Prawne aspekty działalności przedsiębiorstwa Wojciech Rogowski, Szkoła Główna Handlowa, Instytut Ekonomiczny NBP Niestacjonarne Studia Doktoranckie IX edycja 2010
Prawne aspekty działalności gospodarczej 1. Prawo jako element otoczenia instytucjonalnego przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwo jako byt prawny Cykl życia przedsiębiorstwa Powstanie Rozwój Kryzys/restrukturyzacja Przejęcie/Likwidacja/upadłośd 2. Kształt i kondycja systemu prawnego Reforma regulacji Prawo zastane Prawo poprawiane Prawo dodawane Prawo dostosowywane 3. Regulacja instytucji finansowych Odpowiedz na kryzys nowy system instytucjonalny
( ) Żyjemy wśród prawa i dzięki niemu. Czyni ono nas tym, kim jesteśmy: obywatelami, pracownikami, lekarzami, małżonkami i właścicielami rzeczy. Jest mieczem, tarczą i groźbą: żądamy naszej płacy, odmawiamy zapłaty czynszu, jesteśmy zmuszeni zapłacid grzywnę, czy zamykani w więzieniu w imię rozporządzeo naszego abstrakcyjnego i eterycznego suwerena, prawa ( ) Jesteśmy poddanymi imperium prawa, lennikami jego metod i ideałów, w debacie, co musimy robid, wiąże nas jego duch ( ) Ronald Dworkin, Imperium prawa, 1986, 2006
Czynniki wzrostu gospodarczego gdzie: Y = f (K, L, A(.)) A = f (T, H, Inst, Gov) Y - PKB K - kapitał L - praca A - łączna produktywność czynników (TFP) T - technologia H - kapitał ludzki Inst - instytucje Gov - polityka gospodarcza 4
Diagnoza: negatywna ocena obecnej rzeczywistości, wielokrotnie potwierdzana przez: 1) środowiska biznesowe w Polsce 2) badania ankietowe przeprowadzane w Polsce 3) międzynarodowe badania porównawcze 4) Trybunał Konstytucyjny, Rzecznika Praw Obywatelskich, Radę Legislacyjną 5) badania reglamentacji i kosztów przepisów w NBP
Polska Diagnoza: potrzebuje prawo w oczach reformy przedsiębiorców regulacji! 1. Stanowiska środowisk biznesowych w Polsce: 1) PKPP Lewiatan: słabość tworzenia prawa przejawia się w niedoskonałości funkcjonowania prawa podatkowego, dużej uznaniowości, rozległej reglamentacji wolności gospodarczej, 2) KIG: zła jakość prawa, inflacja prawa, wieloznaczność umożliwiająca korupcję to bariery dla rozwoju przedsiębiorczości. Bariery legislacyjne spowodowane niewłaściwymi praktykami legislacyjnymi, prowadzą do naruszania praw przedsiębiorcy, 3) KPP: system tworzenia prawa w Polsce nie odpowiada aspiracjom i oczekiwaniom społeczeństwa obywatelskiego. Największe bariery stawiane rozwojowi polskiej przedsiębiorczości tkwią w aktach prawnych regulujących fundamentalne dla rozwoju gospodarczego kwestie. 2. Wyniki badań ankietowych w Polsce: Największe przeszkody w prowadzeniu firmy (Rzeczpospolita, 18.10.2007 r.): 1 zagmatwane przepisy, 2 biurokracja i sprawozdawczość, 3 szybko zmieniające się przepisy.
