Badania społeczne ilościowe realizowane na obszarze Puszczy Knyszyńskiej
Celem badania było określenie specyfiki obszaru oraz ocen warunków życia i gospodarowania. Wyniki tych badań pozwoliły na przeanalizowanie procesów i determinant wpływających na zmianę struktury gospodarczej obszarów funkcjonalnych Puszczy Knyszyńskiej.
Obszar badań: Puszcza Knyszyńska (powiaty: sokólski, białostocki, m. Białystok) Metodyka badań: bezpośrednie badanie telefoniczne wykonywane przez ankieterów Zalety badania telefonicznego: 1. Bardzo skracają czas badania i uzyskiwania informacji 2. Pozwalają prowadzić badania na dużym obszarze terenu 3. Są tańsze niż wywiady kwestionariuszowe 4. Ankieterzy są bardzo dobrze kontrolowani 5. Wywiad telefoniczny jest techniką lepszą, gdy dotyczy on spraw, w których obowiązują bardzo silne normy społeczne gdy istnieje silna presja społeczna do udzielania odpowiedzi zgodnych z oficjalnie działającymi normami 6. Poczucie anonimowości
Praca ankieterów Ankieterzy pracowali pod nadzorem tzw. superwizora. Zapewniło to większą standaryzację wywiadu/badań. Każdy z ankieterów otrzymał przygotowaną Metodologię badań oraz odbył przeszkolenie. Każdy z ankieterów otrzymał telefon komórkowy, przy pomocy którego wykonywał badania telefoniczne (rozmowy z respondentami). Dla każdego z respondentów wypełniona została przez ankietera oddzielna ankieta.
Forma realizacji badania narzędziem badawczym była ankieta, zawierająca 7 pytań, w tym: - pytania tak/nie (3 pytania) - pytania ze skalą (2 pytania) - pytania otwarte (2 pytania) Wielkość próby 300 osób (mieszkańcy powiatów: sokólski, białostocki, miasto Białystok) Ilość badań 1 (wykonane jeden raz, bez powtórzeń)
Dobór próby: dobór losowy (brak powtórzeń każdy respondent wziął udział w badaniu tylko jeden raz) Zaletą doboru losowego jest fakt, iż przy przenoszeniu wniosków z próby (300 respondentów) na populację jesteśmy w stanie oszacować wynik prawdziwy (taki, który uzyskać można jedynie przeprowadzając badania na całej populacji). Warunek dokładności: dobór próby nie może zawierać jednostek nie istniejących, bądź też nie należących do populacji
Źródło numerów telefonów numery telefonów stacjonarnych losowane były z ogólnodostępnych książek telefonicznych Zagrożenia Jednym za zagrożeń, które mogły pojawić się podczas badania były różnice wiedzy potocznej i wiedzy naukowej. Różnice te w skrócie ukazuje tabela poniżej:
WIEDZA POTOCZNA - wiedza zindywidualizowana - subiektywna - zależna od doświadczeń życiowych - jednolita - systematyczna WIEDZA NAUKOWA - ma charakter konkretny i praktyczny - ludzie posługują się nią w życiu społecznym - zawiera (na ogół) sądy jednostkowe i uogólnienia stosowane do określonych sytuacji - ma charakter abstrakcyjny - odnosi się do zbiorów ludzi i mają charakter generalizacji historycznych lub praw naukowych wiedza potoczna operuje językiem potocznym - jest to język mało precyzyjny (niejednoznaczny) - nie jest wolny od ocen - posiada komponenty emocjonalne - język nauki jest wolny od ocen
WIEDZA POTOCZNA - nie jest systematyczna. - wiedza pełna wewnętrznych sprzeczności - mało spójna, a w związku z tym sądy jej są wewnętrznie sprzeczne i niespójne WIEDZA NAUKOWA - cechą nauki jest systematyczność jej wiedzy - jest uporządkowana - w sposób świadomy dąży do eliminacji sprzeczności - respondent nie troszczy się o jej uzasadnienie (wiedza działa na zasadzie pewnej oczywistości) - jest to produkt doświadczeń respondenta, życia i życia jego bliskich -empiryczne uzasadnienia sądów są sprawą zasadniczą - procedura badawcza jawna - określony stopień pewności i generalizacji sądów
Czynniki ujemnie wpływające na odpowiedzi respondenta 1. Nowa sytuacja społeczna lub do tej pory nieznana dla respondenta 2. Drażliwa tematyka wywiadu 3. Osoby w czasie rozmowy (wywiadu telefonicznego) mogą nie lubić wysilać się na odpowiedź 4. Respondenci mogą podejrzewać, że udzielenie wywiadu może mieć dla nich negatywne konsekwencje 5. Zasłanianie się, że nie jest się kompetentnym w danym temacie 6. Ankieter może być traktowany jako osoba zdolna nas potępić, pomyśleć coś złego 7. Respondent chce się pokazać z jak najlepszej strony
Czynniki dodatnio wpływające na odpowiedzi respondenta 1. Ciekawość poznawcza 2. Ciekawość danego tematu 3. Chęć udzielenia pomocy badaczowi 4. Szansa na własną ekspresję 5. Traktowanie wywiadu jako wyróżnienie własnej osoby 6. Poczucie anonimowości
Scenariusz badania: każdy z ankieterów otrzymał odpowiednio przygotowany scenariusz badania, który zawierał dokładne informacje m.in. o celu badania, sposobie kontaktu z respondentami, sposobie kontaktu z superwizorem, regulamin zachowań, itd.
