EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY Sprawozdanie specjalne nr 13 ISSN 1831-0923 2011 CZY MECHANIZMY KONTROLNE STOSOWANE W PROCEDURZE CELNEJ 42 ZAPOBIEGAJĄ UCHYLANIU SIĘ OD PODATKU VAT I UMOŻLIWIAJĄ WYKRYCIE TAKICH PRZYPADKÓW? PL

Sprawozdanie specjalne nr 13 2011 CZY MECHANIZMY KONTROLNE STOSOWANE W PROCEDURZE CELNEJ 42 ZAPOBIEGAJĄ UCHYLANIU SIĘ OD PODATKU VAT I UMOŻLIWIAJĄ WYKRYCIE TAKICH PRZYPADKÓW? (przedstawione na mocy art. 287 ust. 4 akapit drugi TFUE) EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY 12, rue Alcide De Gasperi 1615 Luksemburg LUKSEMBURG Tel. +352 4398-1 Faks +352 4398-46410 E mail: euraud@eca.europa.eu Internet: http://www.eca.europa.eu Sprawozdanie specjalne nr 13 2011 Wiele informacji o Unii Europejskiej znajduje się w portalu Europa (http://europa.eu). Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji. Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2011 ISBN 978-92-9237-432-7 doi:10.2865/4365 Unia Europejska, 2011 Powielanie materiałów dozwolone pod warunkiem podania źródła. Printed in Luxembourg

SPIS TREŚCI 3 Punkt GLOSARIUSZ I VII STRESZCZENIE 1 5 WSTĘP 6 11 ZAKRES KONTROLI I PODEJŚCIE KONTROLNE 6 8 PYTANIA KONTROLNE 9 11 ZAKRES KONTROLI I PODEJŚCIE KONTROLNE 12 49 UWAGI 12 24 KOMISJA ZAPROPONOWAŁA UDOSKONALENIA RAM PRAWNYCH UE, JEDNAK WYMAGANE SĄ DALSZE DZIAŁANIA 14 17 RAMY PRAWNE NIE GWARANTUJĄ JEDNOLITEGO I NALEŻYTEGO PODEJŚCIA SŁUŻB CELNYCH PAŃST W CZŁONKOWSKICH W ZAKRESIE ZWOLNIENIA Z PODATKU VAT 18 24 ANI NIE GWARANTUJĄ, ŻE INFORMACJE DOTYCZĄCE TAKICH TRANSAKCJI BĘDĄ ZAWSZE UDOSTĘPNIANE ORGANOM PODATKOWYM PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO PRZEZNACZENIA 25 46 POZIOM KONTROLI W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH JEST NIEODPOWIEDNI 27 35 SŁUŻBY CELNE SKONTROLOWANYCH PAŃST W CZŁONKOWSKICH NIE GWARANTUJĄ WAŻNOŚCI I KOMPLETNOŚCI DANYCH ORAZ SPEŁNIENIA INNYCH KRYTERIÓW ZWOLNIENIA 36 42 NIE UDOSTĘPNIA SIĘ PODSTAWOWYCH INFORMACJI 43 46 NIE PROWADZI SIĘ KONTROLI KRZYŻOWEJ KLUCZOWYCH DANYCH WE WSZYSTKICH PRZYPADKACH 47 49...I POWODUJE STRATY W POBORZE VAT

4 50 59 WNIOSKI I ZALECENIA ZAŁĄCZNIK I OPIS PROCEDURY ZAŁĄCZNIK II MODEL KONTROLI PROCEDURY CELNEJ 42 OPRACOWANY PRZEZ TRYBUNAŁ ZAŁĄCZNIK III KLASYFIKACJA PAŃSTW CZŁONKOWSKICH NA TLE MODELU KONTROLI OPRACOWANEGO PRZEZ TRYBUNAŁ ZAŁĄCZNIK IV WYNIKI BADANIA WARUNKÓW ZWOLNIENIA ORAZ INNYCH ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAŁĄCZNIK V POTWIERDZENIE WYMIERZENIA PODATKU VAT W PAŃSTWIE CZŁONKOWSKIM PRZEZNACZENIA ODPOWIEDŹ KOMISJI