Ale: real GDP Growth 1990-2010 NBP (2010)
Ale: GDP growth in EU10 countries, percent, year-on-year not seasonally adjusted and quarter-on-quarter seasonally adjusted 1Q 08 2Q 08 3Q 08 4Q 08 1Q 09 2Q 09 3Q 09 4Q 09 1Q 10 2Q 10 10 5 0-5 -10-15 -20 BG CZ EE LV LT HU PL RO SI SK Source: Eurostat, World Bank staff calculations
Diagnoza: najgorsza jakośd regulacji Litwa Estonia Łotwa Węgry Słowacja 2000 2006 Czechy Polska 0 20 40 60 80 100 120 NAJLEPSZE Pozycja w rankingu jakości regulacji NAJGORSZE Indeks jakości regulacji (składowa indeksu wolności gospodarczej) (Heritage Foundation 2007, badaniem objęto 157 paostw)
Diagnoza: najgorsza konkurencyjnośd Estonia Czechy Łotwa Słowacja Litwa Węgry 2000 2006 Polska 0 10 20 30 40 50 60 NAJLEPSZE Pozycja w rankingu konkurencyjności NAJGORSZE Indeks Indeks globalnej globalnej konkurencyjności konkurencyjności (World (World Economic Economic Forum, Forum, badaniem 2007, objęto badaniem 125 paostw) objęto 125 paostw)
Diagnoza: w ogonie OECD Węgry Słowacja Czechy 1998 2003 2008 Polska 0 5 10 15 20 25 30 35 NAJLEPSZE Pozycja w rankingu poziomu regulacji NAJGORSZE Ranking poziomu reglamentacji rynku produktów (OECD, 2005, badaniem objęto 30 paostw członkowskich)
Diagnoza: lawina ustaw 350 Liczba uchwalonych ustaw 300 250 200 150 100 50 0 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Źródło danych: Źródło opracowanie danych: opracowanie własne na własne podstawie na podstawie Dz.U. i Lex Lex
Diagnoza: pośpiech (szczególnie na finiszu kadencji) 25 000 Liczba stron Dziennika Ustaw 20 000 15 000 10 000 5 000 0 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Źródło danych: opracowanie własne na podstawie Dz.U. i Lex Źródło danych: opracowanie własne na podstawie Dz.U. i Lex
Diagnoza: nadprodukcja krajowa 1400 1200 1000 Liczba projektów i ustaw 914 1265 1013 800 600 400 200 0 Kadencja: 712 620 504 440 356 146 153 64 b.d. b.d. b.d. b.d. SK+I. (1989-93) II (1993-97) III (1997-2001) IV (2001-2005) V (2005-2007) projekty ustaw uchwalone ustawy ustawy dostosowawcze do prawa unijnego Źródło danych: opracowanie własne na podstawie Dz.U. i Lex Źródło danych: opracowanie własne na podstawie Lex
Polska Diagnoza: potrzebuje Mur berlioski reformy reglamentacji regulacji! gospodarki A. Koncesje B1.Zezwolenia na działalnośd gospodarczą B2. Dopuszczenia wyrobów do obrotu B3. Dopuszczenia urządzeo do eksploatacji B4. Limitowanie produkcji i obrotu B5. Licencje na działalnośd gospodarczą B6. Dopuszczenia do wykonywania zawodu Monopol paostwa C. Zgłoszenia działalności gospodarczej D. Rejestracja działalności regulowanej Wolnośd gospodarcza
Polska potrzebuje reformy regulacji! Diagnoza: Schody berlioskie reglamentacji 700 680 684 650 Wszystkie 608 rodzaje 600 reglamentacji 550 500 503 450 400 350 384 421 300 250 232 217 217 Liczba zezwoleń 200 150 135 137 164 100 50 54 73 82 35 33 33 Liczba koncesji 1989 r. 1993 r. 1997 r. 2001 r. 2005 r. 2007 r.
Polska potrzebuje reformy regulacji! Diagnoza: samoocena prawodawcy Podstawową przyczyną podjęcia prac legislacyjnych nad nową ustawą był zatem całkowity brak efektów funkcjonowania ustawy obowiązującej. (z uzasadnienia do projektu nowej ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym z 31.08.2007) Dotychczasowy okres funkcjonowania programu (trzy edycje składania wniosków) nie przyniósł zatem efektów prognozowanych na etapie opracowywania regulacji ustawy (z uzasadnienia do projektu nowelizacji ustawy o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych, z 15.09.2008)