Filipiny HDI 114 World Economic Freedom 89 (97) World Press Freedom 147 Global Competivness 59 na 144 Foreign Direct Investment received 64 Doing Business 2014 108 (133) Global Innovation Index 90 (95) Gini 42 ( 42.8 pkt) Gender Gap 5 (8) Produkcja rolna Ryż, orzechy kokosowe i kukurydza. Trzoda chlewna i drób Produkcja przemysłowa Tekstylia i ubrania, przemysł elektroniczny, akcesoria części samochodowe i PBK per capita 4,413 $ (162 na 262) 1. Wprowadzenie W sercu południowej Azji znajduje się barwny kraj wyróżniający się unikalną kulturą. Można odnaleźć w niej elementy zarówno malajo-polinezyjskie jak i hiszpańskie, chińskie, indyjskie, japońskie oraz amerykańskie, osadzone na gruncie wartości rzymskokatolickich. Filipiny bo o nich mowa przyciągają perspektywą prowadzenia pełnego estetycznych wrażeń, pogodzonego w harmonii z przyrodą, życia. Intrygują zarówno sferą obyczajowości jak i pełną zwrotów historią. To kraj głębokich kontrastów, w którym demokracja nie narodziła się w znaczeniu rozumianym przez świat Zachodu. Filipiny to również państwo z aspiracjami - od 2010 systematycznie wdrażane zmiany przez rząd są bardzo pozytywnie oceniane przez ekonomistów oraz polityków. Cel stanowi między innymi uzyskanie zaufania zagranicznych inwestorów oraz przyciągnięcie zagranicznego kapitału, który umożliwi dalszy, stabilny rozwój kraju. Republika Filipin składa się z archipelagu 7107 wysp otoczonych od zachodu Morzem Południowo Chińskim, a od wschodu Morzem Filipińskim. Republika dzielona jest na trzy główne jednostki: Luzon, Visayas i Mindanao, które z kolei składają się z 17 regionów i 81 prowincji. Stolicą kraju jest Manila. Filipiny położone są w strefie klimatu równikowego, blisko pacyficznego pierścienia ognia. Ze względu na zwrotnikowo-monsunowy klimat, można wyróżnić trzy pory roku. Od listopada do grudnia monsun północno wschodni przynosi ochłodzenie (średnie temperatury 25 1
stopni). W okresie od marca do maja wieje monsun południowo - zachodni. Wówczas średnie temperatury sięgają 37 stopni. Od czerwca do października panuje pora deszczowa. Opady roczne są zróżnicowane ze względu na region i wynoszą od 965 mm po 5000 mm. Klimat oraz żyzne grunty przyczyniły się do rozwoju rolnictwa. Ziemia uprawna stanowi 30% całego obszaru, lasy 25%. Państwo posiada liczne zasoby mineralne takie jak miedź, kobalt, nikiel, złoto, srebro, chromit, gips, gaz ziemny, ropa naftowa, sól, siarka, ołów, rtęć, molibden, cynk i boksyty. Ze względu na położenie geograficzne kraj często nawiedzany jest przez tajfuny oraz trzęsienia ziemi. W listopadzie 2013 potężny tajfun "Haiyan" uderzył w dwie wyspy, przyczyniając się do śmierci 10 tysięcy ludzi. 92 milionów mieszkańców zapewnia Filipinom 12 miejsce pod względem zaludnienia na Świecie. Wyspy charakteryzują się dużym zróżnicowaniem kulturowym. Spostrzec można wpływ hinduski, islamski, chiński a przede wszystkim hiszpański i amerykański. Dominującą religią na Filipinach jest religia katolicka, którą wyznaje ok. 83% ludności. Sama nazwa "Filipiny" pochodzi od imienia króla Hiszpanii Filipa II Habsburga. w 1543 roku odkrywca Ruy López de Villalobos nazwał tak dwie wyspy na cześć króla. Koniec XIX wieku to okres buntów wymierzonych w Hiszpanów, które pośrednio przyczyniły się do przejęcia kontroli w rejonie przez Amerykanów. W czasie II Wojny Światowej Filipiny znalazły się pod okupacją Japońską, która trwała do wyparcia wojsk japońskich przez amerykanów w lipcu 1945 roku. W 1946 proklamowano niepodległość Republiki Filipin. Niepodlegle państwo zmagało się z konfliktami wewnętrznymi. Do osłabienia gospodarki kraju przyczyniła się dyktatura Ferdinanda Marcosa, która trwała do 1986 roku. Słabość państwa pokazała rewolucja EDSA z 2001 roku. Dopiero sukces w 2010 Benigno Aquino III w ostatnich wyborach prezydenckich pozwolił na rozpoczęcie aktywnej polityki gospodarczej skoncentrowanej na poprawie warunków pracy, sukcesywnemu zmniejszaniu bezrobocia i rozwoju gospodarczego. 