Kodeks karny skarbowy

Transkrypt

1 Skrypty Becka Magdalena Błaszczyk Monika Zbrojewska Kodeks karny skarbowy

2 SKRYPTY BECKA Kodeks karny skarbowy

3 W sprzeda y: F. Prusak KODEKS KARNY SKARBOWY Kodeks System R. Kubacki, A. Bartosiewicz KODEKS KARNY SKARBOWY. PRZESTÊPSTWA I WYKROCZENIA PODATKOWE ORAZ DEWIZOWE, wyd. 4 Podatkowe inne PODATKI 2011, wyd. 2 Podatkowe Teksty Ustaw Becka KODEKS KARNY. KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO. KODEKS KARNY WYKONAWCZY. KOSZTY S DOWE KARNE, wyd. 14 Teksty Ustaw Becka. Edycja S¹dowa KODEKS KARNY. KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO. EDYCJA PROKURATORSKA, wyd. 18 Twoje Prawo

4 Kodeks karny skarbowy dr Magdalena B³aszczyk dr Monika Zbrojewska WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2011

5 Poszczególne czêœci opracowa³y: Magdalena B³aszczyk: czêœciiiii Monika Zbrojewska: czêœci III i IV Redaktor prowadz¹cy: Aneta Flisek Wydawnictwo C.H. Beck 2011 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Marta Œwierk Druk i oprawa: P.W.P. Interdruk, Warszawa ISBN ISBN e-book

6 SPIS TREŒCI Spis Wykaz treœci skrótów... Przedmowa... XI XIII Czêœæ I. Materialne prawo karne skarbowe czêœæ ogólna Wykaz literatury wspólnej dla czêœci dotycz¹cej materialnego prawa karnego skarbowego... 3 Rozdzia³ I. Prawo karne skarbowe pojêcie, Ÿród³a, specyfika Pojêcie prawa karnego skarbowego ród³a prawa karnego skarbowego Powi¹zania systemowe... 7 I. Relacja pomiêdzy prawem karnym skarbowym a prawem karnym powszechnym... 8 II. Powi¹zania z prawem finansowym Rozdzia³ II. Przestêpstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe istota Podstawowe zasady odpowiedzialnoœci za przestêpstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe Pojêcie czynu zabronionego Pojêcie przestêpstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego Odpowiedzialnoœæ karna skarbowa a odpowiedzialnoœæ karna Rozdzia³ III. Struktura przestêpstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego Typy czynów zabronionych Elementy struktury czynu zabronionego I. Podmiot II. Przedmiot III. Strona przedmiotowa IV. Strona podmiotowa Rozdzia³ IV. Odpowiedzialnoœæ podmiotów zbiorowych za czyny zabronione jako przestêpstwa skarbowe Rozdzia³ V. Czas i miejsce pope³nienia czynu zabronionego Czas pope³nienia czynu zabronionego... 35

7 VI Spis treœci 11. Zasady intertemporalne w prawie karnym skarbowym I. Zmiana ustawy po pope³nieniu czynu, przed orzekaniem II. Zmiana ustawy po wyroku Miejsce pope³nienia czynu zabronionego Zasady obowi¹zywania Kodeksu karnego skarbowego w miejscu i co do osób Rozdzia³ VI. Formy pope³nienia przestêpstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego Formy stadialne I. Zagadnienia ogólne II. Usi³owanie Formy zjawiskowe I. Zagadnienia ogólne II. Formy sprawcze III. Sprawstwo rozszerzone IV. Formy niesprawcze V. Zasady odpowiedzialnoœci wspó³dzia³aj¹cych Rozdzia³ VII. Zbiegi przepisów i czynów w Kodeksie karnym skarbowym Zbiegi przepisów Zbiegi czynów Rozdzia³ VIII. Wy³¹czenie odpowiedzialnoœci karnej skarbowej Okolicznoœci wy³¹czaj¹ce bezprawnoœæ Okolicznoœci wy³¹czaj¹ce winê Brak karygodnoœci czynu zabronionego Rozdzia³ IX. Zaniechanie ukarania sprawcy Czynny al karnoskarbowy Dobrowolne poddanie siê odpowiedzialnoœci Odst¹pienie od wymierzenia kary Rozdzia³ X. Kary Kary za przestêpstwa skarbowe I. Kara grzywny II. Kara ograniczenia wolnoœci III. Kara pozbawienia wolnoœci Odpowiedzialnoœæ posi³kowa za grzywnê wymierzon¹ za przestêpstwo skarbowe Kara grzywny kwotowej za wykroczenie skarbowe Rozdzia³ XI. Œrodki karne Katalog œrodków karnych za przestêpstwa i wykroczenia skarbowe Œrodki karne orzekane za przestêpstwa skarbowe I. Przepadek II. Terminowe œrodki karne III. Podanie wyroku do publicznej wiadomoœci... 96

