Katedra Ekonometrii i Statystyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Aleksandra Matuszewska-Janica

Katedra Ekonometrii i Statystyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Aleksandra Matuszewska-Janica Statystyczna analiza nierówności w płacach kobiet i mężczyzn w Polsce na tle Unii Europejskiej w odniesieniu do wieku, wielkości przedsiębiorstwa i grupy zawodowej* *praca wykonana w ramach grantu badawczego NCN nr 2011/01/B/HS4/06346

Równa płaca za równą pracę W 2008 roku kobiety w Unii Europejskiej zarabiały przeciętnie mniej o 18% niż mężczyźni (szacunki Eurostatu). W badaniach Eurobarorometru dotyczących dyskryminacji kobiet respondenci wskazywali przede wszystkim na dwa zjawiska, z którymi władze powinny się jak najszybciej uporać: przemoc wobec kobiet, nierówne traktowanie kobiet wobec mężczyzn na rynku pracy, zwłaszcza w zakresie wynagrodzeń. Polityka związana z równouprawnieniem ma wymiar zarówno społeczny ( polityczny) jak i ekonomiczny (Klasen 1999, Seguino, 2000; Blecker i Seguino, 2002, Löfström, 2003 i 2009; Sinha, Raju i Morrison 2007; Schober i Winter- Ebmer, 2011). Strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn (2010-2015) została zatwierdzona 21 września 2010 r.

Dlaczego kobiety zarabiają mniej? Niedocenianie pracy kobiet, które jest powiązane ze sposobem oceny ich kompetencji w stosunku do oceny kompetencji mężczyzn. Może to sprawiać, że niektóre stanowiska są niżej opłacane gdy w strukturze zatrudnienia przeważają kobiety. Segregacja na rynku pracy, która polega na tym, że zatrudnia się więcej kobiet w sektorach, gdzie płace są relatywnie niższe. Tradycja i stereotypy, które wpływają na wybór ścieżki/kariery zawodowej przez kobiety. Podział ról w społeczeństwie, który odnosi się do tradycji i jest przyczyną ograniczania przez kobiety czasu pracy lub powoduje ich całkowite wycofanie się z rynku pracy na rzecz obowiązków wychowawczych oraz opiekuńczych.

Co może wpływać na nierówności płacowe? Branża Czynniki społeczne, psychologiczne i kulturowe Aktywność zawodowa kobiet Struktura zatrudnienia Zatrudnienie w pełnym/niepełny m wymiarze pracy Wykształcenie Przynależność do grupy krajów: EU15, NM12 Wiek Staż pracy

Pomiar nierówności płacowych - wskaźnik GPG Do najczęściej stosowanych miar do określania poziomu nierówności płacowych należy wskaźnik GPG (Gender Pay Gap). Jest to względna różnica pomiędzy przeciętną płacą brutto za godzinę mężczyzn ( ) a przeciętną płacą brutto za godzinę kobiet ( ). Oblicza się go wg formuły: Eurostat podaje wskaźnik HE_FPCM (zarobki kobiet wyrażone jako % zarobków mężczyzn):

Poziom nierówności płacowych w krajach Unii Europejskiej w roku 2006

IT MT PL RO SI PT BE LU BG HU LV FR SE LT IE DK EU27 ES GR FI CY DE CZ NL UK AT SK EE 4,4 5,2 7,5 7,8 8,0 8,4 9,5 10,7 12,4 14,4 15,1 15,4 16,5 17,1 17,2 17,6 17,7 17,9 20,7 21,3 21,8 22,7 23,4 23,6 24,3 25,5 25,8 29,8 Wskaźnik GPG w Krajach europejskich w 2006 poziom GPG w Unii Europejskiej 27 (17.7%) 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0

Wybrane polskie badania związane z ekonomiczną i społeczną sytuacją kobiet Badania związane z ekonomiczną i społeczną sytuacją kobiet w Polsce są prowadzone m.in. przez: Sawicką (SGGW), Lisowską (SGH) i Titkow (Instytut Filozofii i Socjologii PAN). Titkow, 2003; Grajek, 2003; Lisowska, 2007, 2008, 2009; Rawłuszko, 2007; Sawicka 2008a, 2008b; Gawrycka, Wasilczuk i Zwiech, 2010; Fernández-Avilés, Montero i Witkowska 2010;

Geneza badania (1) Gema Fernández-Avilés, Jose Maria Montero, Dorota Witkowska, Gender Wage Gap in EU States. Application of Taxonomic and Spatial Methods, w: D. Witkowska, K. Nermend (red.), Regional Analysis: Globalization, Integration, Transformation, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, 2010, s. 71-95. W różnych branżach poziom nierówności płacowych jest inny. Nierówności płacowe pomiędzy kobietami i mężczyznami w Polsce na tle Unii Europejskiej grant NCN nr 2011/01/B/HS4/06346

Geneza badania (2) Wybrane cele szczegółowe. Identyfikacja i kwantyfikacja czynników wpływających na dysproporcje płac kobiet i mężczyzn. Analiza struktury i ocena nierówności płacowych pomiędzy kobietami i mężczyznami w krajach Unii Europejskiej na podstawie wielowymiarowych danych statystycznych (z wykorzystaniem narzędzi statystyki wielowymiarowej).

