1 października jedn. miary

Transkrypt

1 Analizy Sektorowe Budżety JST w q 1 r. 1 - dochody rosły wolniej, zadłużenie szybciej 1 października 1 Trendy bieżące Osłabienie dynamiki wzrostu dochodów w q 1 (,1% r/r vs. 7,8% r/r w q 1) przy spadku wpływów dotacji UE [(-,%) r/r vs. 1,% r/r w q 1) i wzroście wpływów z podatków PIT i CIT (1,% r/r vs. 7,% r/r w q 1). Osłabienie tempa wzrostu wydatków inwestycyjnych w q 1 (,7% r/r vs. 11,% w 1q 1 i % r/r w q 1) efektem zamykania projektów UE do końca 1. Dodatni zbiorczy wynik sektora JST w I poł. 1 (,9 mld zł więcej niż w I poł. 1). Odwrócenie spadkowej tendencji zadłużania się samorządów w I poł. 1 (,% r/r vs. 1,1% r/r w I poł. 1) przy niekorzystnej relacji tempa zmian r/r dochodów i zobowiązań (szybszy wzrost zobowiązań niż dochodów), odwrotnie niż w I poł. 1. Brak systemowych rozwiązań zabezpieczających bank przez upadłością samorządu i poszukiwanie rozwiązań (np. instytucja upadłości komunalnej). Departament Analiz Ekonomicznych analizy.sektorowe@pkobp.pl Zespół Analiz Sektorowych Wanda Urbańska tel. () 1 81 Spowolnienie inwestycji JST (w mld zł, r/r %) Perspektywy krótkoterminowe W rocznej perspektywie JST będą funkcjonowały w stabilnym otoczeniu makroekonomicznym (korzystne prognozy wzrostu PKB). Spodziewana kulminacja wydatków z UE dopiero w latach ze względu na opóźnienia w zatwierdzaniu programów nowej perspektywy. Prace legislacyjne w celu wczesnego reagowania na sytuację nadmiernego zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego (projekt ustawy w Sejmie). Wyszczególnienie jedn. miary Q 1 Q 1 r/r % Dochody ogółem mld zł,7,7,1 Dochody własne podstawowe mld zł 1,1 1, -,8 Dochody z tytułu podatków PIT i CIT mld zł 9, 9,97 1, Subwencje i dotacje ogółem mld zł,7,8, Wydatki ogółem mld zł,7 7,,7 Wydatki inwestycyjne mld zł,7,9,1 Wynik budżetu * mld zł 9, 1, 9, Wynik operacyjny * mld zł 1,1 1,9,9 Zobowiązania ogółem * mld zł 7, 71,, w tym kredyty i pożyczki * mld zł,,,7 Udział podatków PIT i CIT w dochodach ogółem % 19,7 1, x Udział subwencji i dotacji w dochodach ogółem % 9, 8,8 x Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem % 1,7 1,8 x Udział zobowiązań w dochodach ogółem (planowanych) %,,8 x Udział kredytów i pożyczek w zobowiązaniach ogółem % 9, 9,7 x Źródło: dane Ministerstwa Finansów ze sprawozdania z wykonania budżetów JST po q 1, wrzesień 1 *dane narastająco 1 Informacja sporządzona na podstawie danych Ministerstwa Finansów (MF) ze sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego (JST) po q 1 r., Dane MF są źródłem dla ilustracji graficznej analizy.