GLOSARIUSZ 5 Grupa ekspertów ds. strategii zwalczania oszustw podatkowych (ATFS): Grupa ekspertów utworzona przez Komisję we współpracy z państwami członkowskimi w odpowiedzi na konkluzje przyjęte przez Radę ECOFIN w dniu 28 czerwca 2006 r. utworzona w celu prowadzenia dyskusji technicznych na temat środków standardowych w celu wzmocnienia istniejącego systemu VAT i zwalczania oszustw w zakresie podatku VAT. Informacje podsumowujące: Informacje składane obowiązkowo przez każdego podatnika zidentyfikowanego do celów VAT, który realizuje dostawy wewnątrzwspólnotowe. Informacje podsumowujące należy sporządzać za każdy miesiąc. Muszą one zawierać całkowitą wartość towarów dostarczonych do poszczególnych nabywców (uszeregowanych według numerów identyfikacyjnych VAT ) w innych państwach członkowskich. Kontrola celna: Określone czynności wykonywane przez służby celne w celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego. Czynności takie mogą obejmować badanie towarów, sprawdzanie danych w zgłoszeniach oraz istnienia i autentyczności dokumentów elektronicznych lub papierowych, badanie sprawozdań finansowych przedsiębiorstw i innych dokumentów, kontrolę środków transportu, bagaży i inne podobne czynności. Numer identyfikacyjny VAT (nr VAT): Indywidualny numer nadawany każdemu podatnikowi zamierzającemu dostarczać towary, świadczyć usługi lub nabywać towary do celów prowadzenia działalności. Każdy numer jest poprzedzony dwuliterowym kodem, według którego można zidentyfikować wydające go państwo członkowskie. Państwo członkowskie przeznaczenia: Państwo członkowskie, do którego towary zostały wysłane lub przewiezione, inne niż państwo członkowskie przywozu. Państwo członkowskie przywozu: Państwo członkowskie, na terytorium którego towary zostały fizycznie wwiezione do UE i dopuszczone do swobodnego obrotu. Ponowny przywóz: Dopuszczenie do swobodnego obrotu towarów uprzednio wywiezionych tymczasowo w ramach innej procedury celnej, np. uszlachetniania biernego. Procedura w miejscu: Procedura uproszczona, w ramach której towary są dostarczane bezpośrednio do pomieszczeń przedsiębiorcy (lub do innego wyznaczonego miejsca) i zazwyczaj dokonywane jest zgłoszenie celne, a towary są zwalniane poprzez wpis do rejestru przedsiębiorcy. Program Fiscalis: Wspólnotowy program działania mający na celu finansowanie inicjatyw administracji podatkowych ukierunkowanych na poprawę funkcjonowania systemów podatkowych na rynku wewnętrznym dzięki systemom komunikacji i wymiany informacji, kontrolom wielostronnym, wymianom pracowników, seminariom i innym działaniom szkoleniowym. Profil ryzyka: Zestawienie kryteriów ryzyka z obszarami kontroli (np. rodzaj towarów, kraje pochodzenia), które pozwala stwierdzić istnienie ryzyka i prowadzi do złożenia wniosku o zastosowanie środka kontroli. W przypadku gdy kryteria te są opracowane na poziomie UE na podstawie wspólnych ram zarządzania ryzykiem, nazywane są unijnymi profilami ryzyka. Przemieszczenie: Wysyłka bądź przewóz towarów przez lub w imieniu importera do celów działalności jego przedsiębiorstwa do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza obszarem państwa członkowskiego, w którym dochodzi do przywozu, ale wewnątrz Wspólnoty. RWKC: Rozporządzenie wykonawcze do Wspólnotowego Kodeksu Celnego. SAD: Jednolity dokument administracyjny.

6 SCAC: Stały Komitet Współpracy Administracyjnej jest komitetem regulacyjnym, który na podstawie art. 44 rozporządzenia Rady (WE) nr 1798/2003 wspiera Komisję w sprawach określonych w tym rozporządzeniu. Jest on złożony z przedstawicieli państw członkowskich, a przewodniczy mu przedstawiciel Komisji. Swobodny obrót: Status towarów przywiezionych z krajów trzecich, poddanych wszystkim formalnościom przywozowym w celu umożliwienia ich sprzedaży lub konsumpcji na rynku UE. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów: Dostawy towarów wysyłanych lub transportowanych do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza terytorium danego państwa, ale na terytorium UE, przez sprzedawcę, nabywcę lub w ich imieniu, dokonane dla innego podatnika lub osoby prawnej niebędącej podatnikiem, działającej w takim charakterze w państwie członkowskim innym niż państwo rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów: Nabycie uprawnienia do rozporządzania jako właściciel rzeczowym majątkiem ruchomym wysyłanym lub transportowanym do nabywcy przez sprzedawcę lub nabywcę albo w ich imieniu, w państwie członkowskim innym niż to, z którego towary są wysyłane lub transportowane. Współpraca administracyjna: Wymiana informacji pomiędzy państwami członkowskimi, w ramach której organy podatkowe wzajemnie sobie pomagają i współpracują z Komisją na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 1798/2003 1 w celu zapewnienia właściwego stosowania podatku VAT od dostaw towarów i usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz przywozu towarów. Wymiana informacji między państwami członkowskimi obejmuje z zasady wszelkie informacje, które mogą pomóc w ustaleniu właściwego wymiaru podatku VAT, w tym wszelkie informacje dotyczące konkretnych przypadków. Wymiana następuje zarówno na wniosek jednej ze stron, jak i bez uprzedniego wniosku. VAT: Podatek od towarów i usług. VIES: System Wymiany Informacji o Podatku VAT to elektroniczna sieć służąca do przekazywania informacji o ważności numerów identyfikacyjnych VAT przedsiębiorstw zarejestrowanych w państwach członkowskich. Ponadto za pośrednictwem VIES udostępnia się administracjom podatkowym państw członkowskich informacje o (zwolnionych z opodatkowania) dostawach wewnątrzwspólnotowych. Krajowe administracje podatkowe zbierają dane dotyczące rejestracji VAT i wprowadzają je do krajowych baz danych, które są dostępne do wglądu z zewnątrz. To samo dotyczy też dostaw wewnątrzwspólnotowych zadeklarowanych w informacjach podsumowujących. System powstał, by skompensować likwidację formalności i kontroli celnych. Zasoby własne opar te na VAT: W 2009 r. poziom zasobów własnych opar tych na VAT wynosił 13,7 mld euro i stanowił 11,7% dochodów UE. Zasoby własne oparte na VAT oblicza się według zharmonizowanej podstawy VAT. Punktem wyjścia do obliczenia zasobów własnych pochodzących z VAT jest całkowity dochód VAT netto pobrany w danym roku przez każde państwo członkowskie. Jeżeli pobrana kwota VAT jest niższa ze względu na uchylanie się od płacenia podatku lub oszustwa, powoduje to zazwyczaj także obniżenie się kwoty zasobów własnych opartych na VAT, wpłacanych do budżetu Wspólnoty, chyba że podstawa wymiaru VAT ograniczona jest do 50% DNB, co ma miejsce w przypadku niektórych państw członkowskich. Zgłoszenie celne: Czynność, poprzez którą osoba wyraża zamiar objęcia towaru określoną procedurą celną. Zwolnienie towarów: Czynność organu celnego, umożliwiająca użycie towarów do celów określonych przez procedurę celną, jaką zostały objęte. 1 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1798/2003 z dnia 7 października 2003 r. w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie podatku od wartości dodanej i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 218/92 (Dz.U. L 264 z 15.10.2003, s. 1).

