Przebieg procesu karnego

Podręczniki Prawnicze Przebieg procesu karnego Jan Grajewski 5. wydanie C. H. Beck

PODRÊCZNIKI PRAWNICZE Jan Grajewski Przebieg procesu karnego

W sprzeda y: J. Grajewski (red.) PRAWO KARNE PROCESOWE CZÊŒÆ OGÓLNA, wyd. 3 Podrêczniki Prawnicze P. Hofmañski (wprowadzenie) KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO, wyd. 15 Teksty Ustaw Becka KODEKS KARNY, KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO, KODEKS KARNY WYKONAWCZY, wyd. 27 Teksty Ustaw Becka KODEKS KARNY, KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO, KODEKS KARNY WYKONAWCZY, KOSZTY S DOWE KARNE, wyd. 17 Edycja S¹dowa KODEKS KARNY, KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO. EDYCJA PROKURATORSKA, wyd. 19 Twoje Prawo KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO Z WPROWADZENIEM, wyd. 26 Twoje Prawo P. Hofmañski (red.) KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO. KOMENTARZ, T. I III, wyd. 3 Du e Komentarze Becka P. Hofmañski, E. Sadzik, K. Zgryzek KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO. KOMENTARZ. AKTUALIZACJE, T. IV Du e Komentarze Becka www.sklep.beck.pl

Przebieg procesu karnego Jan Grajewski profesor zw. doktor habilitowany Uniwersytet Gdañski zaktualizowa³ dr S³awomir Steinborn Uniwersytet Gdañski 5. wydanie rozszerzone i zaktualizowane

Redakcja: Aneta Flisek Wydawnictwo C. H. Beck 2012 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: TiM-Print, Warszawa Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN 978-83-255-3152-2 e-book: 978-83-255-3153-9

Od Autora Podrêcznik obejmuje przebieg procesu karnego w œwietle obowi¹zuj¹cych od 1.9.1998 r. regulacji prawnych zawartych w Kodeksie postêpowania karnego z 6.6.1997 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 555) oraz w ustawach nowelizuj¹cych ten akt normatywny. Nowa ustawa procesowa, uchwalona w ramach kompleksowej reformy polskiego systemu prawa karnego, jest podstawowym Ÿród³em obowi¹zuj¹cego prawa karnego procesowego. Opracowanie niniejsze przeznaczone jest dla studentów prawa, aplikantów s¹dowych, prokuratorskich i adwokackich, a tak e s³uchaczy szkó³ policyjnych. Równie osoby stykaj¹ce siê zawodowo z problematyk¹ karnoprocesow¹ znajd¹ w podrêczniku szczegó³owe rozwa ania obejmuj¹ce istotne instytucje charakterystyczne dla kolejnych stadiów procesu karnego. O ile wiêkszoœæ podrêczników akademickich koncentruje siê przede wszystkim na zagadnieniach ogólnych, o tyle niniejsze opracowanie zmierza do prezentacji tych ram prawnych, które nowa kodyfikacja statuuje dla organów procesowych i innych uczestników postêpowania w toku przebiegu procesu. W zwi¹zku z tym, w ramach rozwa añ aspektów teoretycznych i dogmatycznych zwi¹zanych z poszczególnymi instytucjami procesowymi, odwo³ywano siê do opracowañ podrêcznikowych zwi¹zanych zw³aszcza z rozumieniem niektórych zasad procesowych. Dla pog³êbienia zagadnieñ ogólnych prawa karnego procesowego nieodzowne bêdzie odniesienie siê czytelnika do odpowiednich partii innych opracowañ podrêcznikowych, wskazanych w wykazie literatury. Podrêcznik nie zawiera wyczerpuj¹cego wykazu literatury procesowej. Takie obszerne wykazy Czytelnik znajdzie w wielu innych podrêcznikach oraz w komentarzach. Autor wskaza³ przede wszystkim na te pozycje piœmiennictwa, które dotycz¹ ustawy procesowej z 1997 r., oraz na publikacje, które mimo zmiany stanu prawnego zachowuj¹ swoj¹ aktualnoœæ teoretyczn¹ i kszta³tuj¹ kierunki wyk³adni. Jest oczywiste, e dla pog³êbienia problematyki objêtej zakresem niniejszego opracowania nieodzowne jest korzystanie z podrêczników, monografii, artyku³ów, przyczynków i glos odnosz¹cych siê do dawnych regulacji prawnoprocesowych. Nie nale y bowiem zapominaæ, e obowi¹zuj¹ca obecnie procedura karna opiera siê na wielu instytucjach i zasadach procesowych zna-

