Mistrz-uczeń kontra Kazimierz Twardowski usługodawca-klient Refleksje na temat zmiany paradygmatu w edukacji dr Agnieszka Salamucha mgr Tomasz Kwarciński
Konkurencyjne paradygmaty nauczania Kazimierz Ajdukiewicz 1. Paradygmat mistrz uczeń 2. Paradygmat usługodawca-klient Teza: Problem z nauczaniem filozofii polega na nieświadomości funkcjonowania w ramach tych paradygmatów i nieznajomości tego, jak każdy z tych paradygmatów wykorzystać dla prowadzenia skutecznej dydaktyki filozofii.
Elementy usługi edukacyjnej 1. Klient 1. Rodzice Stefan Swieżawski 2. Wykonawca 2. Nauczyciel 3. Przedmiot usługi 3. Uczeń 4. Usługodawca 4. Szkoła
Geneza paradygmatów Roman Ingarden 1. Tradycja sokratejska 2. Tradycja sofistyczna
Typy relacji rynkowych w edukacji Izydora Dąbska 1. Rynek zewnętrzny konkurencja między szkołami 2. Rynek wewnętrzny uczeń klientem, nauczyciel usługodawcą
Argumenty na rzecz paradygmatu usługodawca-klient Stanisław Leśniewski 1. Zapewnia lepszą efektywność działania uczeń wymaga więcej od nauczyciela, ponieważ za to płaci, równocześnie sam jest bardziej zmotywowany do nauki, 2. Zapewnia lepsze dopasowanie dostarczanej przez nauczyciela wiedzy do potrzeb uczniów, 3. Chroni przed nadużyciami ze strony nauczyciela, przed zalewem zbytecznej wiedzy, student ma większą gwarancję, że zajęcia z filozofii dadzą mu wiedzę przydatną w późniejszej karierze zawodowej, 4. Pozwala połączyć najważniejsze cele społeczne: efektywność (skuteczna motywacja), sprawiedliwość (każdy dostaje to na co zasługuje) oraz wolność (jednostki mają swobodę wyboru), 5. Konkurencja wśród nauczycieli podnosi jakość kształcenia.
Argumenty przeciw paradygmatowi usługodawca-klient Maria Ossowska 1. Następuje dehumanizacja relacji pomiędzy uczniem i nauczycielem. Dominują relacje pieniężne - zdolność płacenia, a nie potrzeba, determinuje jakość usług 2. Bardzo rzadko uczeń posiada dostateczną wiedzę by odpowiedzialnie wybrać i ocenić kompetencje nauczyciela jest zainteresowany tym, by przekaz był zabawny, ciekawy, a niekoniecznie wzbogacał jego wiedzę 3. Nacisk jest położony na ilość studentów a nie na ich jakość, co wiąże się z obniżeniem wymagań, 4. Wiedza filozoficzna ma charakter teoretyczny, i nie da się z niej zrobić wiedzy praktycznej, zbioru algorytmów służących do generowania odpowiedzi na pytania o sens życia, istnienie świata...
Argumenty na rzecz paradygmatu mistrz-uczeń Tadeusz Kotarbiński 1. Podstawą w nauczaniu filozofii jest relacja między uczniem a nauczycielem: prawda wykuwa się w dialogu, nauczyciel wyrywa ucznia z metafizycznej drzemki, 2. Mistrz jest tym, który może stawiać wymagania uczniowi i oceniać go, życzliwie, ale sprawiedliwie. Usługodawca nie powinien tego robić: złe wyniki klienta świadczą o nieudolności oferenta usługi edukacyjnej (nauczycielski bon mot: zła ocena ucznia jest porażką nauczyciela ), 3. Genialnych samouków jest w filozofii stosunkowo niewielu, a mistrzowie, którzy nie mieli uczniów za życia, mają ich zazwyczaj pośmiertnie.