7 STRESZCZENIE I. Procedura celna 42 to mechanizm, który wykorzystuje importer w cel uzyskania zwolnienia z VAT, gdy przywożone towary mają zostać przewiezione do innego państwa członkowskiego. Podatek VAT jest należny w państwie członkowskim przeznaczenia. II. Ce l e m k o n t r o l i Tr y b u n a ł u b y ł a o c e n a, c z y mechanizmy kontrolne stosowane w procedurze celnej 42 oraz powiązane procesy zapobiegają uchylaniu się od podatku VAT i umożliwiają wykrycie takich prz ypadków. Istnieje r yzyko, że towary wwiezione w ramach tej procedury pozostaną nieopodatkowane w państwie członkowskim prz ywozu albo że nie zostaną obłożone podatkiem VAT w państwie członkowskim przeznaczenia, w którym podlegają konsumpcji. Zatem istnieje ryzyko utraty przez państwa członkowskie dochodu tytułem podatku VAT. III. Działania oraz procedur y kontrolne organów celnych i podatkow ych w jednym państwie członkowskim mogą mieć bezpośredni wpływ na dochody innego państwa członkowskiego. odprowadzony podatek VAT wpływa również na strukturę i wielkość zasobów własnych Unii. IV. Trybunał ustalił, że Komisja poczyniła dobre k rok i w k ierunku popraw y ram prawnych, występując z wnioskiem o zmianę dyrektywy w sprawie podatku VAT. mniej jednak ramy te wymagają dodatkowych ulepszeń. VI. Tr ybunał ustalił, że sposób stosowania procedury celnej 42 skutkuje istotnymi stratami. Na podstawie ekstrapolacji rezultatów badania próby ustalono, że straty z tego tytułu w 2 0 0 9 r. w y n i o s ł y o k o ł o 2 2 0 0 m l n e u ro, z czego straty w wysokości 1800 mln poniosło siedem w ybranych do kontroli państw członkowsk ich, zaś strat y 400 mln euro 21 państw członkowskich przeznaczenia dla przywiezionych towarów w zbadanej próbie. Kwota ta stanowi 29% teoretycznie należnego podatku VAT od podstawy opodatkowania dla całkowitego przywozu dokonanego w 2009 r. w ramach procedury celnej 42 w siedmiu zbadanych państwach członkowskich. VII. Komisja powinna przede wszystkim: a) zmienić RWKC w celu wdrożenia obowiązkowego i jednolitego przekazywania kluczowych danych do zarządzania zwolnieniami z podatku VAT; b) zachęcić Radę do zatwierdzenia wniosku Komisji dotyczącego zmiany dyrektywy w sprawie podatku VAT, tak aby importer solidarnie odpowiadał za straty podatku VAT w państwie członkowskim przeznaczenia, jeśli nie złoży on w terminie kompletnej informacji podsumowującej VAT; c) zachęcać do automatycznej wer yfik acji numerów identyfikacyjnych VAT w elektronicznych systemach odprawy celnej w państwach członkowskich; V. Tr ybunał ustalił, że mechanizmy kontrolne stosowane w badanej procedur ze w sied - miu wybranych państwach członkowskich są nieodpowiednie: a) s ł u ż by celne n i e z a p e w n i a j ą w a ż n o ś c i i kompletności kluczowych danych, b) organom podatkowym nie są udostępniane podstawowe informacje, c) organy podatkowe nie prowadzą kontroli krzyżowej kluczowych danych we wszystkich przypadkach.

8 STRESZCZENIE d) stworzyć unijny profil ryzyka, aby państwa członkowskie dysponowały wspólnym podejściem w zakresie przeprowadzania opartych na analizie ryzyka oraz losowych kontroli dokumentacji przywozów w ramach procedur y celnej 42, mając ych na celu weryfikację transportu do innego państwa członkowsk iego oraz innych warunków zwolnienia z podatku oraz prawidłowości kwoty, która stanowi podstawę opodatkowania podatkiem VAT; e) wystąpić z wnioskiem o zmianę dyrektywy w sprawie VAT, tak aby w sporządzanych przez przedsiębiorców informacjach podsumowujących osobno wykazywane były dostawy wewnątrzwspólnotowe towarów przywiezionych w ramach przedmiotowej procedury celnej, co ułatwiłoby uzgadnianie danych celnych i podatkowych w państwie członkowskim przeznaczenia; f ) złoż yć propoz ycję ustanowienia bezpośredniej automatycznej wymiany informacji w odniesieniu do transakcji obarczonych ryzykiem w ramach procedury celnej 42 pomiędzy organami celnymi państwa c z ł o n k owsk i e g o p r z y wozu a o rganami podatkowymi w państwie członkowskim przeznaczenia.

