór scenariuszy zajęć poświęconych odpadom oraz świadomym zakupom. Czy ja dbam o środowisko? Gosia Świderek, wyd. Stowarzyszenie Agro- Group, Białystok 2005 Pakiet zawiera wprowadzenie metodyczne i merytoryczne do projektu, 20 scenariuszy zajęć wraz z kartami pracy, kwestionariuszami do audytu szkoły. Akademia 3R Gosia Świderek, wyd. Polska Zielona Sieć, Kraków 2009 Kompleksowy przewodnik po programie edukacyjnym, zawiera wprowadzenie metodyczne, 10 scenariuszy zajęć oraz zestaw kilkudziesięciu ćwiczeń aktywizujących i pomysłów na działania w szkole. 9
ochrona humanitarna zwierząt PSUBRATY - POMOC ZWIERZĘTOM Od początku działalności stowarzyszenia bliskie były nam idee humanitarnej ochrony zwierząt i oprócz działań edukacyjnych, prowadziliśmy również czynne działania na rzecz potrzebujących istot. Prowadziliśmy regularnie kwesty na rzecz zwierząt bezdomnych. Wspieraliśmy schronisko dla zwierząt w Korabiewicach. Organizujemy także wystawy, konkursy, happeningi dotyczące zwierząt. Wspieramy inicjatywy mające na celu pomoc zwierzętom. Współpracujemy ze stowarzyszeniem Inicjatywa Empatia. PSUBRATY - OCHRONA HUMANITARNA ZWIERZĄT Celem projektu było uwrażliwienie młodzieży na los zwierząt oraz zmotywowanie jej do aktywnego podjęcia działań na rzecz zwierząt. W ramach projektu wydany został zbiór scenariuszy o tematyce prozwierzęcej oraz ilustrowana książka dla dzieci pt. Psubraty. Jak pomóc zwierzętom?, odbyły się szkolenia dla nauczycieli, warsztaty w każdej uczestniczącej szkole. Uczniowie przygotowywali raporty nt. zwierząt (domowych, wolno żyjących, bezdomnych i innych) zamieszkujących ich dzielnicę, zorganizowali szkolne debaty na ten temat oraz kampanię promującą pozytywne zachowania wobec zwierząt. zwierzeta.zrodla.org KAMPANIA EGZOTYCZNI WIĘŹNIOWIE Celem projektu było ograniczenie handlu i hodowli egzotycznych zwierząt gatunków zagrożonych wyginięciem i objętych międzynarodowymi konwencjami. Projekt obejmował monitoring giełdy zwierzęcej oraz działania informacyjne mające na celu upowszechnienie wśród hodowców i właścicieli sklepów zoologicznych a także urzędników samorządowych informacji na temat rejestrów zwierząt chronionych, jakie zgodnie z ustawą o ochronie przyrody powinny działać w starostwach. Wydano informatory i plakaty oraz we współpracy z WWF Polska wydany został film poświęcony problemowi przemytu i hodowli zwierząt chronionych. Działania do dziś obejmują edukację ekologiczną wśród dzieci i młodzieży. cites.zrodla.org Publikacje Psubraty. Jak pomóc zwierzętom? Gosia Świderek i Krzysztof Wychowałek Łódź 2008, wydanie I Bogato ilustrowana książeczka dla dzieci w hasłowej formie prezentuje zagadnienia z zakresu praw zwierząt i opieki nad nimi. Młody czytelnik dowie się z niej, jak dbać o zwierzęta, dlaczego nie powinniśmy chodzić do cyrku, jak mądre są szympansy, jakie jajka powinniśmy wybierać podczas zakupów i kto powinien nosić futra... Psubraty. Ochrona humanitarna zwierząt Gosia Świderek Łódź 2007, wydanie I W publikacji znalazły się 23 scenariusze o tematyce zwierzęcej wraz z kartami pracy i tekstami źródłowymi. Warsztaty o zwierzętach - Zwierzęta naszymi przyjaciółmi - Zwierzyniec - Zwierzę nie jest rzeczą - Egzotyczni mieszkańcy naszych domów - Zwierzęta z różnych stron świata - Nasi najbliżsi krewni - Fascynujące zwierzęta - Kupuj jajka od szczęśliwych kur - Czy wilk jest zły a lis chytry? - zwierzęta w kulturze - Dokarmiajmy ptaki mądrze - Odpowiedzialny opiekun zwierząt 10
