MODEL AS-AD Dotąd zakładaliśmy (w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim), że ceny w gospodarce są stałe. Model AS-AD uchyla to założenie. KRZYWA AD Krzywą AD wyprowadza się z modelu IS-LM Każdy punkt na krzywej AD reprezentuje równowagę z modelu IS-LM (czyli jednoczesną równowagę na rynku dóbr i usług oraz na rynku pieniężnym). Krzywa AD pokazuje kombinacje poziomu cen (P) i poziomu produkcji (Y) dla których zachowana jest równowaga na rynku dóbr i usług oraz na rynku pieniężnym. Ujemne nachylenie AD: Jeśli spadają ceny przy danej nominalnej podaży pieniądza, realna podaż pieniądza rośnie. Wpływa to na spadek stóp procentowych (Proszę porównać z wykresem równowagi na rynku pieniądza). Rosną inwestycje a więc i zagregowane wydatki czyli (krzyż keynesowski) wzrasta Y (proszę porównać z krzyżem keynesowskim). GRAFICZNE WYPROWADZENIE KRZYWEJ AD Zmiana poziomu cen P przesuwa równolegle krzywą LM Uzyskujemy nowy punkt równowagi w ISLM (wzrost cen prowadzi do nowego punktu równowagi o wyższym dochodzie i niższych stopach procentowych) W modelu AD-AS obserwujemy to jako przesuwanie się wzdłuż ujemnie nachylonej krzywej zagregowanego popytu AD (wyższy dochód przy niższych cenach) 1
FORMALNE WYPROWADZENI KRZYWEJ AD Pamiętamy, że równowagę IS-LM można opisać równaniem: Gdzie: Y = β A + γ β = γ = α h G α b h + α bk M P h + α bk G G G 2
Aby uzyskać równanie krzywej AD, możemy przekształcić wzór na równowagę w ISLM ze względu na poziom cen. Dochodzimy w ten sposób do postaci: AD: P = γ Y M β A NACHYLENIE KRZYWEJ AD AD jest tym bardziej płaska im: (i) mniejsza wrażliwość popytu na pieniądz (L) na zmiany stopy procentowej (ii) większa wrażliwość popytu inwestycyjnego na stopę procentową (iii) większy mnożnik (iv) mniejsza wrażliwość dochodowa popytu na pieniądz (L) W skrajnym przypadku klasycznym, w którym LM jest pionowa, zmiany poziomu cen mają duży wpływ na poziom dochodu i wydatków. Krzywa AD jest wtedy bardzo płaska. Odwrotnie w przypadku pułapki płynności (LM pozioma). KRZYWA AS Krzywa AS to krzywa zagregowanej podaży. Jej nachylenie zależy od analizowanego okresu. W długim okresie krzywa AS jest pionowa (LAS) AS klasyczna. W krótkim okresie jest dodatnio nachylona (SAS). W bardzo krótkim okresie jest pozioma. Bardzo krótki okres to ten, który analizowaliśmy w modelu IS-LM oraz w krzyżu keynesowskim. Innymi słowy założenie w modelu IS-LM oraz w krzyżu keyensowskim o stałości cen oznaczało poziomą AS. 3
PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ AD Ekspansywna polityka fiskalna i monetarna przesuwają AD w prawo. Restrykcyjna polityka fiskalna i monetarna przesuwają AD w lewo. Wzrost (spadek) wydatków autonomicznych przesuwa AD w prawo (w lewo). PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ AS Wzrost kosztów produkcji przesunie krzywą SAS do góry. Wzrost płac nominalnych w przedsiębiorstwach przesunie SAS do góry. Postęp technologiczny, zwiększenie zasobów czynników produkcji itp. przesuną LAS w prawo. POLITYKA GOSPODARCZA W MODELU AS-AD Nachylenie krzywej AS ma kluczowe znaczenie dla analizowanych skutków polityki fiskalnej i monetarnej. I. W przypadku poziomej AS ( bardzo krótki okres), analiza w ramach modelu AS-AD sprowadza się do analizy w ramach modelu IS-LM. Skutki polityki fiskalnej i monetarnej w przypadku keynesowskiej krzywej AS: 4
II. Drugim skrajnym przypadkiem jest pionowa, klasyczna krzywa AS (LAS długi okres). Polityka skierowana na pobudzanie popytu jest w długim okresie nieskuteczna. 5