9 WSTĘP 1. P r o c e d u r a c e l n a 4 2 t o m e c h a n i z m w y k o r z y s t y w a n y p r z e z przedsiębiorców w celu uz ysk ania z wolnienia z VAT prz y prz y- wozie towarów spoza UE do jednego państ wa członkowsk ie - go, które następnie zostaną przewiezione do innego państwa członkowsk iego 2. Podatek VAT jest w tak im prz ypadku należny w państ wie członkowsk im pr zeznaczenia. 2. W prz ypadku braku odpowiednich mechanizmów kontrolnych i s t n i e j e r y z y k o, ż e t o w a r y p o z o s t a n ą w p a ń s t w i e c z ł o n k o w- sk im prz y wozu i nie zostanie od nich odprowadzony podatek VAT albo że nie zostaną obłożone podatk iem VAT w państwie członkowsk im pr zeznaczenia, gdzie podlegają konsumpcji. 3. W celu prawidłowej realizacji procedur y celnej 42: a) i m p o r ter 3 w z g ł o s zeniu p r z y wozow y m m u s i p r zedstawić kompletne i ważne informacje VAT; b) s ł u ż by celne m u s z ą s p rawd z i ć te i n fo r m a c j e p r zed z wo l - nieniem towarów, a także; c) muszą przesłać takie informacje do organów podatkowych; 2 Procedura ta często nazywana jest procedurą celną 42, gdyż w takich przypadkach podmiot dokonujący przywozu musi wpisać w polu 37 dokumentu SAD kod rozpoczynający się od liczby 42. Podczas ponownego przywozu towarów we wspomnianym polu należy wpisać kod 63. Do celów niniejszego sprawozdania wszelkie nawiązania do procedury 42 obejmują również procedurę celną 63. 3 Podmiot dokonujący przywozu, który nie jest zarejestrowany do celów podatku VAT w państwie członkowskim przywozu, może do celów podatkowych korzystać z przedstawiciela, który w jego imieniu dopełni obowiązków podatkowych. d) organy podatkowe muszą porównać te informacje z danymi przedstawionymi w informacji podsumowującej VAT zło - żonej przez impor tera. W informacji podsumowującej musi on przedstawić dane na temat wsz ystk ich towarów sprze - dawanych pr zez siebie do innych państ w członkowsk ich; e) dane te muszą zostać udostępnione organom podatkowym innych państw członkowsk ich za pomocą Systemu Wymia - ny I nformacji o Podatku VAT ( VIES); f ) o r g a n y p o d a t k o w e w p a ń s t w i e c z ł o n k o w s k i m p r z e z n a - czenia powinny zagwarantować, że podatek VAT zostanie naliczony w t ym państ wie na podstawie porównania formularza podatku VAT nabywc y z informacjami dostępnymi w systemie VIES.

10 4. Schemat procesu został przedstawiony na schemacie, zaś ramy prawne regulujące omawianą procedurę zostały przedstawione w załączniku I. S C H E M AT PRAWIDŁOWY PRZYWÓZ W RAMACH PROCEDURY CELNE J 42 Państwo przywozu (państwo członkowskie X) Importer składa zgłoszenie celne dotyczące przywozu, wpisując kod procedury 42 Towary zostają dopuszczone do swobodnego obrotu Służby celne powiadamiają organy podatkowe o przywozie towarów Importer składa informację podsumowującą VAT, w której informuje o sprzedaży towaru do innego państwa członkowskiego Organy podatkowe porównują dane celne z danymi z informacji podsumowującej VAT i weryfikują kompletność danych w VIES Towary są przewożone do państwa członkowskiego przeznaczenia (dostawa wewnątrzwspólnotowa) Państwo członkowskie przeznaczenia (państwo członkowskie Y) Odbiorca towarów zgłasza zakup wewnątrzwspólnotowy w swojej deklaracji VAT VIES Organy podatkowe sprawdzają informacje w VIES i porównują je z deklaracją VAT Brak kontroli na granicy Zakup wewnątrzwspólnotowy Towary są dostarczone do państwa członkowskiego Y ---------------------------------------------- Służby celne weryfikują, czy spełnione zostały warunki zwolnienia i weryfikują ważność i kompletność kluczowych danych podatkowych

11 5. U c h y l a n i e s i ę o d p o d a t k u VAT n a r u s z a i n t e r e s y f i n a n s o w e państw członkowsk ich. M a ono również wpły w na budżet UE, gdyż prowadzi do pomniejszenia zasobów własnych opar t ych na VAT. Strata kompensowana jest z zasobów własnych opart yc h n a D N B, co z a k ł ó c a w ysokość w k ł a d ów p o s zczególnyc h państ w członkowsk ich do budżetu UE. Ponadto oszust wa po - d a t k o w e p o d w a ż a j ą f u n k c j o n o w a n i e r y n k u w e w n ę t r z n e g o i uniemożliwiają uczciwą konkurencję. W ra m ce pr zedstawio - no t ypow y, ale fikc yjny prz yk ład nieuczciwego zastosowania procedur y celnej 42. R A M K A TYPOWY, CHOĆ FIKCYJNY SPOSÓB NIEUCZCIWEGO ZASTOSOWANIA PROCEDURY CELNE J 42 Jacht o wartości 6,6 mln euro został przywieziony do państwa członkowskiego 1 w ramach procedury celnej 42. Dokonujący przywozu zadeklarował, że jacht zostanie natychmiast dostarczony do państwa członkowskiego 2. Trzy lata później służby celne państwa członkowskiego 1 podczas kontroli jachtu na podległym im terytorium ustaliły na podstawie dziennika jachtu, że nigdy nie był on w państwie członkowskim 2. Z informacji dostarczonych przez służby celne państwa członkowskiego 2 wynika, że zadeklarowany nabywca w tym państwie członkowskim nie dopełnił obowiązku w zakresie podatku VAT. Wielkość straty powstałej z powodu uchylenia się od podatku w państwie członkowskim 1 wynosi 1,3 mln euro.

