Rozdziały, tematy lekcji Ocena dopuszczająca Wymagania edukacyjne z historii i społeczeństwa w klasie 6 Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca Rozdział I Europejczycy odkrywają świat Rozdział II - uczeń potrafi określić ramy czasowe nowożytności, - posługując się ilustracjami w podręczniku potrafi przekazać najważniejsze informacje dot. odkryć geograficznych i renesansu - potrafi zaznaczyć poniższe daty na osi czasu: : 1492r., 1498r. - wie kim byli Inkowie, Aztekowie, Majowie, nazwiska odkrywców nowych lądów stany w społeczeństwie XVI wiecznej Rzeczypospolitej. - zna pojęcia wolna elekcja - uczeń potrafi wskazać na mapie trasę podróży Kolumba, Vasco da Gamy i Magellana, - wie które państwa uzyskały najwięcej zdobyczy terytorialnych, - - zna ogólnie przyczyny wypraw i ich skutki, zna pochodzenie nazwy Ameryka, - wymienia nazwiska wybitnych twórców renesansu, -określa przyczyny reformacji, - wyjaśnia teorię M. Kopernika (teorię heliocentryczną), - zna nazwiska Mikołaja Kopernika, M. Lutra, H. Corteza - wie czym zajmowała się szlachta, rozumie ideę unii z Litwą, zasadę wolnej elekcji oraz podział społeczeństwa, - wskazuje szczegółowo na przyczyny i skutki odkryć, -wie, jakie produkty pochodzą z Ameryk, -charakteryzuje ogólnie twórczość renesansową i ideały humanizmu (poglądy humanistów), -zna teorię geocentryczną i wie kto ją stworzył, -charakteryzuje różnice między katolicyzmem a wyznaniami protestanckimi, - zna przykłady sztuki renesansu w Polsce, -rozumie znaczenie terminów, złoty wiek' i,tolerancja religijna', - wie jaką rolę pełniła szlachta w życiu państwa, wie na jakie grupy społeczne podzielona była szlachta (magnaci, szlachta i gołota), pokazuje na., - zna poglądy średniowiecznych na świat, charakteryzuje ogólnie cywilizacje prekolumbijskie, potrafi ukazać negatywne i pozytywne skutki wielkich odkryć, znaczenie wpływu nowości nawigacyjnych dla rozwoju żeglarstwa, potrafi opisać zmiany stylu życia w dobie renesansu, porównać filozofię życiową średniowiecza i renesansu, scharakteryzować styl renesansowy w sztuce, zna główne nurty protestantyzmu, rozumie pojęcie ekumenizm, wyjaśnia przebieg kontrreformacji, wie, jak dotarł renesans do Polski i opisuje jego przejawy, charakteryzuje działalność Reja, Kochanowskiego - potrafi omówić funkcjonowanie społeczeństwa polskiego w XVI w., potrafi opisać w kilku słowach poszczególne grupy - Przedstawia wierzenia Indian - Samodzielnie wyszukuje informacje dot. omawianych tematów np. świątyń w najbliższej okolicy - Na podstawie dodatkowych źródeł informacji sporządza notkę biograficzną omawianych postaci - potrafi odnieść znaczenie odkryć geograficznych do dzisiejszych osiągnięć ( np. podbój kosmosu) - w sposób płynny posługuje się zdobytą wiedzą - odnajduje ślady kultury sarmackiej w polskiej tradycji narodowej i
W Rzeczypospolite j szlacheckiej - potrafi zaznaczyć na osi czasu daty najważniejszych bitew - wymienia państwa, z którymi walczyła XVII wieczna Rzeczpospolita polskiego w XVI w. - wie który z królów polskich uczestniczył w odsieczy wiedeńskiej, - zna postacie: H. Walezy St. Batory, St. Czarniecki, J. Sobieski, Jan II Kazimierz, B. Chmielnicki - umie powiązać daty z odpowiednimi historycznymi. państwa biorące, z którymi walczyła Rzeczpospolita mapie ewolucję obszaru Polski w tym okresie, charakteryzuje ustrój społeczno-polityczny Polski w XVI w., zna przebieg wolnej elekcji -zna zasługi polskiego władcy w bitwie pod Wiedniem, - potrafi opisać strój i dwór szlachecki, - potrafi krótko