Analizy Sektorowe Hotele (PKD 55.1) lepsza sytuacja dużych firm w Trendy bieżące: Wzrost liczby hoteli w (2,5% r/r ) przy wzroście korzystających z bazy hotelowej (7,9% r/r turystów krajowych i 6,3% r/r zagranicznych), zwłaszcza w maju i czerwcu 2016 r. (imprezy w ramach Europejskiej Stolicy Kultury we Wrocławiu i mecze siatkówki w Trójmieście). Istotny wpływ decyzji o nowych inwestycjach na poprawę obłożenia hoteli, np. wzrost o 23% r/r liczby udzielonych noclegów w woj. opolskim (rozbudowa Elektrowni Opole) lub o 11% w woj. podkarpackim (przemysł lotniczy w Mielcu, Rzeszowie, Krośnie). Słabsze r/r wyniki branży w (spadek wyniku finansowego o 4,3% r/r i zysku netto do 8,8% vs. 10,5% w ), przy znacznym zróżnicowaniu sytuacji finansowej poszczególnych firm: rentowność połowy firm nie przekroczyła 3%, w przypadku 10% najlepszych firm ROS=21%, a 10% najgorszych ROS=(-23%), istotny problem zadłużenia niektórych firm. Lepsze wyniki większych obiektów (zatrudniających pow. 50 osób) potwierdzone danymi za 3q16: wzrost wyniku finansowego o 22% r/r, zysku netto do 15,8% vs. 14,9%. Perspektywy krótkoterminowe: Wzrost gospodarczy nadal kluczowym czynnikiem rozwoju branży hotelarskiej, przy wzroście ryzyka destabilizacji sytuacji geopolitycznej. Zaostrzenie konkurencji w branży hotelarskiej (planowane otwarcia międzynarodowych sieci hotelarskich), co pociąga za sobą znaczne nakłady na marketing i poprawę standardu istniejącej bazy. W gorszej sytuacji znajdą się małe obiekty, które nie będą w stanie sprostać presji rosnących nakładów. Najbardziej perspektywicznymi lokalizacjami pod inwestycje hotelowe w Polsce ze względu na prognozowany przychód na jeden dostępny pokój są rynki: warszawski, krakowski, trójmiejski oraz wrocławski. 14 grudnia 2016 Departament Analiz Ekonomicznych analizy.sektorowe@pkobp.pl Zespół Analiz Sektorowych Wanda Urbańska tel. (22) 521 81 23 3 500 mln zł 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 0 Przychody i koszty ogółem GS Przychody (L) Wskaźnik kosztów (P) TC Koszty (L) 102 % 98 94 90 86 82 55.1 Hotele i podobne obiekty zakwaterowania 1h13 Liczba jednostek gospodarczych ogółem 457 453 456 466 w tym udział jednostek rentownych 43% 49% 58% 59% NP Wynik finansowy netto (zysk netto) -37,6 97,4 274,9 263,0 NPM (ROS) Stopa rentowności sprzedaży netto -1,7 4,1 10,5 8,8 ROE (I) Stopa rentowności kapitału własnego (I) -1,2 3,1 7,9 7,1 ROA Stopa rentowności aktywów -0,6 1,4 3,7 3,4 CR Wskaźnik płynności bieżącej 1,10 0,85 0,85 0,99 QR Wskaźnik podwyższonej płynności 0,99 0,78 0,79 0,92 IT (WRZD) Wskaźnik rotacji zapasów w dniach 12 11 8 7 CP (WRND) Wskaźnik rotacji należności w dniach 27 27 26 21 PL (WRZbD) Wskaźnik rotacji zobowiązań w dniach 36 37 33 27 DR (WZA) Współczynnik długu 0,52 0,54 0,53 0,52 WP (WPMK) Wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym 0,99 0,95 0,95 0,96 I/DE Nakłady inwestycyjne / amortyzacja 0,8 0,9 2,4 0,9 Źródło: baza danych PONT Info. GOSPODARKA, Grupa A Jednostki średnie i duże (pracujących >9 osób)
