Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Art. 24. Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. Art. 24. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa. Art. 24. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. 1
SYSTEM PRAWNY OCHRONY PRACY Źródło: Wyka T. Bezpieczeństwo i higiena pracy po nowelizacji prawa pracy, Warszawa 1997 r. 2
SYSTEM OCHRONY PRACY (schemat uproszczony) 3
PAŃSTWOWY NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY (1) PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY: Nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy Uczestniczenie w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych obiektów budowlanych albo ich części w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach Badanie i analizowanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom Ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonym w kodeksie pracy i innych związanych z wykonywaniem pracy zarobkowej podlega Sejmowi 4
PAŃSTWOWY NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY (2) PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA Powołana w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych i zapobieganiu powstawania powstawaniu chorób zakaźnych i zawodowych oraz do nadzoru nad warunkami między innymi: higieny środowiska, higieną pracy w zakładzie pracy, higieną nauczania, wychowania, wypoczynku, rekreacji, zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku. podlega ministrowi zdrowia 5
PAŃSTWOWY NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY (3) Urząd Dozoru Technicznego (UDT) Sprawuje dozór techniczny nad urządzeniami technicznymi stwarzającymi zagrożenie dla życia lub zdrowia oraz mienia i środowiska. podlega ministrowi właściwemu do spraw gospodarki 6
SPOŁECZNY NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY Związki zawodowe - mają prawo dokonywania oceny warunków pracy, sprawowania kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy, a w szczególności przepisów i zasad bhp oraz kierowania działalnością społecznej inspekcji pracy iwspółdziałania w tym zakresie z Państwową Inspekcją Pracy Społeczna Inspekcja Pracy (SIP) jest służbą społeczną pełnioną przez samych pracowników, w celu sprawowania kontroli, czy pracodawca zapewnia bezpieczne higieniczne warunki pracy oraz w celu ochrony uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy. 7
SPOŁECZNY NADZÓR NAD WARUNKAMI PRACY (c.d.) rozdział X Kodeksu Pracy Konieczność konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy 8
SŁUŻBA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Tworzona jest jeżeli zatrudnionych jest ponad 100 pracowników Jest wyspecjalizowaną komórką, pomaga pracodawcy w wypełnianiu obowiązków zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy Do jej obowiązków należy przede wszystkim: - kontrola warunków pracy i przestrzegania przepisów i zasad bhp - informowanie pracodawcy o zagrożeniach zawodowych i przedstawianie okresowych analiz stanu bhp - udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu oraz udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych i przebudowywanych obiektów - zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bezpieczeństwa i ochrony pracy oraz ergonomii - udział w dokonywania oceny ryzyka zawodowego i w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków - współdziałanie z komórkami organizacyjnymi zakładu, laboratoriami, lekarzem, społeczną inspekcją pracy działającymi na rzecz poprawy warunków pracy 9
KOMISJA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Powołuje pracodawca zatrudniający powyżej 250 pracowników jako swój organ doradczy i opiniodawczy W skład komisji wchodzą w równej liczbie: - przedstawiciele pracodawcy w tym pracownicy, - pracownicy służby bhp, - lekarz sprawujący opiekę nad pracownikami, - przedstawiciele pracowników, - społeczny inspektor pracy. 10