ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ W ENERGETYCE

Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. we Włocławku Michał Pietraszewski Zygmunt Katolik ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ W ENERGETYCE Studium przypadku Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej we Włocławku Włocławek 2011 3

SPIS TREŚCI OD AUTORÓW... 13 PREFACE... 17 WSTĘP... 21 Rozdział I PODSTAWY TEORETYCZNE ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ... 25 1. Wprowadzenie... 25 2. Jakość spojrzenie historyczne... 28 3. Pojęcie i istota jakości... 31 4. Tradycyjne i nowoczesne podejście do jakości... 35 5. Seria norm ISO 9000 podstawą certyfikacji... 39 6. Zintegrowane Systemy Zarządzania... 42 6.1. System Zarządzania Środowiskowego według normy ISO 14001... 45 6.2. System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy według normy ISO 18001... 49 7. Ocena Systemu Zarządzania Jakością... 51 7.1. Audyt... 51 7.2. Przegląd Systemu Zarządzania Jakością... 57 7.3. Certyfikacja Systemu Zarządzania Jakością... 59 8. Koszty jakości... 60 9. Dokumentacja Systemu Zarządzania Jakością... 65 10. Podsumowanie... 69 Rozdział II STANDARDY JAKOŚCI USŁUG CIEPŁOWNICZYCH. ANALIZA PRZYPADKU MIEJSKIEGO PRZEDSIĘBIORSTWA ENERGETYKI CIEPLNEJ SPÓŁKA Z O.O. WE WŁOCŁAWKU... 71 1. Wprowadzenie... 71 5

2. Prawo energetyczne... 77 3. Systemy sieciowe... 79 4. Standardy jakościowe w ciepłownictwie... 80 4.1. Jakość funkcjonowania sieci ciepłowniczej determinantą świadczenia usług grzewczych... 85 4.2. Węzły cieplne a wymagania jakościowe i cel przedsiębiorstwa ciepłowniczego... 89 4.3. Produkcja ciepła a wyzwania jakościowe... 94 4.4. Procedury reklamacyjne weryfikatorem procedur jakościowych w przedsiębiorstwie... 95 4.5. Doskonalenie procesów w zakresie monitorowania emisji... 98 4.6. Standardy jakości dla odbiorców ciepła... 99 4.7. Standardy emisyjne i jakości powietrza... 100 5. Kultura organizacyjna, wdrażane technologie oraz polityka jakości wielokrotnie nagradzana... 111 5.1. Charakterystyka wdrożonych rozwiązań technicznych... 111 5.1.1. Modernizacja układu hydraulicznego i pompowego ciepłowni... 111 5.1.2. Produkcja ciepła w technologii wykorzystującej biopaliwo w postaci pelletu drzewnego... 113 5.1.3. Modernizacja instalacji odpylania kotła WR-25... 114 5.1.4. Technologia wcinki na gorąco w budowie przyłączy cieplnych... 116 6. Nagrody i wyróżnienia... 118 7. Podsumowanie... 121 Rozdział III JAKOŚĆ W BRANŻY ENERGETYKI CIEPLNEJ NA PRZYKŁADZIE MIEJSKIEGO PRZEDSIĘBIORSTWA ENERGETYKI CIEPLNEJ SPÓŁKA Z O.O. WE WŁOCŁAWKU... 123 1. Wprowadzenie... 123 2. Uwarunkowania systemowe gospodarki centralnie planowanej a jakość w działalności przedsiębiorstwa energetycznego we Włocławku... 127 2.1. Ceny paliw i energii... 127 2.2. Ochrona środowiska... 129 2.3. Uwarunkowania działalności przedsiębiorstwa energetycznego... 131 6