Hotele w Relatywnie sprzyjające otoczenie makro Pomimo nieco wolniejszego wzrostu gospodarczego w, firmy należące do sekcji zakwaterowanie i gastronomia działały w relatywnie sprzyjającym otoczeniu makroekonomicznym. Wg danych GUS, oprócz tradycyjnie dobrych nastrojów w miesiącach wakacyjnych (lipiec, sierpień), znacznie lepsze nastroje r/r odnotowano w maju i czerwcu: wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w sekcji zakwaterowanie i gastronomia wyniósł odpowiednio w tych miesiącach 11,1 i 9,6 vs. 7,1 i 7,7 w 2015 r. W kolejnych miesiącach (wrzesień, październik i listopad) nastąpiło pogorszenie nastrojów, jednak były one lepsze w porównaniu z takim samym okresem rok wcześniej. W listopadzie 201 r. odnotowano niewielki spadek Istotna poprawa r/r wskaźnika ogólnego klimatu koniunktury w sekcji zakwaterowanie i gastronomia w maju i czerwcu 2016 r. opóźnień płatności za wykonane usługi oraz zapowiedzi mniejszych redukcji zatrudnienia od planowanych przed miesiącem. Oczekiwany spadek cen może być nieco wolniejszy od przewidywanego w październiku. W stosunku do listopada 2015 r. najbardziej wzrosło znaczenie bariery związanej z kosztami zatrudnienia (69,7% w listopadzie vs. 63,4% przed rokiem), natomiast najbardziej spadła uciążliwość bariery związanej z niedostatecznym popytem (z 42,8% do 35,8%). Dynamika PKB i składowych Wskaźnik koniunktury gospodarczej - zakwaterowanie i gastronomia 12,5 % r/r PKB (L) 10,0 popyt krajowy (L) konsumpcja prywatna (L) inwestycje (P) 7,5 30 % r/r 21 12 12 10 8 6 4 2 niewyrównany sezonowo wyrównany sezonowo 5,0 0 3-2 2,5-4 0,0-6 -6-8 -10-2,5 1Q03 1Q05 1Q07 1Q09 1Q11 1Q13 1Q15 źródło: GUS -15-12 XI X IX VIII VII VI V IV III II 2016 I XII XI X IX VIII VII VI V IV III II 2015 I XII XI X IX VIII VII VI V IV III II 2014 I Źródło: DAE, Zespół Analiz Makroekonomicznych Źródło: Biuletyn statystyczny GUS, 10/2016, GUS, listopad 2016 Wzrost podaży i popytu Wg GUS baza noclegowa w Polsce w wyniosła ponad 10 tys. obiektów (+1,0% r/r, 1,4% r/r w ), w tym 38% stanowiły obiekty hotelowe (wzrost do ok. 2,4 tys., tj. +2,5% r/r.), które w większości były inwestycjami międzynarodowych sieci hotelowych. strona 2/8
Ogółem Obiekty hotelowe - w tym hotele motele pensjonaty inne obiekty hotelowe Pozostałe obiekty - w tym pokoje gościnne kempingi kwatery agroturystyczne schroniska Monitoring Branżowy Hotele w Baza noclegowa w Polsce w Zmiana liczby turystów korzystających z bazy noclegowej wg obiektów w (=100) Obiekty noclegowe ogółem w tym 10125 7,0% 7,1% 7,2% 6,0% 6,5% 17,9% 16,9% 13,6% 10,8% Wzrost liczby hoteli w (2,5% r/r ) i korzystających z hoteli (7,5% r/r) 0,0% hotele 2373 inne obiekty hotelowe* 959 Źródło: Baza noclegowa w I poł. 2016 i jej wykorzystanie, GUS, październik 2016 W ślad za wzrostem bazy noclegowej w wzrosła liczba turystów ogółem korzystających z bazy noclegowej (7,0% r/r), w tym korzystających z noclegów w hotelach o 7,5% r/r (7,9% r/r turystów krajowych i 6,3% r/r zagranicznych). Czynnikiem charakterystycznym dla polskiej branży hotelowej pozostaje wysoki udział gości krajowych wśród wszystkich klientów (79% w I poł.16). Konsekwencją takich proporcji