VI Od Autora nych uprzednio obowi¹zuj¹cym kodeksom postêpowania karnego z 1928 i 1969 r. i szeroko rozwa anych w opracowaniach polskiej nauki prawa karnego procesowego. Jednoczeœnie przy korzystaniu z dawnej literatury i orzecznictwa S¹du Najwy szego nale y uwzglêdniaæ nie tylko zmiany, które wprowadzone zosta³y póÿniejszymi aktami normatywnymi, ale tak e realia obecnych przemian ustrojowych, których odzwierciedleniem jest nowa aksjologia prawa, odpowiadaj¹ca demokratycznemu pañstwu prawa, w którym prawo karne s³u y ochronie podstawowych wartoœci i nie jest instrumentem polityki. Ilekroæ autor odwo³uje siê do uzasadnienia Komisji Kodyfikacyjnej, to chodzi o uaktualniony tekst uzasadnienia rz¹dowego projektu nowego Kodeksu postêpowania karnego, zawarty w publikacji Nowe kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa 1997, s. 393 452. Powo³ywane w tekœcie podrêcznika artyku³y bez podania aktu prawnego, z którego pochodz¹, oznaczaj¹ artyku³y Kodeksu postêpowania karnego z 1997 r., chyba e z kontekstu wynika, i chodzi o inny akt normatywny. Warszawa, luty 2001 r. Jan Grajewski

Uwagi do pi¹tego wydania Kolejne, ju pi¹te wydanie podrêcznika jest jednoczeœnie pierwszym, które ukazuje siê po œmierci w 2009 r. jego Autora, nieod a³owanej pamiêci Profesora Jana Grajewskiego. Nieustanne zmiany prawa karnego procesowego od poprzedniego wydania uchwalono 29 ustaw nowelizuj¹cych Kodeks postêpowania karnego wymuszaj¹ koniecznoœæ systematycznego aktualizowania podrêcznika, aby móg³ on stanowiæ u yteczne narzêdzie do nauki prawa karnego procesowego. Jest to mo liwe dziêki uprzejmoœci Rodziny Profesora. Zmiany wprowadzone w obecnym wydaniu ograniczaj¹ siê do uwzglêdnienia zmienionego stanu prawnego, nowego orzecznictwa i piœmiennictwa, przy mo liwie najpe³niejszym zachowaniu oryginalnej myœli Profesora. Nadal wiêc w pe³ni aktualne pozostaj¹ za³o enia, które przyœwieca³y dotychczasowym wydaniom ksi¹ ki. Prezentowany podrêcznik wraz z opracowaniem zbiorowym Prawo karne procesowe czêœæ ogólna, pod red. Jana Grajewskiego, 3. wyd., Warszawa 2011, obejmuje w zasadzie ca³oœæ problematyki z zakresu procedury karnej obowi¹zuj¹cej na studiach prawniczych. Obecne wydanie obejmuje istotne zmiany legislacyjne wynikaj¹ce z ustaw nowelizuj¹cych uchwalonych do koñca VI kadencji Sejmu. Tym samym podrêcznik uwzglêdnia stan prawny na dzieñ 1.1.2012 r. Oprócz tego uwzglêdniono równie znacz¹ce nowe pozycje literatury przedmiotu, jak równie najnowsze orzecznictwo Izby Karnej i Wojskowej S¹du Najwy szego, maj¹ce istotne znaczenie dla wyk³adni przepisów procesowych. Gdañsk, listopad 2011 r. S³awomir Steinborn