12 ZAKRES KONTROLI I PODEJŚCIE KONTROLNE PYTANIA KONTROLNE 6. G ł ó w ny m c e l e m k o n t r o l i b y ł a o c e n a, c z y K o m i s j a i p a ń s t w a członkowskie ustanowiły skuteczne mechanizmy prawne i kontrolne w zak resie omawianej procedur y oraz cz y mechanizmy t e z a p o b i e g a j ą u c hy l a n i u s i ę o d p o d a t k u VAT i u m o ż l i w i a j ą w yk r ycie tak ich prz ypadków. 4 Grupa projektowa Fiscalis nr 29 zajmująca się nadużyciami przepisów o VAT podczas przywozu towarów. W skład grupy wchodzą eksperci z państw członkowskich. 7. Podstawowym pytaniem kontrolnym na poziomie Komisji było pytanie, cz y istnieją odpowiednie ramy prawne umożliwiające z walczanie uchylania się od podatku VAT w ramach procedur y celnej 42. 8. Na poziomie państw członkowsk ich celem kontroli była ocena, cz y k rajowe służby celne i organy podatkowe dysponują skutecznymi systemami kontroli w zak resie omawianej procedur y. ZAKRES KONTROLI I PODE JŚCIE KONTROLNE 5 Belgia, Dania, Hiszpania, Francja, Austria, Słowenia i Szwecja. 6 Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Dania, mcy, Irlandia, Hiszpania, Francja, Włochy, Litwa, Węgry, Malta, Holandia, Rumunia, Austria, Polska, Portugalia, Słowacja, Finlandia, Szwecja i Zjednoczone Królestwo. 9. Tr ybunał opracował model kontroli ( załącznik II) opar ty w dużej mierze na zaleceniach dobr ych praktyk prz ygotowanych przez g r u p ę p r o j e k t o w ą Fi s c a l i s n r 2 9 4. R e a l i z a c j a t a k i e g o m o d e l u kontroli sprz yjałaby właściwemu zarządzaniu przedmiotow ymi z wolnieniami z podatku VAT. Tr ybunał przeprowadził ocenę ram prawnych opracowanych przez Komisję. Ponadto Tr ybunał doko - nał oceny podejść kontrolnych w siedmiu wybranych państwach c z ł o n k owsk i c h 5 n a p o d s t awie o p racowanego p r zez s i e b i e m o - d e l u k o n t roli. Z i n fo r m a c j i p r zedstawionych p r zez te p a ń s t w a członkowskie wynikało, że łączna podstawa opodatkowania przywozów z re a l i zowanyc h n a i c h ter y torium w ramach p ro cedur y celnej 42 w yniosła ponad 40 mld euro i stanowiła 68% war tości prz y wozu UE w ramach tej procedur y w 2009 r. 10. O c e n y t e j d o k o n a n o n a p o d s t a w i e b a d a n i a p r ó b y l o s o w e j p r z y n a j m n i e j 3 0 p r z y p a d k ów p r z y wozu d o k a żdego ze s k o n - trolowanych państw członkowsk ich (łącznie 219 prz ypadków) w 2009 r. w ramach procedur y celnej 42. 11. Tr ybunał dąż ył także do uz ysk ania potwierdzenia, cz y podatek VAT został f a k t ycznie n a l i c zony o d p r z y w i e z i o nych towarów objętych próbą w dwudziestu jeden państwach członkowsk ich przeznaczenia 6.

13 UWAGI KOMISJA ZAPROPONOWAŁA UDOSKONALENIA RAM PRAWNYCH UE, JEDNAK WYMAGANE SĄ DALSZE DZIAŁANIA 12. Jednym ze szczegółow ych celów Komisji jest 7 t worzenie rozwiązań dla administracji podatkow ych UE, które umożliwiłyby im sk uteczną walkę z oszust wami w celu z większenia ich dochodów. Jednym ze szczegółow ych celów Komisji w obszarze c e ł j e s t s k u t e c z n e z a r z ą d z a n i e u n i ą c e l n ą z k o r z y ś c i ą d l a oby wateli Unii, podmiotów gospodarcz ych oraz administracji celnyc h p o p r zez u j e d n o l i cone s tosowanie p r zepisów, rów - n e t r a k t owanie p o d m i o t ów g o s p o d a rcz ych, a t a k że p o p r zez większą komputer yzację. Tr ybunał dokonał przeglądu działań podjętych przez Komisję w celu osiągnięcia tych celów w kontekście procedur y celnej 42. 13. Komisja zachęca do w ymiany dobr ych praktyk w odniesieniu do systemu kontroli tej procedur y za pośrednic t wem dostęp - nych fo rów 8 i z a p roponowała u d o s k o n a l e n i a r a m p r awnych, inicjując zmianę ar t. 143 dyrektywy w sprawie VAT. Zmiana ta nak łada z dniem 1 stycznia 2011 r. obowiązek przedstawiania informacji o numerach ident yfik a c yjnych VAT o raz dowo dów p r z e z n a c z e n i a t o w a r ó w d o t r a n s p o r t u d o i n n e g o p a ń s t w a członkowsk iego. Tak ie informacje i dokument y są niezbędne do prawidłowego zarządzania przez służby celne z wolnieniem z podatku VAT 9. mniej jednak już w 2009 r. wymogi zmienionej dyrektywy obowiąz ywały w siedmiu wybranych państwach członkowsk ich na moc y k rajow ych przepisów celnych. 7 Deklaracja DG TAXUD dotyczące wydatków na działalność operacyjną, dołączona do wstępnego projektu budżetu na 2010 r. 8 Grupy projektowe Fiscalis, sekcja ds. integracji i harmonizacji danych Komitetu Kodeksu Celnego SCAC i ATFS. 9 Dyrektywa Rady 2009/69/WE z dnia 25 czerwca 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w odniesieniu do uchylania się od opodatkowania związanego z importem (Dz.U. L 175 z 4.7.2009, s. 12). RAMY PRAWNE NIE GWARANTUJĄ JEDNOLITEGO I NALEŻYTEGO PODE JŚCIA SŁUŻB CELNYCH PAŃST W CZŁONKOWSKICH W ZAKRESIE ZWOLNIENIA Z PODATKU VAT 14. Służby celne 27 państw członkowsk ich powinny funkcjonować jak jeden organizm, zaś podmioty gospodarcze dokonujące prz ywozu towarów w ramach procedur y celnej 42 powinny być t r a k t owane w j e d n a k ow y s p o s ó b n i e z a l e ż n i e o d t e g o, g d z i e dokonano prz y wozu.

