scenariusz zajęć
informacje o scenariuszu zajęć profilaktycznych Odbiorcy: Uczniowie klas szkół podstawowych 4 6 Cel zajęć: Celem zajęć jest zwrócenie uwagi uczniów na kwestię szeroko rozumianego bezpieczeństwa internetowego i mobilnego. Podczas zajęć uwaga uczniów zostanie zwrócona na możliwe problemy, wynikające z korzystania z narzędzi technologicznych. Uczestnicy dowiedzą się również, jak takim problemom przeciwdziałać oraz co zrobić, jeśli spotka ich coś trudnego. Zajęcia mają również na celu uwrażliwić uczniów na krzywdę innych oraz zachęcić do reagowania, kiedy wiedzą o jakiejś sytuacji niewłaściwej. Obszary poruszone w filmie to: Przemoc rówieśnicza z wykorzystaniem telefonu i Internetu Możliwe konsekwencje nieznajomości regulaminów i nadużycia z tego wynikające (w filmie na przykładzie wysokopłatnych smsów) Co może robić ofiara i świadek, kiedy stanie się coś złego Konsekwencje przemocy elektronicznej wobec sprawcy W trakcie zajęć uczniowie powinni dowiedzieć się: Jakie mogą być przykładowe problemy wynikające z korzystania z telefonu komórkowego Jak można się uchronić przed trudnymi sytuacjami Czym jest prywatność i dlaczego warto ją chronić zarówno podczas korzystania z telefonu komórkowego, jak i z Internetu Co należy zrobić, kiedy jest się ofiarą jakiejś trudnej sytuacji w świecie wirtualnym Jak powinien zachować się świadek przemocy Jakie są konsekwencje krzywdzenia w cyberprzestrzeni Formy zajęć: Prezentacja filmu Burza mózgów Praca w grupach Dyskusja moderowana przez nauczyciela Czas trwania zajęć: Tamara Arciuch, Tomasz Bednarek, Patrycja Hurlak, Jerzy Zelnik Janek Rotowski, Wiktoria Kiszakiewicz, Olaf Marchwicki Natan Czy ewski, Oliwer Kruszyñski, Miko³aj Jakubowski program edukacyjny fundacji kidprotect.pl Zajęcia przewidziano na dwie godziny dydaktyczne (2 x 45 min.), w tym prezentacja filmu na początku spotkania. Zajęcia mogą być prowadzone przez pedagoga, psychologa, nauczyciela informatyki, innych nauczycieli lub wolontariuszy zainteresowanych tematyką zajęć. Wymagana wiedza osoby prowadzącej zajęcia: Do przeprowadzania zajęć nie jest wymagana specjalistyczna wiedza na temat telefonii komórkowej i Internetu. Zachęcamy do zapoznania się w materiałami umieszczonymi na stronie www.kidmobile.pl, które pomogą usystematyzować wiedzę w poruszanych obszarach i na pewno ułatwią odpowiedzi na ewentualne ja Hurlak, Jerzy Zelnik pytania ze strony cz, Olaf Marchwicki uczniów. O filmie Film opowiada o rodzinie, w której doszło do dwóch zdarzeń, związanych z bezpieczeństwem mobilnym i internetowym. Pierwsze zdarzenie dotyczy konsekwencji braku znajomości regulaminów i zbyt pochopnego korzystania z niektórych usług, które są dostępne dla użytkowników telefonu komórkowego. Natomiast druga historia jest związana z przemocą rówieśniczą w świecie wirtualnym.
Scenariusz spotkania profilaktycznego z uczniami (2 x 45 minut) Wstęp (5 minut) Nauczyciel informuje uczniów, że zajęcia będą dotyczyć bezpieczeństwa w Internecie oraz bezpiecznego korzystania z telefonów komórkowych. Nauczyciel zwraca uwagę na to, że zarówno Internet, jak i telefon komórkowy nie są ani dobre, ani złe, że są to po prostu narzędzia. Że tylko od intencji osób, które z nich korzystają będzie zależało to, czy narzędzia te będą przynosić korzyści, czy szkody. Nauczyciel informuje uczniów, że obejrzą oni teraz film, który opowiada historie, nawiązujące do tych zagadnień, a następnie wspólnie go omówią. Prezentacja filmu (15 minut) Omówienie filmu (15 minut) Nauczyciel nawiązuje z uczniami dyskusję na temat obejrzanego filmu. Pyta, jakie zostały w nim przedstawione problemy. Prowadzący wszystkie odpowiedzi zapisuje na tablicy / na dużej kartce papieru (wcześniej podkreślając uczestnikom, że nie ma odpowiedzi dobrych i złych że wszystkie są cenne i ważne). Istotne do podkreślenia spośród wszystkich wypisanych stwierdzeń są: - Kłopoty związane z korzystaniem z telefonów, wynikające z nieznajomości / nieczytania regulaminów (w filmie na podstawie historii Dziadka) - Przemoc z wykorzystaniem Internetu (w filmie na podstawie historii małego Maćka) Nauczyciel dziękuje uczniom za odpowiedzi i podkreśla fakt, że temat bezpieczeństwa internetowego jest bardzo szeroki. Informuje uczniów, że podczas zajęć będą mieli okazję przyjrzeć się bliżej tym problemom po to, żeby: - lepiej rozumieć trudne sytuacje - wiedzieć jak ochronić przed nimi siebie i swoich bliskich - wiedzieć, co można zrobić i jak skutecznie pomóc, kiedy komuś dzieje się krzywda