Spis treœci Str. Od Autora... V Uwagi do pi¹tego wydania... VII Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Nb. Rozdzia³ I. Postêpowanie przygotowawcze... 1 1. Uruchomienie postêpowania karnego... 10 1 I. Uwagi wstêpne... 10 1 II. Tryby inicjowania procesu karnego... 11 4 III. ród³a wiadomoœci o przestêpstwie. Obowi¹zek zawiadomienia o przestêpstwie... 23 17 IV. Czynnoœci poprzedzaj¹ce wszczêcie postêpowania przygotowawczego. Odmowa wszczêcia postêpowania przygotowawczego... 33 29 V. Wszczêcie postêpowania przygotowawczego... 39 35 2. Przebieg postêpowania przygotowawczego... 56 50 I. Przedstawienie zarzutów... 56 50 II. Modyfikacja zarzutów... 61 57 III. Odstêpstwa od modelu przedstawienia zarzutów... 62 59 IV. Zakres uprawnieñ stron i innych uczestników procesu oraz ich przedstawicieli w postêpowaniu przygotowawczym... 63 61 V. Zakoñczenie postêpowania przygotowawczego... 78 83 1. Podstawy do zamkniêcia œledztwa... 79 85 2. Prawo do osobistego przejrzenia akt przez podejrzanego i jego obroñcê. Koñcowe zapoznanie z materia³ami postêpowania przygotowawczego. Postanowienie o zamkniêciu œledztwa lub dochodzenia... 80 87 3. Akt oskar enia... 84 94 4. Wniosek o warunkowe umorzenie postêpowania... 94 106 5. Wniosek o umorzenie postêpowania i zastosowanie œrodków zabezpieczaj¹cych w zwi¹zku z niepoczytalnoœci¹ sprawcy... 96 108 6. Umorzenie postêpowania przygotowawczego... 98 110 7. Zawieszenie postêpowania przygotowawczego... 101 115 VI. Przejawy redukcji formalizmu procesowego w dochodzeniu... 106 120 VII. Nadzór prokuratora nad postêpowaniem przygotowawczym... 110 121 VIII. Rola s¹du w postêpowaniu przygotowawczym... 116 131 3. Stosowanie œrodków przymusu karnoprocesowego w procesie karnym... 128 141 I. Uwagi wstêpne... 128 141 II. Zatrzymanie... 129 143

X Spis treœci Str. Nb. III. Œrodki zapobiegawcze... 133 145 IV. Poszukiwanie oskar onego i list goñczy... 149 161 V. List elazny... 151 163 VI. Kary porz¹dkowe... 152 165 VII. Zabezpieczenie maj¹tkowe... 155 168 4. Orzekanie w procesie karnym w przedmiocie szkody wyrz¹dzonej przestêpstwem... 157 171 Rozdzia³ II. Postêpowanie jurysdykcyjne... 166 5. Postêpowanie g³ówne (przed s¹dem I instancji)... 166 I. Uwagi wstêpne... 172 185 II. Wstêpna kontrola oskar enia... 174 191 III. Przygotowanie organizacyjne rozprawy g³ównej... 185 210 IV. Rozprawa g³ówna... 189 216 1. Zasada publicznoœci oraz oznaczony przez konstytucjê zakres dopuszczalnoœci jej ograniczania... 189 216 2. Rozpoczêcie rozprawy g³ównej... 198 229 3. Przewód s¹dowy... 207 240 4. G³osy stron... 255 312 5. Wyrokowanie... 258 318 V. Czynnoœci koñcowe w s¹dzie I instancji... 271 341 6. Postêpowanie odwo³awcze... 278 I. Uwagi wstêpne... 284 347 II. Œrodki zaskar enia i ich podzia³... 290 357 III. Postêpowanie odwo³awcze w œwietle obowi¹zuj¹cej regulacji ustawowej... 293 365 1. Przepisy ogólne postêpowania odwo³awczego... 294 367 2. Apelacja i przebieg postêpowania apelacyjnego... 330 410 3. Za alenie i przebieg postêpowania za aleniowego... 341 430 Rozdzia³ III. Nadzwyczajne œrodki zaskar enia... 352 7. Kasacja... 356 443 I. Uwagi wstêpne... 356 443 II. Przedmiotowy zakres kasacji... 357 446 III. Podstawy kasacyjne... 360 451 IV. Przebieg postêpowania kasacyjnego... 365 456 V. Kasacja nadzwyczajna (art. 521 KPK)... 376 472 8. Wznowienie postêpowania... 380 477 I. Uwagi wstêpne... 380 477 II. Podstawy wznowienia postêpowania... 381 478 III. Przebieg postêpowania w sprawie o wznowienie... 386 484 Rozdzia³ IV. Postêpowanie w przedmiocie stwierdzenia niewa noœci orzeczeñ wydanych wobec osób represjonowanych za dzia³alnoœæ na rzecz niepodleg³ego bytu Pañstwa Polskiego... 389

