Rola nauczycielki, nauczyciela w budowaniu u dzieci/młodzieży pozytywnych przekonań o sobie o zapobieganiu i przeciwdziałaniu rówieśniczej przemocy werbalnej 2016 III 11
Przemoc to wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby pomimo braku przyzwolenia tej osoby na taki wpływ. Wyróżnia się dwa zjawiska: przemoc fizyczną i przemoc psychiczną. Według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) o uznaniu danego przypadku użycia siły lub władzy, lub groźby takiego użycia, za przemoc, decyduje negatywny cel i wysokie prawdopodobieństwo negatywnych skutków takiego działania.
Mobbing długotrwałe wykluczanie jednostki z grupy Przez mobbing (od ang. mob = tłum, zbiorowisko) rozumie się stałe lub przez dłuższy okres czasu stosowanie terroru psychicznego przez większość członków grupy wobec tej samej osoby (lub wobec dwóch czy trzech osób). Terror psychiczny - zaczepianie, izolowanie, obmawianie, nieprzyjazne wypowiedzi i zachowania w stosunku do drugiej osoby lub grupy, mające na celu wyłączenie konkretnej osoby z grupy koleżeńskiej.
Konstytucji III RP (z dnia 2 kwietnia 1997 r.) Artykuł 30 Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
Przemoc rówieśnicza jest działaniem zamierzonym, powodującym odczuwanie cierpienia, upokorzenia oraz naruszającym dobra osobiste ofiary. Z przemocą mamy do czynienia wówczas, gdy uczeń, uczennica atakujący są silniejsi fizycznie, psychicznie lub zajmują wyższą pozycję w hierarchii społecznej cechą charakterystyczną jest nierównowaga sił.
Obszary przemocy rówieśniczej FIZYCZNA WERBALNA PRZEMOC RÓWIEŚNICZA RELACJACYJNA CYBER
Formy przemocy rówieśniczej przemoc fizyczna (bicie, kopanie, plucie, popychanie, szarpanie) groźna przemoc fizyczna (z użyciem narzędzi, pobicia z obrażeniami cielesnymi) przemoc werbalna (dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obrażanie, ośmieszanie, grożenie) przemoc materialna przemoc seksualna (podglądanie w toalecie, próby dotykania, rozbierania, całowania, obnażania) przemoc relacyjna (wykluczanie, odtrącanie, rozpowszechnianie szkodliwych kłamstw) cyberprzemoc (prześladowanie, zastraszanie, wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem Internetu i narzędzi takich jak: SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne w Internecie, portale społecznościowe) zmuszanie do niechcianych przez ofiarę zachowań
Skala zjawiska Raport Instytutu Socjologii UW 63% - przemoc słowna 33% - przemoc fizyczna 7% - groźba przemocy fizycznej 41% - przemoc relacyjna 20% - przemoc materialna, z czego 13% to ofiary kradzieży 14% - forma przemocy seksualnej 19% - cyberprzemoc 9% - prześladowani przez kolegów/koleżanki z klasy/szkoły
Narzędzia przemocy rówieśniczej - dręczenie - cyberbullying (długotrwałe nękanie z wykorzystaniem nowoczesnych technologii) - flaming (agresywna wymiana zdań, np. na czacie lub w ramach grupy dyskusyjnej) - prześladowanie (regularne przesyłanie nieprzyjemnych wiadomości do ofiary za pomocą elektronicznych kanałów komunikacji) - kradzież tożsamości - upublicznianie tajemnic - śledzenie - happy slapping (prowokowanie lub atakowanie innej osoby i dokumentowanie wydarzenia w postaci zdjęć lub filmów upublicznianych w Internecie) - poniżenie - wykluczenie
Mowa nienawiści Używanie języka w celu znieważenia, pomówienia lub rozbudzenia wrogości, nienawiści wobec pewnej osoby, grupy osób lub innego wskazanego przez mówcę podmiotu.
Mowa nienawiści Narzędzie rozpowszechniania antyspołecznych uprzedzeń, stereotypów i dyskryminacji ze względu na rozmaite cechy, takie jak: rasa - rasizm pochodzenie etniczne- ksenofobia narodowość szowinizm płeć seksizm tożsamość płciowa transfobia orientacja psychoseksualna homofobia, heterofobia wiek ageizm, adultyzm światopogląd religijny antysemityzm, chrystianofobia, islamofobia
Przemoc rówieśnicza a agresja Jeżeli mówimy o zamierzonym działaniu, którego celem jest skrzywdzenie kogoś, nie występuje natomiast nierównowaga sił, czyli sprawca nie ma przewagi fizycznej, psychicznej, materialnej lub społecznej nad ofiarą, nie nazywamy tego zjawiska przemocą rówieśniczą - zachowania tego typu nazywamy agresją.
