Dotychczasowy wzrost polskiej gospodarki. Koszty potencjalnego kryzysu. Źródła wzrostu gospodarczego -Praca -Produktywność (TFP) -Inwestycje

Transkrypt

1

2

3 #Następne25lat Plan prezentacji: Dotychczasowy wzrost polskiej gospodarki Prognozy wzrostu Koszty potencjalnego kryzysu Źródła wzrostu gospodarczego -Praca -Produktywność (TFP) -Inwestycje Podsumowanie rekomendacji

4 #Następne25lat: Dotychczasowy wzrost W ciągu ostatnich 25 lat w Polsce PKB per capita wzrósł ponad dwukrotnie. Na tle regionu jesteśmy liderami wzrostu. Wzrost gospodarczy Polski w latach PKB per capita 2014 (1989 = 100%) 300% 250% 200% 186% 192% 212% 225% 258% 310% 150% 100% 73% 98% 119% 129% 132% 133% 144% 146% 147% 148% 136% 137% 50% 0% Źródło: The Conference Board Total Economy Database, GDP per capita in 2014 US$ (converted to 2014 price level with updated 2005 EKS PPPs)

5 #Następne25lat: Dotychczasowy wzrost Głównym źródłem wzrostu gospodarczego Polski przez ostatnie 25 lat była rosnąca łączna produktywność (ang. Total Factor Productivity TFP). Dekompozycja wzrostu gospodarczego w Polsce w latach Wzrost gospodarczy to suma zmian nakładów pracy, kapitału i efektywności ich wykorzystania, mierzonej przez łączną produktywność - TFP. 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% -12% Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych Conference Board Zmiana nakładów pracy Zmiana nakładów kapitału Zmiana produktywności (TFP) Zmiana PKB

6 Belgia Francja Polska Malta Austria W.Brytania Holandia Dania Portugalia Włochy Niemcy Hiszpania Szwecja Węgry Czechy Luksemburg Cypr Bułgaria Finlandia Słowacja Słowenia Chorwacja Irlandia Rumunia Grecja Litwa Estonia Łotwa #Następne25lat: Dotychczasowy wzrost Stabilność wzrostu była jednym ze źródeł sukcesu Polski po 1989 roku. Stabilność wzrostu na tle UE Stabilność wzrostu gospodarczego mierzona jego wariancją w latach Bardziej stabilny Mniej stabilny Źródło: opracowanie własne na podstawie danym MFW

7 #Następne25lat: Dotychczasowy wzrost Mimo szybkiego tempa wzrostu Polska nie nadrobiła wszystkich zaległości i pozostaje szóstym najbiedniejszym krajem w UE. PKB Polski na tle krajów UE PKB per capita na tle UE (UE-28 = 100%), 2014, PPS średnia UE Luksemburg poza skalą, źródło: Eurostat

8 #Następne25lat: Prognozy wzrostu Bez dalszych reform w kierunku praworządnego państwa i wolnorynkowej gospodarki tylko nieznacznie zmniejszymy dystans do bogatych krajów Zachodu. Poziom dochodów w Polsce na tle Niemiec Poziom PKB per capita Polski, Niemcy = 100% (PPS, 2005) 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% 54% 2015 obecny poziom 80% - 100% 60% 65% 60% - 70% 50% - 55% OECD KE 2040 kryzysowy bez reform reform Tempo wzrostu Prognozowane ( ): 4% tempo wzrostu: 1,5% 2% 1 1,5% 2 2,5% 3 4% Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych Ageing Report 2015, Ministerstwa Finansów i OECD oraz autorskich wyliczeń; scenariusz dla Niemiec na podstawie OECD

9 #Następne25lat: Koszty potencjalnego kryzysu Słabością polskiej gospodarki jest utrzymujący się deficyt sektora finansów publicznych, który przy spowolnieniu gospodarczym niebezpiecznie zwiększa ryzyko kryzysu fiskalnego. Przykładowe skutki kryzysów PKB per capita, znormalizowany, 2007 = 100% 115% 110% 105% 100% 95% 90% 85% 80% Portugalia % 110% 105% 100% 95% 90% 85% 80% Hiszpania Prognozy sprzed kryzysu (kwiecień 2008) Dane realne Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych MFW

