2007 Sprawozdanie z działalności Geschäftsbericht

1 2007 Sprawozdanie z działalności Geschäftsbericht Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży des Deutsch-Polnischen Jugendwerks

2 3 Spis treści 1. Sprawozdanie zarządu 4 2. Programy własne PNWM i realizowane w kooperacji 8 1. Bericht der Geschäftsführung 5 2. Kooperations- und Eigenveranstaltungen des DPJW 9 Inhaltsverzeichnis 2.1 Wymiana trójstronna PNWM 8 2.1 Trilaterale Programme des DPJW 9 2.2 Inne programy własne 20 2.2 Weitere Eigenveranstaltungen 21 Wydawca: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (PNWM) Redakcja: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży (PNWM) Opracowanie graficzne: Giraffe Werbeagentur GmbH, Frankfurt nad Odrą Druk: Standruk, Lublin Zdjęcia pochodzą z archiwum PNWM oraz z projektów przez nią wspieranych Copyright: Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży Wszystkie prawa zastrzeżone ISBN: 978-3-9808337-9-0 Warszawa, lipiec 2008 roku 3. Referaty wspierania 56 3.1 Pozaszkolna wymiana młodzieży 56 3.2 Wymiana szkolna i sportowa 62 3.3 Pozostała działalność obu referatów 66 4. Public relations i pozyskiwanie środków zewnętrznych 68 4.1 Współpraca z mediami 68 4.2 Środki zewnętrzne 72 3. Förderbereich 57 3.1 Außerschulischer Jugendaustausch 57 3.2 Schul- und Sportaustausch 63 3.3 Weitere Aktivitäten beider Förderreferate 67 4. Öffentlichkeitsarbeit und Akquirierung von Drittmitteln 69 4.1 Medienarbeit 69 4.2 Drittmittel 73 Herausgeber: Deutsch-Polnisches Jugendwerk (DPJW) Redaktion: Deutsch-Polnisches Jugendwerk (DPJW) Graphische Gestaltung: Giraffe Werbeagentur GmbH, Frankfurt (Oder) Druck: Standruk, Lublin Bildmaterial: Fotoarchiv des DPJW und von DPJW-geförderten Projekten Copyright: Deutsch-Polnisches Jugendwerk Alle Rechte vorbehalten ISBN: 978-3-9808337-9-0 Potsdam, Juli 2008 5. Publikacje 76 5. Publikationen 77 6. Gremia 82 6. Gremien 83 7. Załącznik 86 7. Anhang 86 7.1 Statystyka zbiorcza 86 7.1 Sammelstatistik 86 7.2 Statystyka przegląd 1993 2007 87 7.2 Statistik Übersicht 1993 2007 87

4 Sprawozdanie zarządu Bericht der Geschäftsführung 5 W roku 2007 PNWM uhonorowana została dwiema nagrodami. Wspólnie z Francusko-Niemiecką Współpracą Młodzieży (Deutsch-Französisches Jugendwerk) otrzymała Nagrodę im. A. Mickiewicza, a wraz z Wspólnotą Roboczą Uczniów Chrześcijan (Arbeitskreis Christlicher Schüler) Nagrodę DIALOGU. Im Jahr 2007 wurde das DPJW mit zwei Preisen ausgezeichnet: Gemeinsam mit dem Deutsch-Französischen Jugendwerk (DFJW) erhielt es den Adam-Mickiewicz-Preis und mit dem Arbeitskreis Christlicher Schüler den DIALOG- Preis. 1. Sprawozdanie zarządu Tegoroczne sprawozdanie poświęcone jest w głównej mierze wymianie trójstronnej, jaka ma miejsce w ramach działalności PNWM. PNWM wspiera przede wszystkim przedsięwzięcia dwustronne, z pełnym przekonaniem służąc wymianie oraz współpracy młodzieży polskiej i niemieckiej. Poprzez swoją działalność wpływa ona na wzajemne zrozumienie, przezwyciężanie uprzedzeń, a także wzmacnia odpowiedzialność młodych Polaków i Niemców za kształtowanie wspólnej Europy. Jednocześnie i tu szczególnie spełniane jest ostatnie z wymienionych zadań zgodnie z Wytycznymi PNWM możliwe jest nawiązywanie kontaktów z krajami trzecimi: PNWM może wspierać przedsięwzięcia trójstronne z udziałem młodzieży, specjalistów i animatorów wymiany młodzieży z państw trzecich. O tym obszarze działań PNWM będzie mowa szerzej w dalszej części sprawozdania. Sytuacja w zarządzie Polski dyrektor zarządzający Piotr Womela zakończył pracę w PNWM z dniem 1 października 2007 roku. Jego pożegnanie odbyło się 29 września w warszawskiej siedzibie Organizacji. Podczas spotkania głos zabrali minister pełnomocna Ambasady Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie Jutta Frasch, szef gabinetu politycznego w Ministerstwie Edukacji Narodowej Wojciech Arndt oraz członek Polsko-Niemieckiej Rady Młodzieży Marek Rzeszotarski z Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej. Mówcy wyrazili uznanie dla pracy Piotra Womeli, który pełnił obowiązki dyrektora zarządzającego PNWM w warszawskim biurze Organizacji w okresie od 1 kwietnia 2003 roku do 30 września 2007 roku. W imprezie wzięło udział liczne grono gości, w tym także przedstawiciele jednostek centralnych PNWM. Od 1 października 2007 roku stanowisko polskiego dyrektora zarządzającego PNWM było nieobsadzone. Nagrody W roku 2007 PNWM uhonorowana została dwiema nagrodami, których wręczenie odbyło się bardzo uroczyście. PNWM wraz z Francusko-Niemiecką Współpracą Młodzieży (Deutsch-Französisches Jugendwerk) otrzymały przyznawaną przez Komitet Wspierania Współpracy Francusko-Niemiecko- -Polskiej Nagrodę im. A. Mickiewicza, której wręczenie miało miejsce 29 sierpnia w Weimarze. Sekretarz stanu w Federalnym Ministerstwie ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży (Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend) Gerd Hoofe wygłosił laudację na cześć obu instytucji. Po południu odbyło się spotkanie pod hasłem Dialogu pokoleń z udziałem byłego szefa polskiej dyplomacji Stefana Mellera, byłego premiera Turyngii dr. Bernharda Vogla oraz deputowanego do Zgromadzenia Narodowego Republiki Francuskiej Yvesa Bura, pełniącego obowiązki przewodniczącego Grupy Przyjaźni Niemiecko-Francuskiej. Politycy uczestniczyli w ożywionej dyskusji z młodzieżą, która przygotowała się do spotkania, biorąc wcześniej udział w trójstronnym projekcie. 9 listopada 2007 roku w ramach otwarcia dorocznego zjazdu Federalnego Związku Towarzystw Polsko-Niemieckich Der diesjährige Geschäftsbericht widmet sich besonders dem trilateralen Austausch, der im Rahmen der Aktivitäten des DPJW realisiert wird. Das DPJW unterstützt hauptsächlich bilaterale Maßnahmen und dient so mit voller Überzeugung dem Austausch sowie der Zusammenarbeit deutscher und polnischer Jugendlicher. Mit seiner Arbeit fördert es das gegenseitige Verständnis und hilft Vorurteile abzubauen. Ebenso unterstützt es die Verantwortung von Jugendlichen aus Deutschland und Polen für die Gestaltung eines gemeinsamen Europas. Gleichzeitig und damit wird die letzte der genannten Aufgaben erfüllt ist es gemäß den Richtlinien des DPJW möglich, Kontakte mit einem dritten Land zu knüpfen: Das DPJW kann trilaterale Projekte fördern, an denen Jugendliche / junge Erwachsene, Fachkräfte und Multiplikator(inn)en des Jugendaustausches aus dritten Staaten teilnehmen. Über die Aktivitäten des DPJW und seiner Träger in diesem Bereich wird in weiteren Teilen des Geschäftsberichtes ausführlicher berichtet. Situation in der Geschäftsführung Der polnische Geschäftsführer Piotr Womela schied zum 1. Oktober 2007 aus dem DPJW aus. Er wurde am 29. September mit einer Veranstaltung in den Räumen des Warschauer Büros verabschiedet. Auf dieser Verabschiedung sprachen die Gesandte der Botschaft der Bundesrepublik Deutschland, Jutta Frasch, der Chef des Politischen Kabinetts im Ministerium für Nationale Bildung, Wojciech Arndt, sowie das Jugendratsmitglied Marek Rzeszotarski aus dem Außenministerium. Alle würdigten die Arbeit von Piotr Womela, der vom 1. April 2003 bis 30. September 2007 Geschäftsführer des DPJW im Büro Warschau war. Zahlreiche Besucher(innen) sowie Vertreter(innen) der Zentralstellen nahmen an der Veranstaltung teil. Ab 1. Oktober 2007 war die Stelle des polnischen Geschäftsführers nicht besetzt. Preise Das DPJW erhielt im Jahr 2007 zwei Preise, die jeweils in feierlichem Rahmen verliehen wurden. 