Barbara Batóg Jacek Batóg Unwersytet Szczecńsk ZMIANY ZATRUDNIENIA W POWIATACH WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO W LATACH 2005-2011: ANALIZA SHIFT-SHARE Wstęp Istnejąca teora ekonom wskazuje, że zmany pozomu zatrudnena uzależnone są przede wszystkm od kształtowana sę konunktury gospodarczej, dokonujących sę zman w strukturze sektorowej gospodark, jak równeż zman zachodzących w pozome rozwoju technologcznego, który decyduje o ndywdualnej zespołowej wydajnośc pracy. Dodatkowym czynnkem, zwłaszcza w okrese transformacj rynkowej gospodark, jest równeż optymalzacja dokonująca sę w przedsęborstwach w zakrese lczby pracujących w odnesenu do aktualnego pozomu produkcj. Warto jednocześne zauważyć, że ne w każdym przypadku przestarzała struktura sektorowa gospodark charakteryzująca sę relatywne wysokm udzałem zatrudnonych w rolnctwe negatywne wpływa na dynamkę zatrudnena. W okresach spowolnena gospodarczego może ona wręcz oddzaływać korzystne, poneważ rolnctwo charakteryzuje sę w zakrese zmany lczby pracujących wększą odpornoścą na krótkookresowe zmany aktywnośc gospodarczej w porównanu do przemysłu usług 1. Wskazuje sę równeż, że pozytywny wpływ korzystnej struktury sektorowej ne jest automatyczny. Poprawa stopna konkurencyjnośc wzrost potencjału gospodarczego zachodz wyłączne w przypadku występowana odpowednej elastycznośc rynku pracy 2. Analzując zmany pozomu zatrudnena należy także zwracać uwagę na przestrzenny aspekt tego zjawska zwłaszcza w przypadku badań o charakterze regonalnym. Ujęce przestrzenne pozwala dokonać pomaru wpływu lokalzacj, a przede wszystkm jakośc sąsedztwa danego obektu na kształtowane sę dynamk zatrudnena 3. 1 J. Batóg, B. Batóg (2008), Regonalna analza zman zatrudnena w Polsce w latach 1998-2005. Studa Prace Wydzału Nauk Ekonomcznych Zarządzana nr 11, Unwersytet Szczecńsk, Szczecn 2008, s. 17-28. 2 E. Kwatkowsk, L. Kucharsk, T. Tokarsk (2002), Elastyczność zatrudnena w przekroju sektorowym regonalnym w Polsce, Gospodarka Narodowa nr 4. 3 Dzęk estymacj model uwzględnających czynnk przestrzenny możlwe jest określene przestrzennej zależ- 1
Podstawowym celem przeprowadzonego badana była dentyfkacja głównych przyczyn zman zatrudnena w poszczególnych powatach województwa zachodnopomorskego w latach 2005-2011. Wykorzystana w tym przypadku analza shft-share pozwol ocenć, który ze wskazywanych w teor czynnków determnował w stotny sposób dynamkę rozpatrywanego zjawska. Dodatkowym celem było porównane rezultatów uzyskanych w dwóch podokresach 2005-2008 oraz 2008-2011, z których perwszy jest dentyfkowany z okresem korzystnej, a drug nekorzystnej konunktury gospodarczej. Pozwolło to z jednej strony zweryfkować hpotezę czy kryzys gospodarczy obserwowany w polskej gospodarce od 2008 roku mał znaczący wpływ na spadek zatrudnena, a z drugej wskazać, które powaty były odporne na negatywne zjawska obserwowane w okrese spowolnena gospodarczego. 