WPISUJE UCZE UZUPE NIA ZESPÓ NADZORUJ CY KOD UCZNIA DATA URODZENIA UCZNIA dzie miesi c rok miejsce na naklejk z kodem dysleksja EGZAMIN W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH Instrukcja dla ucznia 1. Sprawd, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zg o nauczycielowi. 2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i dat urodzenia. 3. Czytaj uwa nie wszystkie teksty i zadania. 4. Rozwi zania zapisuj d ugopisem lub piórem z czarnym tuszem/atramentem. Nie u ywaj korektora. KWIECIE 2005 Czas pracy: 120 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 5. W zadaniach od 1. do 20. s podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D. Odpowiada im nast puj cy uk ad na karcie odpowiedzi: A B C D Wybierz tylko jedn odpowied i zamaluj kratk z odpowiadaj c jej liter - np. gdy wybra e odpowied "A": 6. Staraj si nie pope ni b dów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale je eli si pomylisz, b dne zaznaczenie otocz kó kiem i zaznacz inn odpowied. 7. Rozwi zania zada od 21. do 33. zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomy ki przekre laj. 8. Redaguj c odpowiedzi do zada, mo esz wykorzysta miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie b d sprawdzane i oceniane. Powodzenia! GH-A1-052
PLEMIONA EUROPY Tekst I W IX wieku kraje Europy rozumianej jako kr g cywilizacji, wci ni te mi dzy Bizancjum, islam i kr g ludów poga skich, nie by y zbyt rozleg e. Wówczas jednak uzyska y to samo kulturow, nawi zuj c do tradycji dawnego cesarstwa, ale opieraj c si tak e na tradycji plemiennej ludów tworz cych now map polityczn w zachodniej, aci skiej i katolickiej cz ci kontynentu. Ojcem tej Europy (tak nazywanym ju przez wspó czesnych) by Karol Wielki. Przez ponad stulecie jej granice praktycznie nie ulega y zmianom. Gwa towny rozwój nast pi dopiero w wieku X. Do wspólnoty chrze cija skiej zosta y w czone nowe i, co wa niejsze, trwa e organizmy pa stwowe. W kolejno ci chronologicznej Czechy, Dania, Polska, W gry, Ru, Norwegia i Szwecja przyj y chrzest, w rozumieniu ówczesnych polityków i intelektualistów, wchodz c do grona pa stw tej samej ideologii. (...) Pozornie Polska mia a niewielkie szanse na odegranie znacz cej roli w nowym uk adzie politycznym. Zaskakuj cy zatem by fakt udania si cesarza Ottona III do najmniej znanego kraju nowej Europy. Podró cesarska do Gniezna spowodowana by a szczególnie korzystnym dla Chrobrego zbiegiem okoliczno ci. Jedna z najbardziej znanych postaci na dworze cesarza rzymskiego biskup praski Wojciech, osobisty przyjaciel Ottona III, zgin w 997 r. z r k pogan podczas swej misji chrystianizacyjnej w Prusach. I Otton, i Wojciech mieli przed oczyma ide wskrzeszenia Rzymu uniwersalnego pa stwa chrze cija skiego. Pod koniec X wieku mog o si wydawa, e czas zjednoczenia W och, Niemiec, Francji i nowych ziem S owia szczyzny jest ju niedaleki. (...) Nowa idea Europy rzymskiej wymaga a bohaterów czasów sobie wspó czesnych, którzy sw dzia alno ci i postaw kszta towaliby w a ciwie wzory. Wojciech, dobrze znany w otoczeniu cesarza i papie a, m czennik za wiar, zosta niemal natychmiast zaliczony w poczet wi tych. Papie Sylwester II ju w 999 r. podj decyzj o utworzeniu nowej metropolii i powo aniu na tron arcybiskupi Gaudentego (który te bra udzia w misji pruskiej Wojciecha). Do Gniezna zwo any zosta synod, w którym obok licznie przyby ego duchowie stwa postanowi wzi udzia sam