14 15. Pr zepisy celne 10 nie zostały odpowiednio zmienione, aby odz w i e rciedlić n o we w y m o g i d y rektywy w s p r awie VAT. Z a t e m jednolita realizacja przez służby celne wymogu przek az ywania informacji, o któr ych mowa w pkt 13, nie jest zagwarantowana. 16. Pola zgłoszenia celnego prz ywozowego (z wyczajowo z wanego d o k u m e n t e m S A D ), k t ó r e m u s z ą b y ć u z u p e ł n i o n e p r z e z i m- p o r tera, d o t yc z ą ce n u m e rów VAT, w y k o r z ystywane s ą różnie w poszczególnych państwach członkowsk ich. Brak standardu w tym zak resie prz ycz ynia się do powstawania obciążeń administrac yjnych dla impor tera, któr y działa w więcej niż jednym p a ń s t w i e c z ł o n k o w s k i m. We d ł u g R W K C n i e j e s t w y m a g a n e wpisanie kodu państ wa pr zeznaczenia oraz wsk azanie dowo - d u p r z e z n a c z e n i a t o w a r u d o t r a n s p o r t u d o i n n e g o p a ń s t w a członkowsk iego. 10 Rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiające przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.U. L 253 z 11.10.1993, s. 1). 17. Dyrektywa w sprawie VAT wymaga, aby impor ter udzielił informacji o numerach identyfik ac yjnych VAT w momencie prz ywozu, co jest warunk iem udzielenia z wolnienia. Jednak przepisy celne nie w ymagają podawania numerów VAT w t ym momencie, gdy zastosowana jest procedura w miejscu. W ramach tej uproszczonej procedur y informacje o numerach identyfik ac yjnych VAT przek az ywane są dopiero na późniejsz ym etapie, gdy towar y zostaną z wolnione. ANI NIE GWARANTUJĄ, ŻE INFORMACJE DOTYCZĄCE TAKICH TRANSAKCJI BĘDĄ ZAWSZE UDOSTĘPNIANE ORGANOM PODATKOWYM PAŃST WA CZŁONKOWSKIEGO PRZEZNACZENIA 18. Sz ybk ie przek az y wanie informacji do organów podatkow ych państwa członkowskiego przeznaczenia w odniesieniu do dostaw wewnątrz wspólnotow ych towarów prz y wiezionych w ramach procedur y celnej 42 ma zasadnicze znaczenie dla wczesnego w yk r y wania uchylania się od podatku VAT.

15 19. R a d a n a w n i o s e k K o m i s j i s k ró c i ł a o k re s o b j ę t y i n fo r m a c j a m i podsumowując ymi, jak również termin na w ymianę informacji o n i c h p o m i ę d z y p a ń s t wami c z ł o n k owsk i m i. W re z u l t a c i e o d początku 2010 r. informacje podsumowujące należ y sk ładać co miesiąc 11, zaś w ciągu kolejnego miesiąca państwa członkowsk ie powinny się nimi w ymienić 12. W sześciu skontrolowanych państ wach członkowsk ich wprowadzono pr zedmiotowe pr ze - pisy. N iemniej jednak Komisji nie udało się zapobiec sytuacji zaobser wowanej przez Tr ybunał w Danii, gdzie przedsiębiorc y w 2011 r. nadal składają informacje podsumowujące w zakresie podatku VAT w odstępach k war talnych. 2 0. W odniesieniu do zaproponowanej przez Komisję zmiany w dyrekt y wie w sprawie VAT, zgodnie z którą pr zedsiębiorc y soli - darnie odpowiadają za strat y w podatku VAT, jeśli nie złoż yli i n fo r m a c j i p o d s u m o w u j ą c ych VAT, R a d a n i e p o d j ę ł a j e s z c z e ż a d n y c h d z i a ł a ń. J e ś l i i n f o r m a c j e p o d s u m o w u j ą c e VAT n i e zostaną pr zedstawione, wówczas informacje na temat pr zedm i o tow ych t r a n s a k c j i n i e d o t r ą d o p a ń s t w a c z ł o n k owsk i e g o przeznaczenia. 2 1. W opinii Tr ybunału, gdy służby celne państ wa członkowsk ie - g o p r z y wozu u z n a j ą p r z y wóz t o w a r u z a o b c i ą ż o ny w y s o k i m r yz yk iem 13, wówczas powinny one nat ychmiast po dokonaniu pr z y wozu pr zesłać infor macje na temat numerów ident yfik a- c yjnych VAT oraz podstaw y opodatkowania VAT bezpośrednio organom podatkowym państwa członkowskiego przeznaczenia jest to rodzaj systemu wczesnego ostr zegania. 22. W r a m a c h p r z e d m i o t o wej p rocedur y n i e u t worz o n o t a k i e g o systemu dla pr z y wozów, pomimo że R ada z wróciła się do Ko - misji o prz ygotowanie niezbędnego wniosku prawodawczego do końca 2010 r. 14 23. Komisja wydała wytyczne dla służb celnych w sprawie kontroli tak iego prz y wozu. W w ytycznych Komisja zaleca pomoc wzajemną w celu ubiegania się o dodatkowe informacje z innych państw członkowsk ich zamiast wykorz ystania obowiązując ych porozumień w sprawie współprac y administrac yjnej 15. 11 Zgodnie z art. 3 dyrektywy Rady 2008/117/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w celu zwalczania uchylania się od opodatkowania w związku z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi (Dz.U. L 14 z 20.1.2009, s. 7). 12 Rozporządzenie Rady (WE) nr 37/2009 z dnia 16 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1798/2003 w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie podatku od wartości dodanej, w celu zwalczania uchylania się od opodatkowania w związku z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi (Dz.U. L 14 z 20.1.2009, s. 1). 13 Np. przywóz towarów przez podejrzany podmiot gospodarczy lub przywóz towarów wrażliwych. 14 Drugie oświadczenie Rady w załączniku II do dokumentu Rady 10430/09: Rada wzywa Komisję do szybkiego przeanalizowania kwestii ustanowienia automatycznej wymiany między państwami członkowskimi informacji zgromadzonych zgodnie z art. 143 ust. 2 lit. a) i b) dyrektywy 2006/112/WE oraz do przedstawienia, w stosownych przypadkach, niezbędnych wniosków prawodawczych przed końcem 2010 roku. 15 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1798/2003.