2. Uwarunkowania kulturowe i etykieta biznesowa Przedsiębiorca zainteresowany prowadzeniem biznesu na Filipinach, abstrahując od znajomości potencjału określonych sektorów branżowych w gospodarce oraz jej ogólnej kondycji, powinien być zaznajomiony przede wszystkim z uwarunkowaniami kultowymi. Warto, bowiem wspomnieć, że normy i obyczajowe posiadają znaczący wpływ na etykietę biznesową, która różni się od etykiety Zachodniej. Filipińczycy wyznają zasadę, którą można zawrzeć w jednym słowie. Termin "pakikisama" odnosi się do ich wyjątkowo przyjaznej natury. To ludzie na wyraz serdeczni, wykazujący umiarkowane w swoim zachowaniu. Cechuje ich skromność, dlatego próżno zyskać szacunek Filipińczyka będąc nadmiernie pewnym siebie lub zbyt wylewnym szczególnie w kwestiach osobistych. Kluczową wartość stanowi rodzina. Filipińczycy cechują się konserwatyzmem i mimo okazywania na zewnątrz swojej serdeczności, zazwyczaj są nieufni wobec cudzoziemców. Od przyszłych potencjalnych kontrahentów oczekuje się respektu wobec filipińskiej kultury oraz 2
katolickiej religii. Znajomość ich zasad oraz uznanie wobec religii pozwoli zbudować solidne podstawy relacji. Cudzoziemiec zainteresowany nawet koleżeńską znajomością z Filipinką, musi liczyć się z powściągliwym zachowaniem ze strony jej ojca. Panny z bardziej konserwatywnych domów mają wręcz zabronione przebywanie o późnych porach z mężczyznami, szczególnie cudzoziemcami. Kolejnym istotnym elementem w procesie budowania relacji z Filipińczykiem są drobne podarunki. Mimo zmagań kraju ze zjawiskiem korupcji, na porządku dziennym są prezenty. Dary można mimochodem przekazać na pierwszym spotkaniu, uznając je jako gest podziękowania za pomyślne zakończenie etapu rozmów. Warto, aby podarunek był ładnie zapakowany, aczkolwiek istnieje spore prawdopodobieństwo, że zostanie wyjęty po spotkaniu. Filipińczycy, szczególnie przedstawiciele przedsiębiorstw, co najmniej dobrze posługują się językiem angielskim. Zdarza się, choć nie jest to już regułą, że napotkamy osobę mówiącą biegle po hiszpańsku. Ze względu na wyspiarski charakter kraju, istnieje rozmaita ilość dialektów, które nie sposób przyswoić. Bezpiecznie jest posługiwać się językiem angielskim. W skrajnych przypadkach skorzystać można z pomocy tłumacza - taką osobę można wynająć z polecenia lub odnaleźć za pośrednictwem internetu korzystając przykładowo ze strony www.jobopenings.ph czy www.onlinejobs.ph. Choć negocjacje mogą zostać rozłożone na kilka spotkań, nie warto tracić optymizmu. Każde kolejne zaproponowane spotkanie przybliża nas do sukcesy. Na pierwszym spotkaniu pierwsi wręczamy wizytówkę. Pierwsze kilkanaście minut stanowić będzie rozmowę wstępną dotyczącą błahych kwestii niezwiązanych z przedsięwzięciem. Istotne jest, aby nie przyśpieszać całego procesy i nie wprowadzać nerwowej atmosfery. Dla Filipińczyków czas ujmowany jest inaczej niż dla ludzi Zachodu - to na wszystko jest odpowiedni czas i miejsce, pewnych etapów nie można przyśpieszyć. Gdy chcemy umówić się na spotkanie z interesującym nas kontrahentem, warto uzgodnić dogodny termin nawet trzy tygodnie przed datą spotkania. Przed rozmową, powinniśmy podesłać konkretną prezentację dotyczącą naszego przedsięwzięcia. Ze względu na przenikliwy oraz nieufny charakter Filipińczyków, doradza się unikać przesadnego optymizmu odnośnie własnych przedsięwzięć. Nierealne obietnice szybko zostaną źle ocenione. Na spotkanie powinniśmy ubrać się elegancko aczkolwiek skromnie. Krzykliwe