cesarz przyjaciel m czennika. Chrobry znakomicie wykorzysta sprzyjaj ce okoliczno ci. W ród powsta ych nowych organizmów politycznych Europy jego terytorium sta o si najwa niejszym ogniwem ziem wie o w czonych do wspólnoty aci skiej. Mia o to oczywi cie pozytywne skutki dla planowanych politycznych poczyna Boles awa po raz pierwszy Polska zaistnia a w wiadomo ci elit europejskich. Skutki zjazdu wa ne by y tak e dla stosunków wewn trznych kraju. Powsta y bowiem pocz tki wi zi obejmuj cej mieszka ców ró nych terytoriów plemiennych. Na podstawie artyku u Henryka Samsonowicza Odprawa u Boles awa, Polityka 10/2000. Zadanie 1. (0-1) Autor Tekstu I pisze o Europie A. wspó czesnej. B. redniowiecznej. C. renesansowej. D. o wieceniowej. Strona 2 z 12
Zadanie 2. (0-1) W X wieku o wej ciu nowych pa stw w kr g cywilizacji europejskiej zdecydowa o A. utworzenie metropolii w Gnie nie. B. zagro enie islamem. C. zwo anie synodu w Polsce. D. przyj cie przez nie chrze cija stwa. Zadanie 3. (0-1) Ojcem Europy w IX wieku nazywano A. Karola Wielkiego. B. Ottona III. C. Boles awa Chrobrego. D. Sylwestra II. Zadanie 4. (0-1) Otton III i Wojciech byli rzecznikami A. odrodzenia pa stwa polskiego. B. utworzenia pa stw narodowych. C. wykreowania bohatera Europy. D. po czenia pa stw chrze cija skich. Zadanie 5. (0-1) W zje dzie gnie nie skim uczestniczyli mi dzy innymi A. Otton III i Boles aw Chrobry. B. Otton III i Mieszko I. C. Sylwester II i Boles aw Chrobry. D. Wojciech i Otton III. Zadanie 6. (0-1) Od ko ca X wieku posta w. Wojciecha by a symbolem A. wierno ci w przyja ni. B. m cze stwa za wiar. C. radykalizmu pogl dów. D. rozs dku politycznego. Zadanie 7. (0-1) Skutkiem zjazdu w Gnie nie by o A. uznanie w. Wojciecha za patrona Polski. B. podporz dkowanie Ko cio a cesarstwu. C. zaprzestanie misji chrystianizacyjnych. D. wzmocnienie pozycji Polski w Europie. Zadanie 8. (0-1) Nawiasy z wielokropkiem (...) zosta y zastosowane w Tek cie I, aby A. zasygnalizowa stanowiska ró nych osób. B. zaznaczy opuszczenia fragmentów tekstu. C. udramatyzowa wypowied. D. urozmaici interpunkcj. Strona 3 z 12
Zadanie 9. (0-1) Autor Tekstu I pos u y si stylem A. potocznym. B. popularnonaukowym. C. urz dowym. D. artystycznym. Zadanie 10. (0-1) Intencj autora Tekstu I by o A. pot pienie chrystianizacji pogan w Europie rodkowej. B. skrytykowanie idei wskrzeszenia Rzymu, modnej w czasach Ottona III. C. wskazanie najwa niejszych przyczyn s abo ci pa stwa polskiego. D. opisanie okoliczno ci, w których dosz o do zjazdu gnie nie skiego. Tekst II I w zjednoczonej Europie by oby pi knie, gdyby policjantami zostali Anglicy, szefami kuchni Francuzi, in ynierami Niemcy, kochankami W osi, a koordynacj powierzono Szwajcarom. Ale Uni trzeba by rozwi za, gdyby szefami kuchni zostali Anglicy, mechanikami Grecy, kochankami Szwajcarzy, policjantami Niemcy, a wszystko koordynowaliby W osi. (...) W Europie zaskakuj nas rzeczy najbardziej wydawa oby si oczywiste. Moja córka Patrycja z wielk trem pierwszy raz zaprezentowa a rodzicom angielskiego boyfrienda, który okaza si sympatyczny, lecz przy obiedzie trzyma jedn r k pod sto em. Kiepskie wychowanie orzekli my autorytatywnie z on, ale ocena okaza a si niekompetentna. Otó u nas (tak e we Francji i w Niemczech) do dobrego tonu nale y trzymanie przy jedzeniu obu r k nad kraw dzi sto u, a w Anglii elegancja nakazuje opuszczenie jednej r ki poza stó. Anglicy maj nie