1. Zastosowana metoda W przeprowadzonym badanu wykorzystana została odmana analzy shft-share umożlwająca wyróżnene wpływu na różncę mędzy wzrostem zatrudnena ogółem w danym powece średnm wzrostem zatrudnena w województwe trzech efektów 4 : strukturalnego (sectoral-mx effect), który merzy wpływ różncy mędzy początkową strukturą sektorową dla danego powatu województwa, konkurencyjnego (compettve effect), który merzy wpływ różncy mędzy stopą wzrostu zatrudnena w sektorach badanego powatu stopą wzrostu zatrudnena dla sektorów w województwe, resztowego 5 (resdual effect, allocaton effect), który pozwala ocenć czy w danym powece w sektorach, w których sę on specjalzuje zatrudnene jest relatywne wyższe w porównanu do województwa. Wymenone powyżej efekty dają w sume efekt regonalny REG. Procedura pozwalająca oblczyć wszystke rozpatrywane efekty jest następująco: średnoroczny wzrost zatrudnena w -tym powece (EG): nośc pomędzy obserwacjam w różnych lokalzacjach, a także udowodnene, że stneje nemerzalny czynnk przestrzenny różncujący badane zjawsko pomędzy lokalzacjam, K. Kopczewska (2006), Ekonometra statystyka przestrzenna z wykorzystanem programu R CRAN. CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2006, s.13. 4 Na podstawe OECD Employment Outlook (2000) oraz E.S. Dunn (1960), A Statstcal and Analytcal Technque for Regonal Analyss. Papers and Proceedngs of the Regonal Scence Assocaton No. 6, J.M. Esteban- Marqullas (1972), Shft-and-share Analyss Revsted, Regonal and Urban Economcs Vol. 2, No.3, S. Scarpetta, A. Bassann, D. Plat, P. Schreyer (2000), Economc Growth n the OECD Area. Recent Trends at the Aggregate and Sectoral Level, OECD Economcs Department Workng Papers No. 248, Pars, H. Tervo, P. Okko (1983), A Note on Shft-Share Analyss as a Method of Estmatng the Employment Effects of Regonal Economc Polcy, Journal of Regonal Scence Vol. 23, No. 1. 5 Zob. M.A. Ray, J.T. Harvey (1995), Employment Changes n the European Economc Communty, A Shftshare Analyss, Revew of Regonal Studes Vol. 25, No. 1. 2
EG s s NjT Nj0 )/( T Nj0) j1 j1 (, (1) gdze: s lczba sektorów, Njt zatrudnene w j-tym sektorze -tego powatu w okrese t, wkład j-tego sektora w średnoroczny wzrost zatrudnena w -tym powece (SCj): gdze: EGj wzrost zatrudnena w j-tym sektorze w -tym powece: EG j SC j EG w, (2) j j0 s j0 )/( T Nj0) j1 ( N N, (3) jt wj0 udzał j-tego sektora w zatrudnenu ogółem w -tym powece w okrese bazowym: s wj0 Nj0 / Nj0, (4) j1 wzrost zatrudnena w -tym powece przy założenu posadana przez nego struktury zatrudnena dentycznej ze strukturą zatrudnena dla województwa w okrese bazowym (CID): CID s j1 EG j w j0, (5) gdze: w j0 udzał zatrudnena w j-tym sektorze w zatrudnenu ogółem w województwe w okrese bazowym: n 1 n s w j0 Nj0 / Nj0, (6) 1 j1 n lczba powatów, wzrost zatrudnena w -tym powece przy założenu stóp wzrostu zatrudnena w poszczególnych jego sektorach takch samych jak w sektorach w województwe (CSG): CSG s j1 EG j wj0, (7) gdze: EG j średnoroczny wzrost zatrudnena w j-tym sektorze województwa: 3