kolory nawet najbardziej wyszukanego garnituru mogą sprawić złe wrażenie a my zostaniemy odebrani jako człowiek niepoważny. Istotną kwestią jest pojmowanie przez Filipińczyków czasu. Jest ono najbardziej zbliżone do podejścia hiszpańskiego. Niestety istnieje możliwość, że nasz kontrahent się spóźni. Prawdopodobieństwo zwiększa się z jego wiekiem. Nie oznacza to oczywiście, że w tym przypadku powinniśmy zachowywać się tak samo. Dla Filipińczyka osoba spóźniająca się na spotkanie pokazuje brak szacunku. Przemawia za tym duże poczucie dumy. Nie ma bowiem nic gorszego niż pozwolić by w towarzystwie, ktoś nie pokazał respektu. Drugą najgorszą możliwą ujmą jest brak możliwości zapewnienia rodzinie godziwego życia. Wstyd to znany Filipińczykom termin "Hiya", który powodować może silne załamanie psychiczne, poczucie niskiej wartości oraz bezsilności. Unikalnie wstydu jest motorem działań niemal każdego 3
mężczyzny. Stanowi również silne narzędzie kontroli. Istotne jest jak dana osoba jest odbierana przez innych, czy jest w stanie wzbudzić szacunek. Dylematy znane mieszkańcom Zachodu, na Filipinach przybierają na sile. Zyskują wymiar niemal egzystencjalny. Społeczeństwo jest hierarchiczne, aczkolwiek nie jest to źródłem konfliktów społecznych. Ogólna skłonność ludności do protestów jest raczej niska. Ostatni duży protest zgromadził w Manilii 60 tysięcy osób. Oburzenie wywołała defraudacja środków z Funduszu Rozwojowego o wartości 236 milionów dolarów. Potomkowie Hiszpanów często znajdują się na szczycie piramidy klasowej. Istnieje również klasa średnia, niższa. Na samym dole drabiny znajduje się służba. Gosposie i pomoc domową możemy często spotkać w domach przedstawicieli już klasy średniej. Służba, podobnie jak w Indiach, wyjęta jest z życia społecznego. Hierarchię powinniśmy uwzględnić przy witaniu się z kontrahentami. Rola kobiet na Filipinach jest wyjątkowo istotna. W rankingu Gender Gap kraj zajmuje 5 miejsce globalnie. Stanowi to najwyższy wynik w regionie. Gender gap odnosi się do edukacji, warunków pracy oraz polityki. Kobieta postrzega jest jako zaradna i silna gospodyni, która z łatwością wykonuje tą samą pracę, co mężczyzna. Warto mieć to na uwadze podczas spotkań biznesowych - jeżeli wśród reprezentantów spółki znajduje się kobieta, powinniśmy traktować ją jako równoważnego kontrahenta. Ponieważ najpopularniejszą formę spółek na Filipinach stanowią spółki rodzinne, bardzo często to właśnie panie podejmują ostateczne decyzje. 3. Gospodarka W rankingu największych gospodarek Międzynarodowego Funduszu Walutowego Filipiny zajmują 40 miejsce. Dług publiczny w pierwszym kwartale 2013 roku został oszacowany na 48,9% PKB. Filipińska gospodarka odnotowała w latach 2008-2013 r. dodatni wzrost gospodarczy. Tym samym gospodarka Filipin osiągnęła jedna z najlepszych wyników w regionie. Za największych partnerów handlowych uznaje się Japonię, USA, Chiny, Singapur, Koreę Południową, Tajwan, Tajlandie, Arabię Saudyjską, Malezję i Indonezję. Sektor rolniczy wytwarza 12 % PKB a zatrudnienie w nim znajduje 33% Filipińczyków. Sektor przemysłowy wytwarza 31,3% PBK a usługowy 56%. Na czym zarabia się na Filipinach? Najbogatsi działają w branży handlowej, deweloperskiej, FMCG. Szacuje się, że majątek Henry Sy z rodziną wynosi 12 miliardów dolarów. Henry Sy jest właścicielem centrów handlowych SM Investments. Prowadzi również działalność bankową. Lucio Tan z kolei wzbogacił się na firmach Asia Brewery i Philip Morris. Do niego należy 80% rynku papierosów w kraju. Ze względu na eksport Filipiny znajdują się wśród liderów w przypadku kokosów, ananasów i cukru. Na uwagę zasługuje również prowadzenie usług outsourcingowych, przede wszystkim call center. Przedstawiciele firmy IBM w raporcie Global Location Trends Annual Report stwierdzili, że Filipiny w 2010 roku osiągnęły wyniki lepsze niż Indie stając się liderem usług outsourcingowych w 4