jest częsty wybór na bazę noclegową takich obiektów jak pokoje gościnne (+18% r/r w ; ta pozycja może zawierać także pokoje w condohotelach), kempingi (+17% r/r), kwatery agroturystyczne (+14% r/r) i schroniska (+11% r/r). Wysoki udział turystów krajowych stabilizuje popyt na usługi i w pewnym stopniu ogranicza ryzyko słabszego napływu turystów zagranicznych. Z drugiej strony przewaga turystów krajowych hamuje większe podwyżki cen, które byłyby możliwe w przypadku większego udziału obcokrajowców. Wzrost popularności noclegów w hotelach wśród turystów krajowych w (7,9% r/r krajowych i 6,3% r/r zagranicznych) Turyści krajowi i zagraniczni korzystający z bazy noclegowej (w mln) Turyści krajowi i zagraniczni korzystający z bazy noclegowej (w %) 12 8 8,8 6,4 9,5 7,0 10,2 7,6 zagraniczni 21% 4 2,4 2,5 2,7 0 2,2 2,3 2,4 turyści krajowi ogółem turyści krajowi w obiektach hotelowych turyści zagraniczni ogółem turyści zagraniczni w obiektach hotelowych krajowi 79% Źródło: Baza noclegowa i jej wykorzystanie w I poł. 2016, GUS październik 2016, www.stat.gov.pl strona 3/8
Dolnośląskie Kujawsko-Pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Opolskie Warmińsko-Mazurskie Podkarpackie Małopolskie Kujawsko-Pomorskie Pomorskie Zachodniopomorskie Dolnośląskie Lubelskie Śląskie Świętokrzyskie Mazowieckie Podlaskie Wielkopolskie Łódzkie Lubuskie -4,0% -4,2% 12,9% 10,9% 10,1% 8,7% 8,1% 8,1% 7,9% 7,1% 7,1% 6,8% 6,3% 3,7% 2,1% 22,5% Monitoring Branżowy Hotele w Blisko połowa noclegów udzielonych turystom (zarówno krajowym, jak i zagranicznym) w, sytuowała się w województwach małopolskim, zachodniopomorskim, mazowieckim i dolnośląskim. Noclegi udzielone w turystycznych obiektach wg województw w (struktura w %) 20% 15% Dynamika wzrostu korzystania przez turystów z obiektów noclegowych wg województw w (=100) dynamika wzrostu w % średnia 10% 5% 0% turyści krajowi turyści zagraniczni Wyraźny wzrost liczby noclegów w woj. opolskim w (22,5% r/r) i podkarpackim (10,9% r/r) efektem decyzji inwestycyjnych Źródło: Baza noclegowa i jej wykorzystanie w I poł. 2016, GUS październik 2016, www.stat.gov.pl Wzrost r/r liczby udzielonych noclegów odnotowano przede wszystkim w woj. opolskim (22,5%), co może być efektem podjętych decyzji o rozbudowie Elektrowni Opole, podobnie jak w podkarpackim (10,9%), z rozwijanym przemysłem lotniczym w Mielcu, Rzeszowie i Krośnie. Spadek r/r udzielonych noclegów odnotowano w woj. łódzkim i lubuskim (o ok. 4% r/r). Wykorzystanie i ceny pokoi hotelowych Istotną cechą branży hotelowej w Polsce jest jej sezonowość: stopień wykorzystania pokoi we wszystkich obiektach hotelowych wzrósł od 28,5% w styczniu do 44,0% w czerwcu 2016 r. Stopień wykorzystania miejsc pokoi w obiektach hotelowych w (w %) Średnie wykorzystanie miejsc noclegowych w 2015 r. * (wg najwyższych wskaźników, w %) 45 44,0 0 10 20 30 40 50 60 40 35 30 25 20 15 28,5 styczeń 27,3 luty marzec kwiecień maj 41,7 czerwiec Polska Sopot Warszawa Świnoujście Kraków Gdańsk Szczecin Wrocław 36,7 56,0 54,6 54,4 50,8 49,2 46,1 45,9 Sezonowość istotną cechą branży hotelarskiej; dobre wyniki w największych miastach Katowice 44,5 Źródło: Wykorzystanie turystycznych miejsc noclegowych w I poł. 2016, GUS Poznań 40,8 * Źródło: BDL, najnowsze dostępne dane GUS strona 4/8