2 Budżety JST q 1 Dochody: osłabienie dynamiki wzrostu r/r W q 1 dochody całego sektora JST wzrosły o,1% r/r (,8% r/r vs. 7,8% r/r w q 1) ) przy spadku wpływów dotacji UE [(-,%) r/r vs. 1,% r/r w q 1) i wzroście wpływów z podatków PIT i CIT (1,% r/r vs. 7,% r/r w q 1). Najbardziej wzrosły dochody miast na, choć słabiej w porównaniu z q 1 (odpowiednio,% r/r i 7,% r/r), natomiast istotnie zmniejszyły się dochody województw [(-7,8%) r/r vs. 1,% r/r w q 1]. ogółem ( mld zł), dynamika r/r, % 7,8% 1,,,7,7,%,8%,1% 1 Dochody JST wg rodzaju JST (mld zł) 9% % % %,9 Q 1 1, Q 1 1 1,,7 Osłabienie dynamiki wzrostu dochodów w q 1 (,1% r/r vs. 7,8% r/r w q 1) 1Q 1 Q 1 1Q 1 Q 1 dochody dynamika r/r (P) -% Wzrost gospodarczy szczególnie wyraźnie wpłynął na wzrost dochodów z PIT oraz CIT. W q 1 dochody z PIT wzrosły o1,% r/r (1,1% r/r w q 1) oraz CIT o 1,8% r/r [(-1,8% r/r w q 1], stabilne pozostały wpływy z podatku od nieruchomości (,% r/r w q 1 vs.,% r/r w q 1), zwiększyły się nieco wpływy powiązane z rynkiem nieruchomości (opodatkowanie transakcji oraz opłaty od spadków i darowizn). Dochody z CIT i PIT Wpływy z podatków lokalnych dynamika r/r, % 9 CIT, PIT 7,,9 1,8 7,78 8, 1, 1,7 Q 1 Q 1 Q 1 Q 1 1% % -% -1%,8% spadki i darowizny,9% Q 1/Q 1 Q 1/Q 1 od czynności cywilno prawnych,% podatek od nieruchomości -1,9% dochody z majątku,% podatki lokalne W q 1 wzrost wpływów z PIT o 1,% r/r oraz CIT o 1,8% r/r; spadek wpływów ze sprzedaży majątku (-1,9%) r/r Po okresie dość intensywnej prywatyzacji w 1 r. (wzrost dochodów ze sprzedaży majątku o 7% r/r w q 1), samorządy ograniczyły sprzedaż majątku: (-1,9%) r/r w q 1 vs. (-9,%) r/r w q 1. Wolniejsze tempo wzrostu dochodów w q 1 było efektem m.in. wygaszania napływu dotacji w ramach perspektywy finansowej 7-1 (rozliczenia mogą trwać do końca 1). Dotacje UE zmniejszyły się w q 1 o,% r/r (,% r/r w 1q 1 i 1,% r/r w q 1).

3 Budżety JST q 1 Dotacje UE w budżetach JST ogółem, dynamika r/r, %,, 1,8%,8,9 1,%,% 1 -,% 1Q 1 Q 1 1Q 1 Q 1 dotacje UE dynamika r/r (P) % 1% 1% % % -% -1% wg rodzaju JST w q 1 r.( w %) % % % 9% Spadek wpływu środków UE w q 1 (zwroty po ukończeniu projektów): [(-,%) r/r vs. 1,% w q 1] W q 1 ok. 9% ogółu dotacji UE wpłynęło do budżetów miast na (% w 1q 1), a % do województw (ok. % w 1q 1). Wydatki: osłabienie tempa wzrostu inwestycji W q 1 znacząco spadła dynamika wzrostu wydatków inwestycyjnych JST (,7% r/r vs. 11,% r/r w 1q 1 i % r/r w q 1) wraz z zakończeniem perspektywy finansowej 7-1 (rozliczenia projektów do końca 1). Wydatki JST, dynamika r/r, % ogółem inwestycyjne 1 7,,7,,8 8,%,%,7% 1,7% 1Q 1 Q 1 1Q 1 Q 1 wydatki dynamika r/r (P) 1% 8% % % % % 8,7,9,%,8, 11,% 1,%,7% 1Q 1 Q 1 1Q 1 Q 1 wydatki inwestycyjne dynamika r/r (P) % % % % 1% % Osłabienie tempa wzrostu wydatków inwestycyjnych w q 1 (,7% r/r vs. % r/r w q 1) Miasta na pozostawały największym inwestorem w sektorze JST - niemal 1/ nakładów inwestycyjnych zrealizowało miast na, % ok., tys. gmin, 18%.

4 Budżety JST q 1 Wydatki inwestycyjne wg rodzaju JST 7 1 1,,8,,9 1,8,,, Q 1 q 1 dynamika r/r, w % % % % % -%,% -1,% 1,% Q 1/Q 1 Q 1/Q 1 81,% -,% Istotny spadek wydatków inwestycyjnych w miastach na (-1,% r/r) i ch (-,% r/r) W q 1 istotny spadek wydatków inwestycyjnych r/r zanotowały i (efekt wysokiej bazy odniesienia w q 1). Wynik budżetów: na plusie po I poł. roku Budżety w I poł. 1 zamknęły się zbiorczo nadwyżką w wysokości 1, mld zł, tj. o,9 mld zł wyższą niż w I poł. 1. Nadwyżkę wygospodarowały wszystkie szczeble samorządów, najwyższą (wzrost o 1,7 mld zł r/r). Wynik planowany i wykonany budżetów JST x/ , -1,9 x/ dane narastająco 9, 1, -1, -9,7 Q 1 Q 1 Q 1 wynik wykonany wynik planowany na koniec roku Wynik budżetowy wg kategorii JST x/ 1,7,8 1, Q 1 Q 1 1, Utrzymanie w I poł. 1 dodatniego wyniku sektora JST Zadłużenie: odwrócenie spadkowej tendencji zadłużania się samorządów W I poł. 1 kwota zobowiązań wyniosła 71, mld zł, tj. wzrosła o,7 mld zł w porównaniu z I poł. 1 (,% r/r). Zobowiązania koncentrowały się w miastach na (ok. % całej kwoty zadłużenia), 7% przypadało na ponad tys. gmin. Odwrócenie spadkowej tendencji zadłużania się samorządów w I poł. 1:,% r/r vs. 1,1% r/r w I poł. 1