1. Bericht der Geschäftsführung Gemeinsam mit dem Deutsch- Französischen Jugendwerk wurde das DPJW am 29. August in Weimar mit dem Adam-Mickiewicz-Preis ausgezeichnet, der vom Komitee zur Förderung der Deutsch-Französisch-Polnischen Zusammenarbeit e. V. Weimarer Dreieck verliehen wird. Gerd Hoofe, Staatssekretär im Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend (BMFSFJ) hielt die Laudatio auf die beiden Jugendwerke. Am Nachmittag fand ein Dialog der Generationen statt, an dem Stefan Meller, ehemaliger Außenminister Polens, Bernhard Vogel, ehemaliger Ministerpräsident des Landes Thüringen, und Yves Bur, Mitglied der Assemblée Nationale und Vorsitzender der deutsch-französischen Freundschaftsgruppe, teilnahmen, die sehr engagiert mit Jugendlichen diskutierten, die sich zuvor in einer trilateralen Begegnung darauf vorbereitet hatten. Am 9. November wurde anlässlich der Eröffnung der Jahresversammlung des Bundesverbandes der Deutsch-Polnischen Gesellschaften dem DPJW gemeinsam mit dem Arbeitskreis Christlicher Schüler im Hamburger Rathaus der Dialog-Preis verliehen. Der Bürgermeister der Hansestadt Hamburg, Ole

6 Sprawozdanie zarządu Bericht der Geschäftsführung 7 w hamburskim ratuszu odbyło się wręczenie Nagrody DIALOGU przyznanej PNWM i Wspólnocie Roboczej Uczniów Chrześcijan (Arbeitskreis Christlicher Schüler) z Hanoweru. Okolicznościowe przemówienia wygłosili prezydent Hamburga Ole von Beust, prezydent Gdańska Paweł Adamowicz oraz przewodnicząca Federalnego Związku Towarzystw Niemiecko-Polskich, posłanka do Bundestagu dr Angelica Schwall-Düren. Laudację wygłosiła prof. dr Rita Süssmuth. Następnego dnia odbyła się dyskusja panelowa z udziałem laureatów. Współpraca z innymi organizacjami międzynarodowymi W 2007 roku miało miejsce wiele przedsięwzięć organizowanych przez PNWM wspólnie z Francusko-Niemiecką Współpracą Młodzieży (Deutsch-Französisches Jugendwerk). Należała do nich ewaluacja międzynarodowych spotkań młodzieży oraz Europejskie Spotkanie Młodzieży. Obie instytucje zostały ponadto uhonorowane Nagrodą im. Adama Mickiewicza. Wspólnym dziełem była także trzecia edycja projektu z cyklu Einstein spotyka Skłodowską-Curie. Trzykrotnie w 2007 roku w siedzibie PNWM gościła dyrektor ConAct Biura Koordynacji Wymiany Niemiecko-Izraelskiej (ConAct Koordinierungsstelle Deutsch-Israelischer Jugendaustausch) Christine Mähler. Tematem rozmów była trójstronna wymiana młodzieży z Izraela, Niemiec i Polski. Dnia 3 lipca 2007 roku biuro PNWM odwiedziła dyrektor Fundacji Niemiecko- Rosyjskiej Wymiany Młodzieży (Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch) Regine Kayser celem omówienia możliwości współpracy. Polski dyrektor zarządzający uczestniczył 23 kwietnia 2007 roku w obchodach 10-lecia istnienia czeskiego biura Tandem Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży (Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch) w Pilznie, spotykając się przy tej okazji na rozmowach z przedstawicielami zarządu organizacji. Wzorem roku ubiegłego wszystkie organizacje działające w Niemczech na szczeblu krajowym w dziedzinie międzynarodowej wymiany młodzieży spotkały się w ramach organizowanego 14 listopada 2007 roku Wieczoru Parlamentarnego. Tematem spotkania był dialog międzykulturowy. Sekretarz stanu odpowiedzialny w Federalnym Ministerstwie ds. Rodziny, Seniorów, Kobiet i Młodzieży (Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend) za kontakty parlamentarne dr Hermann Kues w rozmowie z moderatorem wieczoru redaktorem Stefanem Ruppem z Radia Eins dzielił się zarówno swymi osobistymi doświadczeniami, jak też refleksjami na temat znaczenia wymiany międzynarodowej z perspektywy ministerstwa. Prof. Andreas Thimmel z Wyższej Szkoły Zawodowej w Kolonii (Fachhochschule Köln) przedstawił referat poświęcony kontaktom międzykulturowym oraz międzynarodowym jako procesom o charakterze poznawczym i edukacyjnym w międzynarodowej pracy z młodzieżą. Dnia 24 października 2007 roku przedstawiciele wszystkich instytucji spotkali się z delegatami z sześciu krajów regionu bałkańskiego, by zaprezentować swe doświadczenia dotyczące tematu Wymiana młodzieży a pojednanie. Finanse W 2007 roku PNWM dysponowała ogółem kwotą 9,18 miliona euro. Wkład Rzeczypospolitej Polskiej wynosił 4 582 601 euro, a wkład Republiki Federalnej Niemiec 4 602 000 euro. Tym samym po raz drugi z rzędu osiągnięty został parytet wkładów obu rządów. von Beust, sprach ebenso zu den Gästen wie der Stadtpräsident von Danzig, Paweł Adamowicz, sowie die Vorsitzende des Bundesverbandes der Deutsch-Polnischen Gesellschaften, die Bundestagsabgeordnete Dr. Angelica Schwall-Düren. Die Laudatio hielt Prof. Dr. Rita Süssmuth. Am nächsten Tag fand eine Podiumsdiskussion mit den Preisträgern statt. Zusammenarbeit mit anderen internationalen Organisationen Im Jahr 2007 fanden zahlreiche gemeinsame Aktivitäten des Deutsch-Französischen Jugendwerkes (DFJW) und des DPJW statt: Das Projekt Evaluation Internationaler Jugendbegegnungen sowie das Europäische Jugendtreffen zum Abschluss der deutschen EU-Ratspräsidentschaft im Juni 2007 wurden in Zusammenarbeit organisiert, beide Jugendwerke erhielten gemeinsam den Adam-Mickiewicz-Preis und organisierten zusammen den dritten Teil des Projektzyklus Einstein trifft Curie- Skłodowska. Christine Mähler, Geschäftsführerin von ConAct Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch, war dreimal zu Gesprächen über den trilateralen deutsch-polnischisraelischen Jugendaustausch im DPJW. Am 3. Juli 2007 besuchte Regine Kayser, Geschäftsführerin der Stiftung Deutsch-Russischer Jugendaustausch das DPJW, um über die Zusammenarbeit zu sprechen. Der polnische Geschäftsführer nahm am 23. April 2007 am 10- jährigen Jubiläum des tschechischen Büros von Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch in Pilsen teil und traf sich am Rande zu Gesprächen mit der Tandem-Geschäftsführung. Wie schon im Vorjahr luden alle Organisationen, die in Deutschland auf nationaler Ebene im internationalen Jugendaustausch tätig sind, am 14. November 2007 zu einem gemeinsamen Parlamentarischen Abend ein. Thema war der interkulturelle Dialog. Der Parlamentarische Staatssekretär im Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend (BMFSFJ), Dr. Hermann Kues, berichtete in einem Gespräch mit dem Moderator des Abends, Stefan Rupp von Radio Eins, sowohl über persönliche Erfahrungen als auch über die Bedeutung des internationalen Jugendaustausches für die Arbeit des Ministeriums. Prof. Dr. Andreas Thimmel von der Fachhochschule Köln referierte über Interkulturalität und Internationalität als Lern- und Bildungsprozess in der internationalen Jugendarbeit. Am 24. Oktober 2007 trafen Vertreter(innen) aller Institutionen mit einer Delegation aus sechs Balkanländern zusammen, um über ihre Erfahrungen zum Thema Jugendaustausch und Versöhnung zu berichten. Finanzen Im Jahr 2007 verfügte das DPJW über insgesamt 9,18 Millionen Euro. 4.602.000 Euro trug die Bundesrepublik Deutschland, 4.582.601 Euro die Republik Polen. Zum zweiten Mal in Folge war damit die Parität der Regierungsbeiträge erreicht.