zieleń miejska PARKI.ORG.pl Projekt jest kontynuacją projektów poświęconych parkom realizowanych od 2004 r. Na bazie zgromadzonych opisów parków i materiałów ikonograficznych oraz dotychczas istniejącej strony www.parki. org powstała strona oparta na schemacie Wiki zawierającej informacje na temat parków i terenów zielonych w Polsce. Celem projektu jest również zainicjowanie tworzenia się społeczności internetowej zainteresowanej tym tematem. www.parki.org.pl SPACERY PO ZIELONEJ ŁODZI Projekt miał na celu wyznaczenie i opracowanie tras ścieżek dydaktycznych w łódzkich parkach, z myślą o wykorzystaniu ich przez nauczycieli do przeprowadzenia zajęć o tematyce przyrodniczo-regionalnej. Przeprowadzono 5 szkoleń dla nauczycieli, wydano publikację obejmująca 18 scenariuszy zajęć terenowych oraz opisy pięciu łódzkich parków (wraz z mapą i opisem ścieżki). Powstała również strona internetowa, na której znalazły się szczegółowe opisy 19 łódzkich parków wraz z mapami i dokumentacją fotograficzną. lodz.parki.org PARKI ŁODZI - Serial dokumentalny W ramach projektu zrealizowano cykl filmów dokumentalno-edukacyjnych z udziałem młodzieży przedstawiający łódzkie parki miejskie, powstał on na bazie wydanych wcześniej książek Spacery po zielonej Łodzi oraz Parki i ogrody woj. łódzkiego. PARKI I OGRODY OCZAMI MŁODZIEŻY Projekt zakładał opracowanie przez grupy uczniowskie przewodnika (obejmującego: historię parku, charakterystykę przyrodniczą, dokumentację ikonograficzną) po parku we własnej miejscowości. W ramach projektu wydano poradnik dla nauczyciela, zorganizowano kilkanaście szkoleń dla nauczycieli. Uczniowie opisali łącznie ponad 300 parków, opisy złożyły się na publikacje książkowe przewodniki po parkach danego województwa i znalazły się w przewodniku internetowym. SZKOLNE OGRODY - ZIELONE PRACOWNIE Celem projektu było propagowanie idei ogródków szkolnych jako nieocenionych miejsc do nauczania przyrody, biologii i edukacji ekologicznej oraz wyłonienie najciekawszych wartych promowania projektów tworzenia szkolnych ogrodów. Kluczowym elementem projektu był konkurs dla placówek oświatowych. W ramach projektu stworzona została strona internetowa, na której znajdują się wszystkie nadesłane opisy ogródków oraz inne materiały poświęcone tej tematyce, wydano publikację pokonkursową obejmującą zagadnienia związane z tworzeniem i funkcjonowaniem szkolnych ogrodów. Projekt jest kontynuowany we współpracy z Łódzkim Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego w ramach projektu Projektowanie przedsięwzięć edukacyjnych w naturalnym środowisku w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. zielonepracownie.zrodla.org Publikacje Spacery po zielonej Łodzi Gosia Świderek, Katarzyna Krakowska Łódź 2004, wydanie I W publikacji zwracamy uwagę na edukacyjną funkcję zieleni miejskiej, czyli możliwość wykorzystania jej do prowadzenia działalności dydaktycznej (przyrodniczej, ekologicznej, regionalnej i historycznej). W książce opisanych zostało pięć największych łódzkich parków, a także scenariusze zajęć terenowych oraz karty pracy. Parki i ogrody oczami młodzieży Cykl przewodników po parkach kilkunastu województw. Autorami książki jest młodzież uczestnicząca w projekcie o tym samym tytule. Czytając opisy, mamy chęć odwiedzić te parki i zobaczyć z bliska. Taka jest też rola tej książki. Ma ona być przewodnikiem po często nieznanych i zapomnianych perełkach przyrodniczych. Parki i ogrody oczami młodzieży. Poradnik szkolnego koordynatora projektu Gosia Świderek wydanie I - Łódź 2006 wydanie II - Łódź 2007 Poradnik zawiera szczegółowe wytyczne do opisu parków. Szkolne ogrody - zielone pracownie publikacja pokonkursowa, red. Gosia Świderek Łódź 2008, wydanie I W publikacji prezentujemy doświadczenia związane z prowadzeniem ogródków dydaktycznych 10 placówek oświatowych wyróżnionych w konkursie o tym samym tytule. Opisy ogródków nadesłane przez nauczycieli uzupełnione zostały o informacje nt. tego dlaczego warto mieć ogród przyszkolny, jak go założyć i pielęgnować i skąd pozyskać na niego środki. 11