opisać najazd zwany potopem szwedzkim i obronę Jasnej Góry w Częstochowie, szlacheckie i ich przywileje. - rozumie znaczenie zwycięstwa Sobieskiego pod Wiedniem - podaje różnice między pacta conventa a artykułami henrykowskimi - przedstawia przyczyny i skutki wojen Rzeczypospolite w XVII w. patriotycznej - przedstawia informacje na temat wybranego prezydenta Polski Rozdział III Czasy rozumu, nauki i maszyn, - wie czym charakteryzowała się sztuka baroku i potrafi przedstawić jej cechy na podstawie ilustracji i tekstu z podręcznika - zaznacza na osi czasu datę 1776r. i wie z czym się ona wiążę -zna pojęcia: oświecenie, kolonia, konstytucja, maszyna parowa, - nazwiska przedstawicieli filozofii, nauki i kilku znanych kompozytorów (Mozart, Beethoven, Haydn), - wie na czym polegała władza absolutna, - zna nazwiska Polaków walczących o niepodległość Stanów Zjednoczonych, - wie na czym polegały kontrasty w życiu w dobie baroku i jakie były założenia sztuki barokowej, wie jakie było główne hasło epoki baroku - w jaki sposób wynalazki i odkrycia wpłynęły na poszerzenie wiedzy o świecie i przemianach w życiu codziennym, - wie jakie zmiany w państwie wprowadziła uchwalona konstytucja St. Zjednoczonych, jakie główne hasła zawierała Deklaracja Niepodległości St. Zjednoczonych - potrafi opisać budowlę reprezentującą styl - analizuje tekst źródłowy - omawia tematykę malarstwa klasycystycznego, porównuje sztukę baroku i renesansu - opisuje rozwój literatury i teatru w epoce baroku - potrafi sporządzić i zaprezentować listę zabytków w stylu klasycystycznym znajdujących się w jego regionie, - potrafi zaprezentować zabytki architektury barokowej w swoim regionie
Rozdział IV Ostatnie lata Rzeczypospolitej szlacheckiej - wie kim był St. August Poniatowski, Tadeusz Kościuszko - wie czym zajmowała się Komisja Edukacji Narodowej, - wie jakie państwa dokonały rozbiorów Polski, - wie jak inaczej nazywał się Sejm Czteroletni, - potrafi opowiedzieć wybrane wydarzenia na podstawie materiału ilustracyjnego - zna wydarzenia omawianego okresu i potrafi powiązać je z datami - podaje największe wady ustroju Rzeczypospolitej - wie na czym polegała zasada liberum veto, - wie jakie były najważniejsze postanowienia konstytucji 3 maja, - wie jakie były przyczyny i jak zakończyła się insurekcja kościuszkowska, ziemie utracone w wyniku rozbiorów Polski klasycystyczny i wskazać elementy nawiązujące do antyku, zna przyczyny buntu kolonii, - przedstawia postawę Tadeusza Rejtana - przedstawia przykłady reform Rzeczypospolitej w XVIII w. - przedstawia rolę szlachty w procesie rozbiorów Polski - dokonuje analizy przyczyn upadku Polski w XVIII w. - potrafi wyjaśnić znaczenie konstytucji 3 maja - dostrzega związek między wykształceniem obywateli a odpowiedzialnością za państwo - W sposób płynny posługuje się zdobytą wiedzą - potrafi porównać Konstytucję 3 maja z zapisami współczesnej konstytucji RP - wyszukuje w różnych źródłach informacji na temat twórców epoki stanisławowskiej Rozdział V Czasy wielkich przemian społecznych - zna datę rewolucji francuskiej i potrafi zaznaczyć ją na osi czasu wskazuje na mapie omawiane państwa - wymienia najważniejsze wynalazki XIXw przyczyny omawianych wydarzeń - zna postacie historyczne i potrafi powiązać je z omawianymi omawianych wydarzeń - opisuje omawiane wydarzenia historyczne - potrafi wyjaśnić pojęcia historyczne np. naród, - ocenia znaczenie omawianych wydarzeń dla Europy i świata - potrafi porównać poznane fakty historyczne z realiami XXI wieku - W sposób płynny posługuje się zdobytą wiedzą - wyszukuje w różnych źródłach informacji na temat postaci związanych z omawianymi tematami - potrafi podać przykłady