Spis treœci XI Str. Nb. 9. Uwagi wstêpne... 389 486 10. Za³o enia regulacji ustawy z 1991 r.... 390 487 11. Podstawy niewa noœci orzeczeñ... 390 489 12. Podmioty uprawnione do z³o enia wniosku... 391 490 13. Przebieg postêpowania o stwierdzenie niewa noœci... 392 491 Rozdzia³ V. Postêpowanie po uprawomocnieniu siê orzeczenia... 395 14. Podjêcie postêpowania warunkowo umorzonego... 398 499 15. Odszkodowanie za nies³uszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie... 400 503 I. Uwagi wstêpne... 400 503 II. Przes³anki odpowiedzialnoœci Skarbu Pañstwa... 402 505 III. Podmioty uprawnione do ¹dania odszkodowania... 407 509 IV. Przebieg postêpowania odszkodowawczego... 409 513 16. Wyrok ³¹czny... 410 516 17. U³askawienie... 413 522 I. Uwagi wstêpne... 413 522 II. Przebieg postêpowania u³askawieniowego... 416 527 Rozdzia³ VI. Kodeksowe postêpowania szczególne... 423 18. Za³o enia konstrukcyjne postêpowañ szczególnych... 425 535 19. Postêpowanie uproszczone... 428 538 I. Uwagi wstêpne... 428 538 II. Zakres przedmiotowy postêpowania uproszczonego... 429 540 III. Zakres podmiotowy postêpowania uproszczonego... 429 541 IV. Przebieg postêpowania uproszczonego... 430 542 20. Postêpowanie w sprawach z oskar enia prywatnego... 433 548 I. Uwagi wstêpne... 433 548 II. Przebieg postêpowania prywatnoskargowego... 435 551 21. Postêpowanie nakazowe... 440 557 I. Uwagi wstêpne... 440 557 II. Przes³anki i przebieg postêpowania nakazowego... 441 560 22. Postêpowanie w sprawach o wykroczenia... 447 569 23. Postêpowanie przyspieszone... 448 I. Uwagi wstêpne... 450 570 II. Przes³anki postêpowania przyspieszonego... 451 571 III. Przebieg postêpowania przyspieszonego... 460 575 1. Postêpowanie przygotowawcze... 460 575 2. Postêpowanie jurysdykcyjne... 466 577 IV. Uwagi koñcowe... 476 581 Rozdzia³ VII. Postêpowanie karne w sprawach podlegaj¹cych orzecznictwu s¹dów wojskowych... 479

XII Spis treœci Str. Nb. 24. Uwagi wprowadzaj¹ce... 480 583 25. W³aœciwoœæ s¹dów wojskowych i odmiennoœci wojskowego postêpowania karnego... 481 587 Rozdzia³ VIII. Postêpowanie w sprawach karnych ze stosunków miêdzynarodowych... 488 26. Zakres regulacji prawnej postêpowania w sprawach karnych ze stosunków miêdzynarodowych... 492 596 27. Immunitet dyplomatyczny i konsularny... 494 600 28. Pomoc prawna w stosunkach miêdzynarodowych... 497 603 29. Zabezpieczenie mienia i œrodków dowodowych... 499 607 30. Przejêcie i przekazanie œcigania karnego... 500 608 31. Ekstradycja... 502 612 32. Przekazanie osoby œciganej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania... 506 619 33. Przejêcie i przekazanie orzeczeñ do wykonania... 511 620 34. Wzajemne uznawanie i wykonywanie orzeczeñ w stosunkach miêdzy pañstwami cz³onkowskimi Unii Europejskiej... 514 626a 35. Wspó³praca z Miêdzynarodowym Trybuna³em Karnym... 519 627 Indeks rzeczowy... 523

Wykaz skrótów 1. Akty normatywne BezpWewnU... ustawa z 24.5.2002 r. o Agencji Bezpieczeñstwa Wewnêtrznego oraz Agencji Wywiadu (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154 ze zm.) d. KPK... Kodeks postêpowania karnego z 1969 r. DOU... ustawa z 29.8.1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) IPNU... ustawa z 18.12.1998 r. o Instytucie Pamiêci Narodowej Komisji Œcigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 ze zm.) KC... Kodeks cywilny z 1964 r. KE... Konwencja z 4.11.1950 r. o ochronie praw cz³owieka i podstawowych wolnoœci (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) (Europejska Konwencja Praw Cz³owieka) KK... Kodeks karny z 1997 r. KKS... Kodeks karny skarbowy z 1999 r. KKW... Kodeks karny wykonawczy z 1997 r. Konst. RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. KPC... Kodeks postêpowania cywilnego z 1964 r. KPK... Kodeks postêpowania karnego z 1997 r. KPW... Kodeks postêpowania w sprawach o wykroczenia z 2001 r. KW... Kodeks wykroczeñ z 1971 r. MPPOiP... Miêdzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) NielU... ustawa z 26.10.1982 r. o postêpowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 ze zm.) NIKU... ustawa z 23.12.1994 r. o Najwy szej Izbie Kontroli (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701) PrAdw... ustawa z 26.5.1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.) ProkU... ustawa z 20.6.1985 r. o prokuraturze (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) PrUSP... ustawa z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju s¹dów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) PrUSW... ustawa z 21.8.1997 r. Prawo o ustroju s¹dów wojskowych (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1676 ze zm.) PWKPK... Przepisy wprowadzaj¹ce KPK z 1997 r.