Czas wolny dzieci, młodzieży i dorosłych Wychodzą z cienia podwórkowe wspomnienia Projekt jest unikatowym przedsięwzięciem, którego głównym celem jest zachowanie i upowszechnianie dawnych zabaw, gier podwórkowych, a także piosenek i obyczajów związanych z Łodzią, stanowiących nieformalną, a przez to bliską i autentyczną dla mieszkańców część kultury i dziedzictwa regionu łódzkiego. Przywołując zapomniane gry, zabawy i tradycję wspólnego spędzania czasu, chcemy zachęcić Łodzian do zainteresowania się obyczajami naszego regionu, wspomnień z dzieciństwa, które mogą stanowić pierwszy krok na drodze zwiększenia integracji społecznej i rozjaśnienia wizerunku Łodzi. W ramach projektu zorganizowano dwa spotkania z grupą blisko 30 seniorów, których celem było przypomnienie i spisanie reguł dawnych zabaw podwórkowych. Opracowano reguły 24 gier i zabaw oraz przeprowadzono warsztaty testujące poprawność opisanych reguł a jednocześnie upowszechniających dawne gry wśród dzieci. Wydano publikację zawierającą opisy m.in. 12 zabaw. Zorganizowano piknik Dawnych Gier i Zabaw, podczas którego odbywały się warsztaty gier i zabaw: nauka zasad gry w klipę, palanta, kapsle, klasy, cymbergaja, zabawy i zabawki z papieru, guzików i sznurka, wariacje ze skakanką i gumą, warsztaty rękodzieła, wyścigi z fajerką, zawody przeciągania liny, zawody gry w monety, wielkoformatowe rysunki kredą na asfalcie, poszukiwanie śladów natury techniką frottage, puszczanie gigantycznych baniek. Ponadto zorganizowano trzy seminaria upowszechniające. Projekt został nagrodzony przez Narodowe Centrum Kultury i został zaprezentowany w wydanej przez NCK publikacji Edukacja + Animacja. Projekt był prezentowany podczas ogólnopolskich IV Targów Gier i Zabawek w Łodzi. zabawy.zrodla.org Rękodzieło i reusing Pod tą nazwą kryje się mnóstwo różnych działań połączonych ideą ponownego wykorzystania przedmiotów i rozwijania postaw twórczych osób w każdym wieku. Co robimy: - Rodzinne Soboty bezpłatne warsztaty artystyczno-ekologiczne skierowanych do szerokiego grona odbiorów w każdym wieku. Uczestnicy w twórczej atmosferze i z pomocą instruktorów tworzą własnoręczne upominki, prezenty, dekoracje i przedmioty codziennego użytku. - Warsztaty dla dzieci i młodzieży, w ofercie edukacujnej stowarzyszenia znajduje się 16 różnych zajęć wykorzystujących różne techniki plastyczne i poświęconych różnym tematom. - Zabawki domowej roboty promujemy nie tylko gry podwórkowe, ale również zabawki domowej roboty, zarówno te, które może wykonać samodzielnie kilkulatek jak i te tworzone przez rodziców. - Plenerowe warsztaty rękodzieła. Nasi animatorzy podczas pikników uczą m.in. jak uszyć ozdobę z filcu, zrobić papier czerpany czy kartkę techniką quillingu. Podczas wszytskich warsztatów zwracamy szczególną uwagę na świadomą konsumpcję i możliwość samodzielnego wykonania przedmiotów i wykorzystania niepotrzebnych już rzeczy oraz materiałów naturalnych. Blog: zielona.edu.pl Publikacje Wychodzą z cienia podwórkowe wspomnienia. Scenariusze gier i zabaw. Redakcja: Marlena Nowaczyk Opracowanie opisów gier i zabaw: Dorota Zasina, Marlena Nowaczyk ISBN: 978-83-932700-6-4 Łódź 2011, wydanie I W książce prezentujemy 12 zabaw podwórkowych (m.in. klasy, cymbergaj, serso, ziemniak, klipa) oraz zwycięskie prace konkursowe projektu pod tym samym tytułem. Książka ilustrowana jest zdjęciami z warsztatów i pikniku dawnych zabaw. warsztaty - Powrót papieru czyli użyteczna makulatura - Scrapowe kartki i laurki - Zręczne palce - quilling - Origami - sztuka składania papieru - Torba w kwiatki na Dzień Matki - Wdrażamy w życie zasadę 3R - robimy wazoniki i pojemniczki metodą decoupage - Komplementowniki na dzień mamy, babci lub dziadka - Nietłukące pisanki i świąteczny pojemnik na jajka - Kartki z okienkiem - ruchomy obrazek - Biżuteria z makaronu, guzików, papieru - Kolorowe drzewko - ozdoby bożonarodzeniowe - Ozdoby wielkanocne - Przywitajmy razem wiosnę - obrzędy wiosenne - Filcusie - ozdoby z filcu - Obrazki z plasteliny w opakowaniu od CD - Zabawki domowej roboty 12