- potrafi przekazać najważniejsze informacje posługując się materiałem ilustracyjnym komunizm, socjalizm itp państw, w których łamane są prawa człowieka Rozdział VI Polska pod zaborami - wie w jakich okolicznościach powstał hymn narodowy i kto był jego autorem pojęcia: powstanie listopadowe, styczniowe, Legiony Polskie, Księstwo Warszawskie - zna postacie: J.H Dąbrowskiego, Adama Mickiewicza, Fryderyka Chopina, Napoleona Bonaparte - zna wydarzenia omawianego okresu i potrafi powiązać je z datami ziemie Księstwa Warszawskiego, Królestwa Polskiego, - zna pojęcia: Królestwo Polskie, branka, wojna partyzancka, dyktator powstania, wielka Emigracja, praca u podstaw, rusyfikacja i germanizacja, autonomia - zna postacie: Ks. J. Poniatowskiego, Piotra Wysockiego, Romualda Traugutta, Jana Matejki, Henryka Sienkiewicza omawianych wydarzeń - posługuje się poznanymi pojęciami - wymienia przyczyny i skutki przegranych powstań narodowych - opisuje poznane wydarzenia: przebieg powstań narodowych, rusyfikację i germanizację na ziemiach polskich - potrafi wskazać na mapie obszar Królestwa Polskiego oraz obszarów utworzonych w wyniku kongresu wiedeńskiego - ocenia szanse powstań narodowych - charakteryzuje działalność Polaków na emigracji - wyjaśnia w jaki sposób działalność polskich poetów i ludzi kultury przyczyniała się do walki o wolność Ojczyzny - potrafi oceniać działalność Polaków zmierzającej do utrzymania tradycji, języka i kultury narodowej - zna cały współczesny tekst hymnu polskiego i wie kim były postacie historyczne występujące w tekście - potrafi podać najważniejsze informacje o najsłynniejszych Polakach na emigracji w XIX wieku - Rozpoznaje obrazy Jana Matejki, Artura Grottgera, Wojciecha Kossaka
Rozdział VII Pierwsza wojna światowa i okres między - wojenny pojęcia: I wojna światowa, Legiony Polskie, II Rzeczpospolita, - wie w jakich okolicznościach Polska odzyskała niepodległość - zna datę 11 listopada 1918 roku - zna postać: Józefa Piłsudskiego - zna wydarzenia omawianego okresu i potrafi powiązać je z datami granice i obszar II Rzeczypospolitej, państwa biorące udział w I wojnie światowej - zna pojęcia: Ententa, państwa centralne, rewolucja, komunizm, faszyzm, ZSRR, państwo totalitarne, łagry, obozy koncentracyjne, - Zna postacie : Gabriela Narutowicza,, Adolfa Hitlera, Józefa Stalina, Ignacego Mościckiego, Władysława Grabskiego omawianych wydarzeń - posługuje się poznanymi pojęciami przyczyny i skutki I wojny światowej - wie czym charakteryzuje się państwo totalitarne mniejszości narodowe zamieszkujące II Rzeczpospolitą - wie co oznaczał dla polski pakt Ribbentrop - Mołotow - Wyjaśnia jak i dlaczego doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku - potrafi opisać proces kształtowania się granic II Rzeczpospolitej - porównuje ustrój totalitarny i demokratyczny wskazując na zagrożenia płynąca z ustroju totalitarnego - potrafi wykazać dlaczego ZSRR i Niemcy były zagrożeniem dla istnienia Ii Rzeczypospolitej - ocenia dorobek II Rzeczypospolitej - omawia działalność Józefa Piłsudskiego na rzecz niepodległości Polski - przedstawia dlaczego porządek ustanowiony po I wojnie światowej był zarzewiem nowego konfliktu - charakteryzuje życie codzienne w dwudziestoleciu międzywojennym - potrafi wyjaśnić przyczyny dojścia do władzy komunistów w Rosji oraz faszystów w Niemczech i we Włoszech