Hotele w Na tle średniego wskaźnika obłożenia miejsc noclegowych pokoi hotelowych dla kraju (51,1% w ) bardzo dobre wyniki w zanotował tradycyjnie Sopot oraz hotele w największych miastach, które stanowią najczęściej wykorzystywaną bazę dla organizowania różnych spotkań biznesowych (organizacja spotkań, konferencji i wydarzeń kulturalnych, sportowych itp. Wg badań Polskiej Izby Turystyki ok. 60% tego typu spotkań było organizowanych w hotelach, głównie w pięciu największych miastach (Warszawa, Wrocław, Poznań i Gdańsk) 1. Wg danych z STR 2 w hotele w największych miastach odnotowały lepsze wyniki we wszystkich parametrach obłożenia, średniej ceny, przychodu z pokoju w porównaniu z tym samym okresem w 2015 r. Liderami wzrostu były hotele we Wrocławiu, gdzie RevPAR (przychód na pokój) był wyższy o prawie ¼, i Trójmiasto, gdzie ADR (średnia cena za pokój) wyniosła blisko 310 zł, a w hotelach wyższych kategorii przekroczyła 450 zł. Wpływ na dobre wyniki hoteli w w tych miastach, poza stabilnie rozwijająca się gospodarką, która jest podstawą wzrostu branży, miały także różne konkretne wydarzenia jak. np. mistrzostwa w piłce ręcznej, na których skorzystało Trójmiasto (średnio obłożenie hoteli wyniosło tam 49,5%, tj. o 7,5 pkt więcej niż rok wcześniej), lub imprezy w ramach Europejskiej Stolicy Kultury odbywające się we Wrocławiu. Istotne znaczenie segmentu usług dla biznesu (konferencje, spotkania, zjazdy, itp.) dla rozwoju hotelarstwa Średnie ceny noclegów i obłożenie hoteli w najpopularniejszych miejscowościach turystycznych we wrześniu 2016 r. Sopot Miasta Świnoujście Kołobrzeg Mikołajki Zakopane Świeradów-Zdrój Międzyzdroje Krynica Zdrój Szczyrk Średnia cena za nocleg 2-osób we wrześniu 2016 r. Przeciętne obłożenie 371 64% 316 90% 300 81% 294 50% 263 70% 262 83% 257 72% 243 88% 243 77% Mielno 241 51% Źródło1/ średnia w segmentach ADR- średnia cena za pokój, REVPAR - przychód na pokój Źródło: Raport Roczny HORECA 2015, listopad 2015 Średnie ceny noclegu w hotelach w największych miastach w lipcu 2016 r. Miasta Warszawa Wrocław Kraków Poznań Gdańsk Katowice Średnia cena w lipcu 2016 r. Zmiana r/r 196-1,7% 187-3,7% 192 55,3% 200-8,1% 207 17,3% 169 2,5% Źródło: dane STR patrz przypis na str. 4 Dobre wyniki finansowe markowych hoteli w największych miastach 1 Przemysł spotkań i wydarzeń w Polsce Poland Meetings and Events 2015, badanie Polskiej Izby Turystycznej (baza danych z 11 regionów zawierająca ok. 19 tys. danych). 2 STR to firma zbierająca dane od poszczególnych hoteli (52 tys. obiektów), analizująca je i przekazująca dane w uśrednionej formie do uczestników programu, Raport Roczny HORECA 2015, e-hotelarz.pl. strona 5/8