tylko podejrzan kuchni. Odmienny jest te zabobon z czarnym kotem. Na kontynencie czarny kot przynosi pecha, u Anglików odwrotnie, to zwiastun powodzenia. Podobno czarny kot przebieg wzd u linii frontu przed bitw pod Waterloo. Wszystko jasne! (...) Nie wiadomo, jak powstaj stereotypy. Kto si obrazi, co powie, powstanie plotka, ch tnie powtarzana. (...) Holendrzy, potomkowie pastorów, eglarzy i kupców, uchodz za lud zgodny. Dlaczego? Bo w genach maj niski stopie k ótliwo ci: nie mieli czasu si k óci, wspó dzia anie ludzi na terenach depresyjnych (poni ej poziomu morza) by o konieczne, by utrzyma wod za wa ami i tym samym utrzyma si przy yciu. Hiszpanie to duma, zaanga owanie i fatalizm przebijaj ce z bladych twarzy mieszczan z obrazów el Greca. Sk d fatalizm? Zapewne domieszka krwi Maurów, mo e obecno s ów arabskich w j zyku? W ka dym razie uj a mnie gorycz przys owia Bóg daje orzechy bezz bnym. O W ochach trzeba by napisa osobny poemat, gdy los oferowa im Florencj, Micha a Anio a i widok z teatru greckiego w Sege cie. Zapewne to najbardziej teatralny naród w Europie. I w kostiumie, i w zachowaniu. Otó ch op na polu, o cokolwiek zagadni ty, mówi, jakby sta na scenie! Dla Niemców czysto, porz dek i spokój s cechami kardynalnymi. Brytyjski autor John Ardagh pisa o ich g bokiej teuto skiej 1 potrzebie ciszy. By mo e w tym podobni s do naszych braci Litwinów. Strona 4 z 12
Bracia S owianie có, tych najlepiej znamy, wi c nie ma tu ju miejsca na opis. Z dum mo na podkre li, e w zachodnich ksi kach jako cech narodow wymienia si s owia skie poczucie humoru. Wykorzystano fragmenty artyku u Marka Ostrowskiego Plemiona Europy, Polityka 16/2003. 1 teuto skiej tu: germa skiej. Zadanie 11. (0-1) Stereotyp jest to A. pozycja jednostki w grupie spo ecznej lub usytuowanie grupy w wi kszej zbiorowo ci. B. oznaka czego, zwykle jakiego ujemnego zjawiska, cz sto choroby. C. uproszczony obraz rzeczywisto ci, cz sto oparty na niepe nej lub fa szywej wiedzy. D. postawa wynikaj ca z za o enia, e ojczyzn cz owieka jest ca y wiat. Zadanie 12. (0-1) Wychowanie ch opca Patrycji zosta o ocenione przez jej rodziców A. trafnie. B. z o liwie. C. wnikliwie. D. mylnie. Zadanie 13. (0-1) Który z rysunków odpowiada stereotypowi Francuza przedstawionemu w Tek cie II? A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. Zadanie 14. (0-1) Jak pod Waterloo potwierdzi o si przekonanie Anglików, e czarny kot przynosi szcz cie? A. Pokonali oni Napoleona. B. Nie wzi li udzia u w bitwie. C. Napoleon odniós zwyci stwo. D. Bitwa nie zosta a rozstrzygni ta. Strona 5 z 12
Zadanie 15. (0-1) Co sprawi o, e Holendrzy stali si lud mi zgodnymi? A. Osiad y tryb ycia. B. Morskie wyprawy. C. Zmagania z ywio em. D. Brak zagro e. Zadanie 16. (0-1) Hiszpa skie przys owie: Bóg daje orzechy bezz bnym mówi o A. dobrodziejstwie losu. B. z o liwo ci losu. C. sprawiedliwo ci losu. D. zmienno ci losu. Zadanie 17. (0-1) S owo boyfriend u yte w Tek cie II jest przyk adem A. wyrazu rodzimego. B. dialektyzmu. C. wyrazu zapo yczonego. D. archaizmu. Zadanie 18. (0-1) Co oddzielaj przecinki we fragmencie Tekstu II: Moja córka Patrycja z wielk trem pierwszy raz zaprezentowa a rodzicom angielskiego boyfrienda, który okaza si sympatyczny, lecz przy obiedzie trzyma jedn r k pod sto em? A. Zdania sk adowe. B. Wyrazy bliskoznaczne. C. Cz ci zdania. D. Równowa niki zdania. Tekst III Czes aw Mi osz Ojciec obja nia Tam, gdzie