16 24. W rezultacie w prz ypadku wątpliwości co do faktycznego przeznaczenia prz ywożonych towarów w dwóch spośród skontrolowanych państw członkowsk ich 16 służby celne przesyłały wnio - ski o pomoc wzajemną 17 do swoich odpowiedników w państwie członkowsk im przeznaczenia. Równolegle państwa te powinny były skorz ystać z istniejących przepisów w sprawie współpracy w z a k re s i e p o d a t k u VAT. W r a m a c h p o m o c y w z a j e m n e j s ł u ż - b y c e l n e n i e z a w s z e p r z e s y ł a j ą i n f o r m a c j e d o o r g a n ó w p o - d a t k o w ych, z a t e m i s t n i e j e r y z y k o, ż e o r g a ny t a k i e n i e b ę d ą świadome faktu, że nieopodatkowane towar y znajdują się na ter ytorium ich k raju. POZIOM KONTROLI W PAŃST WACH CZŁONKOWSKICH JEST NIEODPOWIEDNI 16 Hiszpania i Słowenia. 17 Zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 515/97 z dnia 13 marca 1997 r. w sprawie wzajemnej pomocy między organami administracyjnymi państw członkowskich i współpracy między państwami członkowskimi a Komisją w celu zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów prawa celnego i rolnego (Dz.U. L 82 z 22.3.1997, s. 1). 25. W p o p r z e d n i e j c z ę ś c i u k a z a n o, ż e n a l e ż y u d o s k o n a l i ć r a my p r awne, g d y ż n i e g w a r a n t u j ą o n e w p e ł n i, że o rgany p o d a t - k o w e p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e g o p r z e z n a c z e n i a u z y s k a j ą o d - p o w i e d n i e i n f o r m a c j e. Pa ń s t w a c z ł o n k o w s k i e o d p o w i a d a j ą p r z e d e w s z y s t k i m z a z a p o b i e g a n i e i p r z e c i wdziałanie o s z u - stwom z wiązanym z podatkiem VAT oraz ich wykrywanie i kor y- gowanie. W prz ypadku procedur y celnej 42 działania jednego państwa członkowsk iego mogą oddziały wać bezpośrednio na wpły w y z VAT w innym państwie członkowsk im. 26. W t e j c z ę ś c i o p i s a n o, w j a k i s p o s ó b s i e d e m p a ń s t w s t o s u j ą - c y c h p r o c e d u r ę c e l n ą 4 2, s k o n t r o l o w a n y c h p r z e z Tr y b u n a ł, w y wiąz y wało się ze swoich zobowiązań. Uwagi sformułowano na podstawie: a) p o r ó w n a n i a o b o w i ą z u j ą c y c h w t y c h p a ń s t w a c h z a s a d z m o d e l e m k o n t r o l i o p r a c o w a ny m p r z e z Tr y b u n a ł ( z o b. z a ł ą c z n i k I I I), b) analiz y pr zestr zegania pr zez państ wa członkowsk ie podstawow ych w ymogów procedur y (zob. załącznik IV), c) informacji uz ysk anych od 21 państw członkowsk ich prze - znaczenia (zob. prz ypis 6), cz y podatek VAT został naliczo - ny na ich ter ytoriach (zob. załącznik V).