Eurostat -Structure of Earnings Survey Badanie nad strukturą płac w Unii Europejskiej (Structure of Earnings Survey SES) zostało zapoczątkowane w roku 1995. Według ustaleń Komisji Europejskiej począwszy od 2002 ma być przeprowadzane co 4 lata w 27 krajach członkowskich i krajach stowarzyszonych (regulacja prawna: rozporządzenie Rady Europy nr n 530/1999). Dane pozyskiwane w ramach tego projektu odnoszą się do sytuacji na rynku pracy (liczba zatrudnionych, wynagrodzenia oraz czas pracy) głównie (obowiązkowo) dla przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 10 pracowników.

Baza danych Eurostat Structure of Earning Survey Number of Hourly Monthly Annnual Hours Annual employees earnings earnings earnings paid holidays economic activity, sex, age sex, age, occupation economic activity, sex, employment contract economic activity, sex, educational attainment economic activity, sex, length of service in the enterprise size of the enterprise, sex, occupation

Dane SES wykorzystane w prezentowanej analizie Number of Hourly Monthly Annnual Hours Annual employees earnings earnings earnings paid holidays economic activity, sex, age sex, age, occupation economic activity, sex, employment contract economic activity, sex, educational attainment economic activity, sex, length of service in the enterprise size of the enterprise, sex, occupation

Pytania i zadania w prezentowanej analizie Czy istnieje zależność między poziom nierównościami płacowymi w UE a takimi zmiennymi jak wiek, stanowisko, wielkość przedsiębiorstwa? Test niezależności 2 Czy występuje zależność między poziomem nierówności płacowych w krajach UE w różnych grupach (odpowiednio): wiekowych, stanowiskowych, związanych z wielkością przedsiębiorstwa)? Współczynnik korelacji rang Spearmana i test jego istotności, test Kendalla Utworzenie rankingów krajów UE przy uwzględnieniu struktury nierówności płacowych (odpowiednio) w grupach wiekowych, grupach stanowisk, grupach związanych z wielkością przedsiębiorstw) Wskaźnik względnego poziomu rozwoju (BZW)

Wiek kategoryzacja w SES 2006 Kod grupy (zmiennej) Wiek pracownika total wszystkie obserwacje z zakresu Y0_29 poniżej 30 lat Y30_39 wiek <30;40) Y40_49 wiek <40;50) Y50_59 wiek <50;60) Y60_MAX wiek 60 lat i więcej UNK obserwacje dla których nie określono wieku

Zaszeregowanie pracownika (stanowisko) kategoryzacja w SES 2006 Kod grupy (zmiennej) Grupa stanowiska pracownika TOTAL wszystkie obserwacje z zakresu ISCO0 Siły zbrojne ISCO1 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy ISCO2 Specjaliści ISCO3 Technicy i inni pracownicy średniego szczebla ISCO4 Pracownicy biurowi ISCO5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy ISCO6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy ISCO7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy ISCO8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń ISCO9 Pracownicy przy pracach prostych ISCO1-5 Pracownicy niefizyczni ISCO7-9 Pracownicy przy pracach prostych UNK obserwacje dla których nie określono wieku

Wielkość przedsiębiorstwa kategoryzacja w SES2006 Kod grupy (zmiennej) Liczba pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie LT_10 mniej niż 10 10_49 między 10 a 49 50_249 między 50 a 249 250_499 między 250 a 499 500_999 między 500 a 999 GT_1000 1000 i więcej

Wskaźnik GPG z uwzględnieniem grupy wiekowej GPG ij = (1 GHE Fij GHE Mij ) 100 HE_FPCM ij = GHE Fij GHE Mij 100 = 100 GPG ij Gdzie: GHE Mij przeciętna płaca brutto za godzinę mężczyzn w i-tym kraju i j-tej grupie wiekowej; GHE Fij przeciętna płaca brutto za godzinę kobiet w i-tym kraju i j-tej grupie wiekowej; i = AT, BE, DE, DK, ES, FI, FR, GR, IE, IT, LU, NL, PT, SE, UK, BG, CY, CZ, EE, HU, LT, LV, MT, PL, RO, SI, SK; j = Y029, Y30_39, Y40_49, Y50_59, Y60_MAX;