8 Programy własne PNWM i realizowane w kooperacji Kooperations- und Eigenveranstaltungen des DPJW 9 Działalność PNWM przyczynia się nie tylko do porozumienia dwustronnego, ale poprzez działania trójstronne wykracza daleko poza jego ramy. Das DPJW trägt mit seiner Tätigkeit nicht allein zur bilateralen Verständigung bei, sondern geht mit den trilateralen Aktivitäten darüber hinaus. 2.1 Wymiana trójstronna PNWM Wymiana dwustronna poprzez dialog, dwugłos i rozmowy dwóch partnerów daje możliwość rzeczywistego wzajemnego poznania się i dlatego też jest ona głównym przedmiotem działań PNWM. Poprzez spotkanie z sąsiadem często uświadamiamy sobie własne korzenie, historię oraz postawę. Poznajemy innego, a w jego obliczu także samych siebie. PNWM dostrzegła ponadto już na początku swej działalności zalety wzbogacenia spotkania między młodymi Polakami i Niemcami o trzeciego partnera. Dzięki udziałowi trzeciego rozszerzone zostają perspektywy spotkań dwustronnych i otwiera się droga ku nowym horyzontom. Zarówno współpraca dwu-, jak i trójstronna wymaga intensywnej konfrontacji z partnerami oraz ją umożliwia. Różnice między spotkaniem dwu- i trójstronnym nie są zasadnicze, ponieważ najczęściej wymieniane motywacje, cele i treści spotkania trójstronnego w większości przypadków mogłyby się równie dobrze odnosić do spotkania dwustronnego. 2. Programy własne PNWM i realizowane w kooperacji Na podstawie piętnastoletniego doświadczenia PNWM wiadomo, że w większości przypadków to w ramach już istniejącego polsko-niemieckiego partnerstwa zostaje podjęta decyzja o włączeniu w program trzeciego partnera. Jest to albo wspólne świadome poszukiwanie nowych kontaktów, albo też korzystanie z już istniejących, które ma strona polska lub niemiecka. Na początku lat dziewięćdziesiątych powstały liczne polsko- -niemieckie partnerstwa, w których często niemieccy partnerzy stanowili równocześnie pomost łączący Polskę z kolejnymi partnerami w Europie Zachodniej przede wszystkim we Francji, Danii, Hiszpanii czy Włoszech. Zainteresowanie młodych Polaków Zachodem w pierwszych latach po upadku żelaznej kurtyny było ogromne. Wiele niemieckich organizacji miało kontakty, do których włączeni zostali nowi polscy partnerzy i z których rozwijały się następnie nierzadko nowe dwustronne kontakty, czasami nawet już bez udziału strony niemieckiej. Z kolei w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych Polska zaczęła odgrywać rolę pomostu na Wschód. Wzrasta zainteresowanie Niemców (ale i samych Polaków) wschodnimi sąsiadami Polski, krajami które do końca lat dziewięćdziesiątych pozostawały mało znaną częścią wspólnej Europy. I tak tym razem dzięki istniejącym już kontaktom polskich organizacji rozwija się wymiana trójstronna z bezpośrednimi wschodnimi sąsiadami Polski, przede wszystkim z Ukrainą, Białorusią i Litwą. Programy trójstronne stanowią obecnie ok. 10% ogólnej liczby składanych wniosków w wymianie pozaszkolnej. W 2007 roku było to 279 projektów (stan z czerwca 2008 roku). Liczba przedsięwzięć trójstronnych w wymianie szkolnej i sportowej jest zdecydowanie niższa w 2007 roku było to 47 projektów (stan z czerwca 2008 roku) co wynika z jednej strony ze specyfiki tej wymiany, z drugiej natomiast z tego, że projekty trójstronne realizowane przez szkoły często są wspierane finansowo przez programy Unii Europejskiej, a przez to PNWM nie jest w posiadaniu dokładnej liczby tego typu przedsięwzięć. 2.1 Trilaterale Programme des DPJW Der bilaterale Austausch ermöglicht über Dialog, Auseinandersetzung und Gespräche zweier Partner ein tatsächliches gegenseitiges Kennenlernen und ist daher die Hauptaufgabe des DPJW. Über die Begegnung mit dem Nachbarn werden wir uns häufig unserer eigenen Wurzeln, Einstellungen und unserer Geschichte bewusst. Wir lernen den anderen kennen und durch ihn auch uns selbst. Seit Beginn seines Bestehens hat das DPJW jedoch auch die Vorteile erkannt, die in der Erweiterung der Begegnung zwischen deutschen und polnischen Jugendlichen um einen weiteren Partner liegen. Durch die Teilnahme eines Dritten werden die Perspektiven, die bei bilateralen Begegnungen im Vordergrund stehen, aufgebrochen und neue Einsichten eröffnet. Sowohl die bi- als auch die trilaterale Zusammenarbeit erfordert und ermöglicht die intensive Auseinandersetzung mit den Partnern. Die Unterschiede zwischen bi- und trilateralen Begegnungen sind nicht grundsätzlicher Art, da die genannten Beweggründe, Ziele und Inhalte der trilateralen Begegnung in den meisten Fällen auch auf eine bilaterale Begegnung zutreffen würden. Die 15-jährige Erfahrung des DPJW belegt, dass in den meisten Fällen im Rahmen einer bereits bestehenden deutsch-polnischen Partnerschaft beschlossen wird, einen dritten Partner zum Programm einzuladen. Dabei wird entweder gemeinsam bewusst nach einem Partner gesucht oder es werden bestehende Kontakte genutzt, über welche die deutsche oder polnische Seite bereits verfügt. Anfang der 90er Jahre entstanden viele deutsch-polnische Partnerschaften; dabei stellten die deutschen Partner gleichzeitig oftmals eine Brücke zu weiteren Partnern in Westeuropa dar vor allem in Frankreich, Dänemark, Spanien und Italien. Das Interesse polnischer Jugendlicher am Westen war in den ersten Jahren nach dem Fall des Eisernen Vorhangs sehr groß. Viele deutsche Organisationen hatten Kontakte, in die die neuen polnischen Partner eingebunden wurden, woraus 2. Kooperationsund Eigenveranstaltungen des DPJW sich anschließend häufig neue bilaterale Kontakte entwickelten, auch ohne Beteiligung der deutschen Seite. Dagegen entwickelte sich Polen in der zweiten Hälfte der 90er Jahre immer mehr zu einer Brücke nach Osten. Das Interesse der Deutschen (und ebenso auch der Polen) an den östlichen Nachbarn Polens an den Ländern, die bis zum Ende der 90er Jahre den weniger bekannten Teil des gemeinsamen Europas darstellten wächst. Und diesmal entwickelt sich dank der bereits bestehenden Kontakte polnischer Organisationen ein trilateraler Austausch mit den unmittelbaren östlichen Nachbarn Polens, vor allem mit der Ukraine, Belarus und Litauen. Zurzeit beziehen sich 10 % der gesamten Anträge im außerschulischen Austausch auf trilaterale Programme. Im Jahre 2007 waren es 279 Projekte (Stand: Juni 2008). Die Zahl der trilateralen Maßnahmen im schulischen Austausch und im Sportaustausch liegt mit 47 Projekten im Jahre 2007 (Stand: Juni 2008) deutlich