Nauczyciel rozmawia z uczniami, pyta ich, czy oni też doświadczyli kiedykolwiek lub znają kogoś, kto doświadczył tego typu sytuacji. Ewentualne przykłady, o których opowiedzą uczniowie mogą pomóc w podsumowaniu tej części dyskusji przez prowadzącego. Wnioski, które warto, żeby zostały wysunięte z dyskusji: To, co się może trudnego wydarzyć? - Nie podchodząc mądrze do korzystania z narzędzi typu komputer, Internet, telefon bardzo łatwo można stać się ofiarą trudnej sytuacji - Nie mając świadomości i wiedzy na temat odpowiedzialnego wykorzystywania Internetu i telefonu można kogoś skrzywdzić, złamać prawo, stać się sprawcą przemocy, pomylić żart z realną krzywdą wobec kogoś Jakie trudne uczucia pojawiają się w takich sytuacjach? - Różne problemy, związane z używaniem telefonu i Internetu mogą prowadzić do odczuwania lęku, smutku, złości, bezradności, poczucia winy zarówno u ofiary, u świadków, jak i czasami u sprawców takich zdarzeń ZADANIE 1 (10 minut) Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Informuje, że każda z grup dostanie kartę z różnymi poleceniami. Prosi, aby przed przerwą zapoznali się z poleceniami, a następnie po przerwie, w tych samych grupach zastanowili się w grupach i odpowiedzieli na zadane na kartkach pytania. Prowadzący informuje uczniów, ile będą mieli na to czasu oraz, że potem wszystkie prace będą omawiane przez całą klasę. Kartki z poleceniami dla każdej z grup: 1. Pomyślcie o przypadku Dziadka z filmu. Napiszcie: - Jaki problem spotkał go w filmie? - Co mógł czuć Dziadek, kiedy jego problemy wyszły na jaw? - Czy Dziadek zrobił dobrze przyznając się dzieciom i wnukowi do tego, co zrobił? Jeśli tak, to w czym to pomogło, jeśli nie to jak mógł w tej sytuacji zachować się inaczej, lepiej? - Jak myślicie, co można zrobić, żeby ochronić się przed takimi sytuacjami w swoim życiu? 2. Pomyślcie o historii małego Maćka (młodszego brata głównej bohaterki Marty), Napiszcie: - Jaki problem spotkał Maćka, związany z telefonem i Internetem? - Co mógł czuć Maciek, kiedy się o wszystkim dowiedział? - Czy Maciek dobrze zrobił, że powiedział o wszystkim swojej siostrze Marcie? Jeśli uważacie, że tak, to w czym to pomogło? Jeśli nie, to co mógł zrobić lepiej, inaczej w tej sytuacji? - Jak myślicie, jak można o siebie zadbać, żeby uchronić się przed takim problemem, jaki spotkał Maćka? 3. Pomyślcie o Marcie, siostrze małego Maćka i jej przyjacielu Piotrku. Napiszcie: - O jakim problemie małego Maćka Marta i Piotrek dowiedzieli się od chłopca podczas przerwy między lekcjami? - Co zrobili, kiedy się o tym dowiedzieli? Czy Waszym zdaniem było to dobre zachowanie? Jeśli tak, to w czym to pomogło, jeśli
nie, to co mogli zrobić inaczej, lepiej w tej sytuacji? - Jak myślicie, co powinniście zrobić, kiedy dowiadujecie się, że komuś dzieje się krzywda? 4. Pomyślcie o trzech chłopcach Wiktorze, Krzyśku i Olafie, którzy wyrządzili małemu Maćkowi krzywdę. Napiszcie: - Co zrobili chłopcy Maćkowi? - Co się stało, kiedy ta sprawa wyszła na jaw? - Czy chłopcy wiedzieli, że swoim zachowaniem mogą zranić Maćka? Czy był to dla nich raczej głupi żart? - Jakie konsekwencje zostały wyciągnięte wobec chłopców przez Panią Pedagog? - Jak myślicie, co może zrobić osoba, która kogoś zraniła w taki sposób, jak chłopcy skrzywdzili Maćka? Jak powinna się zachować wobec skrzywdzonej osoby? CZĘŚĆ DRUGA SPOTKANIA (45 minut) KONTYNUACJA ZADANIA 1 Po przerwie uczniowie zaczynają pracę grupową (10 minut) Po upływie określonego czasu nauczyciel prosi każdą z grup o przeczytanie swoich prac (nauczyciel stara się włączać