5 Budżety JST q 1 Zobowiązania JST x/ ogółem 8 8, 7, 71, 71,,8%,% % % wg kategorii JST,8, W I poł. 1 ok. % zobowiązań całego sektora przypadało na miast na (7,% r/r),8% %,7 Q 1 1,1% 1Q 1 Q 1 1Q 1 Q 1 % 7, q 1 zobowiązania x/ dane narastająco dynamika r/r (P) 1 1 W I poł. 1, podobnie jak w poprzednich latach, nadal ponad 9% zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego stanowiły kredyty, choć dane nie są w pełni przejrzyste ze względu na fakt uwzględniania przez resort finansów, jako zobowiązania z tytułu papierów wartościowych, jedynie obligacji notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, a pozostałych, jako kredyty i pożyczki. Popularność obligacji komunalnych w I poł. 1 pozostawała niewielka - wartość rynku obligacji komunalnych wg danych Fitch na koniec q 1 osiągnęła 19, mld zł (,% r/r) wobec 18, mld zł w q 1 (1,% r/r). Słaby wzrost rynku obligacji komunalnych:,% r/r w I poł. 1 vs. 1,% r/r w I poł. 1 Zobowiązania wg tytułów dłużnych x/ 7 1 Q 1 Q 1 Q 1 obligacje x/ dane narastająco,, kredyty i pożyczki Wzrost dochodów i zobowiązań w I poł. 1 r. (dynamika r/r, %) 1% % % -% -1%,9%,%,% dochody 7,%,%,% zobowiazania -7,9%,7% Niekorzystna relacja tempa zmian r/r dochodów i zobowiązań w I poł. 1 (szybszy wzrost zobowiązań niż dochodów), odwrotnie niż w I poł. 1 W I poł. 1 relacja tempa zmian r/r dochodów i zobowiązań kształtowała się w sektorze JST niekorzystnie (szybszy wzrost zobowiązań niż dochodów), z wyjątkiem powiatów ziemskich. Szczególnie źle przedstawiała się w ch (wzrost zobowiązań przy spadku dochodów).