Uwagi związane z przeprowadzeniem wywiadu telefonicznego: 1. Więcej odmów, niż przy standardowych wywiadach kwestionariuszowych 2. Przyjęło się, iż w Polsce rozmowy przez telefon stacjonarny są najczęściej rozmowami prywatnymi 3. Przez telefon ankieter ma utrudnione zadanie uwiarygodnienia się 4. Przez telefon nigdy nie należy pytać respondenta o zgodę od razu przystępuje się do zadawania pytań 5. Nigdy nie ma pewności, że wywiad zostanie doprowadzony do końca 6. Wywiad telefoniczny stawia duże wymagania ankieterowi, który działa pod presją czasu i musi być w stałej gotowości 7. Wywiad telefoniczny musi mieć swoją dynamikę respondenci wolą z reguły szybkie odczytywanie pytań 8. Problem efektu pierwszeństwa respondenci mają tendencję do udzielania odpowiedzi z pierwszych miejsc
Zasady wykorzystane do budowania kwestionariusza 1.Formuła pytań musi być krótka i treściwa 2.Ważna jest kolejność zadawania pytań pierwsze pytanie musi korespondować z formułą badania 3.Blok pytań nie może zawierać więcej niż 8 pytań 4.Blok tematyczny zaczyna się od pytań ogólnych, potem przechodzi się do pytań szczegółowych 5.Pytania początkowe są pytaniami trudniejszymi wymagają więcej wysiłku, na końcu wywiadu należy umieścić pytania łatwe
Wykonując badanie telefoniczne należy pamiętać, że wiarygodny respondent to taki, który: 1. Usłyszał dobrze zadane pytanie 2. Zrozumiał pytanie zgodnie z sensem nadanym mu przez ankietera 3. Chciał i był w stanie ze względu na swoje aktualne nastawienie i intelektualne możliwości dojść do przekonania zgodnego z rzeczywistością 4. Chciał swoje przekonanie przekazać ankieterowi bez zniekształceń 5. Odpowiada na pytania w kwestionariuszu, które dotyczą faktów, które respondent sobie uświadamia
Scenariusz społecznych badań ilościowych na obszarze Puszczy Knyszyńskiej realizowanych w ramach projektu pt. Partnerski System Zarządzania Zmianą Gospodarczą na Obszarach Natura 2000
Wprowadzenie: 1. Każdy z ankieterów otrzymał Metodologię badań oraz odbył przeszkolenie z zakresu wykonywania badań 2. Każdy z ankieterów otrzymał listę losowo wybranych numerów telefonów stacjonarnych potencjalnych respondentów 3. Każdy z ankieterów otrzymał telefon komórkowy, z którego wykonywał badania telefoniczne (rozmowy z respondentami)
Przygotowanie do badania: 1. Przygotowano wygodne, pozbawione szumów komunikacyjnych pomieszczenie, w którym ankieter przeprowadzał badanie telefoniczne 2. Przygotowano listę numerów oraz odpowiednią ilości powielonych kwestionariuszy (ankiet) 3. Dla każdego z respondentów wypełniona została przez ankietera oddzielna ankieta.
Pytania przygotowane zostały prostym językiem, który bez dodatkowych wyjaśnień był zrozumiały podczas wywiadu telefonicznego. Do zadawania pytań (zgodnie ze Scenariuszem ) ankieter przechodził płynnie, bez pytania się o możliwość przeprowadzenia ankiety. Pozwalało to na uniknięcie bardzo dużego procentu niechęci do udziału w ankiecie. Pytania ułożone zostały od najbardziej ogólnych do najbardziej szczegółowych
Wyniki badań
Najczęściej wymieniane źródła informacji
Korzystne zjawiska najczęściej wymieniane przez badanych: rozwój turystyki i agroturystyki (pojawienie się turystów); pojawienie się ośrodków rekreacyjnych; poprawa wyglądu okolicy; powstanie nowych osiedli; budowa kanalizacji, remonty dróg; zastosowanie kolektorów słonecznych; dużo zieleni; segregacja śmieci, czyste powietrze; powstanie drobnych zakładów.
Niekorzystne zjawiska najczęściej wymieniane przez respondentów: brak pracy; wysypisko śmieci; żwirownie; brak obwodnicy i nowych dróg; ograniczony wstęp do lasów; zła gospodarka leśna; dzikie zwierzęta niszczące uprawy; blokowanie rozwoju rolnictwa; zakaz wypasu bydła; zarośnięte łąki; brak kanalizacji; upadek firm; problem z pozwoleniami na budowę; zaśmiecone ulice i lasy; droższa, choć gorszej jakości woda; ekrany przy drogach.
Respondenci zapytani o to, czy chcieliby coś dodać do swoich wypowiedzi w 91% nie miało nic do dodania.
Najczęstsze wypowiedzi pozostałych 9%: Ta NATURA to nic dobrego ; Chciałbym, żeby zwrócono uwagę na niekorzystne działanie wysypiska ; Władze nie przestrzegają przepisów N2000 ; Nieprzemyślany program ; Nic nie wiem o programie ; Chciałbym, żeby pojawił się jakiś inwestor i nowe miejsca pracy ; Chciałabym by powstał klub rolnika, zajęcia dla ludzi na emeryturze, kluby kulturalne ; Nie można korzystać z przyrody ; Nie można budować lepszych dróg
Pytania, dyskusja
Dziękuję za uwagę, Anna Moczulewska Vision PR amoczulewska@visionpr.eu