10 Miliony #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Społeczeństwo w Polsce się starzeje. Oznacza to spadek liczby potencjalnych pracowników, co obniży tempo wzrostu gospodarczego. Zmiana liczby osób w wieku produkcyjnym (mln) Wiek produkcyjny od 18 do 67 lat (stopniowo podnoszony) Obniżenie wieku emerytalnego do 60/65 lat (kob./mężcz.) Obecny stopniowo rosnący wiek emerytalny -2,4-4,5 Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych GUS

11 Migracja netto jako % populacji #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Od tempa w jakim będziemy doganiać Zachód zależy, czy Polacy będą emigrować, czy zdecydują się pozostać w kraju. Migracje ludności w zależności od tempa wzrostu Migracje a dochód w państwach UE-28 1,0% 0,5% 0,0% Liniowy (2008) -0,5% dochód (dolary międzynarodowe 2011) Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych Eurostatu i Banku Światowego; obserwacje odstające nie pokazane na wykresie

12 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego W Polsce można zapobiec znacznemu spadkowi liczby pracujących podnosząc wskaźnik zatrudnienia. Różnice w stopie zatrudnienia między Polską, a Niemcami Wskaźnik zatrudnienia wg grup wieku w 2014 r. 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 89% 84% 78% 80% 73% 69% 74% 67% 67% 53% 35% 32% 25% 16% Ogółem Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Niemcy Polska Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych Eurostat

13 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Wzrost produktywności, będący dotychczas głównym silnikiem rozwoju Polski, silnie spowolnił. Wzrost produktywności w Polsce na tle UE-15 oraz Niemiec. Tempo wzrostu produktywności (TFP) 6% 4% 2% 0% P 2016P -2% -4% -6% Niemcy UE-15 Polska Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych AMECO

14 wartość dodana (PLN 2010)/pracujący #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Początkowy potencjał do szybszego wzrostu gospodarczego związany z przepływem pracowników do bardziej wydajnych sektorów powoli się wyczerpuje. Wydajność pracy w poszczególnych sektorach Produktywność pracy (łączny efekt TFP i kapitału na pracującego) rolnictwo Średnia w 2014 r. Średnia w 2000 r. usługi nierynkowe 40 mld zł subsydiów i preferencji zniechęca do opuszczania rolnictwa Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych Eurostat przemysł usługi rynkowe budownictwo Wysoki klin podatkowy oraz brak mieszkań na wynajem utrudnia zmianę zawodu i miejsca zamieszkania

15 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Malejący potencjał wzrostu produktywności z przesunięć między sektorami oznacza kluczową rolę wzrostu produktywności w ramach sektorów. Źródła produktywności w Polsce Dekompozycja zmiany łącznej produktywności (TFP) na efekt przesunięć między sektorami i zmian wewnątrz sektorów 3% 2% 1% 0% -1% -2% przesunięcia między sektorami wzrost produktywności w ramach poszczególnych sektorów Łączny wzrost produktwyności -3% Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych Eurostat

16 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Bariery ograniczające konkurencję sprawiają, że w Polsce funkcjonują obok siebie bardzo wydajne i niewydajne firmy, ze szkodą dla wzrostu gospodarczego. Zróżnicowanie produktywności przedsiębiorstw w państwach regionu Współczynnik zmienności logarytmu przychodów na pracownika ,25 0,20 0,18 0,19 0,20 0,21 0,15 0,10 0,08 0,11 0,11 0,12 0,12 0,13 0,14 0,15 0,05 0,00 Źródło: opracowanie własne na podstawie BEEPS

17 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Według miary OECD udział państwowych firm w gospodarce w Polsce jest największy wśród krajów UE-28, co silnie ogranicza zakres działania konkurencji. Upolitycznienie gospodarki PMR subindeks własności państwowej 2013 r. (wyższa wartość wyższy udział państwowych firm w gospodarce) Źródło: OECD

18 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Regulacje ograniczające konkurencję obniżają produktywność firm nimi objętych oraz współpracujących z nimi firm z innych sektorów. Ograniczenia konkurencji w usługach PMR subindeks ograniczeń konkurencji w usługach 2013 r. (wyższa wartość silniejsze antyrynkowe regulacje) Źródło: OECD

19 tys. EUR #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Luka w produktywności pracy między Polską a Europą Zachodnią jest największa w mikroprzedsiębiorstwach. Dane dotyczące produktywność pracy w zależności od wielkości przedsiębiorstwa Wartość dodana na pracującego w tys. euro z uwzględnienie, różnicy w poziomach cen Mikro (<10 osób) Małe (10-49 osób) Średnie ( osób) Duże (>250 osób) UE-10 Polska Źródło: Eurostat. UE-10 to stare państwa członkowskie bez Grecji, Hiszpanii, Włoch, Portugalii i Luxemburga.