Argumenty przeciw paradygmatowi mistrz-uczeń Jan Łukasiewicz 1. Zdolni filozofowie często obywali się bez pomocy nauczyciela, a wielcy filozofowie często nie byli w stanie pozyskać bezpośrednio uczniów, 2. Zdarzają się nadużycia, gdy rzekomi mistrzowie chcą przejąć rząd dusz, 3. Nieefektywność (mistrz nie kształci masowo) i nierentowność (mała liczba uczniów generuje duże koszty jednostkowe), 4. Brak standaryzacji nauczania, mistrz wprowadza własny, uznany za najlepszy, styl uprawiania filozofii, 5. Jest możliwe zaślepienie myślą mistrza, uczniowie zamiast twórczo rozwijać lub kontestować myśl mistrza, starają się mu przypodobać i bronić jego wielkości przed polemistami zewnętrznymi
Przejawy pomieszanie paradygmatów profile studenta filozofii Uczelnia A: Władysław Tatarkiewicz ( ) absolwent filozofii oprócz zasadniczego korpusu wiedzy historyczno-filozoficznej oraz wiedzy dotyczącej współczesnych problemów i nurtów filozofii i dziedzin pokrewnych, powinien posiąść umiejętność samodzielnej, źródłowej analizy i interpretacji tekstów filozoficznych oraz filozoficznej interpretacji innych języków kultury - nauki, sztuki, religii i mitu. Powinien też posiąść umiejętność interpretacji podstawowych problemów współczesności, nawiązywania dialogu z innymi dziedzinami nauki. Powinien dysponować dojrzałą logicznie i treściowo umiejętnością artykulacji i argumentacji własnych poglądów, oraz umiejętnością myślenia twórczego i krytycznego, otwartego na niekonwencjonalne rozwiązania.
Uczelnia B: Absolwenci filozofii nabywają umiejętności jasnego mówienia i pisania, komunikowania się i prowadzenia dyskusji. Dzięki temu mogą podejmować pracę w instytucjach naukowych, oświatowych, kulturalnych i administracyjnych, w wydawnictwach, redakcjach oraz jako nauczyciele filozofii. Alfred Tarski Uczelnia C: Absolwenci IF ( ) znajdują zatrudnienie w szkolnictwie wszystkich szczebli, wydawnictwach i w środkach masowego przekazu. Ich przygotowanie zawodowe uznawane jest zwykle przez pracodawców za szczególnie cenne. Stąd niektórzy absolwenci otrzymują pracę w bankach, urzędach państwowych i organizacjach politycznych, a także w wolnych zawodach i biznesie.
Uczelnia D: Jako przyszły absolwent filozofii przyswoisz sobie umiejętność logicznego, krytycznego myślenia, wyciągania trafnych wniosków, zdolność widzenia złożoności czyjegoś stanowiska i możliwość precyzyjnego wyłożenia własnego poglądu. Jesteśmy przekonani, że uda Ci się znaleźć miejsce dla siebie, gdyż wiedza, którą zdobędziesz na naszych studiach nie musi być czysto teoretyczna. Działalność w Kole Naukowym, w jednej z licznych organizacji studenckich lub jako autor artykułów w gazetce studenckiej pozwolą rozwijać Ci się jeszcze w trakcie studiów, tak że gdy je skończysz, będziesz mógł podjąć pracę choćby jako: dziennikarz, dyplomata, pracownik instytucji kulturalnej, takiej jak galeria lub muzeum, nauczyciel filozofii w szkole lub pracownik naukowy w Instytucie Filozofii. Edmund Husserl
Uczelnia E: Masz szerokie horyzonty, jesteś kreatywny i elastyczny, masz kompetencje bardzo cenne na współczesnym rynku pracy. Wykształcenie filozoficzne często posiadają pracownicy reklamy (szczególnie tzw. copy-writers), dziennikarze, politycy, doradcy czy specjaliści od public relations. Martin Heidegger Uczelnia F: Studia przygotowują do pracy w instytucjach kulturalnych (animator kultury, pracownik mediów, galerii, muzeów, krytyk sztuki, rzecznik prasowy), opiekuńczych i oświatowych (nauczyciel filozofii, logiki, etyki i wiedzy o społeczeństwie w szkolnictwie podstawowym i gimnazjalnym - po uzupełnieniu kursu pedagogicznego).
Problemy do dyskusji Jean-Paul Sartre 1. Jak wykorzystać zalety obydwu opisanych paradygmatów aby maksymalnie zrealizować cele edukacji filozoficznej? 2. Może lepiej sprzedać filozofię na rynku edukacyjnym jako niepraktyczną i elitarną niż jako praktyczną i masową?