BARDZO ZIELONE SZKOŁY Wychodząc z założenia, iż ważną częścią edukacji ekologicznej, zwłaszcza dla młodzieży z miasta jest bezpośredni kontakt z przyrodą, ODE Źródła od 2002 roku zajmuje się organizacją kilkudniowych wycieczek z intensywnym programem ekologicznym. Dla podkreślenia wysokiej jakości merytorycznej takich wyjazdów, nazywamy je Bardzo Zielonymi Szkołami. Organizujemy Bardzo Zielone Szkoły po to, by zaciekawiać uczniów przyrodą. Realizacja programu przyrodniczo-ekologicznego i podnoszenie świadomości ekologicznej dzieci i młodzieży jest dla nas najistotniejszym elementem wycieczki. Bardzo Zielone Szkoły są odpowiedzią na coraz częstszą dewaluację terminu zielona szkoła, która sprowadza się jedynie do wyjazdu połączonego ze zwiedzaniem pobliskiego zabytkuoraz ogniska z kiełbaskami. Realizując od wielu lat zajęcia w terenie, pokazując piękno i niezwykłość przyrody, wierzymy, że tędy prowadzi droga do mówiąc górnolotnie lepszego świata. Wierzymy, że nikt, kto pokochał przyrodę, nie będzie jej niszczył i świadomie będzie żył tak, by nie szkodzić środowisku. Chcemy zaciekawić i zainspirować dzieci i młodzież do szukania wiedzy w kontaktach z przyrodą i ludźmi. Preferujemy naukę poprzez zabawę i aktywne uczestnictwo w warsztatach. Zajęcia proponowane przez nas naturalnie łączą wiedzę przyrodniczą i edukację ekologiczną z edukacją globalną, etnograficzną czy obywatelską. Staramy się pokazywać zjawiska i problemy z wielu stron, a przede wszystkim dążymy to tego, by to uczniowie sami obserwowali, słuchali, dotykali, stawiali pytania i dochodzili do własnych wniosków. Pracujemy różnorodnymi metodami, z jednej strony po to, by przez cały czas podtrzymywać zainteresowanie uczniów, a z drugiej umożliwić każdemu z nich wykazanie się niezależnie od osobistych zdolności, zainteresować i umiejętności. Proponowane przez nas zajęcia dopasowane są do obowiązującej podstawy programowej. Bardzo Zielone Szkoły pozwalają nie tylko lepiej poznać przyrodę i zasmakować życia w zgodzie z środowiskiem, ale jest to również czas kiedy klasa może lepiej się zintegrować, a uczniowie mają okazję pobyć trochę bez rodziców, sprawdzić się i zdobyć nowe umiejętności. Nie chcemy, by któryś z uczniów był tego pozbawiony. Wychodzimny z założenia, że w wycieczkach powinny brać udział całe klasy, dlatego dla uczniów z gorzej sytuowanych rodzin zapewniamy dofinansowanie wyjazdów, nawet 80 % kosztów. Środki na ten cel pochodzą z 1% podatku. Bardzo zielone szkoły odbywają się w 10 miejscowościach na terenie całego kraju. Corocznie z oferty korzysta ok. 1000 uczniów z terenu całej Polski. zieloneszkoly.pl 13
edukacja globalna ŹRÓDŁEM KAŻDEGO DZIAŁANIA JEST MYŚL Projekt miał na celu przeszkolenie z podstawowych zagadnień edukacji globalnej grupy około 120 nauczycieli. Podczas szkoleń, poza przekazaniem treści edukacji globalnej oraz umiejscowieniem ich w podstawie programowej, chcieliśmy zaprezentować ciekawe metody edukacyjne ze szczególnym uwzględnieniem gier, jako bardzo angażujących młodzież technik edukacyjnych. Opracowano materiały wprowadzające do tematu pomocy rozwojowej i edukacji globalnej, scenariusze zajęć, cztery gry dydaktyczne i 4 prezentacje, przeprowadzono ośmiogodzinne szkolenia w 7 miastach powiatowych. Uczestnicy przeprowadzili ok. 350 warsztatów dla uczniów swoich szkół. eduglob.zrodla.org Warsztaty - Fair Trade - Sprawiedliwy Handel - Globalne śniadanie - Niebieska planeta - warsztat o wodzie - Globalne ocieplenie - Zmiany klimatu a prawa człowieka, - Zmiany klimatu a prawa człowieka - Sytuacja życiowa w krajach Globalnego Południa Edukacja globalna w przedszkolu i nauczaniu wczesnoszkolnym Projekt będzie realizowany od czerwca do grudnia 2012 roku. Za pomocą projektu chcemy odpowiedzieć na dwa problemy: niedostatek materiałów edukacyjnych i szkoleń z zakresu edukacji globalnej dla nauczycieli przedszkolnych i edukacji wczesnoszkolnej. Celem projektu jest zmotywowanie i podniesienie kompetencji nauczycieli w zakresie edukacji globalnej oraz przygotowanie wysokiej jakości pakietu edukacyjne do realizacji zajęć w tej grupie wiekowej. W ramach projektu