20 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Stopa inwestycji w Polsce jest zbyt niska w porównaniu do krajów, którym udało się dogonić kraje wysoko rozwinięte, a także w porównaniu do krajów regionu. Stopa inwestycji w Polsce: Stopa inwestycji % PKB Stopa inwestycji % PKB, gdy kraje były na naszym poziomie rozwoju. 60% 60% 50% 50% 40% 40% 30% 30% 20% 10% 0% -10% PL LT HU BG SK RO LV CZ HR EE SI 20% 10% 0% PL HK ES IE TW KR SG Źródło: Penn World Table

21 %PKB #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Szczególnie niepokojące są niskie inwestycje przedsiębiorstw, które mają kluczowe znaczenie dla szybkiego wzrostu gospodarczego. Dane dotyczące inwestycji przedsiębiorstw w Polsce na tle regionu Inwestycje przedsiębiorstw (%PKB). Polska na tle państw regionu Inwestycje według sektorów instytucjonalnych w latach % mediana CEE Polska 25% 20% 15% 14 10% 10 5% 0% PL LT HU HR SK SI RO LV CZ EE Przedsiębiorstwa Państwo Gospodarstwa domowe Źródło: Opracowanie własne FOR na podstawie danych Eurostat

22 Polska Litwa Bułgaria Chorwacja Węgry Rumunia Słowacja Łotwa Czechy Estonia Słowenia #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Krajowa stopa oszczędności jest za niska, co ogranicza stopę inwestycji i zwiększa ryzyko kryzysu. Polska stopa oszczędności na tle regionu Stopy oszczędności i inwestycji w Polsce (%PKB) Stopa oszczędności (% PKB) 30% 30% 25% 25% 20% 20% 15% Inwestycje 15% publiczne 10% 5% Oszczędności 10% 5% prywatne razem 0% 0% -5% Źródło: MFW i AMECO

23 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Polskę na tle państw UE negatywnie wyróżnia zalew i związana z tym duża niepewność legislacji, co ogranicza inwestycje przedsiębiorstw. Czynniki wpływające na decyzję przedsiębiorców o inwestycjach: Przychody: +/- Prognozy gospodarcze Koszty: - - Obciążenia administracyjne +/- Wysokość podatków + Infrastruktura ++ Korupcja + Dostępność finansowania Niepewność: - - Nieprzewidywalne prawo, w tym podatkowe - - Niesprawne sądy - - Nieprzewidywalna polityka gospodarcza - Nieuczciwa konkurencja Zapoznanie się ze zmianami prawa w Polsce a to ok. 3 godzin i 26 minut każdego dnia (Grant Thornton). Ustawa o podatku dochodowym była nowelizowana średnio 10 razy rocznie, ordynacja podatkowa 6 razy, a ustawa o VAT 4 razy. Źródło: opracowanie własne oraz analizy Grant Thornton

24 regulacje podatkowe sztywne prawo pracy niewydajna administracja publiczna wysokość podatków dostęp do finansowania niewystarczająca infrastruktura brak zdolności do innowacji korupcja niestabilność polityczna nieodpowiednie kwalifikacje niski etos pracy problemy zdrowotne niestabilność władz/przewroty inflacja regulacje walutowe przestępczość i kradzieże #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Skomplikowanie i zmienność systemu podatkowego jest najczęściej zgłaszaną przeszkodą przez polskich przedsiębiorców w badaniach barier dla przedsiębiorczości. Główne bariery zgłaszane przez przedsiębiorców Główne bariery dla przedsiębiorców w Polsce na tle regionu, GCR 2014/ mediana dla regionu Polska Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych Global Competitiveness Report 2014/2015