Hotele w Średnie ceny noclegu w hotelach wg kategorii w lipcu 2016 r. Standard Średnia cena pokoju za noc (w zł) Zmiana r/r 1* 2* 3* 4* 5* inne obiekty hotelowe 127 20% 149,42 7% 179,89 11% 241,31 1% 423,56 41% 133,57 25% Źródło: raporty STR, www.horwathhtl.pl Notuje się znaczne zróżnicowanie cen za nocleg w zależności od standardu holetu. W ostatnich latach na poziom cen miejsc noclegowych w miejscowościach wypoczynkowych coraz częściej wpływa konkurencja ze strony nowego segmentu rynku nieruchomości hotelowych - condohoteli, aparthoteli czy apartamentów wakacyjnych, a także rosnącego rynku prywatnych mieszkań wynajmowanych poprzez profesjonalne platformy internetowe. Condohotele, aparthotele itp. rosnącą konkurencją dla branży hotelarskiej w Polsce Sytuacja finansowa branży w (dane PONT Gospodarka) W wyniki branży były słabsze w porównaniu (spadek wyniku finansowego o 4,3% r/r i zysku netto do 8,8% vs. 10,5% w ). Odsetek podmiotów rentownych utrzymał się na podobnym poziomie (58% wobec 59% w ). Utrzymało się znaczne zróżnicowanie sytuacji finansowej firm w branży hotelarskiej: rentowność połowy firm nie przekroczyła 3%, w przypadku 10 najlepszych firm ROS=21%, a 10% najgorszych ROS=(-23%); niezadawalający był poziom płynności zarówno bieżącej, jak i podwyższonej. Słabsze r/r wyniki branży w (spadek wyniku i zysku netto) przy utrzymującym się zróżnicowaniem kondycji finansowej firm Rentowność (w%) Płynność finansowa Spadek zysku netto i rentowności w (ROS=8,8% vs. 10,5% w ) 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 NPM (ROS) Stopa rentowności sprzedaży netto ROE (I) Stopa rentowności kapitału własnego (I) 0,0 0,5 1,0 1,5 QR Wskaźnik podwyższonej płynności CR Wskaźnik płynności bieżącej strona 6/8
Hotele w Rentowność (w %) wg wielkości firm ogółem D1 D2 D5 Rentowność (w %) w - firmy pow. 9 osób wg decyli Znaczne zróżnicowanie sytuacji finansowej firm w branży hotelarskiej, lepsze wyniki dużych firm D8 0 2 4 6 8 10 12 14 D9 C (9-49 osób) B (pow. 49 osób) -25-20 -15-10 -5 0 5 10 15 20 25 Przy znacznym rozdrobnieniu branży, generalnie duże firmy (pow. 50 osób) osiągnęły w lepsze wyniki. Zróżnicowanie firm z branży hotelarskiej w Wielkość firmy wg zatrudnionych Liczba firm Przychody na firmę (mln zł) 9-49 osób 328 2 1,8/1,9 44% powyżej 49 138 17 6,3/11,3 33% żródło: PONT Info Gospodarka, GUS, opracowanie własne DAE. ROS (%) połowy firm vs. średnia Odsetek firm ze stratą Mocną pozycję dużych firm w branży hotelarskiej potwierdzają dobre wyniki za 3q16 dla dużych firm (zatrudniających pow. 50 osób): wynik finansowy wzrósł o 22% r/r, zysk netto do 15,8% vs. 14,9% w 3q16, płynność, zarówno bieżaca jak podwyższona kstałtowała się na zadawalającym poziomie (odpowiednio 1,36 i 1,29). Potwierdzenie poprawy sytuacji finansowej r/r dużych firm w 3q16 Zadłużenie Kredyty bankowe (w mld zł) 6 0,90 0,83 0,76 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 DR (WZA) Współczynnik długu WPMK Pokrycie majątku trwałego kapitałem stałym 4 2 0 4,4 4,6 4,6 długoterminowe krótkoterminowe Podobny r/r poziom obciążenia kredytami bankowymi w, przy spadku wolumenu kredytów krótkoterminowych (-8,8% r/r)] strona 7/8