Wartości wskaźnika GPG w poszczególnych krajach UE i grupach wiekowych Kraj/region Symbol TOTAL Y0_29 Y30_39 Y40_49 Y50_59 Y60_MAX UNK Kraje Wspólnoty EU27 18,4 3,1 17,5* 23,8* 21,6 23,2-3,7 Austria AT 25,5 13,3 24,7* 29,4* 31,3* 41,2* Belgia BE 9,5 3,8 7,8* 9,6* 9,1 28,4* Niemcy DE 22,7 6,5 19,8* 26,3* 28,3* 29,4* Dania DK 17,6 10,3 19,2* 20,5* 18,6 17 Hiszpania ES 17,9 6,5 12,28 20,9* 25,3* 28,8* Finlandia FI 21,2 11,7 20,7* 23* 26,5* 28,4* Francja FR 15,4 2,5 11,8* 16,4* 22,1* 47,8* Grecja GR 20,7 4,3 12,6* 22,9* 20,6 30,4* Irlandia IE 17,2 6,1 10,3* 20,1* 27,2* 21,7 Włochy IT 4,4 3,1 3,2* 4,6* 0,9 13,5* Luksemburg LU 10,7-1,1 5,4* 11,7* 22* 23,2* Holandia NL 23,6 5,4 19,2* 29,5* 30,9* 20,5 Portugalia PT 8,4-1,9 8,8* 12,3* 2,9 26,1* Szwecja SE 16,5 8,3 16,1* 19,9* 19,2 18,9 Wlk. Brytania UK 24,3 22,9 31,9* 28,7 25,6-3,7 Bułgaria BG 12,4 5,3 18,4* 14,7 11,3 0,6 Cypr CY 21,8 7,5 18,7* 23* 26,6* 38,5* Czechy CZ 23,4 10 29,1* 28,9 23,3 27* Estonia EE 30,3 26 36* 31,6 27,4 27,7* Węgry HU 14,4 3 18,1* 16,9 16,9 14,6 Litwa LT 17,1 17,1 20,2* 16 17,7* 13,2 Łotwa LV 15,1 14,6 19,2* 13,3 15,2* 10,9 Malta MT 5,2-1,2 0,6* 9,3* -4,2 27,7* Polska PL 7,4 3,6 10,5* 8,2 6,5 14,2* Rumunia RO 7,8 3,2 10,7* 9,4-0,8 3,5* Słowenia SI 8 1,3 10,9* 10,4 3,3 1,6 Słowacja SK 25,8 17,2 32,7* 28,9 22,4 19,3

Czy w starszej grupie wiekowej obserwuje się większą wartość wskaźnika GPG? Kraj/region Symbol Y0_29 Y30_39 Y40_49 Y50_59 Y60_MAX Kraje Wspólnoty EU27 + + Austria AT + + + + Belgia BE + + + Niemcy DE + + + + Dania DK + + Hiszpania ES + + + + Finlandia FI + + + + Francja FR + + + + Grecja GR + + + Irlandia IE + + + Włochy IT + + + Luksemburg LU + + + + Holandia NL + + + Portugalia PT + + + Szwecja SE + + Wlk. Brytania UK + Bułgaria BG + Cypr CY + + + + Czechy CZ + + Estonia EE + + Węgry HU + Litwa LT + + Łotwa LV + + Malta MT + + + Polska PL + + Rumunia RO + + Słowenia SI + Słowacja SK +

Wskaźnik GPG z uwzględnieniem grupy wiekowej i grupy stanowisk GPG ijk = (1 GHE Fijk GHE Mijk ) 100 HE_FPCM ijk = GHE Fijk GHE Mijk 100 = 100 GPG ijk Gdzie: GHE Mijk przeciętna płaca brutto za godzinę mężczyzn w i-tym kraju, j-tej grupie wiekowej i k-tej grupie zawodowej; GHE Fijk przeciętna płaca brutto za godzinę kobiet w i-tym kraju, j-tej grupie wiekowej i k-tej grupie zawodowej; i = AT, BE, DE, DK, ES, FI, FR, GR, IE, IT, LU, NL, PT, SE, UK, BG, CY, CZ, EE, HU, LT, LV, MT, PL, RO, SI, SK; j = Y029, Y30_39, Y40_49, Y50_59, Y60_MAX; k = ISCO1, ISCO2, ISCO3, ISCO4, ISCO5, ISCO6, ISCO7, ISCO9.

WIEK Test niezależności 2 : wiek a GPG GPG do 0 0-10 10-20 20-30 więcej 30 n(i.) Y0_29 15 64 70 24 5 178 Y30_39 4 33 77 61 30 205 Y40_49 3 36 56 90 30 215 Y50_59 10 38 60 69 31 208 Y60_MAX 15 39 56 36 22 168 n(.j) 47 210 319 280 118 974 2 (UE27) = 98,42 (p-value = 0,0000) 2 (UE15) = 118,81 (p-value = 0,0000) 2 (NM12) = 53,32 (p-value = 0,0000) 2 (NM10) = 58,11 (p-value = 0,0000)

Wskaźnik GPG z uwzględnieniem grupy stanowisk GPG ij = (1 GHE Fij GHE Mij ) 100 HE_FPCM ij = GHE Fij GHE Mij 100 = 100 GPG ij Gdzie: GHE Mij przeciętna płaca brutto za godzinę mężczyzn w i-tym kraju i j-tej grupie stanowisk; GHE Fij przeciętna płaca brutto za godzinę kobiet w i-tym kraju i j-tej grupie stanowisk; i = AT, BE, DE, DK, ES, FI, FR, GR, IE, IT, LU, NL, PT, SE, UK, BG, CY, CZ, EE, HU, LT, LV, MT, PL, RO, SI, SK; j = ISCO1, ISCO2, ISCO3, ISCO4, ISCO5, ISCO6, ISCO7, ISCO9.

