Ocena oddziaływania na środowisko

Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego UNIA EUROPEJSKA Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Przewodnik dla Wnioskodawców RPO WZ Załącznik nr 1a do Wytycznych dla Wnioskodawców poddziałania 1.1.2 Szczecin, wrzesień 2009 1

Niniejszy przewodnik naleŝy stosować dla projektów, w ramach których przedsięwzięcia uzyskały wszystkie decyzje wymagane na ich realizację przed 15.11.2008 r (tj. decyzję środowiskową i pozwolenie na budowę lub inną decyzję z dawnego art. 46 ust. 4 ustawy POŚ) oraz przedsięwzięcia, dla których część decyzji uzyskano lub postępowania wszczęto przed 15.11.2008 r., a nie zakończono przed tym dniem. Odnośnie przedsięwzięć wymagających decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (wzizt), dla których decyzji takiej nie wydano przed 15.11.2008 r. naleŝy dołączyć takŝe tę decyzję (obok załączników wymaganych zgodnie z niniejszym Przewodnikiem lub z Przewodnikiem stanowiącym Załącznik 1b do Wytycznych dla Wnioskodawców w ramach poddziałania 1.1.1 - w zaleŝności od tego wg jakich przepisów wydawana była dla danego przedsięwzięcia decyzja środowiskowa). Decyzje o wzizt wydane po 15.11.2008 r. (niezaleŝnie od tego kiedy wszczęto dotyczące ich postępowanie) powinny być poprzedzone decyzją środowiskową. Organ wydający decyzję wzizt powinien zaŝądać od inwestora dołączenia do wniosku o wydanie tej decyzji właśnie decyzji środowiskowej. Dla projektów, w ramach których przedsięwzięcia zatwierdzane są/będą zatwierdzane na podstawie nowych przepisów (po 15.11.2008 r.) naleŝy stosować Załącznik nr 1b do Wytycznych dla Wnioskodawców Przewodnik OOŚ. Szczecin, wrzesień 2009 2

Spis streści Podstawa prawna... 4 Zakres Przewodnika... 6 Przyjmowanie i ocena projektów... 8 Przygotowanie Dokumentacji aplikacyjnej z zakresu OOŚ... 11 Przedsięwzięcia mogące mieć potencjalny wpływ na obszar Natura 2000 (wymagające oceny habitatowej)... 13 Organy biorące udział w postępowaniu OOŚ... 14 Lista załączników OOŚ do Dokumentacji aplikacyjnej dla poszczególnych grup... 15 Wymogi dla poszczególnych załączników... 19 Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko (wymaganie dyrektywy 2001/42)... 23 Zestawy załączników obowiązujących w ramach kaŝdej z grup... 25 Szczecin, wrzesień 2009 3

Podstawa prawna Akty unijne Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985r. w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska, znowelizowana Dyrektywą Rady 97/11/WE z dnia 3 marca 1997 r. oraz Dyrektywą 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r., Dyrektywa 2001/42/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001r. w sprawie oceny oddziaływania pewnych planów i programów na środowisko, Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń, Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG, Dyrektywa Rady 2003/35/WE ustanawiająca udział społeczeństwa w przygotowaniu niektórych planów i programów dotyczących środowiska oraz zmieniająca Dyrektywy Rady: 85/337/EWG i 96/61/WE w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do sprawiedliwości Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dziko Ŝyjącej fauny i flory z dnia 21 maja 1992 r. (zmieniona Dyrektywa 97/62/EWG) Dyrektywa Rady 79/409/EWG o ochronie dziko Ŝyjących ptaków z dnia 2 kwietnia 1979 r. (zmieniana późniejszymi dyrektywami) - Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko; Konwencja o oddziaływaniu na środowisko w kontekście transgranicznym, podpisana w 1991r. w Espoo i ratyfikowana przez Polskę w 1997 r., Konwencja EKG ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus w 1998r. i ratyfikowana przez Polskę w 2001 r. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Akty krajowe Ustawa - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz.627 z późn. zm.) zwana dalej Poś - podstawa do przeprowadzania postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80,poz. 717 z późn.zm.) - podstawa do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu Ustawy - Prawo budowlane (Tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz.2016 z późn. zm) - podstawa do wydania pozwolenia na budowę Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz.880) zwana dalej UoP - podstawa do przeprowadzania postępowania OOŚ dla projektów mogących znacząco oddziaływać na obszar NATURA 2000 Szczecin, wrzesień 2009 4

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz.2573, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2002r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. Nr 197, poz. 1667) Szczecin, wrzesień 2009 5

Zakres Przewodnika Niniejszy Przewodnik określa sposób postępowania podczas przygotowywania dokumentacji aplikacyjnej dotyczącej ochrony środowiska. Instytucja Zarządzająca RPO WZ przygotowała, na podstawie poszczególnych Dyrektyw Unii Europejskiej, prawa krajowego oraz Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych z dnia 3 czerwca 2008 r., schemat postępowania oraz wykaz niezbędnych załączników wymaganych na etapie weryfikacji formalnej oraz merytorycznej złoŝonych projektów. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej oraz przyjętymi na poziomie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007 2013 (RPO WZ) kryteriami wyboru projektów Instytucja Zarządzająca RPO WZ jest zobligowana do zapewnienia, Ŝe projekty uzyskujące wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego będą realizowane zgodnie z regulacjami prawnymi na poziomie UE. Inwestycje zgodne z prawodawstwem krajowym, lecz niezgodne z prawodawstwem unijnym nie będą mogły uzyskać dofinansowania w ramach RPO WZ. W przypadku zidentyfikowania niezgodności projektu z prawem UE na etapie realizacji projektu lub po jego zakończeniu, Beneficjent będzie zobowiązany do zwrotu otrzymanego wsparcia wraz z odsetkami. W celu zapewnienia zgodnej z prawem unijnym realizacji projektów zaleca się, aby wszyscy Wnioskodawcy, których przedsięwzięcia wymagają uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych przed rozpoczęciem rzeczowej realizacji projektu, zastosowali się do Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych (dalej: Wytyczne) dostępnych na stronie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego www.mrr.gov.pl oraz do niniejszego Przewodnika. Niniejszy przewodnik przedstawia procedury postępowania dla wszystkich projektów ubiegających się o dofinansowanie w ramach RPO WZ, zarówno projektów zrealizowanych jak i projektów w trakcie realizacji, z uwzględnieniem ograniczeń określonych dla poszczególnych działań/poddziałań. Słowniczek Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - rozumie się przez to postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia, obejmujące w szczególności: a) weryfikację raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, b) uzyskanie wymaganych ustawą opinii i uzgodnień, c) zapewnienie moŝliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu Wg terminologii stosowanej przez ustawę z 3.10.2008 r. w sytuacji, gdy organ nie nałoŝył obowiązku sporządzenia raportu mówimy o braku OOŚ. Nawet jednak w przypadku odstąpienia od raportu wydawana jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach. Przedsięwzięcie - oznacza: wykonanie prac budowlanych lub innych instalacji lub zamierzeń inwestycyjnych, inne ingerencje w środowisko przyrodnicze i krajobraz, łącznie z wydobyciem zasobów mineralnych. Oceny oddziaływania na środowisko wymagają przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek taki wynika albo z mocy prawa (opisana w dalszych rozdziałach Przewodnika grupa I przedsięwzięć), albo został ustalony w wyniku selekcji. NaleŜy pamiętać, iŝ pomimo tego, Ŝe zakup (np. maszyny) nie jest przedsięwzięciem, to w ramach składanych do dofinansowania projektów Wnioskodawca kupując daną maszynę/urządzenie ma na celu jej zainstalowanie i uruchomienie/uŝytkowanie. Wnioskodawca Szczecin, wrzesień 2009 6