dziedzinie call center 1. W 2012 roku podliczono, że zatrudnionych w tym sektorze jest 700 tysięcy pracowników 2. Do roku 2016 prognozowany jest wzrost dochodów z tego sektora do wysokości 27 mld dolarów rocznie. Łączny dochód z tej działalności w 2011 roku wyniósł 11 mld dolarów. Najwięcej filii mieści się w Manili oraz Cebu. Eksportowana jest głównie elektronika (57%), meble oraz drewno, ubrania, metalowe komponenty, części konstrukcji samolotów oraz statków. Importowane są z kolei produkty elektroniczne (27%), paliwa mineralne (23%), maszyny przemysłowe, sprzęt transportowy, plastik. W przypadku Państw ASEAN na szczególną uwagę zasługuje Singapur (38% z Państw ASEAN) oraz Tajlandia (26%). W przypadku Unii Europejskiej najlepsze handlowe relacje Filipiny posiadają z Niemcami (34% wśród Państw UE). Wysoką pozycję zajmuje Holandia (17%) oraz Francja (12%). Wykres 3.1 Główni partnerzy handlowi Filipin. 12,80% 15,30% Główni partnerzy handlowi - eksport 8,20% 8,80% 17,80% 37,10% Inne kraje Japonia USA Chiny Hong Hong Singapur 10,30% 7,80% 11,10% Główni partnerzy handlowi - import 11,40% 7,60% 51,80% Inne kraje USA Japonia Chiny Republika Korei Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Foreign Trade Statistics of the Philippines, Październik 2012, www.census.gov.ph/content/foreign-trade-statistics-philippines-first-semester- 2012, dostęp: 5 marca 2014. Tabela 3.1 Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne. Wskaźnik Ostatni okres Okres porównawczy Rok temu Wzrost PKB 6.5 (4Q2013) 6.9 (3Q2013) 7.1 (4Q2012) Eksport 4,599 mln USD ( XII. 2013) 4,294 mln USD (XI. 2013) 3,971 mln USD (XII. 2012) Import 5,294 mln USD (XII. 2013) 5,236 mln USD ( XI. 2013) 5,300 mln USD ( XII. 2013) 1 IBM Global Business Services. (October 2010). Global Location Trends 2010 Annual Report. 2 Źródło: IT-BPO revenue reached $11B in 2011 Inquirer Business 5
Inflacja 3.2 ( II. 2014) 3.2 ( XII. 2013) 3.2 (II.2013) Bezrobocie 6,5% ( XII.2013) 7.3% (VII. 2013) 6,8% (X. 2012) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony National Economic and Development Authority (NEDA) (www.neda.gov.ph; dostęp 8 marca 2014). Na wzrost PKB wpływ mają dobre wyniki w sektorach: produkcji przemysłowej, budownictwa i handlu zagranicznego, a od strony popytowej: dzięki konsumpcji prywatnej, a następnie eksportowi i inwestycjom budowlanym. Szacuje się, że dodatkowy napływ kapitału pochodzi od 10 mln Filipińczyków pracujących za granicą. Gospodarka Filipin mimo kryzysu w 2008 rozwijała się dobrze. W 2010 r. PKB Filipin wzrosło o 7,3% a w 2011 r. o 3,7%. Ze względu na wysokie zapotrzebowanie na pracowników w sektorze rolniczym, poziom bezrobocia jest relatywnie niski i systematycznie spada. Inflacja od dłuższego czasu nie przekracza 4%, utrzymując się od 2012 roku na stałym poziomie 3,2%. Gospodarczy potencjał kraju doceniają ekonomiści i politycy. Motoo Konishi, dyrektor oddziału na Filipinach Banku Światowego, podsumowując Forum Rozwoju Filipin w 2013 pozytywnie ocenił kierunek rozwoju kraju, doceniając stabilną sytuację finansową, malejący poziom korupcji, systematycznie ułatwianie procedur w ramach prowadzenia działalności. Aktywne zaangażowanie rządu w reformy prawne stanowiło jeden z czynników sukcesu Filipin w rankingu Doing Business 2014. Kraj osiągnął 108 miejsce, osiągając wynik o 30 punktów lepszy w porównaniu z poprzednim rokiem. Walutą Filipin jest filipińskie peso (PHP), na dzień 8 marca 2014 o wartości 0,022535 USD. Jedno peso posiada nominalną wartość 100 sentimo. PHP charakteryzuje się niestabilnością kursu. Od wielu lat jest pod presją utrzymującego się deficytu handlowego. Wysoki poziom rezerw waluty sprawia, że wahania kursu walutu nie stanowią większego zagrożenia dla gospodarki. 6