zaplanowane jest opracowanie pakietu edukacyjnego składającego się z 10 scenariuszy zajęć (wraz z materiałami dodatkowymi) dla grup przedszkolnych i uczniów klas I-III SP, przeprowadzenie pięciu cykli testowych zajęć w przedszkolu i szkole podstawowej, łącznie 50 zajęć; wydanie i dystrybucja pakietu edukacyjneg (nakład 1000 egz); 20 sześciogodzinnych szkoleń dla nauczycieli. TYDZIEŃ EDUKACJI GLOBALNEJ Corocznie włączamy się do międzynarodowej akcji edukacyjnej, której celem jest zwrócenie uwagi społeczeństw Europy na potrzebę prowadzenia edukacji o sprawach globalnych. W trzecim tygodniu listopada organizujemy bezpłatne warsztaty o tematyce rozwojowej dla młodzieży, warsztaty i dyskusje dla studentów oraz wydarzenia otwarte: pokazy filmów, spotkania, degustacje produktów Fairtrade. ŚWIATOWY DZIEŃ SPRAWIEDLIWEGO HANDLU Corocznie w maju organizujemy w Łodzi Dzień Sprawiedliwego Handlu. W 2010 roku zorganizowaliśmy całodniową majówkę z grami plenerowymi, zabawami dla dzieci, prezentacjami, degustacją, jarmarkiem rękodzieła, pokazami sztuczek cyrkowych i koncertem po to, by promować idee Sprawiedliwego Handlu. KUPUJ ODPOWIEDZIALNIE ZABAWKI Projekt Polskiej Zielonej Sieci, którego celem jest zwiększenie świadomości konsumentów i zmobilizowanie do działań na rzecz poszanowania praw pracowniczych w przemyśle zabawkarskim. Źródła zorganizowały trzykrotnie weekendowe warsztaty rękodzielnicze dla rodzin, podczas których można było uszyć sobie maskotkę, wykonać aniołka z papieru, breloczek lub broszę z filcu, a przy okazji dowiedzieć się w jakich warunkach produkowane są zabawki dostępne w sklepach. 14
Rozwój edukacji dla zrównoważonego rozwoju Żródła skutecznej edukacji Projekt realizowany w latach 2009-2011, którego jednym z celów było poszerzenie dotychczasowej perspektywy bycia praktykiem edukacji ekologicznej o spojrzenie ogólne, przygotowywanie się do roli opiniotwórczej, doradczej. Idea projektu z jednej strony wynikała z aspiracji zawartych w wizji stowarzyszenia, a z drugiej z naturalnej potrzeby coraz więcej instytucji, organizacji i osób oczekiwała od opinii, wsparcia przy realizacji projektów z zakresu edukacji ekologicznej, przygotowania programu itp. W ramach projektu nawiązano liczne kontakty, jak również podjęto konkretną współpracę z pracownikami naukowymi szkół wyższych, instytucjami, ośrodkami doskonalenia nauczycieli i organizacjami zajmującymi się na co dzień edukacją ekologiczną, przeprowadzono badania ankietowe nt. edukacji ekologicznej w edukacji formalnej na grupie blisko 1000 respondentów (nauczycieli i metodyków) oraz analizę porównawczą starej i nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego oraz analizę 79 podręczników oraz 20 programów nauczania przedmiotów przyrodniczych i do nauczania wczesnoszkolnego pod kątem zawartości treści z zakresu edukacji dla równoważonego rozwoju. Ekozorientowani - razem dla edukacji Projekt jest kontynuacją i rozwinięciem projektu Źródła skutecznej edukacji. Na bazie zdobytych kontaktów, doświadczeń i wiedzy planujemy dalsze działania mające na celu podnoszenie jakości edukacji zarówno jeśli chodzi o metody, jak i o treści przede wszystkim odejście od traktowania edukacji ekologicznej jako wąskiego oderwanego od innych treści wąskiego zagadnienia, obejmującego z jednej strony edukację przyrodniczo-leśną, a z drugiej koncentrującą się na działaniach końca rury najwidoczniej przejawiających się edukacją odpadową (a przede wszystkim skupianiem się na recyklingu). Chcemy pokazywać wieloaspektowość edukacji dla zrównoważonego rozwoju, tysiące wzajemnie przenikających się powiązań między środowiskiem, polityką, gospodarką, ludźmi. Chcemy również by edukacja się wciąż rozwijała, reagowała na aktualne problemy dlatego też tak ważna wydaje nam się wymiana doświadczeń i wzajemne inspirowanie się osób zajmujących się tym profesjonalnie. Nadrzędnym celem projektu jest podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa poprzez podnoszenie jakości edukacji ekologicznej (zarówno formalnej, jak i nieformalnej). Choć w projekcie często posługujemy się ugruntowaną nazwą edukacja ekologiczna to działania objęte projektem obejmują zagadnienia i sposób myślenia edukacji dla zrównoważonego rozwoju, czyli holistyczne spojrzenie na problemy świata, całościowe ujęcie procesów, przenikanie się tematów a przede wszystkim przeniesienie akcentu ze zdobywania wiedzy na kształtowanie postaw. Projekt składa się z kilku niezależnych komponentów: - Szkoła Trenerów Edukacji Ekologicznej półroczny intensywny kursu (10 zjazdów, łącznie 148h). Osoby uczestniczące w kursie zdobędą wiedzę z zakresu treści edukacji dla zrównoważonego rozwoju oraz wiedzę i umiejętności potrzebne do przygotowania i prowadzenia metodami aktywizującymi zajęć dla młodzieży i dorosłych. Uczestnicy otrzymają zaświadczenie o ukończeniu Szkoły, na podstawie obecności w zjazdach, aktywnego uczestnictwa, wykonania zadań domowych. Szkoła jest bezpłatna. Pierwsza edycja rozpocznie się w lutym 2012 roku. Publikacje Kto ma czas na ekologię? Raport z badania edukacji ekologicznej w edukacji formalnej Krzysztof Wychowałek, Gosia Świderek Łódź 2011, wydanie I Badanie zostało przeprowadzone w 2010 roku na grupie 986 nauczycieli z całej Polski. Celem badania była diagnoza aktualnego sposobu realizacji treści ekologicznych w ramach edukacji formalnej oraz uzyskanie informacji na temat potrzeb i oczekiwań nauczycieli. Badanie zostało przeprowadzone w formie anonimowej ankiety składającej się z 49 pytań. Gdzie schowała się ekologia? Raport z analizy podręczników Gosia Świderek Łódź 2011, wydanie I Choć podstawa programowa zawiera na wszystkich poziomach nauczania różnych przedmiotów treści z zakresu edukacji ekologicznej, to od autorów i wydawców podręczników zależy, w jaki sposób o nich napiszą i czy wykorzystają możliwość poszerzenia innych treści o kontekst ekologiczny lub przykłady wpisujące się w ideę edukacji dla zrównoważonego rozwoju. Nie analizowaliśmy treści podręczników pod kątem zgodności z podstawą, gdyż to zrobili ministerialni recenzenci przed dopuszczeniem podręczników do użytku. Zajęliśmy się wyłącznie ujęciem problemów ekologicznych. 15
- Bezpłatne warsztaty metodyczne dla nauczycieli realizowane we współpracy z ODN-ami. całego kraju. W roku szkolnym 2011/12 i 2012/13 przewidujemy zorganizowanie co najmniej 30 bezpłatnych ośmiogodzinnych warsztatów dla nauczycieli z zakresu szeroko rozumianej edukacji ekologicznej. Proponujemy udział w następujących szkoleniach: Co zrobić, by szkoła była ekologiczna?; Zrównoważony rozwój na przedmiotach humanistycznych; Jak zorganizować ekologiczną zieloną szkołę?; Kupując zmieniamy świat - edukacja konsumencka (ekoznaki, sprawiedliwy handel, kupuj lokalnie); Edukacja globalna (treści, metody, edukacja globalna w podstawie programowej); O zmianach klimatu z perspektywy ekologicznej, społecznej i politycznej; Metody aktywizujące w edukacji ekologicznej; Greendrama fińska metoda edukacji ekologicznej oparta o techniki dramowe. - Konferencja Współczesne wyzwania edukacji ekologicznej w Polsce, 25-27 maja 2012 r. - Punkt konsultacyjny dla nauczycieli i animatorów, którego celem jest doradztwo zarówno w zakresie merytorycznym, jak i organizacyjnym w kwestiach dot. edukacji dla zrównoważonego rozwoju, organizacji zajęć terenowych, konkursów, pomocy przy tworzeniu autorskich programów nauczania oraz opiniowanie ich. - Wortal poświęcony edukacji ekologicznej wraz z bazą autorskich materiałów edukacyjnych eko.edu.pl eko.edu.pl CO W TRAWIE PISZCZY? Projekt realizowany w 2010 roku miał na celu przeszkolenie nauczycieli z mniejszych miejscowości, gdzie oferta szkoleniowa jest znacznie uboższa niż w miastach wojewódzkich. Zorganizowano cykle szkoleniowe w 10 miastach powiatowych z terenu 6 województw. Cykl szkoleniowy składał się z trzech etapów szkoleń i zadań