EG j n N n jt 1 1 N /(. (8) n j0 T Nj0 ) 1 Ostateczne otrzymujemy: efekt strukturalny dla -tego powatu: SE CSG EG, gdze: efekt konkurencyjny dla -tego powatu: CE efekt resztowy dla -tego powatu: CID EG, R REG CE SE, REG EG EG efekt regonalny dla -tego powatu. 2. Charakterystyka danych Przeprowadzona analza dotyczyła zatrudnena merzonego lczbą pracujących 6 w podmotach gospodarczych według grup sekcj zgodne z Polską Klasyfkacją Dzałalnośc 2007 w 21 powatach województwa zachodnopomorskego w latach 2005-2011. Źródłem danych statystycznych był Bank Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego 7. Rozpatrywano 5 następujących sektorów (grup sekcj): 1. A Rolnctwo, leśnctwo, łowectwo rybactwo; 2. B+C+D+E+F Górnctwo wydobywane; Przetwórstwo przemysłowe; Wytwarzane zaopatrywane w energę elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę powetrze do układów klmatyzacyjnych; Dostawa wody, gospodarowane ścekam odpadam oraz dzałalność zwązana z rekultywacją; Budownctwo; 3. G+H+I+J Handel hurtowy detalczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle; Transport gospodarka magazynowa; Dzałalność zwązana z zakwaterowanem usługam gastronomcznym; Informacja komunkacja; 4. K+L Dzałalność fnansowa ubezpeczenowa; Dzałalność zwązana z obsługą rynku neruchomośc; 5. M+ +S Dzałalność profesjonalna, naukowa technczna; Dzałalność w zakrese usług admnstrowana dzałalność wsperająca; Admnstracja publczna obrona naro- 6 Według faktycznego mejsca pracy rodzaju dzałalnośc, bez podmotów gospodarczych o lczbe pracujących do 9 osób. 7 www.stat.gov.pl/bdl. 4
dowa, obowązkowe zabezpeczena społeczne; Edukacja; Opeka zdrowotna pomoc społeczna; Dzałalność zwązana z kulturą, rozrywką rekreacją; Pozostała dzałalność usługowa. W latach 2005-2011 lczba pracujących w województwe zachodnopomorskm wzrosła neznaczne o 1,12%, przy czym w podokrese 2005-2008 wzrosła o 2,59%, a w podokrese 2008-2011 spadła o 0,24%. Stosunkowo duże różnce w zmane lczby pracujących wystąpły natomast w poszczególnych powatach oraz sektorach gospodark. Na rys. 1 przedstawono względne zmany lczby pracujących w powatach, a na rys. 2 względne zmany lczby pracujących w grupach sekcj, w podokresach 2005-2008 oraz 2008-2011. 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00-0,05-0,10 bałogardzk choszczeńsk drawsk golenowsk gryfck gryfńsk kameńsk kołobrzesk koszalńsk łobesk m.koszaln m.szczecn m.śwnoujśce myślborsk polck pyrzyck sławeńsk stargardzk szczecneck śwdwńsk wałeck 2005_2008 2008_2011 Rys. 1. Względne zmany lczby pracujących w powatach w podokresach 2005-2008 oraz 2008-2011 Źródło: opracowane własne na podstawe danych BDL GUS. W okrese 2005-2008 lczba pracujących wzrosła we wszystkch powatach, przy czym najwększy wzrost względny odnotowano w powatach: mejskm Koszaln, wałeckm, szczecneckm, drawskm, golenowskm oraz kołobrzeskm, a najmnejszy w powece kameńskm polckm. W okrese 2008-2011 prawe połowa powatów odnotowała spadek lczby pracujących, przy czym najwększy spadek względny dotyczył powatów: myślbor- 5
