CONTROLLING LOGISTYCZNY Ćwiczenia 3 mgr Dawid Doliński Dawid.Dolinski@wsl.com.pl Tel. 0(61) 850 49 45 lub Dawid.Dolinski@ilim.poznan.pl 1
CONTROLLING LOGISTYKI Zadanie na rozgrzewkę W analizowanym miesiącu koszty działu transportu przedstawia tabela Rodzaj Kosztu Wartość [PLN] Wynagrodzenia 38 958 Paliwo 12 654 Materiały eksploatacyjne 1 476 Delegacje 1 245 Szkolenia 760 Energia elektryczna 973 Usługi telefoniczne 1 244 Inne 230 Amortyzacja 2 890 Obliczyć koszt 1 tonokilometra jeżeli w analizowanym miesiącu przewieziono łącznie 845 ton ładunku, a łączna przebyta trasa wyniosła 3650 km. 2
CONTROLLING LOGISTYKI L k = Ks/w/ - Ks/z/ Kz/z/ - Kz/w/ L k - Ilość krytyczna Ks/w/ - koszty stałe własne Ks/z/ - koszty stałe zakupu Kz/z/ - koszty zmienne zakupu / szt Kz/w/ - koszty zmienne własne / szt Koszty Przychody Próg rentowności realizacji własnej Próg rentowności zakupu usług Przychody ze sprzedaży Koszty stałe realizacji własnej Koszty zmienne zakupu usług Koszty zmienne realizacji własnej Koszty stałe zakupu usług 3
CONTROLLING LOGISTYKI Analiza outsourcingu W ramach decyzji o outsourcingu podejmowanych w przedsiębiorstwie analizowane są między innymi - koszty produkcji własnej (realizacji usług) oraz zakupu u poddostawców. Na podstawie danych zebranych w przedsiębiorstwie : Pozycja kosztów Produkcja własna Zakup Materiały do produkcji 40 zł/szt Płace bezpośrednio produkcyjne 30 zł/szt Energia 5 zł/szt Personel (nieprodukcyjny) 300 tys zł/rok 50 tys zł/rok Naprawy i remonty 20 tys zł/rok Odpisy amortyzacyjne 150 tys zł/rok Odsetki kalkulacyjne 100 tys zł/rok Zakup 10 tys zł / rok 160 zł/szt Magazyn 20 tys zł/rok 80 tys zł/rok Administracja 15 tys zł/rok 10 tys zł/rok Pozostałe koszty 30 tys zł/rok Proszę wyliczyć : - koszty całkowite / sztukę dla wyprodukowanych i sprzedanych na rynku 5 000 szt. produktów, - koszty całkowite / sztukę dla wyprodukowanych i sprzedanych na rynku 10 000 szt. produktów, - ilość krytyczną produktów, dla której koszty produkcji własnej i zakupu są porównywalne. 4
Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa istota analizy wskaźnikowej Przedsiębiorstwo dokonuje na bieżąco różnych operacji gospodarczych, które wpływają odpowiednio na zmian wielkości oraz struktury jego aktywów i pasywów. Operacje te są rejestrowane na bieżąco przez księgowość i na tej podstawie sporządzane są sprawozdania finansowe ilustrujące aktualną sytuację majątkową i finansową. Z kolei przy pomocy sprawozdań finansowych możemy konstruować pewne wskaźniki, które charakteryzują różne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ WSKAŹNIKI OBROTOWOŚCI (SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA) WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA RYNKOWEJ WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA (AKCJI, KAPITAŁU) 5
Bilans przedsiębiorstwa A k t y w a A.Majątek trwały I. Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowy majątek trwały III. Finansowy majątek trwały IV. Należności długoterminowe A.Majątek obrotowy I.Zapasy II.Należności i roszczenia III.Papiery wartościowe Przeznaczone do obrotu I.Środki pieniężne A.Rozliczenia międzyokresowe (czynne) P a s y w a A.Kapitał własny I.Kapitał podstawowy II.Należne lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego I.Kapitał zapasowy II.Kapitał rezerwowy z aktualiza-cji cen III.Pozostałe kapitały rezerwowe IV.Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych I.Wynik finansowy netto roku obrachunkowego A.Rezerwy B.Zobowiązania długoterminowe C.Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne I.Zobowiązania krótkoterminowe dotyczące kredytów i pożyczek zobowiązania bieżące I.Fundusze specjalne A.Rozliczenia międzyokresowe (bierne) i przychody przyszłych okresów Suma aktywów Suma pasywów 6
WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI Wskaźniki te informują o efektywności działania przedsiębiorstwa. Wskaźniki rentowności przedstawia się w odniesieniu do zysku netto WYRÓŻNIAMY: Wskaźnik rentowności sprzedaży ROS Wskaźnik rentowności aktywów ROA Wskaźnik rentowności kapitałów własnych ROE W zależności od tego z którym wskaźnikiem będziemy mieli do czynienia, będzie on wyrażał relacje zysku netto do osiągniętego przychodu ze sprzedaży lub poniesionych nakładów. 7
Wskaźnik rentowności sprzedaży netto ROS zysk netto ROS = sprzedaż (return on sales) Wskaźnik informuje o tym ile zysku netto, a ściślej wyniku finansowego netto, przynosi każda złotówka uzyskana ze sprzedaży. Informuje zatem o rentowności sprzedaży. Wskaźnik ten nazywany jest czasem marżą zysku netto (net profit margin- NPM) Im wyższy jest ten wskaźnik - tym bardziej efektywna jest sprzedaż. Podniesienie rentowności netto oznacza wzrost efektywności sprzedaży, gdyż każda złotówka generuje dodatkowy zysk. Im niższy wskaźnik ROS - tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku Wielkość wskaźnika uzależniona jest od rodzaju działalności przedsiębiorstwa. Najczęściej rentowność sprzedaży jest wyższa przy wytwarzaniu wyrobów o długim cyklu produkcyjnym. Wiąże się to z faktem, iż dłuższy cykl produkcyjny implikuje wyższe koszty zamrożenia środków i wyższe ryzyko. W takiej sytuacji powinno być to skompensowane przez wyższą marżę zysku netto, a więc i wyższą rentowność sprzedaży. 8
Wskaźnik rentowności aktywów ROA zysk netto ROA = aktywa ogółem (return on assets) Wskaźnik ten mówi nam jak efektywnie wykorzystane są aktywa firmy, ponieważ informuje o wielkości zysku netto generowanego przez jednostkę majątku zaangażowanego w przedsiębiorstwie. Dlatego też inaczej nazywany jest zwrotem z majątku. Jeżeli wysokość wskaźnika wyrazimy w procentach, to oczywistym jest, że im większa jest otrzymana wartość, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa firmy. 9
Wskaźnik rentowności kapitału własnego, tzw. rentowność finansowa ROE zysk netto ROE = kapitał własny (return on equity) Im wyższa wartość tego wskaźnika tym wyższa efektywność kapitału własnego, co stanowi zachętę dla inwestorów korzystniejsza sytuacja finansowa firm większe możliwości dalszego rozwoju firmy wyższa, możliwa dywidenda dla ackjonariuszy Np. ROE=14,23%. Wynik ten oznacza, że fundusze zaangażowane w spółce przez jej właścicieli przyniosły roczny dochód w wysokości 14,23% w skali rocznej. K w K c Zaangażowanie kapitałów obcych w działalność przedsiębiorstwa jest korzystne jeśli stopa zwrotu z kapitału całkowitego jest wyższa niż stopa zwrotu kapitału obcego (kredytu) 10
Na podstawie danych finansowych z przedsiębiorstwa określić stopę zwrotu aktywów w poszczególnych latach. Dodatkowo określić dynamikę zysku, aktywów oraz stopy zwrotów z aktywów Dane przedsiębiorstwa 2004 rok 2005 rok wskaźnik dynamiki w stosunku do 2004 roku - [%] Zysk Brutto 865 540,00 1 185 840,00 - Zysk Netto (podatek 19%) 701 087,40 960 530,40 Stan aktywów na 01.01 6 452 650,00 6 659 320,00 - Stan aktywów na 31.12 6 659 320,00 6 771 550,00 - Średni stan aktywów 6 555 985,00 6 715 435,00 11