ubiega się więc o sfinansowanie nie tylko zakupu maszyny, ale jej zainstalowania (celem projektu nie jest sam zakup, ale przedsięwzięcie). JeŜeli więc przed rozpoczęciem uŝytkowania maszyny wymagane są jakiegoś rodzaju prace budowlane lub zmiana sposobu zagospodarowania terenu, które zaliczane są do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko to przeprowadzenie OOŚ (uzyskanie decyzji środowiskowej) wymagane jest przed uzyskaniem dla tych prac pozwolenia na budowę lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Szczecin, wrzesień 2009 7

Przyjmowanie i ocena projektów Wszystkie projekty, które pozytywnie przejdą ocenę formalną będą przekazywane pod obrady Komisji Oceniającej Projekty (KOP), która rozpoczyna pracę w terminie nie później niŝ 15 dni roboczych od akceptacji listy projektów poprawnych pod względem formalnym. KaŜdy z wniosków oceniany jest przez poszczególne Zespoły Ekspertów (zespół ds. oceny moŝliwości wystąpienia pomocy publicznej (jeśli dotyczy), zespół ds. oceny środowiskowej (jeśli dotyczy), zespół ds. oceny ekonomicznofinansowej oraz zespół ds. oceny merytoryczno-technicznej), odrębne dla kaŝdego działania/poddziałania. Zespół ds. oceny środowiskowej obraduje na początku posiedzenia KOP. Podczas oceny Zespół sprawdza tzw. załączniki środowiskowe (Załącznik nr 9, Załącznik nr 10 oraz Załączniki nr 13a-13v do Wniosku o dofinansowanie. Wśród załączników środowiskowych wyróŝniamy: Załączniki obowiązkowe do wniosku o dofinansowanie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie. Wnioskodawca moŝe uzupełnić te załączniki w terminie późniejszym niŝ złoŝenie Wniosku o dofinansowanie, przystępując do procedury podpisania umowy o dofinansowanie tj. na etapie weryfikacji formalno-prawnej. Lista załączników dla projektów, w ramach których przedsięwzięcia uzyskały wszystkie decyzje wymagane na ich realizację przed 15.11.2008 r. oraz przedsięwzięcia, dla których część decyzji uzyskano lub postępowania wszczęto przed 15.11.2008 r. a nie zakończono przed tym dniem: a) Formularz do wniosku o dofinansowanie w zakresie OOŚ wg wzoru b) Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 c) Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z uzasadnieniem d) Postanowienia uzgadniające wydane przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach e) Decyzja lokalizacyjna f) Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko g) Dokumentacja dotycząca procedury udziału społeczeństwa h) Mapa lokalizacji projektu na tle obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000 lub potencjalnych obszarów Natura 2000 w skali 1:100 000 i) Postanowienie ustalające zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko na podstawie decyzji kompetentnego organu (jeśli Wnioskodawca wystąpił z zapytaniem do właściwego organu) j) Oświadczenie Wnioskodawcy o zakresie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wg wzoru k) Postanowienie w sprawie obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i zakresie raportu l) Postanowienie o braku obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko ł) Informacja od właściwego organu o braku sprzeciwu do planowanego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie zgłoszenia budowy lub robót budowlanych m) Decyzja o umorzeniu postępowania w sprawie decyzji środowiskowej n) Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie o) Inne załączniki środowiskowe W dalszej części Przewodnika przedstawiono podział załączników ze względu na kwalifikacje przedsięwzięcia do poszczególnych grup na podstawie Dyrektywy 85/337/EWG oraz Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do Szczecin, wrzesień 2009 8

sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, a takŝe z uwzględnieniem wpływu przedsięwzięcia na obszary Natura 2000. Podczas oceny środowiskowej w ramach posiedzenia KOP ekspert weryfikuje załączniki środowiskowe złoŝone przez Wnioskodawcę wraz z wnioskiem o dofinansowanie pod kątem ich kompletności, a takŝe zgodności z prawem krajowym oraz unijnym. Ocena jest dokonywana na podstawie kryteriów zawartych w Karcie Oceny Środowiskowej. Karty środowiskowe składają się z kryteriów dostępu. Kryteria dostępu oceniane są w systemie 0/1, co oznacza, Ŝe niespełnienie chociaŝby jednego z nich powoduje odrzucenie Wniosku. Jeśli wszystkie załączniki dołączone przez Wnioskodawcę zostały zweryfikowane pozytywnie, ekspert rekomenduje wniosek do dalszej oceny. W przypadku, gdy Wnioskodawca jest w trakcie przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a załączone dokumenty wskazują, iŝ postępowanie OOŚ jest przeprowadzane w sposób prawidłowy, co pozwala przyjąć, iŝ realizacja przedsięwzięcia odbędzie się zgodnie z prawodawstwem krajowym i unijnym, ekspert rekomenduje wniosek do dalszej oceny. Jednocześnie w celu ułatwienia późniejszej weryfikacji formalno prawnej ekspert wskazuje dokumenty, które muszą zostać uzupełnione przez Wnioskodawcę najpóźniej przed podpisaniem umowy. W przypadku, gdy w załącznikach dołączonych przez Wnioskodawcę ekspert stwierdzi braki moŝliwe do uzupełnienia/usunięcia, wówczas ekspert rekomenduje wniosek do dalszej oceny, z informacją, jakie dokumenty muszą być przez Wnioskodawcę uzupełnione/poprawione oraz dostarczone najpóźniej na etap weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy. Uwaga! Wskazane jest złoŝenie wszystkich wymaganych załączników środowiskowych na etapie składania Wniosku o dofinansowanie. Pozwoli to Ekspertom zweryfikować poszczególne załączniki i przesłać do Wnioskodawcy ewentualne sugestie dotyczące złoŝonej dokumentacji. W takiej sytuacji Wnioskodawca będzie miał moŝliwość uzupełnienia wskazanych braków w danych załącznikach przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Przed podpisaniem umowy o dofinansowanie dokonywana jest weryfikacja formalno prawna, w ramach której dokonana zostanie weryfikacja uzupełnionych załączników środowiskowych, przez ekspertów wybranych i zatwierdzonych uchwałą Zarządu Województwa. Weryfikacja formalno - prawna jest dokonywana w zakresie zgodności z prawem wspólnotowym i krajowym na podstawie Karty weryfikacji środowiskowej. Negatywna weryfikacja formalno prawna stanowi przesłankę do odmowy podpisania umowy o dofinansowanie. Kolejność poszczególnych ocen podczas posiedzenia wszystkich Zespołów ekspertów Komisji Oceniającej Projekty oraz przewidziane terminy opisane zostały w Regulaminie KOP, Wytycznych dla Wnioskodawców dostępnych na stronie www.rpo.wzp.pl oraz na poniŝszym schemacie. Szczecin, wrzesień 2009 9

Schemat 1. Procedura oceny projektu Załącznik 1a Przewodnik dla Wnioskodawców RPO WZ Ocena formalna 35 dni roboczych Pozytywna Ocena środowiskowa Pozytywna Lista rankingowa Negatywna Ocena Ekonomiczno - finansowa Pozytywna Pozytywna Wniosek odrzucony Ocena merytoryczno - techniczna Szczecin, wrzesień 2009 10

Przygotowanie Dokumentacji aplikacyjnej z zakresu OOŚ Przebieg postępowania/przygotowywania stosownych dokumentów/załączników do Dokumentacji aplikacyjnej w ramach RPO WZ zaleŝy od rodzaju przedsięwzięcia: czy znajduje się w I czy w II aneksie do dyrektywy 85/337 lub nie jest w tej dyrektywie wymieniony, czy znajduje się w grupie I przedsięwzięć wg prawa polskiego (jest wymienione w 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 2004 r.), czy znajduje się w II grupie przedsięwzięć (jest wymienione w 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2004 r.) czy znajduje się poza ww. rozporządzeniem, ale jest wymienione w aneksie II do dyrektywy (tzw. przedsięwzięcie podprogowe) Dodatkowo naleŝy zweryfikować, czy przedsięwzięcie oddziałuje na obszar Natura 2000/potencjalny obszar Natura 2000, czyli znajduje się w grupie III. Przedsięwzięcie naleŝące do grupy I lub II moŝe jednocześnie oddziaływać na obszar Natura 2000, wtedy podczas procedury OOŚ naleŝy równieŝ spełnić wymagania dotyczące grupy III opisane w dalszej części Przewodnika. Przedsięwzięcia/projekty niezaliczane do Ŝadnej z ww. grup nazwane są w niniejszym Przewodniku jako naleŝące do grupy IV. Zgodnie z art. 4 ust. 1 Dyrektywy OOŚ - Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985 r. nr 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz. Urz. WE L 175 z 5.7.1985 z późn. zm.), dla przedsięwzięć (oznaczających kaŝde wykonanie prac budowlanych, instalacji lub układów lub inne wkroczenie w otoczenie przyrodnicze i krajobraz, włącznie z wydobywaniem zasobów mineralnych) określonych w jej Aneksie I przeprowadzenie postępowania OOŚ jest obligatoryjne. Wszystkie przedsięwzięcia z aneksu I do dyrektywy znajdują się w I grupie przedsięwzięć wg prawa polskiego i wymagają przeprowadzenia pełnej oceny oddziaływana na środowisko (z raportem i udziałem społeczeństwa). Zgodnie z art. 4 ust. 2 Dyrektywy OOŚ, w stosunku do przedsięwzięć określonych w jej Aneksie II, naleŝy dokonać selekcji, czy naleŝy przeprowadzić postępowanie OOŚ. Transpozycja aneksu II nie została przeprowadzona wprost i nie polegała na przeniesieniu całego aneksu II do 3 rozporządzenia Rady Ministrów. Zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy państwo członkowskie (jego odpowiednie władze) moŝe ustalić które przedsięwzięcia z aneksu II wymagają OOŚ na podstawie: selekcji indywidualnej - indywidualnym rozstrzyganiu w odniesieniu do kaŝdego konkretnego przedsięwzięcia, przez organ właściwy w danej sprawie, czy wymaga ono przeprowadzenia (pełnej) oceny oddziaływania na środowisko - czyli w Polsce: czy wymaga sporządzenia raportu OOŚ i w konsekwencji przeprowadzenia procedury udziału społeczeństwa; selekcji kategorycznej - czyli z zastosowaniem określonych progów i kryteriów; w tym wypadku państwo członkowskie określa w sposób kategoryczny, w drodze powszechnie obowiązującego aktu prawnego czy innego dokumentu które typy przedsięwzięć z aneksu II wymagają obowiązkowo przeprowadzenia OOŚ, a które zawsze są z tego obowiązku zwolnione; państwa członkowskie dokonują tej selekcji zwykle poprzez określenie, Ŝe dany typ przedsięwzięcia (np. oczyszczalnia ścieków) wymaga OOŚ jeśli np. przekracza pewien Szczecin, wrzesień 2009 11