skego, gryfńskego oraz mejskego Szczecn. Spośród powatów, w których lczba pracujących wzrosła w okrese 2008-2011, najwększy wzrost względy odnotowano w powece polckm. 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00-0,05 A B+C+D+E+F G+H+I+J K+L M+ +S -0,10 2005_2008 2008_2011 Rys. 2. Względne zmany lczby pracujących w grupach sekcj w podokresach 2005-2008 oraz 2008-2011 Źródło: opracowane własne na podstawe danych BDL GUS. W latach 2005-2008 we wszystkch rozpatrywanych grupach sektorów odnotowano względny wzrost lczby pracujących, przy czym wzrost ten był najwększy w usługach rynkowych nefnansowych. Z kole w okrese 2008-2011 lczba pracujących wzrosła w sektorze A (rolnctwo, leśnctwo, łowectwo rybactwo) oraz w usługach nerynkowych, w pozostałych grupach sekcj spadła, przy czy najwększy spadek względny wystąpł w przemyśle budownctwe. Wynk empryczne W tabel 1 zameszczono wartośc efektu regonalnego oblczonego za pomocą metody shft-share dla poszczególnych powatów w latach 2005-2011 oraz w podokresach 2005-2008 2008-2011. 6
Tabela 1 Efekt regonalny dla powatów w latach 2005-2011 oraz w podokresach 2005-2008 2008-2011 (%) Powat 2005-2008 2008_2011 2005_2011 bałogardzk -2,52-0,63-1,57 choszczeńsk -1,06 0,68-0,18 drawsk 1,76 3,15 2,65 golenowsk 1,58 4,40 3,25 gryfck -1,44 2,35 0,50 gryfńsk -1,79-1,77-1,79 kameńsk -2,17 1,71-0,22 kołobrzesk 1,08 0,04 0,56 koszalńsk -0,82 2,30 0,80 łobesk -1,44 2,41 0,53 m.koszaln 2,66 0,94 1,86 m.szczecn -0,31-1,80-1,11 m.śwnoujśce -0,85-0,38-0,62 myślborsk -0,43-2,00-1,28 polck -1,91 5,90 2,05 pyrzyck 0,56-1,42-0,50 sławeńsk -0,87-0,86-0,89 stargardzk 0,23 0,43 0,34 szczecneck 1,75-1,24 0,17 śwdwńsk -0,03-0,07-0,05 wałeck 2,20 1,13 1,73 Źródło: oblczena własne na podstawe danych BDL GUS. W obydwu rozpatrywanych podokresach efekt regonalny był dodatn w powece drawskm, golenowskm, kołobrzeskm, mejskm Koszaln, stargardzkm wałeckm, czyl w tych powatach w obydwu podokresach wzrost lczby pracujących kształtował sę powyżej przecętnej dla województwa. Natomast ujemnym efektem regonalnym w obydwu podokresach charakteryzowały sę powaty: bałogardzk, gryfńsk, mejsk Szczecn, mejsk Śwnoujśce, myślborsk, sławeńsk oraz śwdwńsk, co oznacza, że w tych powatach w obydwu podokresach wzrost lczby pracujących był nższy nż dla województwa. W okrese 2005-2011 najwększym względnym wzrostem lczby pracujących charakteryzował sę powat golenowsk, a najmnejszym powat gryfńsk. W tabel 2 zameszczono wartośc efektu konkurencyjnego dla powatów w latach 2005-2011 oraz w podokresach 2005-2008 2008-2011 (rys. 3). 7
Tabela 2 Efekt konkurencyjny CE dla powatów w latach 2005-2011 oraz w podokresach 2005-2008 2008-2011 (%) Powat 2005-2008 2008-2011 2005-2011 bałogardzk -1,96-0,48-1,37 choszczeńsk 0,19-0,48-0,19 drawsk 3,03 1,79 2,35 golenowsk 1,90 4,71 3,62 gryfck -1,33 2,16 0,33 gryfńsk -0,52-1,19-0,97 kameńsk -2,07 1,98-0,07 kołobrzesk 1,43-0,19 0,42 koszalńsk -0,14 2,14 1,12 łobesk -0,02 2,09 1,23 m.koszaln 2,11 1,32 1,72 m.szczecn 0,47-2,23-0,88 m.śwnoujśce 0,13 2,57 1,49 myślborsk 0,90-0,97 0,02 polck -2,21 11,51 4,35 pyrzyck 3,22-0,50 1,34 sławeńsk 0,30-1,27-0,51 stargardzk 0,53 0,53 0,39 szczecneck 1,93-1,38 0,15 śwdwńsk 0,61-0,99-0,28 wałeck 2,99 0,71 1,75 Źródło: oblczena własne na podstawe danych BDL GUS. 8