XIV Wykaz skrótów RadPrU... ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) reg. prok.... rozporz¹dzenie Ministra Sprawiedliwoœci z 24.3.2010 r. Regulamin wewnêtrznego urzêdowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. Nr 49, poz. 296) RPOU... ustawa z 15.7.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.) SNU... ustawa z 23.11.2002 r. o S¹dzie Najwy szym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) ŒwKorU... ustawa z 25.6.1997 r. o œwiadku koronnym (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232) TKU... ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) TSU... ustawa z 26.3.1982 r. o Trybunale Stanu (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 925 ze zm.) WykManU... ustawa z 9.5.1996 r. o wykonywaniu mandatu pos³a i senatora (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 7, poz. 29) 2. Czasopisma AUNC... BSP... CPKiNP... EP... EPS... GdSP... GdSP Prz. Orz.... Gaz. Praw.... GW... Inf. Praw.... KSP... MoP... NP... OSNKW... OSNPG... OSP... OSPiKA... OSN Prok. i Pr.... Pal.... PiP... Probl. Praworz.... Probl. Pr. Kar.... Prok. i Pr.... Prz. PK... Prz. Sejm.... Acta Universitatis Nicolae Copernici Bia³ostockie Studia Prawnicze Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Edukacja Prawnicza Europejski Przegl¹d S¹dowy Gdañskie Studia Prawnicze Gdañskie Studia Prawnicze Przegl¹d Orzecznictwa Gazeta Prawnicza Gazeta Wyborcza Informacja Prawnicza Prawo karne Krakowskie Studia Prawnicze Monitor Prawniczy Nowe Prawo Orzecznictwo S¹du Najwy szego Izba Karna i Wojskowa Orzecznictwo S¹du Najwy szego, wyd. Prokuratury Generalnej Orzecznictwo S¹dów Polskich Orzecznictwo S¹dów Polskich i Komisji Arbitra owych Orzecznictwo S¹du Najwy szego, dodatek do Prokuratury i Prawa Palestra Pañstwo i Prawo Problemy Praworz¹dnoœci Problemy Prawa Karnego Prokuratura i Prawo Przegl¹d Prawa Karnego Przegl¹d Sejmowy

Wykaz skrótów XV PS... Przegl¹d S¹dowy RPEiS... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SP... Studia Prawnicze Studia Praw. Ekon.... Studia Prawno-Ekonomiczne WPP... Wojskowy Przegl¹d Prawniczy ZKA... Zeszyty Karno-Administracyjne ZN IBPS... Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa S¹dowego ZN UG... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdañskiego ZN UJ... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielloñskiego ZN U... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu ódzkiego ZN URz... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego 3. Literatura K. T. Boratyñska i in., Komentarz... A. Bulsiewicz i in., Przebieg... M. Cieœlak, Polska procedura... K. T. Boratyñska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Wa ny, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2009 A. Bulsiewicz, M. Je -Ludwichowska, D. Kala, D. Osowska, A. Lach, Przebieg procesu karnego, Toruñ 2003 M. Cieœlak, Polska procedura karna. Podstawowe za³o enia teoretyczne, Warszawa 1984 W. Daszkiewicz 1999... W. Daszkiewicz, Prawo karne procesowe. Zagadnienia ogólne, t. 1, Bydgoszcz 1999 W. Daszkiewicz 2001... W. Daszkiewicz, Prawo karne procesowe. Zagadnienia ogólne, t. 2, Bydgoszcz 2001 Z. Gostyñski i in., Komentarz... J. Grajewski, E. Skrêtowicz, Komentarz... J. Grajewski, L. K. Paprzycki, Komentarz... J. Grajewski i in., Komentarz... J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyñski, S. M. Przyjemski, R. A. Stefañski, S. Zab³ocki, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, pod red. Z. Gostyñskiego, wyd. 2 pod red. R. A. Stefañskiego, S. Zab³ockiego, t. 1, Warszawa 2003; t. 2 i 3, Warszawa 2004 J. Grajewski, E. Skrêtowicz, Kodeks postêpowania karnego z komentarzem, wyd. 3, Gdañsk 1996 J. Grajewski, L. K. Paprzycki, Kodeks postêpowania karnego z komentarzem, Sopot 2000 J. Grajewski, L. K. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, pod red. J. Grajewskiego, t. 1 i 2, wyd. 2, Warszawa 2010