10 Programy własne PNWM i realizowane w kooperacji Kooperations- und Eigenveranstaltungen des DPJW 11 Żeby jednak spotkania trójstronne przynosiły dodatkowe korzyści, nie wystarczy po prostu poszukać trzeciego partnera. Udane spotkanie przy udziale trzech partnerów wymaga większego nakładu pracy niż program dwustronny. Partnerzy wymiany muszą zainwestować więcej czasu i energii w przygotowanie projektu pod względem organizacyjnym i pedagogicznym. Już samo komunikowanie się, zarówno w fazie przygotowań, jak i podczas realizacji wspólnych projektów, jest bardziej złożone, ponieważ uzgodnienia, rozmowy oraz program muszą każdorazowo uwzględniać trzech partnerów. Opiekunowie nie zawsze mówią wspólnym językiem w stopniu wystarczającym do prowadzenia negocjacji. Czasem niezbędne jest planowanie ze znacznym wyprzedzeniem, ponieważ trzeba wziąć pod uwagę szczególne uregulowania, jak na przykład przepisy wizowe i wynikające z nich terminy. Również strona finansowa może w pewnych okolicznościach wiązać się z dodatkowym nakładem pracy, ponieważ nie zawsze źródła, z których finansowana była współpraca dwustronna, mogą tak samo służyć programom trójstronnym. Najważniejsze jest jednak stworzenie takich warunków spotkania, żeby partnerzy byli równouprawnieni nie wolno dopuścić do sytuacji, w której trzeci partner czuje się jak piąte koło u wozu. Dlatego wraz z nowym partnerem poszerzają się nie tylko horyzonty doświadczeń, lecz także teren ewentualnych międzykulturowych pułapek. PNWM wspiera szczególnie organizatorów projektów trójstronnych poprzez doradztwo i programy własne. Składanie wniosków na programy trójstronne w PNWM nie różni się zasadniczo od procedury związanej z wnioskami na spotkania polsko-niemieckie. Dofinansowywanie jest możliwe nie tylko dla całego cyklu spotkań, podczas którego uczestnicy przebywają kolejno w każdym z trzech krajów, ale również dla pojedynczych przedsięwzięć. Zachęca się do specjalnego przygotowania zarówno młodzieży, jak i organizatorów do spotkania. Przy dofinansowywaniu kosztów programu uwzględnieni zostają uczestnicy z kraju trzeciego. Ponadto można częściowo otrzymać dofinansowanie do kosztów podróży oraz na dodatkowych pośredników językowych. Organizatorzy są także informowani o innych źródłach finansowania, zwłaszcza w przypadku, gdy projekt odbywa się w kraju trzecim. Są one niezbędne, gdyż zasadniczo PNWM może dofinansowywać tylko koszty programu powstałe w Polsce lub w Niemczech, a pozostałe wydatki muszą zostać pokryte z dodatkowych środków. Odpowiadając na wzrost zainteresowania projektami z udziałem kraju trzeciego PNWM od wielu lat ściśle współpracuje z innymi organizacjami dwunarodowymi, m.in. takimi jak Francusko- -Niemiecka Współpraca Młodzieży (Deutsch-Französisches Jugendwerk), Tandem Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży (Tandem Koordinierungszentrum Deutsch- -Tschechischer Jugendaustausch) czy ConAct Biuro Koordynacji Wymiany Niemiecko-Izraelskiej (ConAct Koordinierungsstelle Deutsch-Israelischer Jugendaustausch). Organizowane są także fora i giełdy dla partnerów. Celem tych działań jest dzielenie się doświadczeniem, pomoc w znalezieniu partnera, stworzenie sieci partnerów wymiany trójstronnej, jak również jakościowe wspieranie projektów trójstronnych. Ponadto mając na uwadze równouprawnienie wszystkich trzech zaangażowanych stron PNWM poszukuje środków finansowych, które umożliwiają realizację projektów także w takich krajach, jak Ukraina, Białoruś czy Litwa. Szczególne znaczenie ma w związku z tym długoterminowa kooperacja zawarta przez PNWM z Fundacją Roberta Boscha (Robert Bosch Stiftung). Umożliwia ona przeprowadzenie zainicjowanych przez PNWM forów ze wschodnimi sąsiadami Polski nie tylko w Polsce i Niemczech, gdzie PNWM może dofinansowywać projekty, ale także w kraju trzecim. 2.1.1. Główne obszary współpracy z wybranymi krajami: Francja, Czechy i Izrael a. Wymiana z Francją Żaden inny zachodni kraj europejski nie cieszy się w wymianie trójstronnej z Polską i Niemcami tak dużym zainteresowaniem jak Francja. Nie tylko sama PNWM szczególnie w pierwszej fazie swej działalności mogła skorzystać z wieloletnich doświadczeń Francusko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży (FNWM / Deutsch-Französisches Jugendwerk) wspierającej wymianę francusko-niemiecką od 1963 roku. Od samego początku ścisła współpraca między obiema organizacjami prowadziła także do stabilnych partnerstw polsko-niemiecko-francuskich i tym samym nadawała konkretny wymiar tak często przywoływanemu Trójkątowi Weimarskiemu. Za swoje zaangażowanie w tym zakresie PNWM i FNWM w 2007 roku otrzymały Nagrodę im. Adama Mickiewicza, przyznawaną przez Komitet Wspierania Współpracy Francusko-Niemiecko-Polskiej. Podstawy tej współpracy i wspólnego dofinansowania projektów trójstronnych zostały przez obie organizacje ustalone we wspólnej umowie. Wymiana trójstronna z Francją cieszy się od wielu lat niesłabnącą popularnością. Dzięki wsparciu PNWM odbywa się ok. 40 spotkań rocznie. Należy tutaj zaznaczyć, że liczba ta nie uwzględnia programów trójstronnych subwencjonowanych z programu UE Młodzież oraz większości projektów trójstronnych, które odbyły się w Niemczech lub we Francji (za dofinansowanie programu odpowiedzialna jest w tym wypadku FNWM), a na które polski partner ze względu na niewielką wysokość ewentualnego dofinansowania kosztów podróży w ogóle nie złożył wniosku w PNWM. W celu wspierania trójstronnych spotkań z młodzieżą z Francji PNWM szczególnie angażuje się w programy dla animatorów, a także organizuje własne projekty. Przedsięwzięcia te mają zwiększać zainteresowanie wymianą trójstronną, służyć tworzeniu sieci kontaktów w tym zakresie, uwrażliwiać na tematykę dotyczącą międzykulturowości oraz zapewniać jakość realizowanym projektom. Ze względu na bogaty dorobek w tej dziedzinie kilka z nich opisano poniżej. niedriger, was zum einen daran liegt, dass der Charakter dieses Austausches ein anderer ist, zum anderen daran, dass trilaterale schulische Programme oftmals eine finanzielle Unterstützung über EU-Programme erhalten und das DPJW daher bei dieser Art von Maßnahmen über keine genauen Zahlen verfügt. Damit allerdings eine trilaterale Begegnung zusätzlichen Nutzen bringt, genügt es nicht, einfach einen dritten Partner zu suchen. Eine erfolgreiche Begegnung mit einem dritten Partner kostet mehr Arbeit als ein bilaterales Programm. Die Partner des Austausches müssen bei der organisatorischen und pädagogischen Vorbereitung des Projektes mehr Arbeit und Energie aufbringen. Schon die Kommunikation sowohl in der Vorbereitungsphase als auch während der Realisierung der gemeinsamen Projekte ist komplexer, weil die