Rozdział VIII Polska i świat podczas II wojny światowej pojęcia: II wojna światowa, okupacja, Katyń, powstanie warszawskie, holocaust, getto - wie co wydarzyło się 1 września 1939 roku, 17 września 1939 roku, 1 sierpnia 1944 roku, 8 maja 1945 roku państwa, które napadły na Polskę w 1939 roku - wie jakie państwa przegrały II wojnę światową - odpowiada na pytania nauczyciela posługując się materiałem ilustracyjnym - zna wydarzenia omawianego okresu i potrafi powiązać je z datami Polskę oraz państwa, które rozpoczęły II wojnę światową, - zna pojęcia: Westerplatte, Generalne Gubernatorstwo, armia Krajowa, Auschwitz, bomba atomowa, bitwa o Anglię, Monte Cassino, - potrafi uporządkować chronologicznie omawiane wydarzenia - zna postacie: gen. Andersa, Stefana Starzyńskiego, Winstona Churchilla, Józefa Stalina - wymienia przykłady bitew, w których uczestniczyli Polacy omawianych wydarzeń - posługuje się poznanymi pojęciami przyczyny i skutki II wojny światowej - podaje przyczyny klęski Polski w 1939 roku - wymienia najważniejsze etapy II wojny światowej - podaje przykłady prześladowań Polaków na terenach okupowanych przez Niemcy i ZSRR - podaje przełomowe momenty II wojny światowej- zna przyczyny wybuchu i klęski powstania warszawskiego - dokonuje oceny wojny obronnej Polski w 1939 roku sukcesów niemieckich w Europie - potrafi wskazać różnice i podobieństwa w polityce wobec cudności polskiej okupantów radzieckich i niemieckich - opisuje znaczenie zbrodni katyńskiej - przedstawia nowy porządek na świecie ustanowiony przez przedstawicieli Wielkiej Trójki - opisuje udział Polaków na frontach II wojny światowej - wyjaśnia pojęcie IV rozbiór Polski - potrafi opisać jedną z bitew II wojny światowej, w której uczestniczyli Polacy - potrafi wyjaśnić symbolikę konferencji i w Jałcie - przedstawia sylwetki sławnych Polaków, którzy ponieśli śmierć z rąk okupantów - dostrzega znaczenie klęsk powstania warszawskiego
Rozdział IX Polska i świat po II wojnie światowej pojęcia: zimna wojna, opozycja, Solidarność, stalinizm, Unia Europejska - wie, że Polska znalazła się w strefie wpływów ZSRR, a władzę opanowali komuniści - zna postacie: Lecha Wałęsy, Jana Pawła II - Odpowiada na pytania nauczyciela posługując się materiałem ilustracyjnym - zna wydarzenia omawianego okresu i potrafi powiązać je z datami Polskę po II wojnie światowej oraz inne państwa, - zna pojęcia: NATO, Układ Warszawski, ONZ, Ziemie Odzyskane, represje, UB, cenzura, stan wojenny, okrągły stół, mur berliński, - potrafi uporządkować chronologicznie omawiane wydarzenia wystąpienia Polaków przeciwko władzy komunistycznej omawianych wydarzeń - posługuje się poznanymi pojęciami przyczyny i skutki II wojny światowej dla Polski - opisuje dlaczego Polacy byli przeciwni władzy sprawowanej przez komunistów - opisuje jaki charakter miały protesty Polaków czasach PRL - wyjaśnia na czym polegał i z czego wynikał podział Europy na dwie strefy wpływów - przedstawia sposoby walki władz komunistycznych ze społeczeństwem - wyjaśnia na czym polegały czasy stalinizmu w Polsce - wskazuje przyczyny upadku komunizmu w Polsce i w Europie - dostrzega rolę Jana Pawła II i Solidarności w upadku ustroju komunistycznego - wyjaśnia dlaczego Polska przystąpiła do Unii Europejskiej - przedstawia sylwetki Polaków, którzy zasłużyli się w walce z władzą komunistyczną - przedstawia skutki dla Polski i Europy sprawowania władzy przez komunistów - przedstawia proces integracji europejskiej - dostrzega zaangażowanie Polski współczesnej na arenie międzynarodowej.