XVI Wykaz skrótów J. Grajewski i in., Objaœnienia... J. Grajewski, P. Rogoziñski, S. Steinborn, Kodeks postêpowania karnego. Objaœnienia dla studentów, pod red. J. Grajewskiego, t.1i2,kraków 2005 J. Grajewski, Przebieg... J. Grajewski, Przebieg procesu karnego, wyd. 4, Warszawa 2008 J. Grajewski (red.) 2011.. J. Grajewski, K. Papke-Olszauskas, S. Steinborn, K. WoŸniewski, Prawo karne procesowe czêœæ ogólna, pod red. J. Grajewskiego, wyd. 3, Warszawa 2011 T. Grzegorczyk, Komentarz... T. Grzegorczyk, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, wyd. 5, Warszawa 2008 T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postêpowanie... T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postêpowanie karne, wyd. 8, Warszawa 2011 P. Hofmañski i in., Komentarz... P. Hofmañski, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, pod red. P. Hofmañskiego, t. 1 3, Warszawa 2007 R. Kmiecik, E. Skrêtowicz, Proces... R. Kmiecik, E. Skrêtowicz, Proces karny. Czêœæ ogólna, wyd. 7, Warszawa 2009 P. Kruszyñski i in., Wyk³ad... K. Marsza³ i in. Proces... B. Bieñkowska, P. Kruszyñski, C. Kulesza, P. Piszczek, Wyk³ad prawa karnego procesowego, pod red. P. Kruszyñskiego, wyd. 3, Bia³ystok 2004 K. Marsza³, S. Stachowiak, K. Zgryzek, Proces karny, pod red. K. Marsza³a, wyd. 2, Katowice 2005 T. Nowak, S. Stachowiak, Prawo karne procesowe... T. Nowak, S. Stachowiak, Prawo karne procesowe. Dynamika postêpowania, Bydgoszcz 1999 F. Prusak, Komentarz... F. Prusak, Komentarz do kodeksu postêpowania karnego, t. 1 i t. 2, Warszawa 1999 F. Prusak, Postêpowanie karne skarbowe... F. Prusak, Postêpowanie karne skarbowe, Warszawa 2009 S. Waltoœ, Proces... S. Waltoœ, Proces karny zarys systemu, wyd. 10, Warszawa 2009 Uzasadnienie rz¹dowego projektu... Uzasadnienie rz¹dowego projektu nowego Kodeksu postêpowania karnego, [w:] Nowe kodeksy karne z 1997 r. z uzasadnieniami, Warszawa 1997, s. 393 452

Wykaz literatury 1. Podrêczniki G. Artymiak, M. Klejnowska, C. P. K³ak, M. Rogalski, Z. Sobolewski, P. K. Sowiñski, Proces karny. Czêœæ ogólna, pod red. G. Artymiak, M. Rogalskiego, Z. Sobolewskiego, Warszawa 2007 G. Artymiak, M. Klejnowska, C. P. K³ak, A. Mas³owska, Z. Sobolewski, P. K. Sowiñski, Proces karny. Czêœæ szczególna, pod red. G. Artymiak, M. Rogalskiego, Z. Sobolewskiego, Warszawa 2007 S. Baniak, Prawo karne skarbowe, wyd. 4, Warszawa 2009 B. Bieñkowska, P. Kruszyñski, C. Kulesza, P. Piszczek, Wyk³ad prawa karnego procesowego, pod red. P. Kruszyñskiego, wyd. 3, Bia³ystok 2004 A. Bulsiewicz, M. Je -Ludwichowska, D. Kala, D. Osowska, A. Lach, Przebieg procesu karnego, Toruñ 2003 M. Cieœlak, Polska procedura karna. Podstawowe za³o enia teoretyczne, Warszawa 1984 W. Daszkiewicz, Prawo karne procesowe. Zagadnienia ogólne, t. 1, Bydgoszcz 1999, t. 2, Bydgoszcz 2001 J. Grajewski, Przebieg procesu karnego, wyd. 4, Warszawa 2008 J. Grajewski, K. Papke-Olszauskas, S. Steinborn, K. WoŸniewski, Prawo karne procesowe czêœæ ogólna, pod red. J. Grajewskiego, wyd. 3, Warszawa 2011 T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postêpowanie karne, wyd. 8, Warszawa 2011 R. Kmiecik, D. Karczmarska, A. Taracha, Prawo dowodowe. Zarys wyk³adu, pod red. R. Kmiecika, wyd. 3, Warszawa 2008 R. Kmiecik, E. Skrêtowicz, Proces karny. Czêœæ ogólna, wyd. 7, Warszawa 2009 V. Konarska-Wrzosek, T. Oczkowski, J. Skorupka, Prawo i postêpowanie karne skarbowe, Warszawa 2010 K. Marsza³, Proces karny. Zagadnienia ogólne, Katowice 2008 K. Marsza³, S. Stachowiak, K. Sychta, J. Zagrodnik, K. Zgryzek, Proces karny. Przebieg postêpowania, pod red. K. Marsza³a, Katowice 2008 A. Murzynowski, Istota i zasady procesu karnego, wyd. 3, Warszawa 1994 T. Nowak, S. Stachowiak, Prawo karne procesowe. Dynamika postêpowania, Bydgoszcz 1999 F. Prusak, Postêpowanie karne skarbowe, Warszawa 2009 J. Sawicki, Zarys prawa karnego skarbowego, wyd. 2, Warszawa 2010 Z. Œwida, R. Ponikowski, W. Posnow, Postêpowanie karne. Czêœæ ogólna, pod red. Z. Œwidy, Warszawa 2008 Z. Œwida, J. Skorupka, R. Ponikowski, W. Posnow, Postêpowanie karne. Czêœæ szczególna, pod red. Z. Œwidy, Warszawa 2010 S. Waltoœ, Proces karny. Zarys systemu, wyd. 10, Warszawa 2009 L. Wilk, J. Zagrodnik, Prawo karne skarbowe, Warszawa 2009

XVIII Wykaz literatury 2. Komentarze a) do Kodeksu postêpowania karnego: K. T. Boratyñska, A. Górski, A. Sakowicz, A. Wa ny, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2009 J. Bratoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyñski, S. M. Przyjemski, R. A. Stefañski, S. Zab³ocki, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, pod red. Z. Gostyñskiego, wyd. 2 pod red. R. A. Stefañskiego, S. Zab³ockiego, t. 1, Warszawa 2003, t. 2 i 3, Warszawa 2004 J. Grajewski, L. K. Paprzycki, Kodeks postêpowania karnego z komentarzem, Sopot 2000 J. Grajewski, L. K. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, pod red. J. Grajewskiego, t.1i2,wyd. 2, Warszawa 2010 J. Grajewski, P. Rogoziñski, S. Steinborn, Kodeks postêpowania karnego. Objaœnienia dla studentów, pod red. J. Grajewskiego, t.1i2,kraków 2005 T. Grzegorczyk, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, wyd. 5, Warszawa 2008 W. Grzeszczyk, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, wyd. 8, Warszawa 2011 P. Hofmañski, E. Sadzik, K. Zgryzek, Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, pod red. P. Hofmañskiego, t. 1 3, wyd. 3, Warszawa 2007 A. Kry e, P. Niedzielak, K. Petryna, T. E. Wirzman, Kodeks postêpowania karnego. Praktyczny komentarz z orzecznictwem, Warszawa 2002 F. Prusak, Komentarz do kodeksu postêpowania karnego, t. 1i2,Warszawa 1999 b) do innych ustaw: B. Bogdan, A. Nita, J. Raglewski, A. R. Œwiat³owski, Kodeks karny skarbowy, Gdañsk 2007 E. Bieñkowska, A. Walczak- ochowska, Postêpowanie w sprawach nieletnich. Komentarz, Warszawa 2003 T. Bojarski, E. Skrêtowicz, Ustawa o postêpowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2011 T. Ereciñski, J. Gudowski, J. Iwulski, Prawa o ustroju s¹dów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie S¹downictwa. Komentarz, pod. red. J. Gudowskiego, wyd. 2, Warszawa 2009 M. Filar, Z. Kwaœniewski, D. Kala, Komentarz do ustawy o odpowiedzialnoœci podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groÿb¹ kary, wyd. 2, Toruñ 2006 A. Gaberle, M. Korcyl-Wolska, Komentarz do ustawy o postêpowaniu w sprawach nieletnich, Gdañsk 2002 P. Górecki, S. Stachowiak, Ustawa o postêpowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, wyd. 5, Warszawa 2010 P. Górecki, S. Stachowiak, P. Wiliñski, Skarga na przewlek³oœæ postêpowania s¹dowego. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2010 K. Gromek, Komentarz do ustawy o postêpowaniu w sprawach nieletnich, wyd. 2, Warszawa 2004 T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. 4, Warszawa 2009 T. Grzegorczyk, Kodeks postêpowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, wyd. 4, Warszawa 2008 Z. Ho³da, K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdañsk 2006 P. Kardas, G. abuda, T. Razowski, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2009 A. Kie³tyka, J. Paœkiewicz, M. Rogalski, A. Wa ny, Kodeks postêpowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Warszawa 2009. Korózs, M. Sztorc, Ustrój s¹dów powszechnych. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2004 W. Kotowski, B. Kurzêpa, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2007