Vereinbarungen, Gespräche und das Programm jedes Mal drei Partner berücksichtigen müssen. Die Betreuer(innen) beherrschen nicht immer eine gemeinsame Sprache so gut, dass in ihr Verhandlungen geführt werden könnten. Manchmal ist eine Planung mit erheblichem Vorlauf erforderlich, weil Besonderheiten wie beispielsweise Visaformalitäten und damit verbundene Fristen beachtet werden müssen. Ebenso erfordert der finanzielle Aspekt unter Umständen zusätzliche Arbeit, weil die Quellen, aus denen die bilaterale Zusammenarbeit finanziert wurde, nicht immer auch trilaterale Programme unterstützen. Am wichtigsten ist allerdings, Bedingungen für die Begegnung zu schaffen, unter denen sich die Partner gleichberechtigt fühlen, und es nicht dazu kommen zu lassen, dass sich der dritte Partner wie das fünfte Rad am Wagen fühlt. Daher erweitern sich mit dem neuen Partner auch der Erfahrungshorizont und das Feld der möglichen interkulturellen Fallen. Das DPJW unterstützt in besonderer Form die Organisator(inn)en trilateraler Projekte über Beratung und Eigenveranstaltungen. Die Antragstellung für trilaterale Programme an das DPJW unterscheidet sich nicht grundsätzlich von den Anträgen für deutschpolnische Maßnahmen. Die Bezuschussung ist nicht nur für einen Zyklus, bei dem die Teilnehmer(innen) alle drei Länder besuchen, möglich, sondern auch für einzelne Begegnungen. Es wird eine spezielle Vorbereitung der Jugendlichen und der Organisator(inn)en angeregt. Beim Zuschuss zu den Programmkosten werden auch die Kosten der Teilnehmer(innen) aus dem Drittland berücksichtigt. Darüber hinaus kann ein Zuschuss zu den Reisekosten und für zusätzliche Sprachmittler bewilligt werden. Die Organisator(inn)en werden außerdem über weitere Finanzquellen informiert. Diese sind insbesondere vonnöten, wenn das Projekt im Drittland stattfindet, da das DPJW grundsätzlich nur anfallende Kosten in Deutschland oder Polen bezuschussen kann und die Programmkosten deshalb aus anderen Mitteln gedeckt werden müssen. Um dem wachsenden Interesse an Projekten mit einem Drittland gerecht zu werden, arbeitet das DPJW seit vielen Jahren eng mit anderen bilateralen Organisationen zusammen, u. a. mit dem Deutsch-Französischen Jugendwerk (DFJW), Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch und ConAct Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch; zudem werden Partnerforen und Partnerbörsen organisiert. Ziel solcher Angebote ist der Erfahrungsaustausch, Hilfe bei der Partnersuche, die Netzwerkbildung für den trilateralen Austausch sowie die Qualitätsverbesserung trilateraler Projekte. Darüber hinaus sucht das DPJW in Hinblick auf die Gleichberechtigung aller drei Partner finanzielle Mittel, die die Durchführung von Projekten auch in Ländern wie der Ukraine, Belarus und Litauen ermöglichen. Von besonderer Bedeutung ist in diesem Zusammenhang die langfristig vereinbarte Kooperation des DPJW mit der Robert Bosch Stiftung. Sie ermöglicht es, die vom DPJW initiierten Foren mit den östlichen Nachbarn Polens nicht nur in Deutschland und Polen durchzuführen, wo das DPJW diese Veranstaltungen fördern kann, sondern auch im jeweiligen Drittland. 2.1.1. Zentrale Bereiche der Zusammenarbeit mit ausgewählten Ländern: Frankreich, Tschechien und Israel a. Austausch mit Frankreich Kein anderes westeuropäisches Land erfährt im trilateralen Austausch mit Deutschland und Polen ein vergleichbar großes Interesse wie Frankreich. Nicht nur konnte das DPJW besonders in der ersten Zeit seiner Tätigkeit von der langjährigen Erfahrung des Deutsch-Französischen Jugendwerkes (DFJW) profitieren, das seit 1963 den deutsch-französischen Austausch unterstützt. Ebenso führte die enge Zusammenarbeit zwischen diesen Organisationen zu stabilen deutsch-polnisch-französischen Partnerschaften und war damit eine konkrete Größe im so oft zitierten Weimarer Dreieck. Für ihr Engagement in diesem Bereich erhielten das DPJW und das Deutsch-Französische Jugendwerk (DFJW) im August 2007 vom Komitee zur Förderung der Deutsch-Französisch-Polnischen Zusammenarbeit e. V. Weimarer Dreieck den Adam-Mickiewicz-Preis. Die Grundlagen ihrer Kooperation und die gemeinsame Finanzierung trilateraler Austauschmaßnahmen haben die beiden Jugendwerke in einer gemeinsamen Vereinbarung niedergelegt. Der trilaterale Austausch mit Frankreich erfreut sich seit vielen Jahren großer Beliebtheit. Mit Unterstützung des DPJW finden jährlich ca. 40 Programme statt. Die Zahlen des DPJW berücksichtigen hierbei nicht die trilateralen Programme, die vom EU-Programm JUGEND IN AKTION unterstützt werden, sowie den größten Teil der trilateralen Programme, die in Deutschland oder in Frankreich stattfanden (für die Bezuschussung des Programms ist hier das DFJW zuständig) und für die der polnische Partner wegen der voraussichtlich geringen Höhe der Förderung keinen Antrag auf Reisekostenzuschuss beim DPJW gestellt hat. Das DPJW engagiert sich für die Unterstützung trilateraler Jugendbegegnungen mit Frankreich besonders in Programmen

12 Programy własne PNWM i realizowane w kooperacji Kooperations- und Eigenveranstaltungen des DPJW 13 Przykładowe programy TriLog Forum polsko-niemiecko-francuskiej wymiany szkolnej Trójstronne forum dla nauczycieli i animatorów polsko-niemiecko-francuskiej wymiany szkolnej odbyło się w 2006 roku i zostało przeprowadzone w kooperacji z Francusko-Niemiecką Współpracą Młodzieży (Deutsch-Französisches Jugendwerk). Głównym celem seminarium było stworzenie platformy umożliwiającej wymianę doświadczeń i poszukiwania nowych partnerów do wymiany trójstronnej. Ponadto zaprezentowano metody i materiały mające wspomagać polskich, niemieckich i francuskich partnerów w przygotowaniu oraz przeprowadzaniu konkretnych przedsięwzięć wymiany, jak również w rozwijaniu współpracy. Podczas programu wprowadzono uczestników w kwestię międzykulturowej pracy z młodzieżą pod kątem zagadnień metodycznych oraz w temat pedagogiki projektu. Dalszymi punktami programu seminarium były prezentacja istniejących partnerstw oraz przykładowych programów, zarządzanie projektami trójstronnymi, jak również przedstawienie możliwości ich finansowania. Międzynarodowe programy wymiany Krok za krokiem Już od wielu lat jednostki centralne PNWM Interkulturelles Netzwerk Berlin i Akademicki Związek Sportowy Wrocław oferują przy współpracy z francuskim Stowarzyszeniem Gwennili (Association Gwennili) z Quimper polsko-niemiecko-francuskie szkolenia dla opiekunów grup. Zadania, jakie stają przed teamerami w grupie trójnarodowej mają swoją specyfikę, dlatego program ma na celu