polck 2008-2011 12,00 10,00 8,00 6,00 kameńsk gryfck 4,00 koszalńsk 2,00 m.śwnoujśce łobesk golenowsk m.koszln drawsk -3-2 bałogardzk stargardzk wałeck 0,00 choszczeńsk śwdwńsk kołobrzesk pyrzyck myślborsk gryfńsk sławeńsk -2,00 szczecneck m.szczecn 2005-2008 -1-4,00 0 1 2 3 4 Rys. 3. Efekt konkurencyjny CE dla powatów w podokresach 2005-2008 2008-2011 (%) Źródło: oblczena własne na podstawe danych BDL GUS. W obydwu rozpatrywanych podokresach efekt konkurencyjny był dodatn w powece drawskm, golenowskm, mejskm Koszaln, mejskm Śwnoujśce, stargardzkm wałeckm. W tych powatach w obydwu podokresach stopa wzrostu lczby pracujących w poszczególnych sektorach była wyższa nż stopa wzrostu lczby pracujących w odpowednch sektorach w województwe. Odwrotna sytuacja, czyl stopa wzrostu lczby pracujących w sektorach nższa nż stopa wzrostu lczby pracujących w sektorach w województwe w obydwu podokresach, mała mejsce w powatach bałogardzkm gryfńskm. Jeszcze nna sytuacja wystąpła w powatach gryfckm, kameńskm, koszalńskm, łobeskm oraz polckm. W okrese 2005-2008, czyl w okrese konunktury, powaty te charakteryzowały sę ujemnym efektem konkurencyjnym, natomast w okrese 2008-2011, czyl w okrese dekonunktury, w powatach tych efekt konkurencyjny był dodatn. Zatem powaty te, zwłaszcza polck, charakteryzowały sę wysoką odpornoścą na wpływ kryzysu gospodarczego na zmany w zatrudnenu. Odwrotna sytuacja wystąpła w powatach choszczeńskm, kołobrzeskm, myślborskm, pyrzyckm, sławeńskm, szczecneckm, śwdwńskm oraz mejskm Szczecn. W tabel 3 zameszczono wartośc efektu sektorowego dla powatów w latach 2005-2011 oraz w podokresach 2005-2008 2008-2011 (rys. 4). 9
Tabela 3 Efekt strukturalny SE dla powatów w latach 2005-2011 oraz w podokresach 2005-2008 2008-2011 (%) Powat 2005-2008 2008-2011 2005-2011 bałogardzk -0,18-0,01-0,17 choszczeńsk -0,55 0,83 0,22 drawsk -0,51 0,03-0,07 golenowsk -0,30-0,26-0,27 gryfck -0,20 0,46 0,12 gryfńsk -0,50 0,31-0,06 kameńsk -0,30 0,80 0,27 kołobrzesk 0,12 0,02 0,16 koszalńsk -0,49 0,73 0,03 łobesk -0,41 0,00-0,25 m.koszaln 0,29-0,33 0,01 m.szczecn 0,36-0,12 0,08 m.śwnoujśce 0,64-0,03 0,29 myślborsk -0,29-0,16-0,25 polck 0,06-1,07-0,55 pyrzyck -0,59 0,59 0,02 sławeńsk -0,43 0,57 0,06 stargardzk -0,06 0,19 0,10 szczecneck -0,05-0,05-0,05 śwdwńsk -0,44 0,24-0,05 wałeck -0,30-0,05-0,11 Źródło: opracowane własne na podstawe danych BDL GUS. 10
2008-2011 -0,8 1,00 choszczeńsk kameńsk 0,80 koszalńsk pyrzyck 0,60 sławeńsk gryfck 0,40 śwdwńsk gryfńsk 0,20stargardzk drawsk 0,00 kołobrzesk łobesk wałeck bałogardzk szczecneck myślborsk -0,20 m.szczecn golenowsk m.koszln -0,6-0,4-0,2-0,40 0 0,2 0,4 m.śwnoujśce 0,6 0,8-0,60-0,80-1,00-1,20 polck 2005-2008 Rys. 4. Efekt strukturalny SE dla powatów w podokresach 2005-2008 2008-2011 (%) Źródło: oblczena własne na podstawe danych BDL GUS. W obydwu rozpatrywanych podokresach efekt strukturalny był dodatn tylko w powece kołobrzeskm, czyl tylko w tym powece wpływ różncy mędzy początkową strukturą sektorową dla tego powatu województwa na zmany w lczbe pracujących był dodatn. Odwrotna sytuacja wystąpła w powatach bałogardzkm, golenowskm, łobeskm, myślborskm, szczecneckm oraz wałeckm. Prawe połowa powatów choszczeńsk, drawsk, gryfck, gryfńsk, kameńsk, koszalńsk, pyrzyck, sławeńsk, stargardzk oraz śwdwńsk zmenła znak efektu strukturalnego z ujemnego w okrese 2005-2008 na dodatn w okrese 2008-2011. Pogorszene sytuacj (zmana znaku z plusa na mnus) wystąpło w powatach mejskch Koszaln, Szczecn, Śwnoujśce oraz w powece polckm. Należy zwrócć uwagę, że wartośc bezwzględne efektu strukturalnego są znaczne nższe nż efektu konunkturalnego. Śwadczy to o tym, że powaty województwa zachodnopomorskego są bardzej zróżncowane pod względem efektu konkurencyjnego nż efektu strukturalnego 8. 