Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 KOŃCZYNA DOLNA: MIĘŚNIE OBRĘCZY Do tej grupy należą mięśnie działające na staw biodrowy jako: zginacze, prostowniki, odwodziciele, przywodziciele oraz rotatory uda. Otaczają one staw biodrowy ze wszystkich stron, często zachodząc na siebie. Niektóre z nich mają rozległe szerokie przyczepy początkowe i w związku z tym wachlarzowaty przebieg włókien kierujących się do punktu przyczepu ścięgna końcowego. Efektem takiego układu jest obecność części działających antagonistycznie w jednym mięśniu. Mięśnie te są z reguły krótkie ale ich przekrój fizjologiczny jest znaczny. Dzięki temu, że rozpoczynają się na kościach miednicy, a kończą w obrębie trzonu i krętarzy kości udowej przytrzymują głowę kości w panewce. Ma to istotne znaczenie ze względu na znaczne obciążenie stawu biodrowego. Rozpatruje się je topograficznie, dzieląc na mięśnie: wewnętrzne i zewnętrzne. MM WEWNĘTRZNE Należą do nich mięśnie położone w ścianie tylnej jamy brzusznej i miednicy większej: lędźwiowy większy, biodrowy, lędźwiowy mniejszy. Ze względu na wspólne ścięgno końcowe pierwszych dwóch mięśni, noszą one nazwę m. biodrowo-lędźwiowego.
Slajd 4 Slajd 5 Slajd 6 m. lędźwiowy większy (m. psoas major) PP: trzony kręgów Th 12 i od L 1 do L 4 oraz wyrostki poprzeczne wszystkich kręgów lędźwiowych (od L 1 do L 5 ). Mięsień biegnie ku dołowi i bokowi, razem z m. biodrowym wychodzi na udo pod więzadłem pachwinowym. Ścięgna obu mięśni łączą się i przebiegają po przedniej ścianie torebki stawowej stawu biodrowego. PK: krętarz mniejszy kości m. biodrowy (m. iliacus) PP: powierzchnia całego dołu biodrowego. Czynność m. biodrowo-lędźwiowego: jest to najsilniejszy zginacz stawu biodrowego, obraca również udo na zewnątrz. Ze względu na przyczepy położone na kręgosłupie, przy działaniu obustronnym zgina odcinek L kręgosłupa (pochylenie tułowia ku przodowi), kurcząc się jednostronnie może zginać kręgosłup ku bokowi. Przy ustalonym przyczepie końcowym, w pozycji leżenie tyłem, unosi tułów do siadu. m. lędźwiowy mniejszy (m. psoas minor ) Jest to płaski mięsień położony na powierzchni przedniej m. lędźwiowego większego. PP: trzony kręgów Th 12 i L 1 PK: powięź biodrowa. powięź biodrowa Czynność: napina powięź biodrową.