Wykres 3.2 Kurs Peso względem dolara oraz euro. Źródło: www.stooq.pl, dostęp: 8 marca 2014. 4. Stosunki międzynarodowe Filipiny są członkiem organizacji polityczno-gospodarczej ASEAN Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej. Organizacja powstała 8 sierpnia 1967 w Bangkoku. Jej siedzibą jest Dżakarta. Do organizacji należą również: Indonezja, Malezja, Singapur, Tajlandia, Brunei, Wietnam, Laos i Mjanma oraz Kambodża. Celem ASEAN jest przyśpieszenie wzrostu gospodarczego w regionie, rozwoju kulturowego oraz socjalnego. W październiku 2003 r. liderzy dziesięciu państw Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej podpisali układ w sprawie utworzenia w 2015 r. wspólnoty gospodarczej na wzór Unii Europejskiej. Pozostałe organizacje, do których należą Filipiny: Światowa Organizacja Handlu (WTO), Międzynarodowy Banku Odbudowy i Rozwoju (IBRD) - Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), 7
Azjatycki Banku Rozwoju (ADB), Forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku (APEC), Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO), Porozumienie Inwestycyjne Krajów ASEAN (AIA), Porozumienie o Współpracy Przemysłowej Krajów ASEAN (AICO), Międzyregionalny Dialog Azja-Europa (ASEM), Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC), Mędzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Forum Dialogu Międzyregionalnego Azja Wschodnia-Ameryka Łacińska (EALAF), Asia Cooperation Dialogue (ACD), Dialog Azja Bliski Wschód (The Asia-Middle East Dialogue - AMED), Forum Współpracy Azja Wschodnia Ameryka Łacińska (Forum for East Asia Latin America Cooperation - FEALAC). Unia Europejska należy do partnerów gospodarczych Filipin, zarówno w zakresie współpracy handlowej, inwestycyjnej jak i rozwojowej. Eksport do krajów UE stanowi około 20% filipińskiego eksportu (wartość oscyluje wokół 5,5 mld euro). Około 18% eksportu korzysta z preferencji GSP a dalsze 70% jest objęte zwolnione z obciążeń celnych dzięki Klauzuli Największego Uprzywilejowania (MFN). Pomoc finansowa jest udzielana Filipinom w ramach priorytetów zawartych w dokumencie EC-Philippines Strategy Paper 2007-2013. Projekty pomocowe z udziałem funduszy UE mają na celu wsparcie rozwoju gospodarczego Republiki, osiągnięcie Celów Milenijnych jak i stworzenie warunków do rozwoju współpracy gospodarczej między innymi poprzez podnoszenie wiedzy wśród środowiska biznesowego i administracji rządowej na temat regulacji, procedur i zasad funkcjonowania poszczególnych sektorów gospodarki w UE. W chwili obecnej Filipiny nie negocjują dwustronnej umowy o wolnym handlu z UE. 5. Praktyczne uwagi dotyczące prowadzenia działalności na Filipinach Filipiny zajmują 108 miejsce na 189 ogółem w rankingu Doing Business 2014 3. W ciągu roku kraj poprawił swój wynik o 25 pozycji, osiągając jeden z lepszych progresów w zestawieniu. Analizując części składowe rankingu, kraj poprawił swój ranking w kategorii Uzyskanie kredytu obecnie 86 miejsce, poprzednio 126. Słabe strony stanowi ochrona przedsiębiorców, strategia biznesu oraz zarejestrowanie spółki. Procedura założenia przedsiębiorstwa jest relatywnie długa: trwa minimum 35 dni, składa się z 15 etapów. W regionie najlepszy wynik w kategorii Procedura zakładania przedsiębiorstwa uzyskała Malezja (16 miejsce w rankingu). W rankingu World Economic Freedom Index 2014 państwo uzyskało 89 miejsce (poprawa o 7 punktów względem 2013 roku). W ciągu 3 Źródło: Doing Business 2014, www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/philippines/, dostęp: 8 marca 2014. 8