Bullying co to takiego? To przemoc, jaka może spotkać dziecko w szkole. Bullying w szkole jest odpowiednikiem mobbingu w pracy. Bullying polega na dręczeniu, tyranizowaniu, prześladowaniu psychicznym wybranego dziecka przez dzieci w klasie, rzadziej przez nauczycielki, nauczycieli. Formy przemocy są różne. Mogą być to złośliwe liściki podrzucane dziecku na ławkę, obraźliwe słowa, napisy na tablicy, wulgarne smsy, upokarzające filmiki z udziałem dziecka, bicie,
Kryteria bullyingu - powtarzalność (nie incydent) - nierównowaga sił - intencjonalność, np. grupa przeciwko komuś [Nie każda agresja to nękanie]
Kim jest ofiara? Przeważnie dzieci znęcają się nad słabszą osobą, nieśmiałą czy też czymś się wyróżniającą.
Jak reaguje ofiara - psychospołeczne konsekwencje przemocy rówieśniczej: stres, niepewność, stany lękowe, depresja, fobie, apatia brak wiary w siebie, obniżona samoocena niepowodzenia szkolne, trudności w nauce dolegliwości psychosomatyczne, jak bóle głowy, gorączka, bóle brzucha, zaburzenia snu, łaknienia - niechęć do szkoły: ucieczki z lekcji, wagary, symulowanie choroby, by nie pójść do szkoły - brak przyjaciół, przyjaciółek w klasie próby samobójcze
Przyczyny bagatelizowanie zachowań agresywnych brak reakcji na agresywne zachowania uczniów, uczennic lub niewłaściwe reakcje bierność świadków niewłaściwe relacje i sposoby komunikacji między uczniami, uczennicami a nauczycielami, nauczycielkami niewłaściwe relacje i sposoby komunikacji między dziećmi a rodzicami
Na czym polega mechanizm redukcji dysonansu poznawczego? Każda osoba odczuwa potrzebę posiadania wysokiej samooceny. Chce uważać się za mądrą i racjonalną - jednak jej zachowanie nie zawsze takie jest. Dopasowując myślenie do tego, co robi, radzi sobie z dyskomfortem powstałym w sytuacji, gdy wie, że robi coś niewłaściwego.
Jak sobie sprawcy/sprawczynie tłumaczą? Czym więcej komuś zrobisz krzywdy, tym bardziej go nie lubisz zasłużył sobie.
Rozmawiać z nimi. Jak chronić dzieci? Utrzymywać z nim dobry kontakt. Nakłaniać do opowiadania o tym, co dzieje się w szkole/klasie, z kim się kolegują itp. Zwracać uwagę na dzieci zamknięte w sobie, przygnębione, inne. Reagować na każdy przejaw agresji słownej i fizycznej. Aby uchronić dzieci przed atakami ze strony innych dzieci, uczmy je asertywności, wiary i pewności siebie.
Czy możliwe jest zauważenie początku bullyingu? Socjometria klasyczna Kryteria pozytywne Kryteria negatywne konfrontacja
Plebiscyt życzliwości (diagnoza relacji początek każdego etapu edukacji wg Jacka Pyżalskiego) Imię i nazwisko Jakie mogłyby być moje relacje z Wydaje mi si fajną, ciekawą osobą? Może być fajną osobą, ale jeszcze tego nie wiem. Nie mam zdania nie wiem, co myśleć. Nie czuję, żebym się z nim/nią mógł/mogła dogadać jesteśmy inni. ++ +? Krysią Ambroziak ++ Alą Czajką Bartkiem Janikiem + Anią Kowalską? Antkiem Nowym?
Narzędzia przesadzać (np. raz w tygodniu) przekładać tabliczki z imionami (na ławkach lub na tablicy magnetycznej) łączyć w pary (zlecać wspólne zadania) dzielić na grupy, losować prowadzić zajęcia podnoszące świadomość promować tolerancję
Jakie pytania mogę sobie zadać? - Co robię dobrze i powinnam/powinienem kontynuować? - Czego jeszcze nie zrobiłam/zrobiłem w tej sprawie? - Co powinnam/powinienem zacząć robić? - Co powinnam/powinienem przestać robić? - Czego powinnam/powinienem robić więcej? - Czego powinnam/powinienem robić mniej?
Bibliografia Dąbkowska I. Zastraszenie i przemoc szkolna, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2010 Kępka M Klimat społeczny w szkole - materiały konferencyjne, Kuratorium Oświaty w Warszawie, listopad 2011 Stanisław Orłowski Mobbing i bullying w szkole. Charakterystyka zjawiska i program zapobiegania, bezpiecznaszkola.men.gov.pl/wp.../mobbing-i-bullying-w-szkole_11.pdf Jacek Pyżalski Polscy nauczyciele i uczniowie a agresja elektroniczna, http://www.ore.edu.pl/bezpiecznaszkola/4321-agresja-i-przemoc Dyskryminacja w szkole obecność nieusprawiedliwiona tea.org.pl/userfiles/raporty/raport_tea_dyskryminacja_w_szkole.pdf
Opracowanie Barbara Klimczak kulturoznawczyni, polonistka trenerka wolności i praw człowieka AKADEMIA EURO-EDUKACJI; b.klimczak@akee.edu.pl