Hotele w W wskaźniki zadłużenia firm z branży pozostały na podobnym poziomie jak rok wcześniej: współczynnik wyrażany udziałem zobowiązań w aktywach pozostawał nadal na poziomie akceptowalnym, natomiast wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem w dalszym ciągu nie osiągnął wymaganego minimum 1,0 (WPMK= 0,95). W wartość kredytów bankowych udzielonych podmiotom z branży hotelarskiej pozostała na podobnym poziomie jak w takim samym okresie w roku poprzednim (ok. 5,4 mld zł), w tym zmniejszyła się wartość kredytów krótkoterminowych (-8,8% r/r). Z danych Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej wynika, że pomimo coraz większej liczby turystów w polskich obiektach, problemy z zadłużeniem ma co szósty właściciel hotelu, pensjonatu czy pola kempingowego. Łączne zadłużenie firm z branży noclegowej wyniosło w czerwcu 2016 r. ponad 76 mln zł (+141% r/r), a liczba dłużników wzrosła do 1576 (1091 w czerwcu 2015 r.). Perspektywy krótkoterminowe W krótkiej perspektywie kluczowym czynnikiem rozwoju branży hotelarskiej w Polsce pozostanie wzrost gospodarczy przekładający się na wzrost ruchu turystycznego i biznesowego. Dodatkowo pozytywnie będą oddziaływać: + wsparcie finansowe UE w ramach perspektywy 2014-2020, + wzrostowy trend korzystania z noclegów w hotelach przez turystów krajowych, + pozytywny wizerunek Polski za granicą, +/- import nowoczesnego zarządzania w efekcie napływu dużych, zagranicznych sieci hotelarskich, choć napływ kapitału zagranicznego może stanowić rosnącą konkurencję dla firm krajowych. Wg ekspertów nadal będzie rosło znaczenie markowych sieci hotelowych, które stanowią wyzwanie dla hoteli niezależnych, szczególnie tych, które budowane były ze znacznym udziałem środków unijnych a zlokalizowanych na uboczu. W trudniejszej sytuacji znajdują się małe firmy, dla których problemem stają się rosnące koszty operacyjne związane z inwestycjami w nowoczesne mobilne urządzenia wykorzystywane zarówno do wyszukiwania miejsc docelowych jak i konwersji tj. wyszukiwań kończących się rezerwacją (zakupem). Najbardziej perspektywicznymi lokalizacjami pod inwestycje hotelowe w Polsce ze względu na prognozowany przychód na jeden dostępny pokój są rynki: warszawski, krakowski, trójmiejski oraz wrocławski. Wzrost gospodarczy nadal kluczowym czynnikiem rozwoju branży hotelarskiej, przy wzroście ryzyka destabilizacji sytuacji geopolitycznej Trudna sytuacja małych firm wobec rosnących kosztów operacyjnych w branży Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny, jest przeznaczony wyłącznie dla klientów Grupy PKO Banku Polskiego i nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Grupa PKO BP SA dołożyła wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Klienci Grupy PKO BP SA ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich decyzji inwestycyjnych, podjętych z uwzględnieniem informacji zamieszczonych w niniejszym materiale. Niniejszy materiał został przygotowany i/lub przekazany przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, zarejestrowany w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000026438; NIP: 525-000-77-38 REGON: 016298263; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 250 000 000 zł. strona 8/8