dziesięciu lat Filipiny zrobiły znaczący postęp w rankingu w dziedzinie wolności handlowej, wolności od korupcji czy wolności inwestycyjnej. Walka z korupcją stanowi jeden z kluczowych celów obecnego rządu. W sierpniu 2013 roku 60 tysięcy osób protestowało domagając się rozwiązania funduszu rozwojowego, z którego 236 milionów dolarów zasiliło prywatne portfele. Demonstracje miały raczej łagodny przebieg 4. Analizując wyniki zestawienia Global Competitiveness Report 2013, uwidacznia się problem ze słabą infrastrukturą kraju. Przykładowo Malezja w kategorii "Ogólna kondycja infrastruktury" osiągnęła 29 miejsce, Filipiny 98. Źle oceniony został transport powietrzny oraz morski oraz dostarczenie prądu. Cena litra paliwa w marcu 2014 roku wynosiła średnio 1, 17$. System podatkowy nie stanowi atutu kraju na tle państw w regionie, aczkolwiek z punktu widzenia obywatela UE może być postrzegany jako atrakcyjny. Największa indywidualna stawka podatku dochodowego wynosi 32 procent, a najwyższa stawka podatku od prowadzenia działalności gospodarczej wynosi 30 procent. VAT wynosi 12% 5. Istotnym aspektem z punktu widzenia dostępu do rynku Filipińskiego są opłaty celne oraz środki taryfowe. UE posiada status MFN (Most Favoured Nation). Filipińskie stawki na towary pochodzenia roślinnego i zwierzęcego wahają się w graniach 20% - 45%, przy czym najwyższe stawki dotyczą linii taryfowych związanych z cukrem i wyrobami z cukru (80%). Średnia opłat taryfowych dla zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego wynosi dla krajów MFN 21%. Na zboża i produkty zbożowe średnie stawki związane wynoszą 37,7%, a stosowane dla MFN 10,9% (maksymalnie 50%). Na maszyny nie-elektryczne średnie stawki związane wynoszą 19%, stosowane 6,7%. Na maszyny i urządzenia elektryczne: średnie stawki związane 18,1%, a stosowane 3,8%. Urządzenia do transportu: średnie stawki związane 19,1% (maksymalnie 50%), a stosowane 9% (maksymalnie 30%). 5.1 Zatrudnienie pracowników Filipińczycy nie są postrzegani przez międzynarodowych pracodawców jako społeczeństwo pracowite. Z przeprowadzonych rozmów wynika, że przeciętna produktywność jest poniżej przeciętnej europejskiej. Genezą takiej sytuacji jest wpływ kultury hiszpańskiej, w szczególności dotyczy to aspektu celebracji wolnego czasu oraz stawiania rodziny, nie kariery, w centrum uwagi. Wypłatę w postaci czeków Filipińczycy dostają dwa raz w miesiącu, co przekłada się na ich sposób prowadzenia oszczędności. Niestety często wypłata nie wystarcza na pozostawienie środków wolnych. Państwo chroni rynek pracy przed napływem cudzoziemców za pomocą odpowiednich instrumentów. Stopa bezrobocia wynosiła w czwartym kwartale 2013 roku 6,5% co z punktu widzenia krajów Europy Wschodniej i Stanów Zjednoczonych można mylnie odebrać jako dobry wynik. Na tle krajów w rejonie oraz państwa należących do ASEAN Filipiny osiągają jeden z gorszych wyników. Przyczyn należy szukać między innymi w nadmiernej biurokracji przy zakładaniu działalności, braku 4 http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,14495110,skandal_finansowy_na_filipinach Deputowani_ 236_mln.html 5 Więcej informacji : http://www.bir.gov.ph/taxinfo/tax_vat.htm 9