Wykaz literatury XIX J. Lewiñski, Kodeks postêpowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, wyd. 7, Warszawa 2011 B. Namys³owska-Gabrysiak, Ustawa o odpowiedzialnoœci podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groÿb¹ kary. Komentarz, Kraków 2004 J. Potulski, J. Warylewski, Odpowiedzialnoœæ podmiotów zbiorowych w prawie polskim i europejskim. Komentarz, Bydgoszcz 2007 F. Prusak, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, t. 1i2,Kraków 2006 J. Skorupka, W. Jasiñski, W. Szyd³o, Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zw³oki. Komentarz, pod red. J. Skorupki, Warszawa 2010 A. Skowron, Kodeks postêpowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Gdañsk 2006 G. Skowronek, Kodeks karny skarbowy. Art. 113 191. Komentarz, Warszawa 2006 L. Wilk, J. Zagrodnik, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2007 3. Zbiory studiów Aktualne problemy prawa i procesu karnego. Ksiêga ofiarowana Prof. Janowi Grajewskiemu, pod red. M. P³achty, GdSP, t. XI, Gdañsk 2003 Dzia³alnoœæ orzecznicza S¹du Najwy szego a prawo wspólnotowe i unijne, Warszawa 2005 Funkcje procesu karnego. Ksiêga jubileuszowa Profesora Janusza Tylmana, pod red. T. Grzegorczyka, Warszawa 2011 Godnoœæ obywatela, urzêdu i instytucji. Zmiany prawnoustrojowe Prokuratury RP, pod red. H. Ziêby-Za³uckiej, M. Kijowskiego, Rzeszów 2005 Karnomaterialne i procesowe aspekty naprawienia szkody, pod red. Z. Æwi¹kalskiego, G. Artymiak, Warszawa 2010 Nauki penalne wobec problemów wspó³czesnej przestêpczoœci. Ksiêga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Andrzeja Gaberle, Kraków 2007 Nowa kodyfikacja prawa karnego, pod red. L. Boguni, wydawnictwo ci¹g³e od 1997 Nowe prawo karne procesowe. Zagadnienia wybrane. Ksiêga pami¹tkowa ku czci Profesora Wies³awa Daszkiewicza, pod red. T. Nowaka, Poznañ 1999 Nowe uregulowania prawne w kodeksie postêpowania karnego z 1997 r., pod red. P. Kruszyñskiego, Warszawa 1999 Nowy kodeks postêpowania karnego. Zagadnienia wêz³owe. Materia³y z konferencji naukowej Lublin Kazimierz Dolny 8 10.9.1997 r., Kraków 1998 Postêpowanie karne w XXI wieku, pod red. P. Kruszyñskiego, Warszawa 2002 Problemy kodyfikacji prawa karnego. Ksiêga ku czci Profesora Mariana Cieœlaka, pod red. S. Waltosia, Kraków 1993 Problemy prawa i procesu karnego. Ksiêga poœwiêcona pamiêci Profesora Alfreda Kaftala, pod red. G. Rejman, B.T. Bieñkowskiej, Z. Jêdrzejewskiego, P. Mierzejewskiego, Warszawa 2008 Problemy stosowania prawa s¹dowego. Ksiêga ofiarowana Profesorowi Edwardowi Skrêtowiczowi, pod red. I. Nowikowskiego, Lublin 2007 Problemy znowelizowanej procedury karnej, pod red. Z. Sobolewskiego, G. Artymiak, C. P. K³aka, Kraków 2004 Rzetelny proces karny. Ksiêga jubileuszowa Profesor Zofii Œwidy, pod red. J. Skorupki, Warszawa 2009 Rzetelny proces karny. Materia³y konferencji naukowej. Trzebieszowice 17 19 wrzeœnia 2009 r., pod red. W. Jasiñskiego, J. Skorupki, Warszawa 2010