przygotowanie uczestników do tej roli. Cykl szkolenia obejmuje takie tematy, jak animacja językowa, gry integracyjne, rola teamera, zarządzanie konfliktami, planowanie spotkania, jego fazy i metody ewaluacji. Współpraca regionalna Wspólnie z Francusko-Niemiecką Współpracą Młodzieży (Deutsch-Französisches Jugendwerk) zostały przygotowane warsztaty oraz debata młodzieży z trzech krajów, które odbyły się w maju 2006 roku, przy okazji podpisania umowy o współpracy pomiędzy województwem mazowieckim, Brandenburgią i Île- -de-france. Projekt miał na celu przybliżenie młodzieży z Polski, Niemiec i Francji idei Trójkąta Weimarskiego i jego oddziaływania na poziomie regionalnym. Uczestnikami projektu byli uczniowie z wymienionych regionów. Podczas trwania projektu opracowano pytania i zagadnienia do dyskusji z władzami tych trzech regionów. Rozmowa z politykami dotyczyła między innymi mobilności w Europie oraz międzynarodowej i europejskiej polityki województwa mazowieckiego, Brandenburgii i Île-de- -France. Wzorem dla wspomnianej współpracy było partnerstwo między regionami Nadrenią Północną-Westfalią, Śląskiem i Nord-Pas du Calais, istniejące od 2001 roku. Odbywające się w jego ramach spotkania młodzieży zostały zainicjowane i są nadal wspierane przez PNWM. Projekty dla dziennikarzy W 2002 roku miał miejsce trójstronny projekt dla dziennikarzy pod tytułem Perspektywy rozszerzenia UE w kontekście Trójkąta Weimarskiego, zorganizowany wspólnie przez PNWM i Francusko-Niemiecką Współpracę Młodzieży (Deutsch-Französisches Jugendwerk). Pierwsza część programu odbyła się w Warszawie, a druga na polskiej granicy wschodniej. Program miał na celu uwrażliwienie dziennikarzy z Polski, Niemiec i Francji na tematy dotyczące Polski jako przyszłego członka Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki przyszłej, nowej zewnętrznej granicy Unii na Wschodzie. W 2003 roku zorganizowano podobną podróż studyjną polskich, niemieckich i francuskich dziennikarzy po Francji. W 2006 roku młodzi dziennikarze z Polski, Niemiec i Francji podczas kilkudniowych warsztatów intensywnie zajmowali się różnymi zagadnieniami, które są istotne dla polsko-niemiecko-francuskiego dialogu, takimi jak współpraca regionalna i międzyrządowa oraz współpraca mediów. Program odbywał się z okazji planowanego Szczytu Weimarskiego, w którym mieli wziąć udział szefowie państw i rządów. W Weimarze i Berlinie uczestnicy spotkali się między innymi z szefem Urzędu Kanclerskiego, gościli we francuskiej i polskiej ambasadzie, a także byli obecni na konferencji prasowej rządu Republiki Federelnej Niemiec. Ewaluacja międzynarodowych spotkań młodzieży W ramach wspólnego projektu PNWM, Francusko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży (Deutsch-Französisches Jugendwerk) i Federalnego Związku Kulturalnej Edukacji Dzieci i Młodzieży (Bundesvereinigung Kulturelle Kinder- und Jugendbildung) wypracowano standardowy instrument do ewaluacji międzynarodowej wymiany młodzieży (m.in. wymiany polsko- -niemiecko-francuskiej). Ankiety w języku polskim, niemieckim i francuskim, przetestowane w fazie pilotażowej, zaprezentowane zostały na wspólnej konferencji w 2007 roku. Obecnie idea ewaluacji spotkań międzynarodowych oraz opracowane w ramach tego projektu i dostępne m.in. na płycie CD-ROM narzędzie do ewaluacji są rozpowszechniane wśród animatorów. für Multiplikator(inn)en und organisiert eigene Projekte. Diese Aktivitäten sollen das Interesse für den trilateralen Austausch fördern, die Netzwerkbildung in diesem Bereich ermöglichen, für interkulturelle Themen sensibilisieren und die Qualität durchgeführter Projekte sichern. Angesichts des großen Erfahrungsschatzes in diesem Bereich sollen einige der Projekte im Folgenden beschrieben werden. Beispielprogramme TriLog Forum für den deutsch-polnisch-französischen Schüleraustausch Das trilaterale Forum für Lehrkräfte und Multiplikator(inn)en des deutsch-polnisch-französischen Schulaustausches fand 2006 statt und wurde in Kooperation mit dem Deutsch-Französischen Jugendwerk (DFJW) durchgeführt. Hauptziel des Seminars war es, eine Plattform für den Erfahrungsaustausch und die Suche nach neuen Partnern für den trilateralen Austausch zu schaffen. Darüber hinaus wurden Methoden und Werkzeuge vorgestellt, die deutschen, polnischen und französischen Partnern bei der Vorbereitung und Durchführung von Austauschmaßnahmen und der Entwicklung ihrer Zusammenarbeit helfen sollen. Während des Programms wurden die Teilnehmer(innen) in die Methodik der interkulturellen Arbeit mit Jugendlichen und in die Projektpädagogik eingeführt. Weitere Themen des Seminars waren die Präsentation bestehender Partnerschaften, Beispielprogramme und das trilaterale Projektmanagement sowie Finanzierungsmöglichkeiten. Internationale Austauschprogramme Schritt für Schritt Schon seit vielen Jahren bieten die Zentralstellen des DPJW, Interkulturelles Netzwerk Berlin und Akademischer Sportbund, Breslau (Akademicki Związek Sportowy, AZS, Wrocław), in Zusammenarbeit mit der französischen Organisation Gwennili (Association Gwennili) aus Quimper deutsch-polnisch-französische Schulungen für Gruppenleiter(innen) an. Die Aufgaben, vor denen Teamer(innen) in einer trilateralen Gruppe stehen, haben besonderen Charakter; daher soll das Programm seine Teilnehmer(innen) auf diese Rolle vorbereiten. Der Schulungszyklus umfasst Themen wie Sprachanimation, Integrationsspiele, die Rolle der Teamer, Konfliktmanagement, Programmplanung, Phasen der Begegnung und Methoden der Evaluation. Regionale Zusammenarbeit Gemeinsam mit dem DFJW wurden anlässlich der Unterzeichnung des Vertrages über die Zusammenarbeit zwischen der Woiwodschaft Masowien (województwo mazowieckie), Brandenburg und Île-de-France im Mai 2006 Workshops und eine Diskussionsrunde mit Jugendlichen aus den drei Ländern organisiert. Das Projekt sollte den Jugendlichen aus Deutschland, Polen und Frankreich die Idee des Weimarer Dreiecks und seine Wirkungsweisen auf regionaler Ebene näherbringen. Die Teilnehmer(innen) des Projekts waren Schüler(innen) aus den genannten Regionen. Während des Projektes erarbeiteten sie Fragen und Themen für eine Diskussion mit Politikern aus den drei Regionen. Das Gespräch mit den Politikern berührte unter anderem die Mobilität in Europa sowie die internationale und europäische Politik der Woiwodschaft Masowien (województwo mazowieckie), Brandenburg und Île-de-France. Die Zusammenarbeit der drei Regionen folgt dem Vorbild der Regionalpartnerschaft Nordrhein-Westfalen, Schlesien (Śląsk) und Nord-Pas du Calais, die seit 2001 besteht. Die Jugendbegegnungen, die in diesem Rahmen alljährlich stattfinden, werden vom DPJW mit initiiert und weiterhin unterstützt. Projekte für Journalisten 2002 wurde ein trilaterales Projekt des DPJW und DFJW für Journalist(inn)en zu Perspektiven der EU-Erweiterung im Kontext des Weimarer Dreiecks durchgeführt. Der erste Teil des Programms fand in Warschau statt, im zweiten Teil lernten die Teilnehmer(innen) die Situation an der östlichen Grenze Polens vor Ort kennen. Das Programm sollte die Journalist(inn)en aus Deutschland, Polen und Frankreich für Themen über Polen als zukünftiges Mitglied der EU sensibilisieren und ging dabei besonders auf die Problematik der zukünftigen neuen Außengrenze der Union nach Osten ein. 2003 fand eine Studienreise deutscher, polnischer und französischer Journalist(inn)en nach Frankreich statt. 