Wartości wskaźnika GPG w poszczególnych krajach UE przy uwzględnieniu grup stanowisk Kraj/region Symbol TOTAL ISCO0 ISCO1 ISCO2 ISCO3 ISCO4 ISCO5 ISCO6 ISCO7 ISCO8 ISCO9 Kraje Wspólnoty EU27 18,4 44,6 30,5* 23,8* 20,7* 16,8* 6,5 24,6 46,5* 29,6* 19,6 Austria AT 25,5 b.d. 31,7* 18,7 23,2 23,2 24,3 b.d. 26,3* 21,2* 19,5 Belgia BE 9,5 b.d. 14* 0,8 9 12,7* 10,2 b.d. 16,9 18,8* 18,7 Niemcy DE 22,7 b.d. 37,7* 22,3 29,7* 23,2* 19,7 22,1 25,9* 18,7* 17,9 Dania DK 17,6-20,3 22,5* 15,3 19,2* 3,1* 1,7 8,5 15,4* 12,1 13,4 Hiszpania ES 17,9 b.d. 32,2* 16 23,8* 23,6* 16,7 22,9 22,4 25,5* 11,2 Finlandia FI 21,2 b.d. 29,6* 16,7 19,9* 7,6 11,4 6,6 17,8* 16,6* 15,4 Francja FR 15,4 b.d. 25,6* 20,9* 10,6* 8,7* 3,1 22,3 11,3 16,7* 10,2 Grecja GR 20,7 b.d. 17,2* 16,2 18,8* 13,8* 11,3* b.d. 3,9 b.d. 6,4 Irlandia IE 17,2 b.d. 30* 17,3* 13,4* 12 21,1 14,4 23* 21,2* 19,3 Włochy IT 4,4 b.d. 17,6* 6,3 16,4 17,6* 14,9 b.d. 19* 12,9 b.d. Luksemburg LU 10,7 b.d. 20,4* 3,2* 3,1 9,1* 8,8 b.d. 19,7 22,7* 10,6 Holandia NL 23,6 34,3 28,8* 21,9 24,9* 21,4 23,9* 19,9 13,9 27,9* 12,3 Portugalia PT 8,4 b.d. 22,9* 8,4 19,8* 9,8 15,9 6,1 36,8* 30,3* 2,3 Szwecja SE 16,5 b.d. 20,6* 18,6 19,4* 4,4 4,7 4,9 13,8* 7,2 12,4 Wlk. Brytania UK 24,3 b.d. 29,6* 9,3 15,2* 8,4* 7,1 1 18,7 20,8* 19,4 Bułgaria BG 12,4 b.d. 8,3 24* 17,7* 2,1 8,1-5,5 32,9* 20* 0,3 Cypr CY 21,8 b.d. 6,1 6,3 29,2* 24,1 28,2 b.d. b.d. 38,2* 26,2 Czechy CZ 23,4 b.d. 40,7* 24,2* 23,5* 15,9 16,8 13,7 27* 19,7* 19,1 Estonia EE 30,3 b.d. 31,4* 27,4 32,1* 22,7* 14,9 21,6 32,2* 29,7 31,4 Węgry HU 14,4 27,7 23,1 27,1* 18,7* 3,3 3,7 11 26,9* 21,1* 0,9 Litwa LT 17,1-7,8 28* 10,1 22,4* 19,3* 18,8 1,6 32,8* 12,4 24,8 Łotwa LV 15,1 b.d. 19,3* 14,7 19 20,8 25,5* 8 25* 9,6 31,3 Malta MT 5,2 b.d. 17,8* 4,3* 3,7* 0,6 15,1* b.d. 9 12,6 b.d. Polska PL 7,4 b.d. 31,6* 11,1 20,5* 2,4 14 15,8 38,7* 20,7* 13,9 Rumunia RO 7,8 b.d. 3,7 6 6,2* 3,4* 1,6-8,2 28,5* 25,5* 8,4 Słowenia SI 8 b.d. 11,4 14* 13,1* 2,9 17 13,1 27,8 28* 19,3 Słowacja SK 25,8 b.d. 34,8* 24 28,9* 18,9 19,7 17,4 31,7* 24,5* 18,1

Czy w grupach zawodowych gdzie wymagane są większe kompetencje obserwuje się większą wartość wskaźnika GPG? Kraj/region Symbol ISCO1 ISCO2 ISCO3 ISCO4 ISCO5 ISCO7 ISCO8 ISCO9 Kraje Wspólnoty EU27 + + + + + + Austria AT + + + Belgia BE + + + Niemcy DE + + + + + Dania DK + + + + Hiszpania ES + + + + Finlandia FI + + + + Francja FR + + + + + Grecja GR + + + + Irlandia IE + + + + + Włochy IT + + + Luksemburg LU + + + + Holandia NL + + + + Portugalia PT + + + + Szwecja SE + + + Wlk. Brytania UK + + + + Bułgaria BG + + + + Cypr CY + + Czechy CZ + + + + + Estonia EE + + + + Węgry HU + + + + Litwa LT + + + + Łotwa LV + + + Malta MT + + + + Polska PL + + + + Rumunia RO + + + + Słowenia SI + + + Słowacja SK + + + +