3. Droga MPEC Spółka z o.o. we Włocławku do certyfikatu ISO 9001:2000... 135 4. Dokumentacja Systemu Zarządzania Jakością... 139 4.1. Księga Jakości... 141 4.1.1. Polityka Jakości... 143 4.2. Procesy wpływające na kreowanie jakości w przedsiębiorstwie energetycznym... 145 4.3. Dokumenty związane... 150 4.4. Zapisy... 152 5. Certyfikacja Systemu Zarządzania Jakością... 153 6. Recertyfikacja Systemu Zarządzania Jakością... 155 7. Poszerzenie zakresu certyfikatu... 164 8. Podsumowanie... 166 Rozdział IV SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W MIEJSKIM PRZEDSIĘBIORSTWIE ENERGETYKI CIEPLNEJ WE WŁOCŁAWKU OCENA EFEKTÓW EKONOMICZNO-FINANSOWYCH WDROŻENIA SYSTEMU... 169 1. Wprowadzenie... 169 2. Efekty wdrożenia Systemu Zarządzania Jakością w spółce... 170 2.1. Korzyści wewnętrzne... 171 2.2. Korzyści zewnętrzne... 174 3. Ocena wskaźnikowa sytuacji finansowej przedsiębiorstwa... 176 3.1. Wskaźniki płynności finansowej... 177 3.1.1. Wskaźnik bieżącej płynności... 178 3.1.2. Wskaźnik szybkiej płynności... 181 3.1.3. Kapitał pracujący w przedsiębiorstwie... 186 3.2. Rentowność MPEC we Włocławku... 188 3.2.1. Wskaźnik rentowności kapitału własnego ROE... 190 3.2.2. Wskaźnik rentowności aktywów ROA... 192 3.2.3. Wskaźnik rentowności sprzedaży ROS... 194 3.2.4. Wskaźnik dźwigni finansowej... 195 3.3. Model Du Ponta... 199 3.4. Wskaźniki zadłużenia spółki... 207 3.4.1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia... 207 3.4.2. Wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową... 209 7

3.4.3. Wskaźnik Capital Gearing... 211 3.4.4. Wskaźnik zadłużenia wyrażony w latach spłaty długu... 212 3.5. Wskaźniki finansowe oparte na przepływach pieniężnych... 215 3.5.1. Przepływy operacyjne a przychody ze sprzedaży... 216 3.5.2. Przepływy operacyjne a zysk netto... 216 3.5.3. Przepływy operacyjne a zobowiązania bieżące... 218 3.5.4. Przepływy operacyjne a aktywa ogółem... 219 3.5.5. Aktywa trwałe a wydatki inwestycyjne... 220 3.5.6. Wydatki inwestycyjne a amortyzacja... 221 3.6. Wskaźnik syntetyczny W... 225 3.7. Wnioski... 230 4. Podsumowanie... 230 ZAKOŃCZENIE... 236 BIBLIOGRAFIA... 239 WYKAZ AKTÓW NORMATYWNYCH... 244 SPIS RYCIN... 246 SPIS TABEL... 248 ZAŁĄCZNIKI... 249 8

CONTENTS PREFACE... 13 PREFACE... 17 INTRODUCTION... 21 Chapter I THE THEORETICAL ESSENTIALS OF QUALITY MANAGEMENT... 25 1. Introduction... 25 2. Quality historical view... 28 3. The idea and the essence of quality... 31 4. The traditional and the modern approach to quality... 35 5. The ISO 9000 standards as the basis of certification... 39 6. The Integrated Management Systems... 42 6.1. ISO 14001 Environmental Management System... 45 6.2. ISO 18001 Safety and Health Management System... 49 7. Assessment of Quality Management System... 51 7.1. Audit... 51 7.2. Quality Management System Review... 57 7.3. Quality Management System Certification... 59 8. Quality costs... 60 9. Quality Management System Documentation... 65 10. Summary... 69 Chapter II QUALITY STANDARDS IN HEATING SERVICES. CASE STUDY OF MIEJSKIE PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ, SP. Z O.O. [MUNICIPAL DISTRICT HEATING COMPANY, A JOINT STOCK COMPANY] IN WŁOCŁAWEK... 71 9