efektywnych mechanizmów wspierających pracowników na rynku pracy oraz nierównomiernym rozwoju poszczególnych sektorów gospodarki. Przedsiębiorca musi uzyskać zgodę w przypadku zatrudnienia osoby nie posiadającej obywatelstwa filipińskiego. Pozwolenia na pracę wydaje Ministerstwo Pracy i Zatrudnienia (DOLE) jest ważne rok od daty wystawienia. Istnienie możliwość jego przedłużenia po upływie terminu. By uzyskać zgodę, pracodawca musi udowodnić, że dana osoba posiada unikalne kwalifikacje. Dodatkowo, w zamian za zgodę wydaną od DOLE, pracodawca musi zobowiązać się do zapewnienia przedszkola dla dzieci co najmniej dwóch pracowników pochodzenia filipińskiego. Prawo dotyczące inwestycji zagranicznych (Foreign Investment Act) jasno precyzuje listę działalności, które mogą być wykonywane przez obcokrajowców oraz ogranicza ich udział poprzez listy negatywne. Listy negatywne A dotyczą zawodów, które są zastrzeżone wyłącznie dla obywateli Filipin jak przykładowo dziennikarze, lekarze, prawnicy czy osoby zatrudnione na specjalistycznych stanowiskach w branży handlu detalicznego i spółdzielczości. Branże, w których udział cudzoziemców jest ograniczony to branża reklamowa, działalność operacyjna, energetyczna, telekomunikacyjna. Na listach B znajdują się dziedziny związane z obronnością kraju, hazardem oraz zdrowiem. W przypadku usług bankowych maksymalny udział cudzoziemców wynosi 60%. Firmy zagraniczne, które chcą nabyć nieruchomość lub ziemię na Filipinach muszą posiadać minimalny udział kapitału krajowego 60%. Nie ma natomiast ograniczeń w przypadku wynajmu nieruchomości. 5.2 Akty prawne i podatki Głównym aktem prawnym regulującym inwestycje zagraniczne na Filipinach jest Republic Act No. 7042, June 13, 1991 znany też jako: Foreign Investment Act of 1991. Warto się z nim zapoznać ponieważ opisuje procedury niezbędne dla firm zagranicznych w przypadku zakładania działalności oraz jej prowadzenia. Republic Act No.8179 precyzuje z kolei zakres działalności gospodarczej dozwolonej dla obcokrajowców, czyli wspomniane negatywne listy A i B. Kwestie podatkowe reguluje ustawa Nr 8424 TAX REFORM ACT OF 1997 dotycząca: dochodów indywidualnych (PIT), dochodów z działalności gospodarczej (CIT), nieruchomości, darowizn, wartości dodanej (VAT), akcyzy, pozostałych podatków i opłat skarbowych. Podatek dochodowy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej wynosi zawsze 32%. Ulgowo traktowane są szpitale oraz regionalne biura operacyjne firm zagranicznych (Regional Operating Headquarters) - podatek w obu przypadkach wynosi 10%. Podatek VAT wynosi 12%. Dywidendy podlegają opodatkowaniu w wysokości 10%. Odsetki bankowe na 20%. Depozyty długoterminowe powyżej pięciu lat są wolne od podatku. Podatek dochodowy naliczany od zbycia akcji wynosi od 5% do 10% w zależności od wartości akcji. Podatek z tytułu zbycia nieruchomości wynosi 6%. 10
6. Podsumowanie i perspektywy rozwoju Polityka prowadzona przez Benigno Aquino III od 2011 przynosi korzystne dla kraju rezultaty. W ramach planu rozwoju na lata 2011-2016 kluczowe kwestie stanowią zrównoważony rozwój kraju, poprawa jakości życia, walka z ubóstwem oraz korupcją. Sektorem wymagającym szczególnej uwagi jest infrastruktura. Dużym kłopotem, z którym boryka się kraj jest rozwarstwienie społeczne. Bank Światowy szacuje, że 76% PKB jest skoncentrowane w obrębie czterdziestu najbogatszych obywateli. Stabilną polityką rządową, Filipiny zyskały zaufanie inwestorów. Agencja ratingowa Fitch oceniła kraj jako cechujący się stabilną perspektywą. W ostatnim czasie rating podniosła również agencja Standard & Poor's. W związku z rosnącym zainteresowaniem inwestorów zagranicznych Bank Centralny BSP zmuszony jest do obrony PHP. Dynamiczny rozwój Filipin oraz dobre wskaźniki makroekonomiczne przekładają się na dobre rekomendacje HSBC oraz Goldman Sachs, którzy widzą kraj w pierwszej 15 największych gospodarek świata do 2050 roku z możliwością pokonania nawet Malezji. Ze względu na obecnie występujące bariery w prowadzeniu działalności, rekomenduje umiarkowany optymizm z bardzo dobrą perspektywą w długim okresie. Rok 2016 będzie kluczowy dla Filipin - kolejne władze mogą reformy kontynuować lub podjąć próbę wprowadzenia polityki opartej na innych priorytetach. Warto zainteresować się