Wskaźnik GPG z uwzględnieniem grupy wiekowej i grupy stanowisk GPG ijk = (1 GHE Fijk GHE Mijk ) 100 HE_FPCM ijk = GHE Fijk GHE Mijk 100 = 100 GPG ijk Gdzie: GHE Mijk przeciętna płaca brutto za godzinę mężczyzn w i-tym kraju, j-tej grupie wiekowej i k-tej grupie zawodowej; GHE Fijk przeciętna płaca brutto za godzinę kobiet w i-tym kraju, j-tej grupie wiekowej i k-tej grupie zawodowej; i = AT, BE, DE, DK, ES, FI, FR, GR, IE, IT, LU, NL, PT, SE, UK, BG, CY, CZ, EE, HU, LT, LV, MT, PL, RO, SI, SK; j = Y029, Y30_39, Y40_49, Y50_59, Y60_MAX; k = ISCO1, ISCO2, ISCO3, ISCO4, ISCO5, ISCO6, ISCO7, ISCO9.

STANOWISKO Test niezależności 2 : stanowisko a GPG GPG do 0 0-10 10-20 20-30 więcej 30 n(i.) ISCO1 6 21 26 36 28 117 ISCO2 10 29 46 20 7 112 ISCO3 3 32 42 42 12 131 ISCO4 9 46 47 21 4 127 ISCO5 5 41 42 29 10 127 ISCO7 6 2 33 43 39 123 ISC08 1 12 38 54 10 115 ISCO9 7 27 45 35 8 122 n(.j) 47 210 319 280 118 974 2 (UE27) = 170,53 (p-value = 0,0000) 2 (UE15) = 116,62 (p-value = 0,0000) 2 (NM12) = 98,92 (p-value = 0,0000) 2 (NM10) = 111,30 (p-value = 0,0000)

Wskaźnik GPG z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa GPG ij = (1 GHE Fij GHE Mij ) 100 HE_FPCM ij = GHE Fij GHE Mij 100 = 100 GPG ij Gdzie: GHE Mij przeciętna płaca brutto za godzinę mężczyzn w i-tym kraju i j-tej grupie związanej z wielkością przedsiębiorstwa; GHE Fij przeciętna płaca brutto za godzinę kobiet w i-tym kraju i j-tej grupie związanej z wielkością przedsiębiorstwa; i = AT, BE, DE, DK, ES, FI, FR, GR, IE, IT, LU, NL, PT, SE, UK, BG, CY, CZ, EE, HU, LT, LV, MT, PL, RO, SI, SK; j = LT_10, 10_49, 50_249, 250_4999, 500_999, GT_1000.

Wartości wskaźnika GPG w poszczególnych krajach UE przy uwzględnieniu wielkości przedsiębiorstwa Kraj/region Symbol LT_10 10_49 50_249 250_499 500_999 GT_1000 Kraje Wspólnoty EU27 19,4 23,1 24,6 23,7 19,5 Austria AT 17,2 25,1 27,4 30,2 29,7 Belgia BE 8,2 8,1 12,5 15,2 10,2 Niemcy DE 19,6 20,5 21,6 23,1 26,3 24,4 Dania DK 16,2 16,1 19,3 20,3 17,3 Hiszpania ES 12,1 13,8 17,2 27,8 27,3 25,9 Finlandia FI 18,5 19,4 21,7 23,7 23,5 Francja FR 14,1 18 20,6 17,2 15,5 Grecja GR 19,7 16,3 17,3 23,9 27,1 Irlandia IE 22,4 25,2 22,5 19,2 20,7 20,7 Włochy IT 12,2 18 20,4 23,1 7,3 Luksemburg LU 10,4 2,7 8,9 23,3 18,4 Holandia NL 17,8 21,5 23,2 26,8 26,9 24,7 Portugalia PT 17-0,6 9,8 16,1 24,4 Szwecja SE 13,5 15,6 14,9 19,3 18 Wlk. Brytania UK 21,7 25 26,4 25 23,8 24,4 Bułgaria BG 8,8 3,3 7 17,9 20,8 15,3 Cypr CY 25,3 32,1 30,8 34,7 30,1 7,7 Czechy CZ 18,9 16,7 24,9 27,1 26,7 25,5 Estonia EE 21,6 30,1 32 33,9 27,6 28,6 Węgry HU -1,6-6 11,6 16,6 23 23 Litwa LT 0,7 4,7 14,2 31,5 31,8 30,7 Łotwa LV 12,7 8,1 17,5 26,4 25,5 22,7 Malta MT 9,7 12,1 20,8 2,6-1,6 Polska PL -0,2-17,9 1 18,7 20,1 27,8 Rumunia RO 8,4 11,3 13,9 16,9 10,9 Słowenia SI -1-3,1 1,3 17,8 11,4 24 Słowacja SK 19,6 17 24,6 29,7 32,2 30,4