1. Introduction... 71 2. Energy law... 77 3. Network systems... 79 4. Quality standards in heating industry... 80 4.1. The quality of heating network functioning as the determinant of heating services delivery... 85 4.2. Heat distribution centre versus quality requirements and the goal of heating company... 89 4.3. Heat production versus quality requirements... 94 4.4. Complaint procedures as the validator of quality procedures in company... 95 4.5. Process perfectioning in the sphere of emission monitoring... 98 4.6. Quality standards for heat recipients... 99 4.7. Emission standards and air quality standards... 100 5. Organizational culture, technologies implemented and prize-winning quality policy... 111 5.1. Description of engineering solutions implemented... 111 5.1.1. Modernization of hydraulic and pump system in heating plant... 111 5.1.2. Heat production in technology taking advantage of biofuel in the form of wood pellet... 113 5.1.3. Modernization of WR-25 boiler dust extraction installation... 114 5.1.4. Technology of hot tapping in the structure of heat connections... 116 6. Prizes and distictions... 118 7. Summary... 121 Chapter III QUALITY IN HEAT POWER INDUSTRY BRANCH ON THE BASIS OF MIEJSKIE PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ, SP. Z O.O. [MUNICIPAL DISTRICT HEATING COMPANY, A JOINT STOCK COMPANY] IN WŁOCŁAWEK... 123 1. Introduction... 123 2. System conditioning of the centrally planned economy and the quality in energy plant activity in Włocławek... 127 2.1. Prices of fuel and energy... 127 2.2. Environmental protection... 129 2.3. Conditioning of energy plant activity... 131 10

3. The Municipal District Heating Company, a Joint Stock Company in Włocławek-its way to ISO 9001:2000 certificate... 135 4. Quality Management System Documentation... 139 4.1. Quality Manual... 141 4.1.1. Quality Policy... 143 4.2. The processes influencing the quality creation in the heating plant... 145 4.3. The documents related... 150 4.4. Additional Records... 152 5. Quality Management System Certification... 153 6. Re-Certification of Quality Management System... 155 7. Extending of certificate scope... 164 8. Summary... 166 Chapter IV QUALITY MANAGEMENT SYSTEM IN MIEJSKIE PRZEDSIĘBIORSTWO ENERGETYKI CIEPLNEJ, SP. Z O.O. [MUNICIPAL DISTRICT HEATING COMPANY, A JOINT STOCK COMPANY] IN WŁOCŁAWEK THE EVALUATION OF SYSTEM IMPLEMENTATION ECONOMIC & FINANCIAL EFFECTS... 169 1. Introduction... 169 2. The effects of Quality Management System implementation in the company... 170 2.1. Internal benefits... 171 2.2. External benefits... 174 3. Indicatory evaluation of company s financial situation... 176 3.1. Financial liquidity ratios... 177 3.1.1 Current ratio... 178 3.1.2. Quick ratio... 181 3.1.3. Working capital in the company... 186 3.2. Profitability of Municipal District Heating Company [MPEC] in Włocławek... 188 3.2.1. Return on equity [ROE]... 190 3.2.2. Return on assets [ROA]... 192 3.2.3. Return on sales [ROS]... 194 3.2.4. Financial leverage ratio... 195 3.3. Du Pont Model... 199 3.4. The company s debt ratios... 207 3.4.1. Debt ratio... 207 11

3.4.2. Debt-to-cash- flow ratio... 209 3.4.3. Capital Gearing ratio... 211 3.4.4. The debt ratio expressed in period of debt payment... 212 3.5. Financial ratios based on cash flows... 215 3.5.1. Operating flows versus sales revenue... 216 3.5.2. Operating flows versus net profit... 216 3.5.3. Operating flows versus current commitments... 218 3.5.4. Opearting flows versus assets in general... 219 3.5.5. Fixed assets versus investment expenditures... 220 3.5.6. Investment expenditures versus depreciation/amortization... 221 3.6. Synthetic index W... 225 3.7. Conclusions... 230 4. Summary... 230 FINAL CONCLUSIONS... 236 BIBLIOGRAPHY... 239 INDEX OF NORMATIVE ACTS... 244 LIST OF PICTURES... 246 LIST OF TABLES... 248 ENCLOSURES... 249 12