8 Spis treœci VII 29. Œrodki karne orzekane za wykroczenia skarbowe Rozdzia³ XII. Zasady wymiaru kary Rozdzia³ XIII. Nadzwyczajne obostrzenie kary Rozdzia³ XIV. Nadzwyczajne z³agodzenie kary Rozdzia³ XV. Œrodki probacyjne Uwagi ogólne Warunkowe umorzenie postêpowania Warunkowe zawieszenie wykonania kary Warunkowe przedterminowe zwolnienie Rozdzia³ XVI. Œrodki zabezpieczaj¹ce Uwagi ogólne Œrodki izolacyjno-lecznicze Œrodki administracyjne Rozdzia³ XVII. Przedawnienie Rozdzia³ XVIII. Zatarcie skazania/ukarania Czêœæ II. Materialne prawo karne skarbowe czêœæ szczególna Rozdzia³ I. Specyfika czêœci szczególnej Kodeksu karnego skarbowego Rozdzia³ II. Przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowi¹zkom podatkowym i roliczeniom z tytu³u dotacji lub subwencji Rozdzia³ III. Przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowi¹zkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranic¹ towarami i us³ugami Rozdzia³ IV. Przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu Rozdzia³ V. Przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych Czêœæ III. Postêpowanie w sprawach o przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe Wykaz literatury wspólnej dla czêœci dotycz¹cej postêpowania w sprawach o przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe Rozdzia³ I. Zagadnienia wstêpne Uwagi wprowadzaj¹ce Stosowanie przepisów KPK Cele postêpowania karnego skarbowego Zasady postêpowania karnego skarbowego Rozdzia³ II. Warunki dopuszczalnoœci postêpowania karnego skarbowego

9 VIII Spis treœci Rozdzia³ III. System s¹dów i ich w³aœciwoœæ oraz sk³ad s¹du i wy³¹czenie sêdziego System s¹dów W³aœciwoœæ s¹dów Sk³ad s¹du i tryby postêpowania Wy³¹czenie sêdziego Rozdzia³ IV. Strony i ich procesowi przedstawiciele Pojêcie strony Oskar yciel publiczny Oskar ony i jego obroñca Interwenient i jego pe³nomocnik Podmiot poci¹gniêty do odpowiedzialnoœci posi³kowej i jego pe³nomocnik Quasi-strona Rozdzia³ V. Czynnoœci procesowe Rozdzia³ VI. Dowody Rozdzia³ VII. Œrodki przymusu Zatrzymanie Œrodki zapobiegawcze Poszukiwanie oskar onego i list goñczy List elazny Kary porz¹dkowe Zabezpieczenie maj¹tkowe Rozdzia³ VIII. Postêpowanie mandatowe Rozdzia³ IX. Dobrowolne poddanie siê odpowiedzialnoœci Rozdzia³ X. W³aœciwoœæ organów postêpowania przygotowawczego Rozdzia³ XI. Postêpowanie przygotowawcze Wszczêcie i przebieg postêpowania przygotowawczego Zakoñczenie postêpowania przygotowawczego Nadzór nad postêpowaniem przygotowawczym Akt oskar enia Rozdzia³ XII. Postêpowanie przed s¹dem w I instancji Wstêpna kontrola oskar enia i przygotowanie do rozprawy g³ównej Rozprawa g³ówna Rozdzia³ XIII. Postêpowanie odwo³awcze Wiadomoœci ogólne Apelacja Za alenie Rozdzia³ XIV. Postêpowania szczególne Postêpowanie uproszczone