Wartości wskaźnika GPG w poszczególnych krajach UE wg wielkości przedsiębiorstwa Kraj/region Symbol LT_10 10_49 50_249 250_499 500_999 GT_1000 Kraje Wspólnoty EU27 + + Austria AT + + + Belgia BE + + Niemcy DE + + + + Dania DK + + Hiszpania ES + + + Finlandia FI + + + Francja FR + + Grecja GR + + + Irlandia IE + + Włochy IT + + + Luksemburg LU + + Holandia NL + + + + Portugalia PT + + + Szwecja SE + + Wlk. Brytania UK + + + Bułgaria BG + + + Cypr CY + + Czechy CZ + + Estonia EE + + + + Węgry HU + + + Litwa LT + + + + Łotwa LV + + Malta MT + + Polska PL + + + + Rumunia RO + + + Słowenia SI + + + Słowacja SK + + +

Wskaźnik GPG z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa i grupy stanowiska GPG ijk = (1 GHE Fijk GHE Mijk ) 100 HE_FPCM ijk = GHE Fijk GHE Mijk 100 = 100 GPG ijk Gdzie: GHE Mijk przeciętna płaca brutto za godzinę mężczyzn w i-tym kraju, j-tej grupie związanej z wielkością przedsiębiorstwa i k-tej grupie zawodowej; GHE Fijk przeciętna płaca brutto za godzinę kobiet w i-tym kraju, j-tej grupie związanej z wielkością przedsiębiorstwa i k-tej grupie zawodowej; i = AT, BE, DE, DK, ES, FI, FR, GR, IE, IT, LU, NL, PT, SE, UK, BG, CY, CZ, EE, HU, LT, LV, MT, PL, RO, SI, SK; j = LT_10, 10_49, 50_249, 250_4999, 500_999, GT_1000; k = ISCO1, ISCO2, ISCO3, ISCO4, ISCO5, ISCO6, ISCO7, ISCO9.

WIELKOŚĆ PRZEDS. Test niezależności 2 : wielkość przedsiębiorstwa a GPG GPG do 0 0-10 10-20 20-30 więcej 30 n(i.) LT_10 18 20 39 27 5 109 10_49 13 38 87 57 12 207 50_249 6 36 74 75 18 209 250_499 6 34 73 63 30 206 500_999 9 33 64 57 35 198 GT_1000 11 30 75 58 32 206 n(.j) 52 161 337 279 100 929 2 (UE27) = 62,89 (p-value = 0,0000) 2 (UE15) = 17,41 (p-value = 0,6261) 2 (NM12) = 69,93 (p-value = 0,0000) 2 (NM10) = 76,11 (p-value = 0,0000)

Wyniki testu istotności współczynników rang Spearmana (wiek) Y0_29 3,80* Y30_39 4,46* 4,30* Y40_49 5,09* 3,39* 4,31* Y50_59 4,68* 2,84* 3,41* 4,70* Y60_MAX 2,43* 0,07 0,64 2,41* 2,87* TOTAL Y0_29 Y30_39 Y40_49 Y50_59

Wyniki testu istotności współczynników rang Spearmana (stanowisko) ISCO1 3,15* ISCO2 3,10* 2,89* ISCO3 3,61* 3,09* 2,77* ISCO4 3,12* 1,92 0,89 3,40* ISCO5 1,80 1,58 0,50 2,78* 3,48* ISCO7-0,55 0,99 0,72 1,58 0,13 1,15 ISCO8 0,84-0,07-0,10 0,92 1,14 1,12 2,20* ISCO9 2,22* 0,85-0,54 1,53 2,28* 2,64* 0,28-0,73 TOTAL ISCO1 ISCO2 ISCO3 ISCO4 ISCO5 ISCO7 ISCO8

Wyniki testu istotności współczynników rang Spearmana (wielkość przedsiębiorstwa) 10_49-2,95* 50_249-0,21 4,08* 250_499-0,21 2,31* 4,02* 500_999-1,17 2,37* 3,59* 4,12* GT_1000-4,85* 1,04 1,29 2,22* 3,19* LT_10 10_49 50_249 250_499 500_999

Wskaźnik względnego poziomu rozwoju - BZW Wskaźnik względnego poziomu rozwoju (BZW) jest miarą bez wzorca. Formuła wyznaczania tej syntetycznej miary rozwoju jest następująca: Gdzie: oraz znormalizowana wartość j-tej zmiennej;

Klasyfikacja do grup NUMER GRUPY Zakres wartości wskaźnika GRUPA 1 (obiekty najlepsze) GRUPA 2 (obiekty średnie ) GRUPA 3 (obiekty gorsze) GRUPA 4 (obiekty najgorsze) gdzie: - średnia wartość wskaźnika - odchylenie standardowe dla wskaźnika