17 SŁUŻBY CELNE SKONTROLOWANYCH PAŃST W CZŁONKOWSKICH NIE GWARANTUJĄ WAŻNOŚCI I KOMPLETNOŚCI DANYCH ORAZ SPEŁNIENIA INNYCH KRYTERIÓW ZWOLNIENIA impor terzy powinni przedstawić służbom celnym ważny numer identyfikac yjny vat w momencie dokonania przy wozu 27. W prz ypadku braku informacji o numerach ident yfik ac yjnych VAT służby celne nie mogą powiadomić organów podatkowych w państwie członkowsk im prz y wozu o prz y wozie dokonanym w ramach przedmiotowej procedur y. W prz ypadku gdy numer y i d e nt y f i k a c y j n e VAT s ą n i e ważne, i n fo r m a c j e d o t yc z ą ce t yc h t ransakcji n i e zostaną p r z y j ę te p r zez s ystem V I E S, z atem n i e dotrą one do organów podatkow ych państwa członkowsk iego przeznaczenia. 2 8. W 2009 r. w siedmiu wybranych państwach członkowskich wpisywanie numerów identyfik acji podatkowej VAT w dokumencie SAD było już obowiązkowe według obowiązując ych k rajowych przepisów podatkow ych. Jednak w wielu prz ypadk ach nie po - d awano i n fo r m a c j i o n u m e rach i d e n t y f i k a c y j nyc h VAT w d o - k u m e ntach S A D w H i s z p a n i i, Francji o raz Au s t r i i, a t a k że n i e podawano numerów identyfik ac yjnych VAT odbiorc y końcowe - go towarów w dokumentach SAD we wsz ystk ich prz ypadk ach prz ywozu objętych próbą w Belgii, Danii i Francji (zob. pkt 1 i 3 z a ł ą c z n i ka I I I). 29. W y ł ą c z n i e w D a n i i i S ł o wenii e l e k t roniczny s y s t e m o d p r aw y celnej w s p o s ó b a u tomat yc z ny we r y f i k u j e w b a z i e V I E S ważność numeru ident yfik ac yjnego VAT impor tera. Podobnej we - r yfik acji poddawane są numer y ident yfik ac yjne VAT odbiorc y końcowego t ylko w H iszpanii. Wer yfik acji tak iej nie w ykonuje się jednak w żadnym z pozostałych skontrolowanych państw c z ł o n k o w s k i c h p r z e d d o p u s z c z e n i e m t o w a r ó w d o s w o b o d - n e g o o b r o t u, g d y s ą o n e p r z y w o ż o n e w r a m a c h p r o c e d u r y w miejscu. W prz ypadku Belgii po podaniu fikc yjnego numeru ident yfik ac yjnego VAT w dok umencie SAD możliw y był pr z y - wóz towarów w ramach procedur y celnej 42 (zob. pkt 2, 3 i 4 z a ł ą c z n i ka I I I).

18 30. W rezultacie w y k r y t o p r z y p a d k i p o d awania n i e w a ż n e g o n u- meru identyfik ac yjnego VAT w 17 spośród 219 pr z y wozów ob - jętych próbą. Pr z y woz y te miały miejsce w H iszpanii i Austrii ( z o b. p k t 1 z a ł ą c z n i ka I V ). N u m e r y i d e n t y f i k a c y j n e VAT o d - biorców końcow ych były nieważne w momencie dokony wania prz y wozu w kolejnych 12 spośród 219 prz ypadków prz y wozu o b j ę t y c h p r ó b ą. Pr z y w o z y t e m i a ł y m i e j s c e w B e l g i i, D a n i i, Francji i Austrii (zob. pkt 2 załącznika I V). towar y powinny fizycznie opuścić ter ytorium państwa członkowskiego przy wozu 31. W momencie prz ywozu musi być już pewne, że towar y są prze - z n a c zone d o p r zewozu z p a ń s t wa c z ł o n k owsk i e g o p r z y wozu do innego państwa członkowsk iego. W opinii Tr ybunału 18 to - w a r y p o w i n ny z o s t a ć p r z e w i e z i o n e p o d o k o n a n i u p r z y wozu bez przetwarzania ich na towar y o innym charakterze. Służby celne na żądanie powinny otrz ymać od impor tera dowód prze - znaczenia impor towanych towarów do pr zewiezienia ( np. numer dokumentu przewozowego). M ożna by to uz ysk ać, gdyby w SAD zamieszczano odniesienie do tak iego dowodu i wsk a - z y wano kod k raju przeznaczenia. 32. W 2 0 5 p r z y p a d k a c h p r z y w o z u s p o ś r ó d 2 1 9 o b j ę t y c h p r ó b ą dokument y SAD zostały prz yjęte, chociaż nie znajdowały się w n i c h ż a d n e o d n i e s i e n i a d o d owo d ów p r zeznaczenia towarów do przewozu do innego państwa członkowsk iego. Nawet w H i s z p a n i i, g d z i e i s t n i e j e o b owiązek o d n o towania w d o k u - m e n c i e S A D n u m e r u d o k u m e n t u p r zewozowe g o d o p a ń s t w a c z ł o n k owsk i e g o p r zeznaczenia, n i e s p e ł n i o n o tego w y m o g u w 20 spośród 30 skontrolowanych prz ypadkach prz ywozu (zob. pkt 5 i 6 załącznika I I I). 18 Na podstawie art. 143 ust. 1 lit. d) dyrektywy w sprawie VAT. 19 Wyrok Trybunału z dnia 27 września 2007 r. w sprawie 409/04 Teleos i in. (2007), Zb.Orz. s. I-7797, pkt 42; wyrok Trybunału z dnia 27 września 2007 r. w sprawie C-184/05 Twoh International (2007), Zb.Orz. s. I-7897, pkt 23; wyrok Trybunału z dnia 18 listopada 2010 r. w sprawie C-84/09 X (2010), Zb.Orz. s. I-0000, pkt 27; wyrok Trybunału z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie C-285/09 Generalbundesanwalt beim Bundesgerichtshof, pkt 41; oraz wyrok Trybunału z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie C-430/09 Euro Tyre Holding BV, pkt 29, w kwestii stosowania art. 28c część A lit. a) akapit pierwszy szóstej dyrektywy, zastąpionego art. 138 ust. 1 obowiązującej dyrektywy w sprawie podatku VAT. 33. Zgodnie z orzecznic t wem Tr ybunału Sprawiedliwości 19, z wolnienie z podatk u VAT wewnątr z wspólnotowej dostaw y towar ó w p r z y s ł u g u j e w y ł ą c z n i e w t e d y, g d y i m p o r t e r w y k a ż e, ż e towar y fiz ycznie opuściły ter ytorium państwa członkowsk iego prz y wozu.