domowych. W szkoleniach wzięło udział ponad 300 nauczycieli. Celem projektu jest umożliwienie nauczycielom z mniejszych miejscowości zapoznania się podczas praktycznych warsztatów z ciekawymi, aktywizującymi formami edukacji ekologicznej, zapoznanie ich z aktualnymi trendami w edukacji ekologicznej oraz zmotywowanie do podjęcia działań z zakresu edukacji ekologicznej w swojej szkole. w-trawie.zrodla.org SZkolenia dla nauczycieli i Animatorów W latach 2010 i 2011 przeprowadziliśmy 638 godzin szkoleń: Co w trawie piszczy?, 24 szkolenia, łącznie 224 h Metody aktywizujące w edukacji ekologicznej, 8 h Akademia 3R, 4 szkolenia, 12 h Źródłem każdego działania jest myśl, 7 szkoleń, 56 h Szkolne ogródki dydaktyczne, 6 h U źródeł Natury, 5 szkoleń, 20 h Ekozorientowani: Edukacja globalna, 8 h Gry i zabawy przyrodnicze w terenie, 4 h Nie znikaj szkolenia nt. ochrony bioróżnorodności, 12-godzinne szkolenie dla trenerów oraz 45 szkoleń dla nauczycieli, łącznie 237 godzin Nie bój żaby!, 3 szkolenia, 15 h Zmiany klimatu a ubóstwo, 4 h Edukacja konsumencka i sprawiedliwy handel, 8h Edukacja ekologiczna w terenie, 1 szkolenie trzydniowe, 24 h Gry i zabawy podwórkowe, 3 szkolenia, 15 h. Oferta szkoleniowa - Metody aktywizujące w edukacji ekologicznej - Ekologia mieszczucha - jak zachęcać do życia w zgodzie z środowiskiem - Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody - Sprawiedliwy handel - Zmiany klimatu - Edukacja globalna (treści, metody) - Edukacja ekologiczna w nauczaniu zintegrowanym - Ochrona humanitarna zwierząt - Odpowiedzialny konsument - Gry i zabawy ekologicznoprzyrodnicze w terenie - Co zrobić, by szkoła była ekologiczna? - Szkolne ogrody dydaktyczne (tworzenie i wykorzystanie) - Jak zorganizować ekologiczną zieloną szkołę - Edukacja ekologiczna na przedmiotach pozaprzyrodniczych - Greendrama fińska metoda edukacji ekologicznej. Oferujemy również pomoc w organizowaniu konkursów i imprez o tematyce ekologicznej i przyrodniczej. Prowadzimy punkty konsultacyjne dla nauczycieli w Łodzi i w Warszawie. Na stałe współpracujemy z 16 ośrodkami doskonalenia nauczycieli. www.zrodla.org/edukacja/szkolenia/ 16
UDZIAŁ W KOALICJACH, ZWIĄZKACH STOWARZySZEŃ ZWIĄZEK STOWARZYSZEŃ POLSKA ZIELONA SIEĆ. Polska Zielona Sieć jest ogólnopolską organizacją pożytku publicznego zrzeszającą organizacje ekologiczne działające w największych miastach Polski. Celem PZS jest rozwój w zgodzie z naturą. PZS działa poprzez budowanie obywatelskiego poparcia dla zrównoważonego rozwoju, tworzenie mechanizmów społecznej kontroli wydatkowania publicznych funduszy, zwiększenie wpływu konsumentów na jakość produktów oraz politykę globalnych korporacji, a także wspieranie ekorozwoju krajów Globalnego Południa oraz społeczeństwa obywatelskiego w Europie Wschodniej. Źródła są aktywnym członkiem Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć. W 2009 roku poza zwykłym udziałem w realizacji ogólnopolskich projektów PZS w regionie łódzkim, byliśmy partnerem merytorycznym ds. edukacji przy realizacji projektów Polscy Kampanierzy dla klimatu, Dla klimatu przeciw ubóstwu oraz Akademia 3R (opracowaliśmy materiały edukacyjne do ww. projektów i prowadziliśmy szkolenia dla edukatorów z terenu całego kraju). W 2009 roku dotychczasowy przedstawiciel Źródeł w PZS został wybrany wiceprezesem zarządu PZS. www.zielonasiec.pl KOALICJA SPRAWIEDLIWEGO HANDLU ODE Źródła jest współzałożycielem istniejącej od marca 2009 Koalicji Sprawiedliwego Handlu. Główne cele Koalicji to promocja ruchu Sprawiedliwego Handlu w sposób skoordynowany, na skalę ogólnopolską, we współpracy z międzynarodowymi strukturami ruchu, zwiększenie dostępności produktów Sprawiedliwego Handlu dla konsumentów oraz wsparcie dla przedsiębiorstw, organizacji, instytucji i osób zainteresowanych działaniem w ramach Sprawiedliwego Handlu. Członkami Koalicji są organizacje pozarządowe, firmy i osoby indywidualne z całej Polski. Wśród