w omówienie wszystkich uczestników poszczególnych grup). Następnie każda z historii jest omawiana przez całą klasę. Prowadzący pyta uczniów, czy chcą coś dodać, czy zgadzają się z odpowiedziami i propozycjami grupy, która opracowała poszczególne pytania? Zachęca do odpowiedzi na pytania, które nie dla wszystkich muszą być jednoznaczne, np.: Jak myślicie, co można zrobić, żeby ochronić się przed takimi sytuacjami w swoim życiu?, Co zrobili, kiedy się o tym dowiedzieli? Czy Waszym zdaniem było to dobre zachowanie? Jeśli tak, to w czym to pomogło, jeśli nie, to co mogli zrobić inaczej, lepiej w tej sytuacji?. (Czas trwania dyskusji i porządkowania wniosków około 10 minut) Pożądane wnioski z dyskusji warte do podkreślenia przez nauczyciela: - Internet i telefon są narzędziami, które jeśli nie są mądrze wykorzystywane mogą wyrządzić dużo krzywdy - W Internecie, czy poprzez telefon łatwo można komuś wyrządzić krzywdę, łatwo też można pomylić żart z realną krzywdą - Warto chronić swoją prywatność, czytać regulaminy, korzystać z Internetu i telefonu komórkowego ostrożnie i odpowiedzialnie - Anonimowość w Internecie jest tylko pozorna dlatego jeśli spotka nas coś trudnego w Inter-
necie warto zgłaszać to zaufanym dorosłym - Rola świadków jest bardzo ważna! Kiedy jesteśmy świadkami jakiejś trudnej sytuacji warto to zgłaszać zaufanym dorosłym żeby ofiara nie była sama ze swoją krzywdą. ZADANIE 2 (10 minut) Nauczyciel prosi uczniów o zastanowienie się i podanie ich propozycji osób / miejsc, do których i gdzie mogą zgłosić, kiedy spotka ich sytuacja podobna do tych, opisanych w filmie. Nauczyciel spisuje propozycje uczniów. Sam też wskazuje miejsca, które proponuje im do kontaktu (mówi też, czym się te miejsca zajmują, i co uczniowie mogą tam zgłaszać. Zachęca, żeby w domu uczniowie odwiedzili ich strony internetowe): Propozycje wartych do polecania miejsc: - Fundacja Kidprotect.pl, www.kidprotect.pl, Numer gadu gadu: 801123400, pon. pt., w godzinach 10 16 (Fundacja Kidprotect.pl zajmuje się bezpieczeństwem internetowym. Można kontaktować się z nią pod numerem gadu gadu z wszelkimi pytaniami i trudnościami na temat korzystania z telefonu komórkowego i Internetu) - Helpline, www.helpline.org.pl, nr tel. 800-100-100, pon. pt. w godz. 11-17 (Hepline przyjmuje zgłoszenia na temat zagrożeń i wszelkich trudności internetowych. Można do nich zadzwonić, napisać maila, porozmawiać na czacie) - Rzecznik Praw Dziecka, www.brpd.gov.pl, nr Tel.: 800-12-12-12, pon. pt. w godz. 8.15 20 (Do Rzecznika Praw Dziecka może dzwonić każdy, kiedy przeżywa się jakąkolwiek trudną sytuację, smutek, lęk, osamotnienie, jeśli ma jakieś konflikty lub problemy.) ZADANIE 3 (10 minut) Nauczyciel rozdaje uczniom czyste karteczki i prosi o wypisanie na nich, jakie są ich zdaniem wskazówki, zasady bezpiecznego korzystania z Internetu i telefonu komórkowego. Na każdej karteczce uczniowie wypisują jedną wskazówkę / zasadę. Następnie każdy podchodzi i przyczepia swoje karteczki do wspólnej tablicy / planszy, którą nauczyciel tytułuje Zasady korzystania z telefonu komórkowego i Internetu. Jeśli jakieś wskazówki się powtarzają, uczniowie przyczepiają je obok siebie. Warto, aby na planszy pojawiły się następujące wskazówki, zasady:
- Trzeba czytać regulaminy - Należy chronić swoją prywatność (np. ostrożnie umieszczać zdjęcia w Internecie, dbać o bezpieczne hasła) - Trzeba zabezpieczać swoje komputery, telefony odpowiednimi programami antywirusowymi - Należy korzystać ostrożne i odpowiedzialnie z komputera, Internetu, telefonu komórkowego - Warto znać miejsca, do których można się zgłosić po pomoc - Trzeba reagować na krzywdę innych - Warto zgłaszać trudne sytuacje dorosłym Podsumowanie (5 minut) Nauczyciel prosi uczniów, aby każdy z nich powiedział po kolei, czego nowego nauczył się na zajęciach? organizator programu główny partner programu patron medialny programu patroni honorowi programu Zakończenie zajęć www.kidprotect.pl // www.kidmobile.pl // www.kidprotect.tv www.szkolabezpiecznegointernetu.pl