Slajd 7 Slajd 8 Slajd 9 MM WEWNĘTRZNE Do tej grupy zalicza się mięśnie: pośladkowy wielki, pośladkowy średni, pośladkowy mały, naprężacz powięzi szerokiej, gruszkowaty, zasłaniacz wewnętrzny, bliźniaczy górny i dolny, czworoboczny uda, zasłaniacz zewnętrzny m. pośladkowy wielki (m. gluteus maximus) Jest bardzo silnym mięśniem, związanym z pionową postawą ciała. Leży na powierzchni tylnej miednicy i końcu górnym kości PP: powięź piersiowo-lędźwiowa, kość krzyżowa i przylegająca część kości biodrowej oraz więzadło krzyżowoguzowe. PK: głównie guzowatość pośladkowa kości Włókna części górnej przechodzą we włókna ścięgniste, które wplatają się w pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej uda. Czynność: głównym zadaniem jest prostowanie stawu biodrowego. Mięsień przykrywa od tyłu staw biodrowy i w związku z tym część jego włókien biegnie powyżej osi strzałkowej stawu, a druga część poniżej. Wynikiem takiego położenia jest działanie mięśnia w płaszczyźnie czołowej : włókna górne mięśnia odwodzą kończynę, a dolne przywodzą. Dzięki skośnemu kierunkowi włókien, skurcz mięśnia obraca kończynę na zewnątrz. Poprzez pasmo biodrowo-piszczelowe mięsień ustala staw kolanowy przy wyprostowanym kolanie. m. pośladkowy średni (m. gluteus medius) Leży na powierzchni bocznej miednicy. PP: powierzchnia pośladkowa talerza kości biodrowej między kresą pośladkową przednią i tylną. Od strony bocznej rozpoczyna się także na powięzi przyczepiającej się do grzebienia biodrowego (jej dalszy ciąg stanowi pasmo biodrowo-piszczelowe). PK: krętarz większy kości Czynność: przy ustalonej miednicy jest najsilniejszym odwodzicielem uda. Ze względu na wachlarzowaty przebieg włókien część mięśnia położona jest do przodu od osi poprzecznej stawu (część przednia) i w związku z tym zgina staw biodrowy oraz obraca udo do wewnątrz. Natomiast część tylna (położona do tyłu od osi poprzecznej stawu) odpowiada za prostowanie i obrót uda na zewnątrz. Część tylna jest silniejsza.
Slajd 10 Slajd 11 Slajd 12 m. pośladkowy mały (m. gluteus minimus) PP: powierzchnia pośladkowa talerza biodrowego między kresą pośladkową przednią i dolną. PK: powierzchnia przednia krętarza większego kości Czynność: podobnie jak m. pośladkowy średni, ale jest mięśniem słabszym. m. naprężacz powięzi szerokiej (m. tensor fasciae latae) PP: kolec biodrowy przedni górny i blaszka głęboka powięzi szerokiej uda. PK: powięź szeroka uda. Czynność: jest to drugi co do siły działania odwodziciel uda. Ze względu na położenie do przodu od osi poprzecznej stawu biodrowego, zgina staw biodrowy. Podczas zginania obraca udo do wewnątrz. Przy wyprostowanym kolanie ustala staw kolanowy i napręża powięź szeroką. Ścięgna końcowe mięśni: pośladkowego wielkiego, średniego i naprężacza powięzi szerokiej tworzą pasmo biodrowo-piszczelowe powięzi szerokiej uda, którego przyczep końcowy znajduje się na kłykciu bocznym kości piszczelowej. m. gruszkowaty (m. piriformis) PP: powierzchnia kręgów od S 2 do S 4 (nie zasłania otworów krzyżowych). PK: krętarz większy kości Czynność: obraca udo na zewnątrz.
Slajd 13 Slajd 14 Slajd 15 PP: błona zasłonowa i jej otoczenie kostne. PK: dół krętarzowy. Czynność: obraca udo na zewnątrz. m. zasłaniacz wewnętrzny (m. obturatorius internus) m. bliźniaczy górny (m. gemellus superior) m. bliźniaczy dolny (m. gemellus inferior) PP: brzeg wcięcia kulszowego mniejszego w sąsiedztwie m. zasłaniacza wewnętrznego. PK: ścięgna częściowo kończą się w ścięgnie m. zasłaniacza wewnętrznego i w dole krętarzowym. Czynność: obracają udo na zewnątrz. m. czworoboczny uda (m. quadratus femoris) PP: guz kulszowy. PK: grzebień międzykrętarzowy kości Czynność: silnie obraca udo na zewnątrz i przywodzi.
Slajd 16 m. zasłaniacz zewnętrzny (m. obturatorius externus) PP: powierzchnia zewnętrzna błony zasłonowej i jej otoczenie kostne w części przyśrodkowej i dolnej otworu zasłonionego. PK: dół krętarzowy. Czynność: obraca udo na zewnątrz i stabilizuje staw biodrowy. Ścięgno końcowe mięśnia jest widoczne po rozciągnięciu mięśnia bliźniaczego dolnego i czworobocznego uda.