8 Por. J. Batóg., B. Batóg (2010), Employment Growth wthn BSR Countres: Some Predctve Aspects of Shftshare Analyss. Baltc Busness and Soco-Economc Development 2007, 3rd Inter-natonal Conference, Tallnn, Estona, June 17-19, 2007, Jost W. Kramer, Gunnar Prause & Jür Sepp (eds.) n co-operaton wth Marcel Brätz, BMV, Berlner Wssenschafts-Verlag, Berln, s. 671-682 oraz J. Batóg, B. Batóg (2008), Regonalna analza 11
W tabel 4 zameszczono wartośc efektu resztowego dla powatów w latach 2005-2011 oraz w podokresach 2005-2008 2008-2011. Tabela 4 Efekt resztowy R dla powatów w latach 2005-2011 oraz w podokresach 2005-2008 2008-2011 (%) Powaty 2005-2008 2008_2011 2005_2011 bałogardzk -0,39-0,14-0,03 choszczeńsk -0,70 0,33-0,21 drawsk -0,77 1,33 0,37 golenowsk -0,02-0,05-0,10 gryfck 0,09-0,27 0,05 gryfńsk -0,77-0,90-0,76 kameńsk 0,20-1,07-0,41 kołobrzesk -0,47 0,21-0,02 koszalńsk -0,19-0,57-0,35 łobesk -1,01 0,33-0,46 m.koszaln 0,26-0,06 0,13 m.szczecn -1,14 0,55-0,31 m.śwnoujśce -1,62-2,92-2,40 myślborsk -1,05-0,88-1,05 polck 0,23-4,54-1,75 pyrzyck -2,07-1,51-1,86 sławeńsk -0,74-0,16-0,43 stargardzk -0,25-0,29-0,14 szczecneck -0,13 0,20 0,07 śwdwńsk -0,20 0,67 0,28 wałeck -0,49 0,48 0,10 Źródło: opracowane własne na podstawe danych BDL GUS. W żadnym powece efekt resztowy ne był dodatn w obydwu podokresach, natomast ujemny był prawe w połowe powatów: bałogardzkm, golenowskm, gryfńskm, koszalńsk, mejskm Śwnoujśce, myślborskm, pyrzyckm, sławeńskm oraz stargardzkm. W tych powatach lczba pracujących była relatywne nższa w porównanu do województwa w sektorach, w których sę on specjalzuje. Korzystna zmana, czyl efekt resztowy ujemny w podokrese 2005-2008, a dodatn w okrese 2008-2011, zaszła w powatach: choszczeńskm, drawskm, kołobrzeskm, łobeskm, mejskm Szczecn, szczecneckm, śwdwńskm oraz wałeckm. Odwrotna zmana znaku (nekorzystna) wystąpła w powatach: gryfckm, kameńskm, mejskm Koszaln oraz polckm. zman zatrudnena w Polsce w latach 1998-2005. Studa Prace Wydzału Nauk Ekonomcznych Zarządzana 12
Podsumowane Analza czynnków, reprezentowanych przez efekty: konkurencyjny, strukturalny resztowy, wpływających na kształtowane sę zman zatrudnena w powatach województwa zachodnopomorskego pozwala potwerdzć znaczący wpływ spowolnena gospodarczego na dynamkę badanej zmennej. W okrese kryzysowym 2008-2011 obserwowana wcześnej tendencja wzrostu lczby pracujących zdecydowane sę odmenła. Odnos sę to zarówno do poszczególnych powatów, jak rozpatrywanych sektorów gospodarczych. Warto jednak odnotować, że ne wszystke powaty, dla których w okrese korzystnej konunktury obserwowany był wolnejszy wzrost zatrudnena w porównanu do wartośc przecętnej dla województwa charakteryzowały sę taką samą tendencją w podokrese 