10 Spis treœci IX 67. Postêpowanie nakazowe Postêpowanie w stosunku do nieobecnych Rozdzia³ XV. Nadzwyczajne œrodki zaskar enia Kasacja Wznowienie postêpowania Rozdzia³ XVI. Postêpowania po uprawomocnieniu siê orzeczenia Podjêcie postêpowania warunkowo umorzonego Odszkodowanie za nies³uszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie U³askawienie Wyrok ³¹czny Rozdzia³ XVII. Postêpowanie w sprawach karnych skarbowych ze stosunków miêdzynarodowych Czêœæ IV. Postêpowanie wykonawcze w sprawach o przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe Wykaz literatury wspólnej dla czêœci dotycz¹cej postêpowania wykonawczego w sprawach o przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe Rozdzia³ I. Zagadnienia ogólne Rozdzia³ II. Wykonywanie kar Rozdzia³ III. Wykonywanie œrodków karnych Indeks rzeczowy

11

12 WYKAZ SKRÓTÓW Wykaz 1. Aktyskrótów normatywne AkcyzaU... ustawa z r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11 ze zm.) KK... ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS... ustawa z r. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KPK... ustawa z r. Kodeks postêpowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) Konstytucja RP... ustawa z r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i sprost.) FinPublU... ustawa z r. o Finansach publicznych (Dz.U. z r. Nr 157, poz ze zm.) OrdPU... ustawa z r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PrDew... ustawa z r. Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 141, poz ze zm.) SCU... ustawa z r. o S³u bie Celnej (Dz.U. Nr 168, poz ze zm.) 2. Publikatory CzPKiNP... OSN... OSNKW... OSNPG... OSNwSK... OTK... Pal.... PiP... POP... PPK... Prok. i Pr.... PS... Czasopismo Prawno Karne i Naukowo Prawne Orzecznictwo S¹du Najwy szego Orzecznictwo S¹du Najwy szego. Izba Karna i Izba Wojskowa Orzecznictwo S¹du Najwy szego, wyd. Prokuratury Generalnej Orzecznictwo S¹du Najwy szego w Sprawach Karnych Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Palestra Pañstwo i Prawo Przegl¹d Orzecznictwa Podatkowego Przegl¹d Prawa Karnego Prokuratura i Prawo Przegl¹d S¹dowy

13 XII Wykaz skrótów SI... Studia Iuridica SP... Studia Prawnicze MoP... Monitor Prawniczy MoPod... Monitor Podatkowy RPEiS... Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny WPP... Wojskowy Przegl¹d Prawniczy ZN... Zeszyty Naukowe ZNU... Zeszyty Naukowe Uniwersytetu ódzkiego 3. Inne skróty art.... artyku³ Dz.U.... Dziennik Ustaw niepubl.... niepublikowany (-a, -e) Nr... numer orz.... orzeczenie pkt... punkt post.... postanowienie poz.... pozycja s.... strona (-y) SN... S¹d Najwy szy tekst jedn.... tekst jednolity tj.... to jest TK... Trybuna³ Konstytucyjny uchw.... uchwa³a UE... Unia Europejska ust.... ustêp wyr.... wyrok w zw.... w zwi¹zku ze zm.... ze zmianami zob.... zobacz

14 PRZEDMOWA Po kilku latach prowadzenia wyk³adów z prawa karnego skarbowego zdecydowa³yœmy siê opracowaæ skrypt do tego przedmiotu, który stanowi³by odpowiedÿ na potrzeby sygnalizowane przez naszych S³uchaczy. Prawo karne skarbowe jest na studiach prawniczych jednym z wielu przedmiotów do wyboru. Z roku na rok studenci wybieraj¹ ten przedmiot coraz czêœciej. Jednak tylko nieliczni studiuj¹ tajniki prawa karnego skarbowego dog³êbnie, a i wówczas interesuj¹ ich wybrane zagadnienia. Wiêkszoœæ naszych S³uchaczy decyduje siê na kurs prawa karnego skarbowego, gdy przepisy Kodeksu karnego skarbowego s¹ przedmiotem pytañ na aplikacje prawnicze. Od wyk³adowcy oczekuj¹ syntetycznej prezentacji norm prawa karnego skarbowego ze szczególnym akcentem na te rozwi¹zania, które ró - ni¹ materialne i procesowe prawo karne skarbowe od szeroko rozumianego materialnego i procesowego prawa karnego powszechnego. Takie same oczekiwania maj¹ wobec pomocy naukowych. Pisz¹c skrypt Prawo karne skarbowe postanowi³yœmy wyjœæ naprzeciw w³aœnie tym oczekiwaniom stara³yœmy siê opracowaæ wyk³ad na piœmie, który w pewnej mierze musia³ ró niæ siê od wyk³adu, gdy takie s¹ prawa tekstu pisanego. Podzia³ treœci w skrypcie odpowiada systematyce Kodeksu karnego skarbowego. Taki podzia³ przyjmujemy te na wyk³adach i nasze doœwiadczenia wskazuj¹, e sprawdza siê najlepiej. Zarówno w trakcie wyk³adów, jak i w skrypcie ograniczamy siê do sygnalizacji kwestii wywo³uj¹cych rozbie noœci w doktrynie oraz orzecznictwie, rozszerzaj¹c jedynie najczêœciej przyjmowane interpretacje. Zawsze konsekwentnie staramy siê prezentowaæ nasze stanowisko w spornej kwestii. W stosunku do prowadzonych przez nas wyk³adów skrypt zawiera znacznie rozszerzon¹ analizê przepisów Czêœci szczególnej Kodeksu karnego skarbowego. Zdecydowa³yœmy siê zawrzeæ w niej podstawow¹ charakterystykê wszystkich przestêpstw i wykroczeñ skarbowych, podczas gdy na wyk³adach ograniczamy ten modu³ do analizy wybranych typizacji. Naszym za³o eniem by³a kompleksowa i maksymalnie przejrzysta, syntetyczna prezentacja bardzo z³o onej i zawi³ej problematyki materii i procedury karnoskarbowej. Chcia³ybyœmy, eby skrypt stanowi³ pomoc dla studentów (nie tylko prawa), absolwentów studiów prawniczych przygotowuj¹cych siê do egzaminów na aplikacje, aplikantów oraz wszystkich którzy potrzebuj¹ uzyskaæ podstawow¹ wiedzê z zakresu prawa karnego skarbowego i ewentualne wskazówki, co do sposobów jej rozszerzenia i pog³êbienia. Pañstwa ocenie pozostawiamy, na ile uda³o siê nam zrealizowaæ te za³o enia. Autorki

15

16 CZÊŒÆ I MATERIALNE PRAWO KARNE SKARBOWE CZÊŒÆ OGÓLNA

17

18 WYKAZ LITERATURY WSPÓLNEJ DLA CZÊŒCI DOTYCZ CEJ MATERIALNEGO PRAWA KARNEGO SKARBOWEGO S. Baniak, Prawo karne skarbowe, Kraków 2006; A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Kodeks karny skarbowy. Czêœæ materialna, Vademecum, Wroc³aw 2008; A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Kodeks karny skarbowy. Przestêpstwa i wykroczenia skarbowe, Warszawa 2005; G. Bogdan, A. Nita, Z. Radzikowska, A. Œwiat³owski, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Gdañsk 2007; L. Gardocki, Prawo karne, Warszawa 2010; T. Grzegorczyk, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2009; P. Kardas, G. abuda, T. Razowski, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2010; V. Konarska-Wrzosek, T. Oczkowski, Prawo i postêpowanie karne skarbowe, Warszawa 2010; W. Kotowski, B. Kurzêpa, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2007; M. Królikowski, R. Zaw³ocki (red.), Kodeks karny. Czêœæ ogólna, t. I, Komentarz do artyku³ów 1 31, Warszawa 2011; M. Królikowski, R. Zaw³ocki (red.), Kodeks karny. Czêœæ ogólna, t. II, Komentarz do artyku³ów , Warszawa 2011; A. Marek, Prawo karne, Warszawa 2005; J. Michalski, Komentarz do kodeksu karnego skarbowego, Tytu³ I, Przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, Warszawa 2000; F. Prusak, Ustawa karna skarbowa z komentarzem, Warszawa 1995; Z. Siwik, Systematyczny komentarz do ustawy karnej skarbowej. Czêœæ ogólna, Warszawa 1993; L. Wilk, Przestêpstwa i wykroczenia skarbowe, [w:] O. Górniok (red.), Prawo karne gospodarcze, t. 10, Warszawa 2003; L. Wilk, Szczególne cechy odpowiedzialnoœci za przestêpstwa i wykroczenia podatkowe, Katowice 2006; L. Wilk, Zagadnienia materialnego prawa karnego skarbowego, Toruñ 2004; L. Wilk, J. Zagrodnik, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2007; L. Wilk, J. Zagrodnik, Prawo karne skarbowe, Warszawa 2009; A. Zoll (red.), Kodeks karny. Czêœæ ogólna. Komentarz, t. I, Komentarz do art K.K., Warszawa 2007.

19

20 ROZDZIA I PRAWO KARNE SKARBOWE POJÊCIE, RÓD A, SPECYFIKA Czêœæ Rozdzia³ Literatura: I. Materialne I. Prawo L. Wilk, karne prawo Odpowiedzialnoœæ skarbowe karne skarbowe pojêcie, za przestêpstwa Ÿród³a, czêœæ ogólna specyfika i wykroczenia skarbowe w œwietle KKS, PPK 2001, Nr 24; J. Zientek, Konsekwencje zmiany przepisów wykonawczych wype³niaj¹cych treœæ normy blankietowej w kodeksie karnym skarbowym, Prok. i Pr. 2002, Nr Pojêcie prawa karnego skarbowego Pojêcie prawo karne skarbowe wystêpuje w dwóch zakresach znaczeniowych: wê szy oznacza prawa karne skarbowe sensu stricto, tj. materialne prawo karne skarbowe, szerszy oznacza prawo karne skarbowe sensu largo, tj. obejmuje materialne prawo karne skarbowe, procesowe (formalne) prawo karne skarbowe i wykonawcze (egzekucyjne) prawo karne skarbowe. Prawo karne skarbowe sensu stricto (materia) stanowi zespó³ norm okreœlaj¹cych czyny zabronione jako przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe (godz¹ce w interesy finansowe Skarbu Pañstwa, jednostek samorz¹du terytorialnego, Unii Europejskiej), kary i œrodki karne stosowane wobec sprawców przestêpstw skarbowych i wykroczeñ skarbowych; œrodki zabezpieczaj¹ce zwi¹zane z naruszeniem zakazów albo nakazów karnych skarbowych oraz zasady odpowiedzialnoœci karnej skarbowej. Prawo karne sensu largo (materia + forma + egzekucja) oprócz norm materialnego prawa karnego skarbowego obejmuje równie : prawo karne skarbowe procesowe (procedura karna skarbowa): zespó³ norm prawnych reguluj¹cych postêpowanie organów pañstwa (g³ówne s¹d, prokurator) w sprawach o przestêpstwa skarbowe i wykroczenia skarbowego; zasady i przes³anki dopuszczalnoœci tego postêpowania, obowi¹zki i uprawnienia stron oraz innych uczestników, tryb wydawania orzeczeñ i œrodki kontroli tych orzeczeñ,