koalicjantów są oprócz Źródeł m.in. Polska Zielona Sieć, Polska Akcja Humanitarna, Grupa efte. W ramach koalicji w roku 2009 i 2010 Źródła zorganizowały w Łodzi Międzynarodowy Dzień Sprawiedliwego Handlu, a przede wszystkim na co dzień goszcząc nauczycieli i inne osoby, organizując szkolenia oraz w zwykłym życiu biura, promujemy idee sprawiedliwego handlu, korzystając wyłącznie z kawy i herbaty z logo Fairtrade. www.fairtrade.org.pl KODEKS W SPRAWIE OBRAZÓW I WIADOMOŚCI DOTYCZĄ- CYCH KRAJÓW POŁUDNIA Ośrodek Działań Ekologicznych Źródła w marcu 2009 postanowił oficjalnie zostać sygnatariuszem Kodeksu w sprawie obrazów i wiadomości (www.igo.org.pl/download/jak-mowic-o-wiekszosci-swiata_ poradnik-igo.pdf). Kodeks jest narzędziem stworzonym przez praktyków: organizacje pracujące w sferze pomocy humanitarnej, współpracy rozwojowej oraz edukacji globalnej. Jest odpowiedzią na realną potrzebę wprowadzenia zasad etycznych do informowania o Globalnym Południu, wokół którego niestety narosło wiele negatywnych stereotypów. Kodeks zawiera osiem zasad, które wyznaczają wysoki standard rzetelnego informowania o krajach Globalnego Południa. Nie jest to tylko zbiór zakazów i nakazów, lecz przede wszystkim wyraz 17
etosu partnerstwa w relacjach z organizacjami i ludźmi z krajów Południa. Sygnatariusze kodeksu deklarują: dokonywać wyboru obrazów i wiadomości z poszanowaniem równości, solidarności i sprawiedliwości; prawdziwie przedstawiać wszelkie obrazy i sytuacje - zarówno w bezpośrednim, jak i w szerszym kontekście - dążąc do zwiększenia powszechnego zrozumienia realiów i złożoności procesu rozwoju; unikać obrazów i wiadomości mogących szerzyć stereotypy, wywoływać sensację lub dyskryminować ludzi, sytuacje czy miejsca; wykorzystywać obrazy, wiadomości i badania jednostkowych przypadków z pełnym zrozumieniem, uczestnictwem i za zgodą zainteresowanych (lub ich rodziców czy opiekunów), zagwarantować, że osoby, których sytuację przedstawiamy, mają możliwość opowiedzenia o swojej historii osobiście, ustalić i zanotować, czy opisywane/portretowane osoby zgadzają się na ujawnienie ich personaliów i twarzy, zawsze postępować zgodnie z ich życzeniem, działać zgodnie z najwyższymi standardami w zakresie praw człowieka i ochrony osób słabszych; działać zgodnie z najwyższymi standardami w zakresie ochrony praw dziecka, przestrzegając zapisów Konwencji Praw Dziecka. www.zrodla.org/kodeks/ FUNDACJA ARTYKUŁ 25 ODE Źródła są fundatorem fundacji, której celem jest działanie na rzecz sprawiedliwej współzależności i zrównoważonego rozwoju krajów Globalnej Północy i Południa. Zasada zrównoważonego rozwoju czyli rozwoju z poszanowaniem praw przyszłych pokoleń do życia w dobrobycie, jest receptą na trwałość pozytywnych efektów walki z ubóstwem, szczególnie w czasach, w których efekty zmian klimatycznych dotykają w pierwszej kolejności najbiedniejszych społeczeństw. Fundacja skupiać się będzie na budowaniu od podstaw świata równych możliwości i odpowiedzialnych działań gwarantujących stabilizację przyszłym pokoleniom. Pierwszym działaniem realizowanym przez Źródła w partnerstwie z Fundacją był projekt Źródłem każdego działania jest myśl. FILIA WARSZAWSKA ODE ŹRÓDŁA Filia w Warszawie powstała w 2006 roku, a jej trzon stanowią uczestnicy szkolenia Ekoedukatorzy - rozwój grup wolontariatu ekologicznego. Filia prowadzi różnorodne działania z zakresu edukacji ekologicznej skierowane do dzieci i młodzieży oraz nauczycieli z terenu aglomeracji warszawskiej. Z uwagi na miejski charakter obszaru działania, edukacja skupia się głównie na zagadnieniach zrównoważonej konsumpcji. W ramach pracy Filii w Warszawie prowadzone są warsztaty w szkołach i w terenie: dla przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych, oferta obejmuje ponad 40 tematów zajęć. Filia realizowała autorskie projekty: Poradnik Odpadnik, Sklep -> wysypisko: ulica jednokierunkowa?, Nie bój żaby oraz Drugie dno H2O. 18