Wymagania edukacyjne z historii i społeczeństwa klasy V Rozdziały, tematy lekcji Rozdział I Czas w historii Rozdział I Cywilizacje nad wielkimi rzekami Ocena dopuszczająca - wyjaśnia do czego służy oś czasu - wymienia epoki historyczne - rozumie co oznacza pojęcie chronologia - wyjaśnia pojęcia wiek, tysiąclecie najstarsze cywilizacje i rzeki, nad którymi one powstały pojęcia związane z omawianymi treściami: np. faraon, mumia, piramida, Biblia, Mezopotamia, Eufrat i Tygrys - wymienia różne rodzaje pisma Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca - umieszcza daty na osi czasu w porządku chronologicznym - wyjaśnia skróty p.n.e i n.e - określa wiek danego wydarzenia - wymienia kolejno epoki historyczne - oblicza czas między - zna pojęcia związane z omawianymi treściami: Sumerowie, kodeks, monoteizm, Arka Przymierza, władza despotyczna, politeizm - wymienia kilku bogów egipskich - zna postacie związane z omawianymi - w kilku zdaniach odpowiada na proste pytanie problemowe - określa wiek i połowę wydarzenia historycznego - wymienia wydarzenie uznane za początek ery - zna daty graniczne epok - posługuje się poznanymi pojęciami omawiane państwa, rzeki - potrafi przedstawiać posiadane informacje na zasadzie przyczynaskutek - dokonuje charakterystyki poznanych religii, warunków życia i zajęć ludności - charakteryzuje epoki historyczne - bezbłędnie umieszcza daty na osi czasu określa połowy wieków - porównuje poznane religie starożytne, wskazuje podobieństwa i różnice - wymienia cechy wspólne poznanych cywilizacji - wyciąga wnioski dotyczące przełomowego znaczenia wynalazku pisma, koła - opisuje życie codzienne i hierarchiczny podział społeczeństwa egipskiego Uczeń samodzielnie układa oś czasu swojej rodziny, przedstawia i opisuje najważniejsze wydarzenia - tłumaczy dlaczego Biblia jest źródłem historycznym - przedstawia kolejne etapy rozwoju pisma w Europie - przygotowuje prezentację na temat zabytków starożytnych w Egipcie - wskazuje wpływy cywilizacji babilońskiej na współczesność
Rozdział II Starożytni Grecy Rozdział III Starożytni Rzymianie - przy pomocy nauczyciela i ilustracji w podręczniku opowiada o zajęciach ludności, wyobrażeniach Greków na temat bogów, o teatrze starożytnym pojęcia: Hellada, mity, Ateny, demokracja, Olimp - przy pomocy nauczyciela i ilustracji w podręczniku opowiada o zajęciach ludności, opisuje Forum Romanum, wygląd rzymskiego legionisty pojęcia: Italia, gladiator, niewolnik, termy, - zna postać Jezusa z Nazaretu i apostoła Piotra - zna pojęcia związane z omawianymi treściami: dramat, komedia, tragedia, Iliada, polis, agora, Dionizje - zna postacie związane z omawianymi obszar Grecji - w kilku zdaniach odpowiada na proste pytanie problemowe - wymienia kilku bogów greckich - omawia najważniejsze cechy demokracji ateńskiej - zna pojęcia związane z omawianymi treściami: republika, konsul, imperium, Kartagina, akwedukty, Koloseum, Nowy Testament, barbarzyńcy - zna postacie związane z omawianymi - podaje datę założenia Rzymu - posługuje się poznanymi pojęciami omawiane państwa miasta, omawia warunki naturalne - potrafi przedstawiać posiadane informacje na zasadzie przyczynaskutek - dokonuje charakterystyki poznanej religii, warunków życia i zajęć ludności - przedstawia poznane wydarzenia: igrzyska olimpijskie, teatr grecki, - opowiada jak rzeźbili i malowali starożytni Grecy, wymienia cechy charakterystyczne tamtejszej architektury i sztuki - omawia położenie i warunki naturalne Rzymu - posługuje się poznanymi pojęciami Rzym, granice imperium oraz omawiane państwa, - potrafi przedstawiać posiadane informacje na zasadzie przyczyna- - potrafi porównać poznane fakty dotyczące igrzysk, demokracji ateńskiej ze współczesnymi