próg wielkości, lub jeśli spełnia inne określone kryteria (np. jest połoŝone na obszarze chronionym). W Polsce, podobnie jak w większości krajów europejskich, przyjęto mieszany sposób selekcji, będący połączeniem obu wskazanych wyŝej metod. Przyjęty sposób selekcji polega na tym, Ŝe: Część przedsięwzięć z załącznika II (te uznane za mające potencjalnie większy wpływ na środowisko) została zakwalifikowana w drodze selekcji kategorycznej do przedsięwzięć zawsze wymagających (pełnej) OOŚ ( 2 rozporządzenia, czyli I grupy przedsięwzięć) - nie jest to wyraz bardziej restrykcyjnego podejścia niŝ wymaga dyrektywa, ale konsekwencja zastosowania selekcji kategorycznej. Np. wszystkie oczyszczalnie ścieków wymienione są w aneksie II do dyrektywy, a w Polsce oczyszczalnie dla więcej niŝ 100.000 równowaŝnych mieszkańców zawsze wymagają OOŚ (są zaliczone do I grupy). Część przedsięwzięć z załącznika II (te uznane za mające mały wpływ na środowisko lub niemające wpływu) została zakwalifikowana w drodze selekcji kategorycznej do przedsięwzięć niewymagających nigdy OOŚ (znalazły się one poza rozporządzeniem - są to tzw. przedsięwzięcia podprogowe) - analogicznie jak w przypadku opisanym wyŝej nie jest to wyraz niezgodności z dyrektywą, ale konsekwencja zastosowania selekcji kategorycznej. Np. wspomniane wyŝej oczyszczalnie ścieków wymienione w aneksie II do dyrektywy, w Polsce oczyszczalnie nie wymagają w ogóle OOŚ, jeśli są przeznaczone dla mniej niŝ 400 równowaŝnych mieszkańców (nie są zaliczone ani do I, ani do II grupy). Pozostała część przedsięwzięć z aneksu II (w tym te pomiędzy progami ustalonymi w ramach selekcji kategorycznej) została natomiast pozostawiona selekcji indywidualnej, a więc rozstrzygnięciu organu prowadzącego postępowanie, który w konkretnym przypadku decyduje czy przeprowadzić OOŚ (pełną, a więc z raportem i w konsekwencji z udziałem społeczeństwa), inaczej mówiąc: czy zaŝądać raportu. Ta grupa przedsięwzięć została wymieniona w 3 rozporządzenia Rady Ministrów. Na przykład selekcji indywidualnej w Polsce wymagają tylko oczyszczalnie ścieków dla więcej niŝ 400, ale mniej niŝ 100.000 równowaŝnych mieszkańców. Jest to tzw. II grupa przedsięwzięć. MoŜe więc zaistnieć sytuacja, Ŝe dane przedsięwzięcie z aneksu II dyrektywy będzie znajdowało się - wg polskiego prawa - w grupie I, II lub w ogóle nie będzie wymagało OOŚ (będzie poza grupą I i II). W związku z tym, a takŝe biorąc pod uwagę, Ŝe celem Instytucji Zarządzającej jest kontrola wypełnienia przez beneficjentów prawa unijnego, dokumentacja konkursowa, zwłaszcza załącznik 13a odnosi się w pierwszej kolejności do aneksów dyrektywy, a następnie dopiero do grup I i II określonych w polskim prawie. Obie metody selekcji (kategoryczna i indywidualna), a takŝe metoda mieszana są w pełni dopuszczalne przez dyrektywę. Potwierdził to Europejski Trybunał Sprawiedliwości, który stwierdził, Ŝe państwo członkowskie ma pełne prawo zastosować selekcję kategoryczną (o ile zrobi to prawidłowo, tj. z zastosowaniem odpowiednich kryteriów i nie przekraczając przyznanego dyrektywą luzu decyzyjnego, a więc np. nie wyłączając całych kategorii przedsięwzięć spod obowiązku OOŚ), i nie ma podstaw, aby Ŝądać w kaŝdym wypadku jedynie selekcji indywidualnej 1. Zarówno przy zastosowaniu metody kategorycznej, jak i indywidualnej obowiązkowe jest zastosowanie kryteriów selekcji wymienionych w załączniku III do dyrektywy (potwierdził to ETS w wyroku w sprawie C-392/96 2 ). W przypadku selekcji indywidualnej kryteria te ma obowiązek stosować organ wydający postanowienie o odstąpieniu od raportu. 1 Wyrok w sprawie C-133/94; Komisja przeciwko Belgii 2 Sprawa Komisja Europejska przeciwko Irlandii Szczecin, wrzesień 2009 12

W przypadku selekcji kategorycznej kryteria te powinna zastosować Rada Ministrów, jednak nie zrobiła tego prawidłowo (co zarzuciła Polsce Komisja Europejska), poniewaŝ w przewaŝającej większości przypadków zastosowała jedynie kryterium ilościowe (kryterium wielkości przedsięwzięcia). W związku z tym, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zaleca w pkt 17 Wytycznych, aby nawet w przypadku przedsięwzięć podprogowych występować o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, tj. zmuszać organ do przeprowadzenia selekcji, a więc wydania postanowienia o konieczności sporządzenia raportu lub o odstąpieniu od tej konieczności oraz - niezaleŝnie od tego czy raport będzie Ŝądany czy nie - wydać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach (celem tego zalecenia jest uzyskanie dowodu, Ŝe kryteria selekcji zostały w odniesieniu do danego przedsięwzięcia rozwaŝone). NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe organ prowadzący postępowanie wyłącznie na podstawie prawa polskiego nie ma podstawy prawnej do wydania postanowienia dotyczącego raportu oraz decyzji środowiskowej (a decyzja wydana bez podstawy prawnej jest z mocy prawa niewaŝna - zob. art. 156 1 pkt 2 Kpa). Ponadto naleŝy zapoznać się z Zaleceniem Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w zakresie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć inwestycyjnych na obszarach miejskich (urban development projects) dla potencjalnych beneficjentów środków UE, które przedstawia inwestycje mogące posiadać cechy przypisane pojęciu urban development projects zgodnie z aneksem II dyrektywy Rady nr 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne, a które nie zostały wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. NaleŜy jednak pamiętać, iŝ postępowanie przedstawione w ww. zaleceniu odnośnie projektów w trakcie realizacji oraz zakończonych jest niezgodne z Dyrektywą 85/337, która wymaga, aby ocena oddziaływania na środowisko przeprowadzona była przed wydaniem pozwolenia na realizację przedsięwzięcia. Potwierdza to wyrok ETS w sprawie C-215/06 (Komisja przeciwko Irlandii) 3. UWAGA: zalecenie to dotyczy przedsięwzięć wymienionych w aneksie II dyrektywy, ale nie dotyczy przedsięwzięć znajdujących się poza dyrektywą. UWAGA: procedura oceny oddziaływania na środowisko moŝe być prowadzona tylko przed wydaniem dla danego przedsięwzięcia decyzji zezwalającej na jego realizację. W związku z tym niedopuszczalne jest uzyskiwanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach po uzyskaniu pozwolenia na budowę czy innej decyzji zezwalającej na realizację przedsięwzięcia. Przedsięwzięcia mogące mieć potencjalny wpływ na obszar Natura 2000 (wymagające oceny habitatowej). Ocena habitatowa (ocena, o której mowa w art. 6 ust.3 dyrektywy 92/43/EWG) - w odróŝnieniu od klasycznej OOŚ - nie musi być przeprowadzana w kaŝdym przypadku, ale wtedy, gdy istnieje podejrzenie, Ŝe przedsięwzięcie moŝe mieć negatywny wpływ na obszar Natura 2000 (tylko wtedy, gdy istnieje takie podejrzenie - przedsięwzięcie zaliczane jest do III grupy). Od wyniku przeprowadzonej oceny habitatowej (czy wykluczy ona fakt negatywnego wpływu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 czy go potwierdzi) zaleŝy dalsze postępowanie w sprawie przedsięwzięcia. W przypadku wykluczenia wpływu przedsięwzięcie moŝe być realizowane. W przypadku, gdy przeprowadzona OOŚ wykaŝe, Ŝe przedsięwzięcie będzie miało negatywny wpływ na obszar Natura 2000, to w zasadzie nie moŝe być ono realizowane. Realizacja tego przedsięwzięcia jest jednak dopuszczalna, jeŝeli: 3 http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=oj:c:2008:260:0003:0003:pl:pdf Szczecin, wrzesień 2009 13

przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym i gospodarczym i jednocześnie nie istnieją rozwiązania alternatywne (art. 34 ustawy o ochronie przyrody). W takim przypadku decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach musi określać warunki wykonania kompensacji przyrodniczej zapewniającej spójność i właściwe funkcjonowanie sieci Natura 2000. Zapewnienie kompensacji jest koniecznym warunkiem realizacji przedsięwzięcia. W przypadku natomiast, gdy przeprowadzona OOŚ wykaŝe, Ŝe przedsięwzięcie będzie miało negatywny wpływ na obszar Natura 2000, a na tym obszarze występuje gatunek lub siedlisko o znaczeniu priorytetowym, dla których dane przedsięwzięcie moŝe być zagroŝeniem, przesłanki ewentualnej dopuszczalności jego realizacji są ostrzejsze niŝ ogólne, podane wyŝej, dotyczące obszarów bez priorytetowych siedlisk i gatunków. Katalog sytuacji, w których moŝna zezwolić na realizację przedsięwzięcia jest mianowicie węŝszy i sprowadza się do: ochrony zdrowia i Ŝycia ludzi; zapewnienia bezpieczeństwa publicznego; uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego. Udzielenie zezwolenia w przypadku innych niŝ wyŝej wymienione wymogów nadrzędnego interesu publicznego moŝe nastąpić dopiero po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej. Przesłanką dopuszczalności przedsięwzięcia jest oczywiście równieŝ w tym wypadku brak rozwiązań alternatywnych. NaleŜy takŝe zapewnić wykonanie kompensacji przyrodniczej określając jej warunki w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Dla projektów mogących znacząco oddziaływać na potencjalne obszary Natura 2000 (tzw. Shadow list) umowa o dofinansowanie do czasu oficjalnego potwierdzenia statusu tych obszarów nie będzie mogła być podpisana. W przypadku, gdy przedsięwzięcie nie naleŝy do grupy III (nie ma podejrzenia, Ŝe moŝe mieć potencjalny wpływ na obszar Natura 2000) beneficjent przedstawia wypełniony załącznik 13b. Organ wypełniający ten załącznik powinien wskazać, Ŝe nie ma podejrzenia, aby przedsięwzięcie mogło mieć znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, tj. ze względu na swoje cechy, powodowane oddziaływanie i ew. odległość od obszarów Natura 2000 itp. nie będzie miało znaczącego oddziaływania na obszary Natura 2000. Często organy ograniczają się tu do lakonicznego stwierdzenia, Ŝe przedsięwzięcie nie będzie miało wpływu na obszar Natura 2000, poniewaŝ nie jest połoŝone na takim obszarze - tymczasem znaczące oddziaływanie przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 moŝe wystąpić takŝe wtedy, gdy jest ono połoŝone poza takim obszarem - i odwrotnie, połoŝenie przedsięwzięcia w granicach obszaru nie musi zawsze oznaczać istnienia znaczącego oddziaływania, choć istnieje większe podejrzenie, Ŝe wpływ taki moŝe wystąpić i - jak się wydaje - uzasadnione jest jednak przeprowadzenie oceny habitatowe. Organ wypełniający załącznik 13b powinien teŝ wyraźnie wskazać, jakie są najbliŝej połoŝone obszary Natura 2000 (zarówno oficjalne, jak i z Shadow list), a takŝe wskazać, w jakiej odległości się znajdują (w km). Zob. teŝ instrukcję wypełniania załącznika Ib w Wytycznych MRR, str. 45. Organy biorące udział w postępowaniu OOŚ Organy właściwe do wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (Ustawa Poś art. 46a. ust.7): 1) wojewoda w przypadku: a) przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko: dróg, linii kolejowych, napowietrznych linii elektroenergetycznych, instalacji do przesyłu ropy naftowej, produktów naftowych, substancji chemicznych lub gazu, Szczecin, wrzesień 2009 14

sztucznych zbiorników wodnych, b) przedsięwzięć na terenach zamkniętych, c) przedsięwzięć realizowanych na obszarach morskich, 2) starosta w przypadku scalania, wymiany lub podziału gruntów; 3) dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych w przypadku zmiany lasu, stanowiącego własność Skarbu Państwa, na uŝytek rolny; 4) wójt, burmistrz lub prezydent miasta w przypadku pozostałych przedsięwzięć. W przypadku przedsięwzięcia, o którym mowa w pkt 4, realizowanego przez gminę decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, na którego obszarze właściwości przedsięwzięcie jest realizowane. W przypadku przedsięwzięcia, o którym mowa w pkt 4, wykraczającego poza obszar jednej gminy decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym ma być realizowane to przedsięwzięcie, w porozumieniu z zainteresowanymi wójtami, burmistrzami lub prezydentami miast. W przypadku przedsięwzięcia realizowanego w części na terenie zamkniętym dla całego przedsięwzięcia decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach wydaje wojewoda. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko przeprowadza organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Organy odpowiedzialne za monitorowanie obszarów Natura 2000: 1) Właściwy wojewoda, 2) Dyrektor Urzędu Morskiego Lista załączników OOŚ do Dokumentacji aplikacyjnej dla poszczególnych grup Grupa I (przedsięwzięcia w myśl aneksu I i grupy I rozporządzenia oraz przedsięwzięcia w myśl aneksu II i grupy I rozporządzenia), gdy nie ma podejrzenia, Ŝe mogą wpływać na obszar Natura 2000 Wnioskodawcy, których przedsięwzięcie znajduje się w grupie I zobowiązani są do złoŝenia następujących załączników: Załączniki obowiązkowe do wniosku o dofinansowanie : 2. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 3. Postanowienie ustalające zakres raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko na podstawie decyzji kompetentnego organu (jeśli Wnioskodawca wystąpił z zapytaniem do właściwego organu) 4. Oświadczenie Wnioskodawcy o zakresie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (w przypadku, gdy Wnioskodawca nie wystąpił z zapytaniem o określenie zakresu). wg wzoru 5. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie, jednak nie później niŝ do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie nie dotyczy Wnioskodawców, którzy na etapie składania dokumentacji aplikacyjnej dołączą wszystkie załączniki środowiskowe bądź ze względu na rodzaj przedsięwzięcia nie są zobowiązani do dostarczenia dodatkowych dokumentów w późniejszym terminie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie: 1. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z uzasadnieniem 2. Postanowienia uzgadniające wydane przed wydaniem ww. decyzji Szczecin, wrzesień 2009 15

3. Decyzja lokalizacyjna (jeśli dotyczy) 4. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko zawierający m.in. streszczenie w języku niespecjalistycznym i odnoszący się do kwestii wpływu przedsięwzięcia na obszary Natura 2000, a takŝe oddziaływania transgranicznego (jeśli dotyczy) 5. Dokumentacja dotycząca procedury udziału społeczeństwa zawierająca: A) Dowody podania przez organ do publicznej wiadomości informacji o złoŝeniu wniosku o wydanie decyzji środowiskowej wraz z raportem, o umieszczeniu danych o wniosku i raporcie w publicznie dostępnym wykazie danych o dokumentach a takŝe o moŝliwości, terminie i miejscu zapoznania się z dokumentacją i złoŝenia uwag i wniosków (art. 32 ustawy POŚ). Termin na zapoznanie się z dokumentacją i składanie uwag i wniosków musi być przy tym określony poprzez wskazanie konkretnej daty początku i końca terminu (a nie np. przez 21 od kazania się ogłoszenia ). Początek biegu terminu nie moŝe nastąpić wcześniej niŝ podanie do publicznej wiadomości w ostatni z wymaganych sposobów. Istotne jest teŝ posiadanie kopii dokumentów, Ŝe podanie do publicznej wiadomości nastąpiło we wszystkie wymagane ustawą POŚ sposoby, a więc poprzez: ogłoszenie informacji w siedzibie organu prowadzącego postępowanie poprzez obwieszczenie w pobliŝu miejsca planowanego przedsięwzięcia w sytuacji, gdy siedziba właściwego organu mieści się na terenie innej gminy niŝ gmina właściwa miejscowo ze względu na przedmiot ogłoszenia - takŝe przez ogłoszenie w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości lub miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot ogłoszenia w internecie, na stronie internetowej organu prowadzącego postępowanie. W zakresie treści powiadomienia kierowanego do społeczeństwa moŝna tez zalecić stosowanie pkt 24 Wytycznych MRR. B) Informacje czy wpłynęły jakieś uwagi i wnioski od społeczeństwa. Informacja taka powinna znaleźć się w uzasadnieniu decyzji środowiskowej. C) Jeśli uwagi i wnioski wpłynęły - informacje w jaki sposób zostały one rozpatrzone (w jaki sposób organ się do nich odniósł). Informacja taka powinna znaleźć się w uzasadnieniu decyzji środowiskowej. D) Dowody, Ŝe o wydaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (i o umieszczeniu danych o niej w publicznie dostępnym wykazie danych) poinformowano publicznie w takie same sposoby, jak podano do publicznej wiadomości (sposoby te wskazano w pkt A) powyŝej). Podobnie jak w przypadku dokumentów wymienionych wyŝej w pkt A), beneficjent powinien zaŝądać kopii odpowiednich dokumentów od właściwego organu. 6. Mapa lokalizacji projektu na tle obszarów chronionych w ramach sieci Natura 2000 lub potencjalnych obszarów Natura 2000 w skali 1:100 000 7. Pozwolenie na budowę. Nie istnieje moŝliwość realizacji inwestycji z grupy I na zgłoszeniu robót. Eksperci podczas oceny środowiskowej zwrócą się z informacją do Wnioskodawców, których projekty kwalifikujące się do grupy I planowane są do realizacji jedynie na zgłoszeniu, o konieczności dostarczenia pozwolenia na budowę do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Nie dostarczenie ww. dokumentu będzie stanowiło przesłankę do odmowy podpisania umowy o dofinansowanie. Grupa II (przedsięwzięcia w myśl aneksu II oraz grupy II rozporządzenia), gdy nie ma podejrzenia, Ŝe mogą wpływać na obszar Natura 2000 Wnioskodawcy, których przedsięwzięcie znajduje się w grupie II zobowiązani są do złoŝenia następujących załączników: Szczecin, wrzesień 2009 16

Załączniki obowiązkowe do wniosku o dofinansowanie: I. Wnioskodawca, któremu organ nakazał sporządzenie raportu: 2. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 3. Postanowienie w sprawie obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko i zakresie raportu 4. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie, jednak nie później niŝ do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie - nie dotyczy Wnioskodawców, którzy na etapie składania dokumentacji aplikacyjnej dołączą wszystkie załączniki środowiskowe bądź ze względu na rodzaj przedsięwzięcia nie są zobowiązani do dostarczenia dodatkowych dokumentów w późniejszym terminie. II. Wnioskodawca, wobec którego odstąpiono od obowiązku sporządzenia raportu: 2. Postanowienie o braku obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko 3. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 4. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie, jednak nie później niŝ do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie - nie dotyczy Wnioskodawców, którzy na etapie składania dokumentacji aplikacyjnej dołączą wszystkie załączniki środowiskowe bądź ze względu na rodzaj przedsięwzięcia nie są zobowiązani do dostarczenia dodatkowych dokumentów w późniejszym terminie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie: I. Wnioskodawca, któremu organ nakazał sporządzenie raportu: W zaleŝności od informacji o wymaganym przez właściwe organy zakresie raportu Wnioskodawca jest zobowiązany do złoŝenia dokumentów jak dla grupy I. II. Wnioskodawca, wobec którego odstąpiono od obowiązku sporządzenia raportu: 1. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z uzasadnieniem 2. Postanowienia uzgadniające wydane przed wydaniem ww. decyzji 3. Potwierdzenie dokonania zgłoszenia robót (jeśli dotyczy) lub pozwolenie na budowę 4. Informacja od właściwego organu o braku sprzeciwu do planowanego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie zgłoszenia budowy lub robót budowlanych. Nie istnieje moŝliwość realizacji inwestycji z grupy II na zgłoszeniu robót. Eksperci podczas oceny środowiskowej zwrócą się z informacją do Wnioskodawców, których projekty kwalifikujące się do grupy II planowane są do realizacji jedynie na zgłoszeniu, o konieczności dostarczenia pozwolenia na budowę do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Nie dostarczenie ww. dokumentu będzie stanowiło przesłankę do odmowy podpisania umowy o dofinansowanie. Grupa IIa, (przedsięwzięcia podprogowe wg rozporządzenia, wymienione w aneksie II dyrektywy 85/337), gdy nie ma podejrzenia, Ŝe mogą wpływać na obszar Natura 2000 Załączniki obowiązkowe do wniosku o dofinansowanie: Szczecin, wrzesień 2009 17

I. Wnioskodawca, któremu organ nakazał sporządzenie raportu: Wszystkie wymagania jak dla grupy II. Załącznik 1a Przewodnik dla Wnioskodawców RPO WZ II. Wnioskodawca, wobec którego odstąpiono od obowiązku sporządzenia raportu: 2. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 3. Postanowienie o braku obowiązku sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko/decyzja o umorzeniu Wnioskodawca powinien załączyć postanowienie lub decyzję, w której organ wydający takie postanowienie lub decyzję powołał się na dyrektywę 85/337 oraz na zasadę pierwszeństwa prawa unijnego przed prawem krajowym w przypadku, gdy te porządki prawne były nie zgodne. Jeśli stosowny organ nie zastosował wskazanego powyŝej rozwiązania, Wnioskodawca powinien załączyć decyzję o umorzeniu postępowania, w której wskazane jest, Ŝe przedsięwzięcie nie jest wymienione w rozporządzeniu RM, a więc w drodze selekcji kategorycznej zostało zakwalifikowane jako niewymagające OOŚ, oraz, Ŝe nawet gdyby zastosować wobec tego przedsięwzięcia selekcję indywidualną, to i tak, stosując wymagane kryteria selekcji, uzasadnione byłoby odstąpienie dla tego przedsięwzięcia od przeprowadzenia pełnej OOŚ (i tak odstąpiono by od raportu). 4. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie, jednak nie później niŝ do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie - nie dotyczy Wnioskodawców, którzy na etapie składania dokumentacji aplikacyjnej dołączą wszystkie załączniki środowiskowe bądź ze względu na rodzaj przedsięwzięcia nie są zobowiązani do dostarczenia dodatkowych dokumentów w późniejszym terminie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie: I. Wnioskodawca, któremu organ nakazał sporządzenie raportu: Wszystkie wymagania jak dla grupy II. II. Wnioskodawca, wobec którego odstąpiono od obowiązku sporządzenia raportu: 1. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach wraz z uzasadnieniem - jeśli dotyczy 2. Postanowienia uzgadniające wydane przed wydaniem ww. decyzji - jeśli dotyczy 3. Potwierdzenie dokonania zgłoszenia robót (jeśli dotyczy) lub pozwolenie na budowę 4. Informacja od właściwego organu o braku sprzeciwu do planowanego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie zgłoszenia budowy lub robót budowlanych. UWAGA! Wszystkie przedsięwzięcia znajdujące się jednocześnie w grupie I, II oraz w grupie III tzn. mogące mieć potencjalny wpływ na obszar Natura 2000 (wymagające oceny habitatowej) muszą spełnić wymagania dla poszczególnych grup (z wyjątkiem Załącznika 13b) z tym, Ŝe posiadane dokumenty muszą uwzględniać kwestie ochrony obszarów Natura 2000. Przedsięwzięcia znajdujące się w grupie IIa oraz w grupie III muszą spełnić wszystkie wymagania jak dla grupy II (z wyjątkiem Załącznika 13b) z tym, Ŝe posiadane dokumenty muszą uwzględniać kwestie ochrony obszarów Natura 2000. Grupa III, gdy przedsięwzięcie nie naleŝy jednocześnie do grupy I, II bądź IIa Szczecin, wrzesień 2009 18