Klasyfikacja krajów UE wg podobieństwa struktury nierówności płacowych w grupach wiekowych Wyniki klasyfikacji przy wykorzystaniu wskaźnika względnego Wskaźnik HE_FPCM dla danego kraju LP poziomu rozwoju KRAJ 100-GPG GRUPA KRAJ BZW GRUPA 1 IT 95,6 1 IT 0,8615 1 2 MT 94,8 1 RO 0,8380 1 3 PL 92,6 1 MT 0,8379 1 4 RO 92,2 1 SI 0,8325 1 5 SI 92 1 PL 0,7577 1 6 PT 91,6 1 PT 0,7443 1 7 BE 90,5 1 BG 0,6932 2 8 LU 89,3 2 BE 0,6846 2 9 BG 87,6 2 LU 0,6813 2 10 HU 85,6 2 HU 0,6041 2 11 LV 84,9 2 LV 0,5617 2 12 FR 84,6 2 SE 0,5268 3 13 SE 83,5 3 IE 0,5245 3 14 LT 82,9 3 DK 0,5008 3 15 IE 82,8 3 GR 0,4976 3 16 DK 82,4 3 LT 0,4964 3 17 ES 82,1 3 ES 0,4810 3 18 GR 79,3 3 FR 0,4693 3 19 FI 78,8 3 NL 0,4001 3 20 CY 78,2 3 DE 0,3807 3 21 DE 77,3 3 FI 0,3722 3 22 CZ 76,6 3 CY 0,3677 3 23 NL 76,4 4 CZ 0,3165 4 24 UK 75,7 4 SK 0,2819 4 25 AT 74,5 4 UK 0,2106 4 26 SK 74,2 4 AT 0,2102 4 27 EE 69,7 4 EE 0,1153 4

Klasyfikacja krajów UE wg podobieństwa struktury nierówności płacowych w grupach stanowisk Wyniki klasyfikacji przy wykorzystaniu wskaźnika względnego Wskaźnik HE_FPCM dla danego kraju LP poziomu rozwoju KRAJ 100-GPG GRUPA KRAJ BZW GRUPA 1 IT 95,6 1 MT 0,8063 1 2 MT 94,8 1 RO 0,7431 1 3 PL 92,6 1 LU 0,6886 1 4 RO 92,2 1 SE 0,6727 1 5 SI 92 1 BE 0,6695 1 6 PT 91,6 1 DK 0,6672 1 7 BE 90,5 1 FR 0,6457 2 8 LU 89,3 2 IT 0,6358 2 9 BG 87,6 2 GR 0,6231 2 10 HU 85,6 2 BG 0,6150 2 11 LV 84,9 2 HU 0,5722 2 12 FR 84,6 2 UK 0,5615 2 13 SE 83,5 3 FI 0,5311 2 14 LT 82,9 3 SI 0,5276 2 15 IE 82,8 3 PT 0,4826 3 16 DK 82,4 3 PL 0,4685 3 17 ES 82,1 3 IE 0,4376 3 18 GR 79,3 3 LV 0,4046 3 19 FI 78,8 3 LT 0,4003 3 20 CY 78,2 3 ES 0,3734 3 21 DE 77,3 3 NL 0,3455 3 22 CZ 76,6 3 CZ 0,3198 4 23 NL 76,4 4 CY 0,3111 4 24 UK 75,7 4 AT 0,3064 4 25 AT 74,5 4 DE 0,2803 4 26 SK 74,2 4 SK 0,2558 4 27 EE 69,7 4 EE 0,1633 4

Klasyfikacja krajów UE wg podobieństwa struktury nierówności płacowych wg wielkości przedsiębiorstwa Wyniki klasyfikacji przy wykorzystaniu wskaźnika względnego Wskaźnik HE_FPCM dla danego kraju LP poziomu rozwoju KRAJ 100-GPG GRUPA KRAJ BZW GRUPA 1 IT 95,6 1 MT 0,7232 1 2 MT 94,8 1 BE 0,6448 1 3 PL 92,6 1 SI 0,6398 1 4 RO 92,2 1 PL 0,6135 1 5 SI 92 1 RO 0,5997 1 6 PT 91,6 1 LU 0,5796 1 7 BE 90,5 1 PT 0,5790 1 8 LU 89,3 2 BG 0,5619 2 9 BG 87,6 2 HU 0,5248 2 10 HU 85,6 2 SE 0,4856 2 11 LV 84,9 2 IT 0,4759 2 12 FR 84,6 2 FR 0,4604 2 13 SE 83,5 3 DK 0,4364 2 14 LT 82,9 3 GR 0,3476 3 15 IE 82,8 3 LV 0,3434 3 16 DK 82,4 3 IE 0,3385 3 17 ES 82,1 3 FI 0,3283 3 18 GR 79,3 3 ES 0,2768 3 19 FI 78,8 3 DE 0,2727 3 20 CY 78,2 3 LT 0,2451 3 21 DE 77,3 3 CZ 0,2339 3 22 CZ 76,6 3 UK 0,2316 3 23 NL 76,4 4 NL 0,2270 3 24 UK 75,7 4 AT 0,1769 4 25 AT 74,5 4 CY 0,1614 4 26 SK 74,2 4 SK 0,1450 4 27 EE 69,7 4 EE 0,0617 4