Polityka monetarna: Wzrost nominalnej podaży pieniądza przesuwa LM1 do LM2. AD1 przesuwa się do AD2 (Dla każdego poziomu Y aby produkcja się nie zmieniła poziom cen (P) musi wzrosnąć proporcjonalnie do nominalnej podaży pieniądza (M). Czyli jeżeli M wzrosło o 10% to poziom cen dla Y1 wzrasta o 10% czyli o więcej niż dla Y2 stąd nachylenie krzywej AD także się zmienia). W bardzo krótkim okresie ( przy stałych cenach równowaga osiągnięta byłaby w miejscu przecięcia P1 i AD2. W krótkim okresie równowaga ustaliłaby się na przecięciu nowej krzywej AD (AD2) z krótkookresową krzywą podaży SAS1. W długim okresie jednak wzrost popytu powoduje, że producenci chcą więcej produkować. Nie mogą jednak zatrudnić więcej pracowników, przy starych płacach, gdyż z założenia w modelu klasycznym, produkcja jest na poziomie potencjalnym (bezrobocie tylko naturalne). Aby przyciągnąć pracowników podnoszą więc płace, jednak muszą także w związku z tym podnieść ceny produktów (P rośnie). Na wykresie IS-LM jest to reprezentowane przez przesunięcie krzywej LM do góry (Przesunięcie krzywej LM wynikające ze wzrostu cen oznacza przesuwanie się wzdłuż krzywej AD w kierunku pólnocno-zachodnim ). Równowaga długookresowa zostanie osiągnięta dzięki dostosowaniu po stronie zagregowanej podaży (SAS1 przesunie się do góry do SAS2, tak by przeciąć LAS w tym samym punkcie co AD2). 6
Polityka fiskalna: Mechanizm analogiczny, wzrost popytu jest spowodowany ekspansywną polityką fiskalną. Oznacza to, że ekspansywna polityka fiskalna lub monetarna powoduje w długim okresie wzrost cen. PODSUMOWANIE SZOKI PODAŻOWE Szok podażowy jest spowodowany gwałtownym wzrostem kosztów produkcji. Może być wywołany np. wzrostem cen ważnego surowca (takiego jak ropa). Skutkiem szoku podażowego jest stagflacja inflacja połączona z recesją. Mamy więc jednoczesne wystąpienie wyższej inflacji i wzrost bezrobocia. Co się stanie w długim okresie? Wzrost bezrobocia doprowadzi do spadku płac, co z kolei będzie przesuwało SAS w dół. W długim okresie gospodarka wróci do punku wyjścia. 7
Zadanie 1 Rząd, dążąc do pobudzenia wzrostu gospodarczego, decyduje się na obniżenie stopy opodatkowania dochodów. Jak polityka ta wpłynie na poziom produktu, ceny i stopę procentową w krótkim oraz długim okresie? Przyjmijmy, że początkowo gospodarka znajdowała się w długookresowej równowadze. Proszę zilustrować graficznie zmiany, jakie nastąpią w modelach IS-LM i AS-AD. Zadanie 2 Bank centralny przy pomocy operacji otwartego rynku zmniejszył podaż pieniądza o 10%. Jak polityka ta wpłynie na poziom produktu, ceny i stopę procentową w krótkim oraz długim okresie? Przyjmijmy, że początkowo gospodarka znajdowała się w długookresowej równowadze. Proszę zilustrować graficznie zmiany, jakie nastąpią w modelach IS-LM i AS- AD. Zadanie 3 Załóżmy, że w przyszłym roku koniunktura gospodarcza w Niemczech, będących naszym głównym partnerem handlowym, znacznie się poprawi. a) Jak sytuacja ta wpłynie na poziom produktu, ceny i stopę procentową w Polsce w krótkim oraz długim okresie? Przyjmijmy, że początkowo nasza gospodarka znajdowała się w długookresowej równowadze. b) Czy bank centralny lub rząd po zaobserwowaniu zmiany dochodu i cen będzie w stanie natychmiast doprowadzić je do poziomu wyjściowego? Proszę zilustrować graficznie zmiany, jakie nastąpią w modelach IS-LM i AS-AD. 8