25 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Przewlekłość postępowań sądowych uderza w utrudnia egzekwowanie podpisanych umów, zwiększając niepewność przedsiębiorców. Dane dotyczące trwania postępowań sądowych: Czas trwania egzekwowania kontraktów w Polsce. Londyn Berlin Gdańsk Warszawa Lódź Lublin Wrocław Kielce Katowice Katowice Kraków Poznań Białystok Złożenie pozwu i czynności przedprocesowe Proces sądowy Egzekucja należności Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych World Bank (2015)

26 #Następne25lat: Źródła wzrostu gospodarczego Skomplikowanie i zmienność systemu podatkowego jest źródłem niepewności i obecnie najczęściej wskazywaną przez przedsiębiorców barierą dla wzrostu. Dane dotyczące wzrostu Polskiej gospodarki: Regionalna mediana Bariery zgłaszane przez przedsiębiorców, Polska na tle regionu w latach Korupcja 24 Niewystarczająca infrastruktura Polska 24 Regulacje podatkowe Źródło: opracowanie własne FOR na podstawie danych Global Competitiveness Report

27 #Następne25lat: Podsumowanie rekomendacji Podsumowanie rekomendacji: Instytucje stabilizujące (ograniczenie ryzyka kryzysu): Reformy zwiększające stabilność finansów publicznych. Instytucje napędzające (wzmacniające długookresowy wzrost): Praca: Reformy podnoszące stopy zatrudnienia. Inwestycje: Reformy ograniczające niepewność przedsiębiorców (prawo, podatki, sądy), reformy zwiększające stopy oszczędności (ograniczenie wydatków publicznych) Produktywność: Reformy sprzyjające przepływom między sektorami i regionami oraz reformy eliminujące bariery ograniczające konkurencję (prywatyzacja, deregulacja).

28 #Następne25lat: Podsumowanie rekomendacji Instytucje stabilizujące Zmniejszenie barier wypychających z rynku pracy i powstrzymujących przed wejściem na ten rynek Wzmocnienie automatycznych bezpieczników w systemie emerytalnym Stabilność Zatrudnienie ++ + Wzmocnienie reguły wydatkowej Instytucje napędzające: Praca Zmniejszenie barier wypychających z rynku pracy i powstrzymujących przed wejściem na ten rynek Zapobieganie przedwczesnym wyjściom z rynku pracy Ułatwienie wejścia na rynek pracy + Ułatwienie łączenia obowiązków rodzinnych i zawodowych + Zmniejszenie opodatk. pracy osób o najniższej produktywności ++ Uproszczenia w rozwiązywaniu umów o pracę ++ Uproszczenia w płatnościach składkowo-podatkowych + + Instytucje napędzające: Produktywność Znoszenie barier dla odpływu pracowników z sektorów o niskiej wydajności Usunięcie barier zniechęcających do przechodzenia z rolnictwa do innych sektorów + + Zmniejszenie nadmiernej ochrony lokatorów Zmiany w podatku od nieruchomości + Siła pozytywnego wpływu: +++ bardzo silny, ++ umiarkowany, + wciąż pozytywny, ale ograniczony wpływ, Źródło: Opracowanie własne FOR Produktywność Inwestycje Instytucje napędzające: Produktywność c.d. Eliminacja barier ograniczających działanie konkurencji Dokończenie prywatyzacji Inne działania deregulacyjne Przegląd regulacji dotyczących mikroprzedsiębiorstw ++ + Ograniczenie dostępności miękkiego finansowania + Wprowadzenie kadencyjności i nieodwoływalności regulatorów + + Instytucje napędzające: Inwestycje Zmniejszenie kosztów inwestowania i niepewności Uproszczenie podatków Usprawnienie wymiaru sprawiedliwości Ograniczenie liczby przepisów i podniesienie ich jakości + ++ Redukcja obciążeń administracyjnych + + Zwiększenie możliwości finansowania inwestycji z oszczędności krajowych Oszczędności w systemie emerytalnym Wprowadzenie kont socjalnych i kryteriów majątkowych pomocy społecznej Stabilność Zatrudnienie + + Odbudowa filara kapitałowego Produktywność Inwestycje

29 #Następne25lat Dziękuję za uwagę. Raport powstał dzięki wsparciu: