dr Barbara Klassa METODOLOGIA HISTORII ĆWICZENIA STUDIA NIESTACJONARNE II STOPNIA I ROK Podręczniki: Moszczeńska W., Metodologii historii zarys krytyczny, wyd. 2, Warszawa 1977. Topolski J., Metodologia historii, wyd. 3, Warszawa 1983. 1. Historia i metodologia historii. Przedmiot badań historycznych (3 h) - co to jest nauka - co to jest metodologia nauk - specyfika metodologii historii - dawne podejście do badań historycznych - współczesna metodologia historii cele i zadania - co to jest fakt historyczny - przedmiot a problematyka badań - historia jako wybór problem obiektywizmu - aktualne tendencje tematyczne i problemowe w historiografii - tok procesu badawczego Brzeziński J., O pożytkach płynących z nauki metodologii, w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. Lelewel J., Jakim ma być historyk?, w: Historycy o historii, wyd. M.H. Serejski, t. 1, Warszawa 1963. Pomorski J., Jak uprawiać metodologię historii? Wokół koncepcji Jerzego Topolskiego, w: Światopoglądy historiograficzne, red. J. Pomorski, Lublin 2002. Pomorski J., O klasycznym i teoretycznym pojmowaniu przedmiotu poznania historycznego, "Historyka", t. 13, 1983. Topolski J., Świat bez historii, Poznań 1998, s. 7-16. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 10-31 2. Definicja i klasyfikacja źródeł historycznych. Krytyka zewnętrzna źródeł. (2 h)
2 - na czym polega pośredniość poznania historycznego - definicje źródeł - metodologiczne problemy klasyfikacji źródeł historycznych - fakt historyczny a źródło historyczne - krytyka zewnętrzna źródła (pochodzenie czas i miejsce powstania, autorstwo, jednorodność) Kowalski K.M., Artefakty jako źródła poznania. Studium z teorii nauki historycznej, wyd. 2, Gdańsk 1996, s. 15-48. Skibiński E., Źródło jako rzecz, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. Warszawa 1998, s. 337-350. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 34-55. Wrzosek W., Losy źródła historycznego (refleksje na marginesie idei R.G. Colingwooda), w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. 3. Krytyka wewnętrzna źródeł. Analiza źródeł. (3 h) - wiarogodność w rozumieniu J. Topolskiego a pojęcie stopnia i zasięgu kompetencji źródła W. Moszczeńskiej - znaczenie falsyfikatów w badaniach historycznych - czytelność naukowa źródeł - słowo jego funkcja i relacja do rzeczywistości Liman K., Czy słowo w źródle historycznym zawsze odsyła do zjawisk rzeczywistych otaczającego nas świata?, w: Werbalne i pozawerbalne środki wyrazu w źródle historycznym, Lublin 1981. Rosik S., O tym, jak kronikarz Thietmar w relacji o Bolesławie Chrobrym wspiął się na wyżyny obiektywizmu, czyli na tropie intencji autora w świecie tekstu, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. Samsonowicz H., O historii prawdziwej. Mity, legendy i podania jako źródło historyczne, Gdańsk 1997 (wybrany rozdział). Stelmach R., O celowości i metodach fałszowania źródeł dyplomatycznych na średniowiecznym Śląsku, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. Wojtkowiak Z., Nauki pomocnicze historii najnowszej. Źródłoznawstwo. Źródła narracyjne, cz. 1, Pamiętnik, tekst literacki, Poznań 2003, s. 128-190.
3 Wrabec J., Niektóre współczesne poglądy na dzieło sztuki jako źródło historyczne, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. 4. Metody ustalania faktów historycznych. Wiedza pozaźródłowa i jej rola w procesie badawczym. (3 h) - omówienie podstawowych metod ustalania faktów historycznych - wiedza pozaźródłowa czym jest, rodzaje i składniki - źródła wiedzy pozaźródłowej - wiedza potoczna, zdrowy rozsądek i wiedza naukowa Daren F., O zastosowaniu komparatystyki w badaniach historycznych, w: Między historią a teorią. Refleksje nad problematyką dziejów i wiedzy historycznej, red. M. Drozdowski, Warszawa Poznań 1988. Szymański J., O potrzebie stosowania metod filologicznych w badaniach historycznych, "Historyka", t. 7, 1977. 5. Procedury wyjaśniania w historii. - rozumienie a wyjaśnianie - rodzaje wyjaśniania - ogólna procedura wyjaśniania - warunki wystarczające, niezbędne, sprzyjające i przeszkadzające - wyjaśnianie genetyczne czy opis genetyczny Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię, wyd. 2, Warszawa 1998, s. 159-184. Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, s. 361-418. Topolski J., Wolność i przymus w tworzeniu historii, Poznań 2004, s. 171-192. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 92-122.
4 dr Barbara Klassa METODOLOGIA HISTORII ĆWICZENIA STUDIA STACJONARNE II STOPNIA I ROK Podręczniki: Moszczeńska W., Metodologii historii zarys krytyczny, wyd. 2, Warszawa 1977. Topolski J., Metodologia historii, wyd. 3, Warszawa 1983. 2. Historia i metodologia historii - co to jest nauka - co to jest metodologia nauk - specyfika metodologii historii - dawne podejście do badań historycznych - współczesna metodologia historii cele i zadania Brzeziński J., O pożytkach płynących z nauki metodologii, w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. Julkowska V., Kiedy historyk bywa zakłopotany czyli rozmowy Jerzego Topolskiego z dziećmi o historii, w: Światopoglądy historiograficzne, red. J. Pomorski, Lublin 2002. Lelewel J., Jakim ma być historyk?, w: Historycy o historii, wyd. M.H. Serejski, t. 1, Warszawa 1963. Pomorski J., Jak uprawiać metodologię historii? Wokół koncepcji Jerzego Topolskiego, w: Światopoglądy historiograficzne, red. J. Pomorski, Lublin 2002. Pomorski J., Metodologiczne boje o historię, w: Między historią a teorią. Refleksje nad problematyką dziejów i wiedzy historycznej, red. M. Drozdowski, Warszawa - Poznań 1988. Topolski J., Świat bez historii, Poznań 1998, s. 7-16. 6. Przedmiot badań historycznych. - co to jest fakt historyczny - przedmiot a problematyka badań - historia jako wybór problem obiektywizmu - aktualne tendencje tematyczne i problemowe w historiografii - tok procesu badawczego
5 Pomorski J., O klasycznym i teoretycznym pojmowaniu przedmiotu poznania historycznego, "Historyka", t. 13, 1983. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 10-31 7. Definicja i klasyfikacja źródeł historycznych. Krytyka zewnętrzna źródeł. - na czym polega pośredniość poznania historycznego - definicje źródeł - metodologiczne problemy klasyfikacji źródeł historycznych - fakt historyczny a źródło historyczne - krytyka zewnętrzna źródła (pochodzenie czas i miejsce powstania, autorstwo, jednorodność) Kowalski K.M., Artefakty jako źródła poznania. Studium z teorii nauki historycznej, wyd. 2, Gdańsk 1996, s. 15-48. Skibiński E., Źródło jako rzecz, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. Warszawa 1998, s. 337-350. Toplski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 34-55. Wrzosek W., Losy źródła historycznego (refleksje na marginesie idei R.G. Colingwooda), w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. 8. Krytyka wewnętrzna źródeł. - wiarogodność w rozumieniu J. Topolskiego a pojęcie stopnia i zasięgu kompetencji źródła W. Moszczeńskiej - znaczenie falsyfikatów w badaniach historycznych - czytelność naukowa źródeł - słowo jego funkcja i relacja do rzeczywistości Liman K., Czy słowo w źródle historycznym zawsze odsyła do zjawisk rzeczywistych otaczającego nas świata?, w: Werbalne i pozawerbalne środki wyrazu w źródle historycznym, Lublin 1981. Samsonowicz H., O historii prawdziwej. Mity, legendy i podania jako źródło historyczne, Gdańsk 1997 (wybrany rozdział). Stelmach R., O celowości i metodach fałszowania źródeł dyplomatycznych na średniowiecznym Śląsku, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004.
6 9. Analiza źródeł. Rosik S., O tym, jak kronikarz Thietmar w relacji o Bolesławie Chrobrym wspiął się na wyżyny obiektywizmu, czyli na tropie intencji autora w świecie tekstu, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. Wojtkowiak Z., Nauki pomocnicze historii najnowszej. Źródłoznawstwo. Źródła narracyjne, cz. 1, Pamiętnik, tekst literacki, Poznań 2003, s. 128-190. Wrabec J., Niektóre współczesne poglądy na dzieło sztuki jako źródło historyczne, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. 10. Metody ustalania faktów historycznych. - omówienie podstawowych metod ustalania faktów historycznych Daren F., O zastosowaniu komparatystyki w badaniach historycznych, w: Między historią a teorią. Refleksje nad problematyką dziejów i wiedzy historycznej, red. M. Drozdowski, Warszawa Poznań 1988. Szymański J., O potrzebie stosowania metod filologicznych w badaniach historycznych, "Historyka", t. 7, 1977. 11. Wiedza pozaźródłowa i jej rola w procesie badawczym - wiedza pozaźródłowa czym jest, rodzaje i składniki - źródła wiedzy pozaźródłowej - wiedza potoczna, zdrowy rozsądek i wiedza naukowa 12. Procedury wyjaśniania w historii. - rozumienie a wyjaśnianie - rodzaje wyjaśniania - ogólna procedura wyjaśniania - warunki wystarczające, niezbędne, sprzyjające i przeszkadzające - wyjaśnianie genetyczne czy opis genetyczny Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię, wyd. 2, Warszawa 1998, s. 159-184. Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, s. 361-418. Topolski J., Wolność i przymus w tworzeniu historii, Poznań 2004, s. 171-192. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 92-122.
7 13. Teoria modeli historycznych. Weryfikacja. - pojęcie modelowania w historii - rodzaje modeli - modele jako narzędzia narracji - kryteria sprawdzania - znaczenie eksperymentu w historii Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, s. 320-357, 437-478. 14. Narracja historyczna narzędzia, zdania i prawa historyczne, oceny. (2 zajęcia) - cechy narracji historycznej - narzędzia narracji - modele jako narzędzia narracji - język narracji historycznej - rodzaje zdań historycznych - prawa w historii a prawa nauki - językowe i pozajęzykowe formy oceny Bobińska C., Generalizacja historyczna, "Historyka", t. 4, 1974. Buksiński T., Twierdzenia ogólne w naukach historycznych i społecznych, w: Między historią a teorią. Refleksje nad problematyką dziejów i wiedzy historycznej, red. M. Drozdowski, Warszawa Poznań 1988. Mańkowski Z., Postęp w procesie dziejowym kontrowersje, w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. Topolski J., Świat bez historii, wyd. 2, Poznań 1998, s. 203-245. Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, s. 278-319. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 58-89. 15. Mity i koncepcje teoretyczne w narracji historycznej. - pojęcie mitu w narracji - rodzaje mitów w historiografii - mechanizm powstawania mitów - przykłady mitów i ich funkcjonowania Grabski A.F., Historiografia mitotwórstwo mitoburswto, w: Historia mity interpretacje, red. A. Barszczewska Krupa, Łódź 1996.
8 Warszawa 1998, s. 203-234, 269-294. Topolski J., Mity a problem prawdy historycznej, w: Historia mity interpretacje, red. A. Barszczewska Krupa, Łódź 1996. Topolski J., Wolność i przymus w tworzeniu historii, Poznań 2004, s. 193-214. 16. Czas i przestrzeń w historii. - narracja synchroniczna i diachroniczna - znaczenie periodyzacji - regiony historyczne - co to jest historia powszechna Kula M., Zegarek historyka, Warszawa 2001. Łepkowski T., Przestrzeń i czasoprzestrzeń a rozumienie historii, "Historyka", t. 10, 1980. Mączak A., Czas kupca, Kościoła i badacza, "Historyka", t. 10, 1980. Warszawa 1998, s. 116-158. 17. Prawda i obiektywizm w historii. - co to jest prawda historyczna - klasyczna koncepcja prawdy - konstruowanie czy rekonstruowanie przeszłości Appleby J., Hunt L., Jacob M., Powiedzieć prawdę o historii, Poznań 2000, s. 251-281. Pałubicka A., Narodziny nowoczesnego pojmowania obiektywności, w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. Warszawa 1998, s. 351-367. Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, s. 479-496. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 9-31, 145-160.
9 dr Barbara Klassa METODOLOGIA HISTORII ĆWICZENIA STUDIA STACJONARNE I STOPNIA ARCHIWISTYKA III ROK Podręczniki: Moszczeńska W., Metodologii historii zarys krytyczny, wyd. 2, Warszawa 1977. Topolski J., Metodologia historii, wyd. 3, Warszawa 1983. 3. Historia i metodologia historii - co to jest nauka - co to jest metodologia nauk - specyfika metodologii historii - dawne podejście do badań historycznych - współczesna metodologia historii cele i zadania Brzeziński J., O pożytkach płynących z nauki metodologii, w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. Lelewel J., Jakim ma być historyk?, w: Historycy o historii, wyd. M.H. Serejski, t. 1, Warszawa 1963. Pomorski J., Jak uprawiać metodologię historii? Wokół koncepcji Jerzego Topolskiego, w: Światopoglądy historiograficzne, red. J. Pomorski, Lublin 2002. Pomorski J., Metodologiczne boje o historię, w: Między historią a teorią. Refleksje nad problematyką dziejów i wiedzy historycznej, red. M. Drozdowski, Warszawa - Poznań 1988. Topolski J., Świat bez historii, Poznań 1998, s. 7-16. 18. Przedmiot badań historycznych. - co to jest fakt historyczny - przedmiot a problematyka badań - historia jako wybór problem obiektywizmu - aktualne tendencje tematyczne i problemowe w historiografii - tok procesu badawczego Pomorski J., O klasycznym i teoretycznym pojmowaniu przedmiotu poznania historycznego, "Historyka", t. 13, 1983. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 10-31
10 19. Definicja i klasyfikacja źródeł historycznych. Krytyka zewnętrzna źródeł. - na czym polega pośredniość poznania historycznego - definicje źródeł - metodologiczne problemy klasyfikacji źródeł historycznych - fakt historyczny a źródło historyczne - krytyka zewnętrzna źródła (pochodzenie czas i miejsce powstania, autorstwo, jednorodność) Kowalski K.M., Artefakty jako źródła poznania. Studium z teorii nauki historycznej, wyd. 2, Gdańsk 1996, s. 15-48. Skibiński E., Źródło jako rzecz, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. Warszawa 1998, s. 337-350. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 34-55. Wrzosek W., Losy źródła historycznego (refleksje na marginesie idei R.G. Colingwooda), w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. 20. Krytyka wewnętrzna źródeł. - wiarogodność w rozumieniu J. Topolskiego a pojęcie stopnia i zasięgu kompetencji źródła W. Moszczeńskiej - znaczenie falsyfikatów w badaniach historycznych - czytelność naukowa źródeł - słowo jego funkcja i relacja do rzeczywistości Liman K., Czy słowo w źródle historycznym zawsze odsyła do zjawisk rzeczywistych otaczającego nas świata?, w: Werbalne i pozawerbalne środki wyrazu w źródle historycznym, Lublin 1981. Samsonowicz H., O historii prawdziwej. Mity, legendy i podania jako źródło historyczne, Gdańsk 1997 (wybrany rozdział). Stelmach R., O celowości i metodach fałszowania źródeł dyplomatycznych na średniowiecznym Śląsku, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. 21. Analiza źródeł. Rosik S., O tym, jak kronikarz Thietmar w relacji o Bolesławie Chrobrym wspiął się na wyżyny obiektywizmu, czyli na tropie intencji autora w świecie tekstu, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004.
11 Wojtkowiak Z., Nauki pomocnicze historii najnowszej. Źródłoznawstwo. Źródła narracyjne, cz. 1, Pamiętnik, tekst literacki, Poznań 2003, s. 128-190. Wrabec J., Niektóre współczesne poglądy na dzieło sztuki jako źródło historyczne, w: Ad fontes. O naturze źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004. 22. Metody ustalania faktów historycznych. - omówienie podstawowych metod ustalania faktów historycznych Daren F., O zastosowaniu komparatystyki w badaniach historycznych, w: Między historią a teorią. Refleksje nad problematyką dziejów i wiedzy historycznej, red. M. Drozdowski, Warszawa Poznań 1988. Szymański J., O potrzebie stosowania metod filologicznych w badaniach historycznych, "Historyka", t. 7, 1977. 23. Wiedza pozaźródłowa i jej rola w procesie badawczym - wiedza pozaźródłowa czym jest, rodzaje i składniki - źródła wiedzy pozaźródłowej - wiedza potoczna, zdrowy rozsądek i wiedza naukowa 24. Procedury wyjaśniania w historii. - rozumienie a wyjaśnianie - rodzaje wyjaśniania - ogólna procedura wyjaśniania - warunki wystarczające, niezbędne, sprzyjające i przeszkadzające - wyjaśnianie genetyczne czy opis genetyczny Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię, wyd. 2, Warszawa 1998, s. 159-184. Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, s. 361-418. Topolski J., Wolność i przymus w tworzeniu historii, Poznań 2004, s. 171-192. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 92-122. 25. Teoria modeli historycznych. Weryfikacja. - pojęcie modelowania w historii - rodzaje modeli - modele jako narzędzia narracji
12 - kryteria sprawdzania - znaczenie eksperymentu w historii Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, s. 320-357, 437-478. 26. Narracja historyczna narzędzia, zdania i prawa historyczne, oceny. (2 zajęcia) - cechy narracji historycznej - narzędzia narracji - modele jako narzędzia narracji - język narracji historycznej - rodzaje zdań historycznych - prawa w historii a prawa nauki - językowe i pozajęzykowe formy oceny Bobińska C., Generalizacja historyczna, "Historyka", t. 4, 1974. Buksiński T., Twierdzenia ogólne w naukach historycznych i społecznych, w: Między historią a teorią. Refleksje nad problematyką dziejów i wiedzy historycznej, red. M. Drozdowski, Warszawa Poznań 1988. Mańkowski Z., Postęp w procesie dziejowym kontrowersje, w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. Topolski J., Świat bez historii, wyd. 2, Poznań 1998, s. 203-245. Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, s. 278-319. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 58-89. 27. Mity i koncepcje teoretyczne w narracji historycznej. - pojęcie mitu w narracji - rodzaje mitów w historiografii - mechanizm powstawania mitów - przykłady mitów i ich funkcjonowania Grabski A.F., Historiografia mitotwórstwo mitoburswto, w: Historia mity interpretacje, red. A. Barszczewska Krupa, Łódź 1996. Warszawa 1998, s. 203-234, 269-294. Topolski J., Mity a problem prawdy historycznej, w: Historia mity interpretacje, red. A. Barszczewska Krupa, Łódź 1996. Topolski J., Wolność i przymus w tworzeniu historii, Poznań 2004, s. 193-214.
13 28. Czas i przestrzeń w historii. - narracja synchroniczna i diachroniczna - znaczenie periodyzacji - regiony historyczne - co to jest historia powszechna Kula M., Zegarek historyka, Warszawa 2001. Łepkowski T., Przestrzeń i czasoprzestrzeń a rozumienie historii, "Historyka", t. 10, 1980. Mączak A., Czas kupca, Kościoła i badacza, "Historyka", t. 10, 1980. Warszawa 1998, s. 116-158. 29. Prawda i obiektywizm w historii. - co to jest prawda historyczna - klasyczna koncepcja prawdy - konstruowanie czy rekonstruowanie przeszłości Appleby J., Hunt L., Jacob M., Powiedzieć prawdę o historii, Poznań 2000, s. 251-281. Pałubicka A., Narodziny nowoczesnego pojmowania obiektywności, w: Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, red. W. Wrzosek, Poznań 1998. Warszawa 1998, s. 351-367. Topolski J., Teoria wiedzy historycznej, Poznań 1983, s. 479-496. Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 9-31, 145-160.