prowadzeniem przedsiębiorstwa w sektorze handlowym czy turystycznym. Pomocna może okazać się zaprzyjaźniona osoba, która zarekomenduje naszą osobę miejscowym przedsiębiorcom. Tabela 6.1Analiza SWOT Mocne strony Żyzne gleby Dobra sytuacja makroekonomiczna mimo kryzysu gospodarczego - dobre wyniki na tle regionu Zaufanie inwestorów zagranicznych Agencja Fitch - "stabilna perspektywa". Hossa na giełdzie - PSEi, szansa szybkiego wzbogacenia się Tania siła robocza Barwna kultura Język angielski urzędowy - łatwa komunikacja Stabilny rozwój, plan na lata 2011-2016 Dobrze oceniana polityka obecnego rządu Cena surowców oraz paliwa Wykwalifikowana kadra zarządzająca Lider usług Call Center Dobra sytuacja kobiet na rynku pracy Systematyczna poprawa warunków życia Duże zainteresowanie sektorem turystycznym Słabe strony Korupcja na każdym szczeblu Bezrobocie - jedno z najwyższych w regionie Słaba edukacja Nierówności społeczne 60% ludzi żyje na krawędzi ubóstwa Najpopularniejsza forma spółek - spółki rodzinne, cudzoziemcy rzadko są zatrudniani. Bariery formalne przy zakładaniu przedsiębiorstwa Bariery przy zatrudnianiu obcokrajowców, wykupie ziemi. Słaba infrastruktura Słaby poziom dostarczenia energii Brak wystarczającego wsparcia prawnego przedsiębiorców Polityka celna Wiza (obecnie standardowa wydawana jest na okres 30 dni) Wahania waluty Niski poziom opieki zdrowotnej - niski poziom HDI Wiele firm nie posiada wizytówek internetowych, dostęp do 11
nich jest utrudniony Niski poziom innowacyjności - raczej outsourcing Niski poziom wolności prasy Kłopoty z rebeliantami Islamskiego Frontu Wyzwolenia Moro Rosnące zanieczyszczenie powietrza Szanse Zrealizowanie planów rozwojowych w ramach ASEAN Polepszenie relacji z USA i Unią Europejską, współpraca handlowa Pozyskanie kapitału zagranicznego na rozwój inwestycji przemysłowych Zmniejszanie cyfrowego wykluczenia ( obecnie 33% populacji ma dostęp do internetu) Zagrożenia Klęski żywiołowe Zmniejszanie poziomu konkurencyjności względem Malezji oraz Tajlandii Konkurencyjna polityka pozostałych krajów regionu Trudne położenie geopolityczne - Chiny, Tajwan 12
BIBLIOGRAFIA Balisacan, Arsenio; Hal Hill, The Philippine Economy: Development, Policies, and Challenges. New York: Oxford University Press, 2003. Francia, L. H, Passport the Philippines: Your Pocket Guide to Philippine Business, Customs & Etiquett, World Trade Press, 2008. Kang, David C., Crony Capitalism Corruption and Development in South Korea and the Philippines. Cambridge University Press, 2002. Tech Meng Tan, Aik Meng Low, Business Opportunities in the Philippines, Prentice Hall; 1st edition, 1995. Philippine Development Plan 2011-2016, National Economic and Development Authority, 2011. STRONY INTERNETOWE: Philippine Institute for Development Studies (PIDS)- www.pids.gov.ph Raport Doing Business 2014 http://www.doingbusiness.org/reports/subnationalreports/~/media/giawb/doing%20business/documents/profiles/country/phl.pdf World Economic Freedom Index 2014 - http://www.heritage.org/index EC-Philippines Strategy Paper 2007-2013 - http://bit.ly/1rwzi6j Global Competitiveness Report 2013, WEF - http://www.weforum.org/reports/globalcompetitiveness-report-2013-2014 Bureau of Internation Revenue http://www.bir.gov.ph/taxinfo/tax_vat.htm IBM Global Business Services, Global Location Trends 2010 Annual Report, 2010. Narodowe Biuro Statystyczne www.census.gov.ph Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Polska) msz.gov.pl Strona rządowa http://www.gov.ph Statystyki http://data.gov.ph Ambasada Filipin w Stanach Zjednoczonych http://www.philippineembassy-usa.org Turystyka http://www.tourism.gov.ph/pages/default.aspx Wiadomości www.reuters.com Blog podróżniczy http://wazji.pl/ 13