Wszystkie przedsięwzięcia znajdujące się w grupie III, a nie naleŝące jednocześnie do grupy I, II bądź IIa muszą spełniać wszystkie wymagania jak dla grupy II, z tym Ŝe zamiast uzgadniania i opiniowania ze starostą wymagane jest uzgadnianie i opiniowanie z wojewodą, a ew. raport musi odnosić się do kwestii ochrony obszarów Natura 2000. Grupa IV Przedsięwzięcia/projekty nieznajdujące się w grupie I, II, IIa lub III Wnioskodawcy, których przedsięwzięcie/projekt nie znajduje się w grupie I, II lub III zobowiązani są do złoŝenia następujących załączników: Załączniki obowiązkowe do wniosku o dofinansowanie: 2. Zaświadczenie organu odpowiedzialnego za monitorowanie obszarów Natura 2000 3. Zobowiązanie Wnioskodawcy do złoŝenia załączników obowiązkowych moŝliwych do uzupełnienia w późniejszym terminie, jednak nie później niŝ do czasu weryfikacji formalno prawnej przed podpisaniem umowy o dofinansowanie - nie dotyczy Wnioskodawców, którzy na etapie składania dokumentacji aplikacyjnej dołączą wszystkie załączniki środowiskowe bądź ze względu na rodzaj przedsięwzięcia nie są zobowiązani do dostarczenia dodatkowych dokumentów w późniejszym terminie. Załączniki niezbędne do podpisania umowy o dofinansowanie: 1. Potwierdzenie dokonania zgłoszenia budowy/robót budowlanych lub prawomocne pozwolenie na budowę (jeśli dotyczy), 2. Informacja od właściwego organu o braku sprzeciwu do planowanego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie zgłoszenia budowy lub robót budowlanych. Inwestycje, które nie oddziałują na środowisko mogą uzyskać dofinansowanie, po spełnieniu określonych wyŝej warunków, i być realizowane na zgłoszeniu robót budowlanych. Nieprawidłowa kwalifikacja inwestycji jako nienaleŝącej do I, II ani III grupy skutkowała będzie odrzuceniem wniosku, bez moŝliwości poprawy. Przyporządkowanie do poszczególnych grup oraz zgromadzenie wymaganych załączników ułatwi Schemat 2 z wykazem poszczególnych zestawów dokumentów, który znajduje się na końcu Przewodnika. Wymogi dla poszczególnych załączników Na etapie planowania projektu naleŝy pamiętać o kluczowych kwestiach, które są głównymi elementami postępowania środowiskowego. A. Jeśli raport był sporządzany Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach musi zawierać pełne uzasadnienie odnoszące się do: a) Wszystkich punktów raportu OOŚ, w szczególności wariantowości. Komisja Europejska za kluczowy element procedury oddziaływania na środowisko uwaŝa analizę wariantową, która ma na celu przedstawienie, iŝ wybrane rozwiązanie spełnia cel zaplanowanej inwestycji przy jak najmniejszych negatywnych skutkach środowiskowych. Zaleca się, aby na etapie Szczecin, wrzesień 2009 19

planowania inwestycji przeprowadzić pełną analizę moŝliwych rozwiązań, która wskaŝe najtrafniejsze rozwiązanie pod kątem środowiskowym oraz społecznym. Analiza wariantowości przeprowadzona w początkowej fazie przygotowania inwestycji wpłynie na skrócenie procedury oraz pozwoli inwestorowi zaoszczędzić środki finansowe związane z przygotowaniem przedsięwzięcia. Analiza wariantowa powinna być przeprowadzona rzetelnie z uwzględnieniem wszystkich moŝliwych wariantów realizacji celu. KaŜdy inwestor powinien uwzględnić opcję zerową tj. scenariusz bazowy, do którego odnieść moŝna prognozę oddziaływania na środowisko dla pozostałych wariantów. Wariant zerowy powinien zawierać opis oddziaływań społecznych lub gospodarczych, jakie wystąpią w wyniku zaniechania ocenianego przedsięwzięcia. WaŜnym jest, aby oprócz wariantu zerowego i projektowanego, były wyszczególnione równieŝ inne moŝliwe warianty (dotyczy to zarówno procesów produkcyjnych, jak i np. powiązania z sieciami transportu). Wariantowość powinna dotyczyć nie tylko miejsca czy sposobu lokalizacji danego przedsięwzięcia, ale równieŝ rozwiązań konstrukcyjnych czy terminów realizacji. b) Kwestii udziału społeczeństwa. Uzasadnienie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, niezaleŝnie od wymagań wynikających z przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, powinno zawierać informacje o sposobie wykorzystania uwag i wniosków zgłoszonych w związku z udziałem społeczeństwa oraz informacje dotyczące konieczności wykonania analizy porealizacyjnej (art. 56 ust. 8). W informacji dotyczącej sposobu wykorzystania uwag i wniosków społeczeństwa naleŝy odnieść się albo do poszczególnych zgłoszonych w ramach procedury wniosków, albo do ich grup - w przypadku, gdy większa ilość wniosków dotyczyła jednego zagadnienia (np. ochrony występującego na danym terenie rzadkiego gatunku). Opisując w uzasadnieniu kwestię rozpatrzenia uwag i wniosków społeczeństwa, organ powinien wskazać, w jaki sposób się do nich ustosunkował, tj., które uwzględnił i w jaki sposób, a których nie uwzględnił i dlaczego. Rozpatrzenie uwag nie musi bowiem oznaczać ich uwzględnienia; naleŝy je natomiast powaŝnie rozwaŝyć i zastanowić się nad ich zasadnością oraz uzasadnić swoje stanowisko w tym względzie. JeŜeli Ŝadne uwagi nie zostały zgłoszone, to naleŝy wskazać ten fakt w uzasadnieniu. W uzasadnieniu powinien znaleźć się równieŝ opis sposobów i terminów podania do publicznej wiadomości o rozpoczęciu procedury udziału społeczeństwa i moŝliwości składania uwag i wniosków, wskazanie, w jakim okresie dostępna była dokumentacja sprawy oraz istniała moŝliwość składania uwag i wniosków. Dodatkowo teŝ w uzasadnieniu powinny znaleźć się informacje na temat udziału w postępowaniu stron i - ewentualnie - organizacji ekologicznych uczestniczących na prawach strony (jeśli organizacje takie zgłosiły chęć udziału). JeŜeli strony lub organizacje zgłaszały w trakcie postępowania wnioski, to naleŝy opisać to w uzasadnieniu oraz wskazać jak organ odniósł się do tych wniosków (czy zostały uwzględnione przy wydawaniu decyzji, a jeśli nie to dlaczego). c) Oddziaływania transgranicznego. Uzasadnienie decyzji musi wskazywać na dokonane: - postanowienie właściwego organu o przeprowadzeniu postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, - uzasadnienie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w którym zostały zawarte informacje o uwagach i wnioskach złoŝonych przez drugie państwo biorące udział w postępowaniu, - dokument potwierdzający, Ŝe decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach została przekazana do wiadomości państwa biorącego udział w postępowaniu. d) Oddziaływania na obszary Natura 2000/potencjalne obszary Natura 2000. e) Postanowień uzgadniających. Uzasadnienie decyzji musi uwzględniać postanowienia dotyczące uzgodnienia wydanej decyzji: - wojewody, w przypadku przedsięwzięcia z I grupy, lub przedsięwzięcia, które moŝe znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, - ministra środowiska, w przypadku przedsięwzięć drogowych i kolejowych z grupy I, Szczecin, wrzesień 2009 20