2008-2011. W przypadku analzy sektorowej zdentyfkowane zostały dwa sektory: rolnctwo, leśnctwo łowectwo oraz usług nerynkowe, w których lczba pracujących wzrosła w obu podokresach. Oddaje to ch specyfkę polegającą na pełnenu swostego bufora w procese ogólnego spadku zatrudnena w gospodarce w okrese gorszej konunktury. W całym analzowanym okrese wdoczne było zjawsko wyraźnej domnacj wartośc efektu konkurencyjnego w porównanu z efektem strukturalnym efektem resztowym oraz jednocześne nezgodność znaków tych trzech efektów dla stosunkowo dużej grupy powatów. W ramach dalszych badań warto podjąć próbę oceny czy krótkookresowe zmany zatrudnena wywołane czynnkam o charakterze konkurencyjnym, sektorowym oraz specjalzacyjnym prowadzą do stałych zman pozomu tego zjawska w poszczególnych powatach, wpływając na zmanę przestrzennego rozmeszczena sły roboczej orz na zmanę kwalfkacj zatrudnanych osób. Lteratura Batóg J., Batóg B. (2008), Regonalna analza zman zatrudnena w Polsce w latach 1998-2005. Studa Prace Wydzału Nauk Ekonomcznych Zarządzana nr 11, Unwersytet Szczecńsk, Szczecn. Batóg J., Batóg B. (2010), Employment Growth wthn BSR Countres: Some Predctve Aspects of Shft-share Analyss. Baltc Busness and Soco-Economc Development 2007, 3rd Inter-natonal Conference, Tallnn, Estona, June 17-19, 2007, Jost W. Kramer, Gunnar Prause & Jür Sepp (eds.) n co-operaton wth Marcel Brätz, BMV, Berlner Wssenschafts-Verlag, Berln. Dunn E. S. (1960), A Statstcal and Analytcal Technque for Regonal Analyss. Papers and Proceedngs of the Regonal Scence Assocaton No. 6. Esteban-Marqullas J. M. (1972), Shft-and-share Analyss Revsted, Regonal and Urban Economcs Vol. 2, No.3. nr 11, Unwersytet Szczecńsk, Szczecn, s.17-28. 13
Kopczewska K. (2006), Ekonometra statystyka przestrzenna z wykorzystanem programu R CRAN. CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa 2006. Kwatkowsk E., Kucharsk L., Tokarsk T. (2002), Elastyczność zatrudnena w przekroju sektorowym regonalnym w Polsce, Gospodarka Narodowa nr 4. OECD Employment Outlook (2000). Ray M.A., Harvey J.T. (1995), Employment Changes n the European Economc Communty, A Shft-share Analyss, Revew of Regonal Studes Vol. 25, No. 1. www.stat.gov.pl/bdl. Scarpetta S., Bassann A., Plat D., Schreyer P. (2000), Economc Growth n the OECD Area. Recent Trends at the Aggregate and Sectoral Level, OECD Economcs Department Workng Papers No. 248, Pars. Tervo H., Okko P. (1983), A Note on Shft-Share Analyss as a Method of Estmatng the Employment Effects of Regonal Economc Polcy, Journal of Regonal Scence Vol. 23, No. 1. Abstract In the paper the Authors made the evaluaton of the employment changes n zachodnopomorske vovodshp n spatal approach n reference to the degree of compettveness, specalzaton and sectoral structure of examned povats. Therefore the shft-share analyss was appled. Perod 2005-2011 was splt nto subperods: prosperty and downturn. In ths way the Authors could dentfy the nfluence of world crss on employment n povats of zachodnopomorske vovodshp. The obtaned results ndcate that ths nfluence was non-homogeneous among povats and sectors of economy. 14