2006 beschäftigten sich junge Journalist(inn)en aus Deutschland, Polen und Frankreich in einem mehrtägigen Workshop intensiv mit Fragen, die für den deutsch-polnisch-französischen Dialog wesentlich sind, wie regionale Zusammenarbeit, Regierungskooperation und Zusammenarbeit der Medien. Das Programm fand anlässlich des geplanten Weimarer Gipfels statt, an dem die Präsidenten und Regierungschefs teilnehmen sollten. Die Teilnehmer(innen) trafen sich in Weimar und Berlin unter anderem mit dem Chef des Kanzleramtes, waren zu Gast in der französischen und polnischen Botschaft und nahmen an der Pressekonferenz der Bundesregierung teil. Evaluation Internationaler Jugendbegegnungen Im Rahmen eines gemeinsamen Projektes des DPJW, des DFJW und der Bundesvereinigung Kulturelle Kinder- und Jugendbildung (BKJ) wurde ein standardisiertes Instrument zur Evaluation des internationalen Jugendaustausches erarbeitet (u. a. für den deutsch-polnisch-französischen Austausch). Die Fragebögen in deutscher, polnischer und französischer Sprache wurden in einer Pilotphase getestet und 2007 auf einer gemeinsamen Konferenz vorgestellt. Derzeit werden die Idee der Evaluation internationaler Begegnungen und das im Rahmen des Projektes entwickelte und u. a. auf einer CD-ROM zugängliche Instrument unter den Multiplikator(inn)en verbreitet.

14 Programy własne PNWM i realizowane w kooperacji Kooperations- und Eigenveranstaltungen des DPJW 15 b. Wymiana z Czechami Czechy poprzez swoje sąsiedztwo z Niemcami i Polską, są w szczególnym położeniu przede wszystkim geograficznym, choć nie tylko. Większość polsko-niemiecko-czeskich spotkań odbywa się w trójkącie, w którym schodzą się granice tych trzech państw. Wśród wniosków na programy trójstronne to właśnie Czesi są najczęściej spotykanym partnerem. Liczba programów w pozaszkolnej wymianie młodzieży wzrosła z 33 w roku 1998 do 80 w roku 2007. Organizacją, z którą PNWM ściśle współpracuje, jest Tandem Centrum Koordynacji Czesko-Niemieckiej Wymiany Młodzieży (Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch), działające od 1997 roku. PNWM ma w Tandemie partnera, dzięki któremu organizacje mogą wnioskować o dofinansowanie spotkań, odbywających się również na terenie Czech. Wśród wspólnie zrealizowanych przedsięwzięć PNWM i Tandemu należy wymienić podróż sześćdziesięciu młodych ludzi z Polski, Czech i Niemiec pociągiem po regionie przygranicznym w sierpniu 2002 roku. Pod hasłem Dworzec Europa prezentowali oni sztuki teatralne, koncerty i filmy na temat spotkań ludzi z Polski, Niemiec i Czech. Natomiast w 2004 roku, z okazji przystąpienia do Unii Europejskiej nowych krajów członkowskich, podczas uroczystości w Żytawie młodzież z Polski, Niemiec i Czech miała okazję przedstawić w formie listów szefom rządów trzech krajów swoją wizję zjednoczonego kontynentu, swoje nadzieje i obawy. Spotkanie to było poprzedzone tygodniowymi warsztatami w Niedamirowie zorganizowanymi przez Dom Trzech Kultur Parada z Niedamirowa, Centrum Spotkań w Großhennersdorf (Begegnungszentrum im Dreieck e.v.) oraz Euroregionalne Centrum w Lemberku. Warsztaty te zapoczątkowały większy projekt zatytułowany Lanterna Futuri, skierowany do szkół średnich polsko-czesko-niemieckiego pogranicza. Efektem współpracy PNWM i Tandemu jest również CD-ROM Triolinguale poświęcony animacji językowej. W 2007 roku ukazało się już trzecie jego wydanie i cieszy się ono niesłabnącą popularnością. c. Wymiana z Izraelem Wymiana z młodzieżą z Izraela zajmuje ważne miejsce wśród projektów trójstronnych. Cenne doświadczenie dwustronnych kontaktów niemiecko-izraelskich zwróciły uwagę polskich organizatorów międzynarodowej wymiany młodzieży. Problematyka i wyjątkowość tych kontaktów, ze względu na dziedzictwo historyczne oraz ich nadspodziewanie pomyślny rozwój, okazały się dla innych ciekawym i godnym naśladowania przykładem. Mimo iż przeprowadzanie spotkań w związku z napiętą sytuacją polityczną w Izraelu jest utrudnione, liczba realizowanych projektów wzrosła z 3 w roku 1998 do 18 w roku 2007. Ponadto mają miejsce spotkania robocze w gronie organizatorów wymiany. Już w 2001 roku, w ramach odbywających się w siedzibie biura PNWM w Warszawie Otwartych Czwartków, miało miejsce spotkanie i dyskusja z ówczesnym ambasadorem Izraela na temat Polacy, Niemcy i Żydzi przeszłość i odpowiedzialność za przyszłość. Wielokrotnie dochodziło do spotkań zarządu PNWM z przedstawicielami ambasady Izraela, zarówno w Warszawie, jak i w Berlinie. Miały one na celu omówienie kwestii związanych z rozwojem wymiany polsko-niemiecko-izraelskiej. W celu wsparcia organizatorów spotkań już w 2000 roku ukazała się publikacja PNWM Polska-Niemcy-Izrael. Materiały dla animatorów trójstronnej wymiany młodzieży. Planowane jest jej kolejne, zaktualizowane wydanie. Głównym partnerem PNWM jest ConAct Biuro Koordynacji Wymiany Niemiecko-Izraelskiej (ConAct Koordinierungsstelle Deutsch-Israelischer Jugendaustausch), organizacja wspierająca od 2001 roku wymiany niemiecko-izraelskie. W 2007 roku PNWM otrzymała dofinansowanie wyjazdu praktykantki na kilkutygodniowy pobyt studyjny w Izraelu w celu zebrania informacji o znajdujących się tam organizacjach współpracujących lub zainteresowanych współpracą z młodzieżą z Polski i Niemiec. 