Klasyfikacja krajów UE wg podobieństwa struktury nierówności płacowych przy uwzględnieniu poszczególnych grup cech LP WIEK STANOWISK0 WIELKOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA KRAJ BZW GRUPA KRAJ BZW GRUPA KRAJ BZW GRUPA 1 IT 0,8615 1 MT 0,8063 1 MT 0,7232 1 2 RO 0,8380 1 RO 0,7431 1 BE 0,6448 1 3 MT 0,8379 1 LU 0,6886 1 SI 0,6398 1 4 SI 0,8325 1 SE 0,6727 1 PL 0,6135 1 5 PL 0,7577 1 BE 0,6695 1 RO 0,5997 1 6 PT 0,7443 1 DK 0,6672 1 LU 0,5796 1 7 BG 0,6932 2 FR 0,6457 2 PT 0,5790 1 8 BE 0,6846 2 IT 0,6358 2 BG 0,5619 2 9 LU 0,6813 2 GR 0,6231 2 HU 0,5248 2 10 HU 0,6041 2 BG 0,6150 2 SE 0,4856 2 11 LV 0,5617 2 HU 0,5722 2 IT 0,4759 2 12 SE 0,5268 3 UK 0,5615 2 FR 0,4604 2 13 IE 0,5245 3 FI 0,5311 2 DK 0,4364 2 14 DK 0,5008 3 SI 0,5276 2 GR 0,3476 3 15 GR 0,4976 3 PT 0,4826 3 LV 0,3434 3 16 LT 0,4964 3 PL 0,4685 3 IE 0,3385 3 17 ES 0,4810 3 IE 0,4376 3 FI 0,3283 3 18 FR 0,4693 3 LV 0,4046 3 ES 0,2768 3 19 NL 0,4001 3 LT 0,4003 3 DE 0,2727 3 20 DE 0,3807 3 ES 0,3734 3 LT 0,2451 3 21 FI 0,3722 3 NL 0,3455 3 CZ 0,2339 3 22 CY 0,3677 3 CZ 0,3198 4 UK 0,2316 3 23 CZ 0,3165 4 CY 0,3111 4 NL 0,2270 3 24 SK 0,2819 4 AT 0,3064 4 AT 0,1769 4 25 UK 0,2106 4 DE 0,2803 4 CY 0,1614 4 26 AT 0,2102 4 SK 0,2558 4 SK 0,1450 4 27 EE 0,1153 4 EE 0,1633 4 EE 0,0617 4

Klasyfikacja krajów UE wg podobieństwa struktury nierówności płacowych przy uwzględnieniu poszczególnych grup cech LP WIEK STANOWISK0 WIELKOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA KRAJ BZW GRUPA KRAJ BZW GRUPA KRAJ BZW GRUPA 1 IT 0,8615 1 MT 0,8063 1 MT 0,7232 1 2 RO 0,8380 1 RO 0,7431 1 BE 0,6448 1 3 MT 0,8379 1 LU 0,6886 1 SI 0,6398 1 4 SI 0,8325 1 SE 0,6727 1 PL 0,6135 1 5 PL 0,7577 1 BE 0,6695 1 RO 0,5997 1 6 PT 0,7443 1 DK 0,6672 1 LU 0,5796 1 7 BG 0,6932 2 FR 0,6457 2 PT 0,5790 1 8 BE 0,6846 2 IT 0,6358 2 BG 0,5619 2 9 LU 0,6813 2 GR 0,6231 2 HU 0,5248 2 10 HU 0,6041 2 BG 0,6150 2 SE 0,4856 2 11 LV 0,5617 Współczynniki 2 HU rang 0,5722 Spearmana: 2 IT 0,4759 2 12 SE 0,5268 3 UK 0,5615 2 FR 0,4604 2 13 IE 0,5245 3 FI 0,5311 2 DK 0,4364 2 14 DK 0,5008 Wiek/stanowisko: 3 SI 0,5276 2 GR R(x,y) 0,3476 = 0,67953 15 GR 0,4976 3 PT 0,4826 3 LV 0,3434 3 16 LT 0,4964 3 PL 0,4685 3 IE 0,3385 3 17 ES 0,4810 Wiek/wielkość 3 IE przeds.: 0,4376 3 FI R(x,y) 0,3283 = 0,90543 18 FR 0,4693 3 LV 0,4046 3 ES 0,2768 3 19 NL 0,4001 3 LT 0,4003 3 DE 0,2727 3 20 DE 0,3807 Stanowisko/wielkość 3 ES 0,3734 przeds.: 3 LT R(x,y) 0,2451 = 0,79123 21 FI 0,3722 3 NL 0,3455 3 CZ 0,2339 3 22 CY 0,3677 3 CZ 0,3198 4 UK 0,2316 3 23 CZ 0,3165 4 CY 0,3111 4 NL 0,2270 3 24 SK 0,2819 4 AT 0,3064 4 AT 0,1769 4 25 UK 0,2106 4 DE 0,2803 4 CY 0,1614 4 26 AT 0,2102 4 SK 0,2558 4 SK 0,1450 4 27 EE 0,1153 4 EE 0,1633 4 EE 0,0617 4

Podsumowanie Poziom wieku i stanowisko wpływają na poziom nierówności płacowej w UE. Wielkość przedsiębiorstwa (mierzona liczbą zatrudnionych wpływa na wielkość GPG w krajach NM12. Istnieje zależność między wskaźnikami GPG w krajach UE między sąsiadującymi grupami (wiekowymi, stanowisk oraz związanymi z wielkością przedsiębiorstwa). Rankingi krajów utworzone przy uwzględnieniu (osobno) kategorii: wiekowych, stanowisk, wielkości przedsiębiorstwa znacznie różnią się od siebie.