realiami - dostrzega znaczenie i rolę jednostki w tworzeniu historii - omawia przyczyny i skutki greckiej kolonizacji - opowiada mity o Heraklesie i Odyseuszu - wyjaśnia wpływ greckiej kultury Na inne regiony Morza Śródziemnego - wyjaśnia i omawia przyczyny upadku Rzymu, rozwoju chrześcijaństwa, - wie kto i dlaczego dokonał podziału imperium rzymskiego - wie na czym polegało funkcjonowanie republiki rzymskiej - wyjaśnia znaczenie prawa rzymskiego dla - opowiada kilka epizodów z Iliady i Odysei - wymienia inne niż demokracja typy ustroju - charakteryzuje ustrój współczesnej Polski i porównuje go ze starożytną demokracją - zbiera i samodzielnie prezentuje informacje na temat kultury starożytnej Grecji - porównuje poznane ustroje Rzymu, potrafi wskazać na zalety i wady obu systemów - przedstawia postać Spartakusa - zna osiągnięcia Rzymian w dziedzinie kultury i literatury
Rozdział IV W państwie króla Franków i w średniowiecznej Polsce - z pomocą nauczyciela opowiada legendę o założeniu Rzymu - Odpowiada na pytania nauczyciela posługując się materiałem ilustracyjnym - zna postać Karola Wielkiego dynastie panujące na polskim tronie tereny zamieszkiwane przez Wiślan i Polan - wie co wydarzyło się w 966 roku - wie kim był Mieszko I Półwysep Apeniński i - w kilku zdaniach odpowiada na proste pytanie problemowe - wymienia kilku bogów rzymskich - wymienia osiągnięcia Rzymian - zna pojęcia związane z omawianymi treściami, - zna postacie związane z omawianymi np. Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Bolesława Krzywoustego, Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły i Jadwigi, - w kilku zdaniach odpowiada na proste pytanie problemowe - opowiada o zjeździe gnieźnieńskim, wyprawie biskupa Wojciecha, przyczynach rozbicia dzielnicowego, średniowiecznym mieście i jego mieszkańcach, bitwie pod Grunwaldem skutek - dokonuje charakterystyki poznanej religii, warunków życia i zajęć ludności - przedstawia poznane wydarzenia: rozwój chrześcijaństwa, rozwój i upadek Rzymu - zna i posługuje się poznanymi datami - posługuje się poznanymi pojęciami państwo Karola Wielkiego - potrafi przedstawiać posiadane informacje na zasadzie przyczynaskutek - zna i posługuje się poznanymi datami - przedstawia poznane wydarzenia ziemie polskie w czasach pierwszych Piastów, siedziby plemion polskich, ważne miasta Gdańsk, Kraków, Gniezno, dzielnicę senioralną i pozostałe, Litwę - wyjaśnia znaczenie chrztu dla Polski, zasadę rozbicia dzielnicowego, starożytności i współczesności - charakteryzuje sposób organizacji państwa Franków - wyjaśnia rolę papieża i chrześcijaństwa w średniowiecznej Europie - uzasadnia duże znaczenie chrztu i zjazdu gnieźnieńskiego dla Polski - dokonuje oceny rozbicia dzielnicowego - ocenia działalność krzyżaków oraz fakt sprowadzenia ich do Polski przez Konrada Mazowieckiego - omawia znaczenie Pomorza Gdańskiego dla Polski - przedstawia jaką rolę w średniowiecznej Europie odgrywał kościół - wymienia czynniki ułatwiające zjednoczenie ziem polskich przez - wymienia co najmniej dwóch cesarzy rzymskich - wymienia współczesne państwa, w których można zobaczyć dziś pozostałości rzymskiej obecności - przedstawia cechy religii słowiańskiej - przedstawia życie św. Wojciecha - wymienia synów Bolesława Krzywoustego - wymienia trzy europejskie uniwersytety powstałe w średniowieczu - opowiada o najazdach Mongołów na Polskę - wymienia zamki, które powstały w Polsce za czasów panowania Kazimierza Wielkiego
- opowiada jak powstało państwo polskie, o roli kościoła w średniowiecznej Europie Łokietka - ocenia politykę wewnętrzną i zewnętrzną Kazimierza Wielkiego - wyjaśnia dlaczego doszło do podpisania unii polsko litewskiej - omawia skutki wojen z krzyżakami