Na podstawie danych finansowych z przedsiębiorstwa określić stopę zwrotu aktywów w poszczególnych latach. Dodatkowo określić dynamikę zysku, aktywów oraz stopy zwrotów z aktywów Dane przedsiębiorstwa 2004 rok 2005 rok wskaźnik dynamiki w stosunku do 2004 roku - [%] Zysk Brutto 865 540,00 1 185 840,00 - Zysk Netto (podatek 19%) 701 087,40 960 530,40 Stan aktywów na 01.01 6 452 650,00 6 659 320,00 - Stan aktywów na 31.12 6 659 320,00 6 771 550,00 - Średni stan aktywów 6 555 985,00 6 715 435,00 37,0% 2,4% Stopa zwrotów aktywów 10,69% 14,30% 33,8% 12
WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA W celu utrzymania ciągłości gospodarowania przedsiębiorstwo powinno, obok przestrzegania zasady racjonalnego gospodarowania, tak prowadzić swoją działalność, aby zachować płynność finansową. PŁYNNOŚĆ FINANSOWA 1. Charakteryzuje zdolność firmy do regulowania krótkoterminowych zobowiązań 2. Jest to inaczej zdolność płatnicza firmy; 3. Oznacza zdolność przedsiębiorstwa do upłynnienia jego aktywów Aktywa płynne to takie, które są zbywalne na rynku i można je szybko i łatwo zamienić na gotówkę, bez ryzyka straty kapitałowej. Poszczególne składniki aktywów maja różny stopień płynności. 13
wskaźnik płynności bieżącej (current ratio) aktywa bieżące wskaźnik płynności bieżącej = zobowiązania bieżące 1,2<CR<2,0 Wskaźnik CR informuje nas, ile razy bieżące aktywa pokrywają bieżące zobowiązania. O dobrej płynności firmy świadczy taki stan w którym wartość aktywów bieżących, jest wyższa od wartości zobowiązań bieżących. Optymalna wielkość wskaźnika powinna mieścić się w przedziale 1,2 do 2,0. Niski wskaźnik Zbyt wysoki wskaźnik -firma nie posiada wystarczających zasobów gotówkowych do spłacenia bieżących zobowiązań. -istnieją trudności płatnicze -zjawisko tzw. nadpłynności finansowej -zbyt duży jest majątek obrotowy, czyli firma nie wykorzystuje efektywnie swoich aktywów, obniżenie rentowności 14
wskaźnik płynności szybki (in. wskaźnik podwyższonej płynności, quick ratio) aktywa bieżące - zapasy wskaźnik szybki = zobowiązania bieżące QR=1 Wskaźnik QR obliczany jest tak samo jak CR, ale po uprzednim odjęciu zapasów. Wyłączenie zapasów wynika z faktu, że są one najmniej płynnym elementem majątku obrotowego i nie mogą być odpowiednio szybko zamienione na gotówkę, czyli upłynnione, a poza tym część zapasów może być na tyle przestarzała, że będą trudności z ich sprzedażą. Zatem jest on bardziej wymagającą miarą płynności, niż CR. Przyjmuje się że optymalny poziom tego wskaźnika wynosi 1. Wtedy firma może szybko sprostać bieżącym zobowiązaniom. W praktyce QR może przyjmować wartość nieco wyższą niż 1. 15
WSKAŹNIKI OBROTOWOŚCI (Wykorzystanie aktywów) Wskaźniki te przedstawiają finansowy aspekt wykorzystania przez firmę swoich aktywów ogółem oraz głównych ich rodzajów Do wskaźników obrotowości zaliczamy następujące wskaźniki: wskaźnik obrotowości (rotacji) zapasów Inventory turnover ratio wskaźnik cyklu zapasów (w dniach )- wskaźnik obrotu zapasami w dniach wskaźnik obrotowości (rotacji) należności wskaźnik cyklu należności (w dniach) przeciętny okres inkasowania należności wskaźnik obrotowości aktywów ogółem (total assets turnover ratio) 16
Wskaźnik obrotowości (rotacji) zapasów Inventory turnover ratio Wskaźnik obrotu zapasami = Sprzedaż netto Zapasy Jest to relacja wartości sprzedaży do stanu posiadanego przez firmę stanu zapasów. Określa on, ile razy dokonano obrotu przeciętnym stanem zapasów dla osiągnięcia danej wartości sprzedaży w pewnym okresie. Im obrotów tych jest więcej, czyli im rotacja jest szybsza tym efektywniej wykorzystany jest ten składnik aktywów. Wysoki wskaźnik Niski wskaźnik Zapasy wystarczają na coraz mniejszą liczbę dni sprzedaży, (sytuacja korzystna dla przedsiębiorstwa gdyż zmniejszają się koszty ich magazynowania oraz następuje uwolnienie kapitału obrotowego zaangażowanego w zapasach. Jednocześnie jednak zwiększa się ryzyko, że w przypadku jakichkolwiek nieprzewidzianych sytuacji przedsiębiorstwo nie będzie w stanie zaspokoić potrzeb odbiorców). Zamrożenie kapitału obrotowego w zapasach 17