6 Budżety JST q 1 Wskaźnik zadłużenia JST (udział zobowiązań w dochodach) ogółem % % % % % 1% % granica ustawowa,7%,%,8% Q 1 Q 1 Q 1 wg kategorii JST % %,% % %,8% granica ustawowa,1% 9,% Wzrost i tak wysokiego udziału zadłużenia w dochodach miast na udział zobowiązań w planowanych dochodach % dochodów Q 1 Q 1 % dochodów Udział zobowiązań ogółem w dochodach ogółem całego sektora w I poł. 1 wzrósł w porównaniu z I poł. 1 o 1,8 p.p., pozostał jednak nadal poniżej %; najwyższy wskaźnik notowały (+, p.p. r/r), w ch wzrósł o,8 p.p. r/r. Casus Ostrowice problem upadłości jednostki samorządu terytorialnego Zadłużenie Ostrowice (woj. zachodniopomorskie) w poł. 1 r. wyniosło ok. mln zł, przy rocznych dochodach ok. 11 mln zł. Zadłużenie spowodowały inwestycje (wodociągi, kanalizacja, oczyszczalnia) z wykorzystaniem środków unijnych. Uchwalony w 1 r. program naprawczy miał być podstawą do wystąpienia o pożyczkę naprawczą z budżetu państwa (Fundusz Pożyczkowy w Ministerstwie Finansów), jednak nie uzyskał akceptacji Regionalnej Izby Obrachunkowej (RIO) ze względu nierealność założeń (plan zbudowania farm wiatrowych na terenach należących do obszaru chronionego Natura ). Na bieżące płatności gmina zaciągnęła pożyczki w poza bankowych instytucjach finansowych, co spowodowało lawinowe narastanie długu. Wojewoda zachodniopomorski wystąpił do Ministra Administracji i Cyfryzacji z wnioskiem o wszczęcie procedury zmierzającej do likwidacji i przyłączenia jej do sąsiedniej Drawsko Pomorskie. Problemem pozostaje zadłużenie, które musiałoby być spłacone przez gminę przejmującą (radni nie zgadzają się na takie rozwiązanie). Do końca sierpnia 1 r. gmina Ostrowice miała przygotować kolejny program naprawczy (w trakcie realizacji programu samorząd nie będzie mógł zaciągać kredytów na nowe inwestycje). Jeśli program nie zostanie przyjęty przez RIO, rozpocznie się procedura likwidacji, którą wszczyna Rada Ministrów. Obecnie nie ma systemowych rozwiązań zabezpieczających bank przez upadłością samorządu. W praktyce długi jednostki samorządu terytorialnego są spłacane przez Skarb Państwa, lub (jak w przypadku projektowanego rozwiązania dla Ostrowic) przejmująca gmina, jednak proces regulowania należności jest przewlekły. Za sprawą Ostrowic rozpoczęła się dyskusja na temat wprowadzenia do polskiego porządku prawnego instytucji tzw. upadłości komunalnej, w której priorytetem byłaby możliwość zaspokajania przez samorząd zbiorowych potrzeb mieszkańców, przy jednoczesnej restrukturyzacji długu. Brak systemowych rozwiązań zabezpieczających bank przez upadłością samorządu; poszukiwanie rozwiązań - np. instytucja upadłości komunalnej

7 Budżety JST q 1 Perspektywy krótkoterminowe W rocznej perspektywie JST będą funkcjonowały w stabilnym otoczeniu makroekonomicznym (korzystne prognozy wzrostu PKB), jednak wyzwaniem będzie wykorzystanie funduszy UE w ramach perspektywy 1, przy dotychczasowym poziomie zadłużenia. Przewiduje się, że kulminacja wydatków z UE nastąpi dopiero w okresie ze względu na opóźnienia w zatwierdzaniu programów w ramach perspektywy 1. W trudnej sytuacji znajdą się słabsze jednostki samorządu terytorialnego, które już zainwestowały i w kolejnych latach będą musiały pokrywać koszty eksploatacji obiektów (dróg, oczyszczalni, wodociągów, szkół itp.). W celu wczesnego reagowania na sytuację nadmiernego zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego do Sejmu trafił projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych określający procedurę postępowania w tych gminach (powiatach, ch), które nie będą mogły uchwalić przyszłorocznego budżetu w przypadkach przekroczenia indywidualnego wskaźnika zadłużenia. Zgodnie z projektem takie samorządy będą opracowywać program naprawczy na wezwanie Regionalnej Izby Obrachunkowej (RIO). Projekt przewiduje, że taki program naprawczy powinien trafić do właściwej RIO w ciągu dni od dnia wezwania. W dotychczasowych rozwiązaniach w takich sytuacjach RIO w pierwszej kolejności ustalała zastępczy budżet jednostki samorządu terytorialnego, natomiast proponowane zmiany nakładają na samorząd konieczność opracowania programu naprawczego, co znacznie skróci procedury. Poziom zadłużenia barierą przy wykorzystaniu środków w ramach perspektywy 1 - Prace legislacyjne w celu wczesnego reagowania w sytuacji nadmiernego zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego (projekt ustawy w Sejmie) Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny, jest przeznaczony wyłącznie dla klientów Grupy PKO Banku Polskiego i nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia kwietnia 19 r. Kodeks Cywilny. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Grupa PKO BP SA dołożyła wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Klienci Grupy PKO BP SA ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich decyzji inwestycyjnych, podjętych z uwzględnieniem informacji zamieszczonych w niniejszym materiale. Niniejszy materiał został przygotowany i/lub przekazany przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, zarejestrowany w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 8; NIP: REGON: 198; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 zł. Od 1 stycznia 1 r. obowiązuje nowy indywidualny wskaźnik zadłużenia określony w art. ustawy z dnia 7 sierpnia 9 roku o finansach publicznych, który jednostki samorządy terytorialnego wyliczają od 11 r. w Wieloletniej Prognozie Finansowej (WPF) 7