2.1.2. Główne obszary współpracy z krajami Europy Wschodniej W spotkaniach międzynarodowych Polska odgrywa szczególną rolę pomostu między Unią Europejską i jej wschodnimi sąsiadami. PNWM, wspierając wymiany trójstronne, przyczynia się do utrwalania kontaktów między młodzieżą z Polski, Niemiec i krajów Europy Wschodniej. Poprzez swoje działania chce przyczynić się do tego, aby młodzież z tych krajów pozostała w stosunku do siebie otwarta i chętna do współpracy. Szczególnie w kontekście współpracy z Ukrainą, Białorusią i Obwodem Kaliningradzkim powstanie nowych granic w następstwie wstąpienia Polski do Unii Europejskiej nie może być przeszkodą we współpracy międzysąsiedzkiej. PNWM chce pomagać w dążeniu do nawiązywania nowych partnerstw i w przezwyciężaniu utrudnień, takich jak np. sprawy wizowe. Ponad piętnastoletnie doświadczenia PNWM w realizacji przedsięwzięć z udziałem młodych Polaków i Niemców mogą być przydatne w budowaniu i rozwijaniu kontaktów trójstronnych oraz rozwijaniu lokalnych inicjatyw obywatelskich nie tylko młodzieżowych. Dla partnerów z krajów trzecich szczególnie cenne są doświadczenia, które zebrały organizacje i instytucje z Polski, realizując wspólne przedsięwzięcia z partnerami z Niemiec i innych państw europejskich. Liczba projektów trójstronnych w pozaszkolnej wymianie młodzieży z partnerami pochodzącymi z krajów graniczących z Polską na wschodzie w 2007 roku wyniosła 111 (54 programy z Ukrainą, 29 programów z Rosją, 18 programów z Białorusią, 10 programów z Litwą). b. Austausch mit Tschechien Tschechien befindet sich aufgrund seiner Nachbarschaft zu Deutschland und Polen in einer besonderen Position vor allem, aber nicht ausschließlich, geografisch betrachtet. Die meisten deutsch-polnisch-tschechischen Begegnungen finden im Dreiländereck statt. Unter den Anträgen beim DPJW für trilaterale Programme ist Tschechien der häufigste Partner. Von 33 Programmen im außerschulischen Austausch im Jahr 1998 stieg die Zahl auf 80 Programme im Jahr 2007 an. Eine Organisation, die eng mit dem DPJW zusammenarbeitet, ist Tandem Koordinierungszentrum Deutsch-Tschechischer Jugendaustausch, das seit 1997 tätig ist. In Tandem hat das DPJW einen Partner, der es Organisationen ermöglicht, Zuschüsse für Begegnungen zu beantragen, die in Tschechien stattfinden. Unter den gemeinsamen Projekten von DPJW und Tandem ist eine Zugreise von 60 jungen Leuten aus Deutschland, Polen und Tschechien durch die Grenzregionen im August 2002 zu nennen. Unter dem Motto Bahnhof Europa präsentierten sie Theaterstücke, Konzerte und Filme zum Thema Begegnungen von Menschen aus Deutschland, Polen und Tschechien. 2004 hatten deutsche, polnische und tschechische Jugendliche anlässlich des EU-Beitritts der neuen Mitgliedsstaaten auf einer Festveranstaltung in Zittau die Möglichkeit, den Regierungschefs Deutschlands, Polens und Tschechiens in Form von Briefen ihre Vision vom vereinigten Kontinent, ihre Hoffnungen und Ängste vorzustellen. Der Begegnung gingen einwöchige Workshops in Niedamirów voran, die vom Dreikulturenhaus Parada (Dom Trzech Kultur), Niedamirów, dem Begegnungszentrum im Dreieck e. V. in Großhennersdorf und dem Euroregionalen Zentrum in Lemberk organisiert worden waren. Diese Workshops standen am Anfang eines größeren Projektes mit dem Titel Lanterna Futuri, das sich an weiterführende Schulen im deutsch-polnisch-tschechischen Dreiländereck wendet. Ein Effekt der Zusammenarbeit des DPJW mit Tandem ist auch die CD-ROM zur Sprachanimation Triolinguale, die 2007 bereits in der 3. Auflage erschienen ist und sich anhaltender Beliebtheit erfreut. c. Austausch mit Israel Der Austausch mit Jugendlichen aus Israel nimmt einen wichtigen Platz unter den trilateralen Projekten ein. Die wertvollen Erfahrungen bilateraler deutsch-israelischer Kontakte weckten das Interesse polnischer Organisator(inn)en internationaler Jugendbegegnungen. Die Problematik und der Ausnahmecharakter dieser Kontakte aufgrund des historischen Erbes sowie ihre unerwartet positive Entwicklung erwiesen sich für andere als interessantes Beispiel und Vorbild. Obwohl die konkrete Durchführung der Jugendbegegnungen durch die angespannte politische Situation in Israel erschwert wird, stieg die Zahl der trilateralen Programme von 3 im Jahr 1998 auf 18 im Jahr 2007. Es werden auch Arbeitstreffen für Organisator(inn)en des Austausches organisiert. Bereits im Jahr 2001 fand im Rahmen der Offenen Donnerstage (Otwarte Czwartki) im Büro des DPJW in Warschau eine Begegnung und Diskussion mit dem damaligen Botschafter Israels zum Thema Polen, Deutsche und Juden Vergangenheit und Verantwortung für die Zukunft statt. Mehrfach gab es Treffen der DPJW-Geschäftsführung mit Vertreter(inne)n der israelischen Botschaft, sowohl in Warschau als auch in Berlin, bei denen Fragen zur Entwicklung des deutsch-polnischisraelischen Austausches erörtert wurden. Zur Unterstützung der Organisator(inn)en von Begegnungen erschien 2000 die DPJW-Publikation Deutschland-Polen-Israel. Materialien für Organisatoren des trilateralen Jugendaustauschs, deren aktualisierte Neuauflage geplant ist. Wichtigster Partner des DPJW ist ConAct Koordinierungszentrum Deutsch-Israelischer Jugendaustausch, eine Organisation, die seit 2001 den deutschisraelischen Austausch unterstützt. 2007 erhielt das DPJW einen Zuschuss für einen mehrwöchigen Aufenthalt einer Praktikantin in Israel, um Informationen über Organisationen zu sammeln, die mit deutschen und polnischen Jugendlichen zusammen arbeiten oder an einer Zusammenarbeit interessiert sind. 2.1.2. Zentrale Bereiche der Zusammenarbeit mit Ländern Osteuropas Polen kommt eine besondere Brückenfunktion zwischen der EU und ihren östlichen Nachbarn zu. Das DPJW will mit seinen Aktivitäten dazu beitragen, dass die Jugendlichen aus diesen Ländern füreinander offen bleiben und zur Zusammenarbeit bereit sind. Besonders bei der Zusammenarbeit mit der Ukraine, Belarus und dem Gebiet Kaliningrad darf die Entstehung neuer Grenzen durch den Beitritt Polens zur EU nicht Hemmschuh für die nachbarschaftliche Zusammenarbeit werden. Das DPJW will seinen Partnern bei der Anbahnung neuer Partnerschaften und bei der Überwindung von Schwierigkeiten wie beispielsweise Visaformalitäten helfen. Die mehr als 15-jährige Erfahrung bei der Durchführung von Begegnungen mit deutschen und polnischen Jugendlichen kann sich beim Knüpfen und Entwickeln trilateraler Kontakte sowie auch bei der Entwicklung lokaler Bürgerinitiativen nicht nur von Jugendlichen als nützlich erweisen. Für die Partner aus den Drittländern sind die Erfahrungen, die Organisationen und Institutionen aus Polen bei der Durchführung gemeinsamer Programme mit Partnern aus Deutschland oder anderen europäischen Ländern gemacht haben, oftmals von großem Wert. Die Zahl der trilateralen Jugendbegegnungen im außerschulischen Austausch mit Partnern aus den östlichen Nachbarländern Polens lag 2007 bei 111 Programmen (54 Ukraine, 29 Russland, 18 Belarus, 10 Litauen).