Wskaźnik cyklu zapasów (w dniach )- wskaźnik obrotu zapasami w dniach Średni stan zapasów Wskaźnik cyklu zapasów = Sprzedaż netto 360 dni 360 dni = wskaźnik obrotu zapasami Wskaźnik ten obrazuje skalę zamrożenia kapitałów w finansowaniu zapasów. Poziom tego wskaźnika informuje jak długo przeciętnie zapasy oczekują na sprzedaż (co ile dni przedsiębiorstwo odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży) Wysoki wskaźnik Niski wskaźnik Wolny obrót zapasów Szybki obrót zapasów. W przypadku zapasów wyrobów gotowych świadczy o występowaniu znacznego popytu na te towary, o łatwości ich sprzedaży i o krótkim okresie ich magazynowania. 18
wskaźnik obrotowości (rotacji) należności Sprzedaż netto Wskaźnik rotacji należności = Średni stan należności Wskaźnik obrotu należnościami określa, ile razy w ciągu roku firma odtwarza stan swoich należności. Zgodnie ze standardami zachodnimi wskaźnik ten powinien oscylować w przedziale 7,0-10,0. Jeśli wskaźnik ten jest mniejszy niż 7,0 to taka sytuacja może oznaczać, że w stosunku do ogólnie przyjętych norm przedsiębiorstwo zbyt długo kredytuje swoich klientów, co świadczy o tym, że środki pieniężne są zbyt długo zamrożone w należnościach. 19
wskaźnik cyklu należności (w dniach) przeciętny okres inkasowania należności Średni stan należności 360 dni Wskaźnik cyklu należności = 360 dni = Sprzedaż netto wskaźnik rotacji należności Wskaźnik ten informuje, jak długo przeciętnie firma oczekuje na wpływ środków pieniężnych za sprzedane produkty. Jest on porównywany ze średnim dla branży okresem kredytowania odbiorców, tak jak z okresem na jaki jest udzielany kredyt kupiecki. Wskaźnik obrotu należnościami w dniach zależy od rodzaju działalności przedsiębiorstwa. Na jego poziom ma wpływ zarówno struktura czasowa jak i podmiotowa należności, która należy zbadać by bliżej wyjaśnić kształtowanie się tego wskaźnika. Zbyt długi cykl należności w dniach świadczy o nieskutecznej polityce ściągania należności. Krótki okres ściągania należności- bywa rezultatem wyjątkowo surowej polityki finansowej przedsiębiorstwa, która może prowadzić do hamowania sprzedaży. Dłuższy okres ściągania należności, niż w branży- może stać się przyczyną nadmiernego obciążenia kapitału obrotowego należnościami i zwiększyć prawdopodobieństwo powstania należności nieściągalnych. Podsumowując, w danym okresie mniejsza wartość wskaźnika świadczy o korzystniejszej sytuacji przedsiębiorstwa. 20
BILANS L Treść Kwota Lp. Treść Kwota A Majątek trwały 732 000,00 zł A Kapitał własny 462 500,00 zł 1 Grunty własne 10 000,00 zł 1 Kapitał założycielski 462 500,00 zł 2 Budynki własne 10 000,00 zł 3 Urządzenia techniczne 7 000,00 zł 4 Środki transportowe 700 000,00 zł 5 Wartości niematerialne i prawne 5 000,00 zł B Majątek obrotowy 110 500,00 zł B Kapitały obce 380 000,00 zł 1 Kasa 3 500,00 zł 1 Kredyty bankowe 370 000,00 zł 2 Rachunek bankowy 77 000,00 zł 2 Zobowiązania kórtkoterminowe 10 000,00 zł 3 Należności 30 000,00 zł RAZEM 842 500,00 zł RAZEM 842 500,00 zł Znając bilans, zysk netto na poziomie 50 000 złotych oraz sprzedaż netto 1 000 000 złotych przedsiębiorstwa transportowego obliczyć następujące wskaźniki: Wskaźnik rentowności kapitału własnego Wskaźnik płynności bieżącej Wskaźnik rotacji należności 21