ten promie równiny dotyka I cie ucieka, jakby bieg naprawd, Warszawa stoi, ze wszech stron odkryta, Miasto niestare, ale bardzo s awne. Dalej, gdzie z chmurki wisz deszczu struny, Pod pagórkami z akacjowym gajem, To Praha. Nad ni zamek wida cudny, Wsparty na górze starym obyczajem. To, co krain bia pian dzieli, To Alpy. Czarno to s lasy jod y. Za nimi, w s o ca ó tego k pieli, Italia le y niby talerz modry. Z pi knych miast, których wznosi si tam wiele, Rzym rozpoznacie, chrze cija stwa stolic, Po tych okr g ych dachach na ko ciele, Czyli wi tego Piotra bazylice. Strona 6 z 12
A tam, na pó noc, za morsk zatok, Gdzie mg y niebieskiej chwieje si równina, Pary chce wie y towarzyszy krokom I stado mostów ponad rzek wspina. I inne miasta Pary owi wtórz Szk em ozdobione, okute elazem. Ale na dzisiaj by oby za du o. Reszt opowiem kiedy innym razem. Czes aw Mi osz, wiat (Poema naiwne), [w:] Wiersze wybrane, Warszawa 1980. Zadanie 19. (0-1) Charakteryzuj c miasta, osoba mówi ca w wierszu zwraca uwag na ich A. po o enie i architektur. B. mieszka ców i tradycj lokaln. C. wzajemne kontakty handlowe i kulturalne. D. udzia w najwa niejszych wydarzeniach dziejowych. Zadanie 20. (0-1) W cytacie: Pary chce wie y towarzyszy krokom wyst puje A. apostrofa. B. porównanie. C. przeno nia. D. epitet. Uwaga! Je li w zadaniach otwartych punktowanych 0-1 w ród odpowiedzi poprawnych pojawiaj si odpowiedzi niepoprawne, przyznaje si 0 pkt za zadanie. Zadanie 21. (0-1) Sformu uj argument, którym uzasadnisz celowo uj cia w cudzys ów wszystkich zwrotek wiersza. Zadanie 22. (0-1) W jakiej roli wyst puje ojciec? Zadanie 23. (0-1) Co w j zyku wypowiedzi ojca wiadczy o tym, e mówi on do dzieci? Nie cytuj. Zadanie 24. (0-1) Wyja nij sens cytatu z drugiej zwrotki wiersza: Wsparty na górze starym obyczajem. Strona 7 z 12
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Zadanie 25. (0-1) Zatytuáuj powyīszą fotografiċ, posáugując siċ informacjami z wiersza. Nie cytuj. Zadanie 26. (0-1) Podaj dwie cechy tekstu Czesáawa Miáosza Ğwiadczące o tym, Īe jest on utworem poetyckim.... A B Sclavinia Germania Gallia Roma Personifikacje ziem europejskich (Roma, Wizerunek Ottona III Gallia, Germania i Sclavinia1) skáadają hoád Ottonowi III. Ewangeliarz Ottona III, [w:] Halina Manikowska, Julia Tazbirowa, ĝredniowiecze, Warszawa 1988. 1 Rzym (Italia), Francja, Niemcy, SáowiaĔszczyzna. Strona 8 z 12
Zadanie 27. (0-1) Przedstawiciele jakich dwóch grup spo ecznych s ukazani obok w adcy na ilustracji B?... Zadanie 28. (0-1) Podaj dwa przyk ady oznak w adzy Ottona III przedstawionych na ilustracji B. Zadanie 29. (0-1) Z jak ide Ottona III, opisan w Tek cie I, mo na powi za sytuacje przedstawione na ilustracjach A i B? Zadanie 30. (0-1) Zast p w nazwie motywu przewodniego arkusza egzaminacyjnego wyraz plemiona innym jego odpowiednikiem.... Zadanie 31. (0-1) Do czego mo e doprowadzi pos ugiwanie si stereotypami w ocenie innych narodów? Zadanie 32. (0-4) U ó w punktach plan jednodniowej wycieczki klasowej do którego z miast europejskich. Zaplanuj zwiedzanie co najmniej trzech obiektów. Strona 9 z 12
Zadanie 33. (0-15) Napisz list do kolegi z zagranicy, w którym zach cisz go do zwiedzenia wybranej miejscowo ci w Polsce. Opisz dok adniej jeden z prezentowanych obiektów. Pami taj, e Twoja praca nie powinna by krótsza ni po owa wyznaczonego miejsca. Strona 10 z 12
Strona 11 z 12
Brudnopis Strona 12 z 12